Omvang bedrijfssubsidies en belastingfaciliteiten verdeeld naar sector en grootteklasse Minirapportage ir. C.C. van de Graaff drs. W.H.J. Verhoeven drs. P. Vroonhof K. Bakker Zoetermeer, 18 september 2002
Dit onderzoek is uitgevoerd op verzoek van VNO-NCW en MKB Nederland en is gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken binnen het Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap Bestelnummer: M200208 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM. EIM aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM. Quoting of numbers and/or text as an explanation or support in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM. EIM does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections. 2
Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Algemeen overzicht betaalde winstbelasting en financieringsbronnen 7 3 De SPAK 13 3.1 Inhoud 13 3.2 Verdeling 13 3.3 Tabel 13 4 Energiebesparingsregelingen 15 4.1 Welke regelingen 15 4.2 Verdeling 15 4.3 Tabel VpB-ondernemingen 16 4.4 Tabel IB- ondernemingen 18 5 Technologieregelingen 21 5.1 Welke regelingen 21 5.2 Tabel 22 6 Exportregelingen 25 6.1 Welke regelingen 25 6.2 Verdeling 25 6.3 Tabel 26 7 Algemene MKB-stimuleringsregelingen 29 7.1 Welke regelingen 29 7.2 Verdeling VpB-deel 29 7.3 Tabel VpB-bedrijven 30 7.4 Tabel IB- bedrijven 33 3
1 Inleiding VNO -NCW en MKB Nederland willen de komende kabinetsperiode inzetten op verdere lastenverlichting voor het bedr ijfsleven. Hierbij wordt gedacht aan een verlaging van de vennootschapsbelasting (VpB), zowel van het algemene tarief als het opstapje. In lijn hiermee wordt voorgesteld de bedrijven die vallen onder het regime van de inkomstenbelasting een vergelijkbare lastenverlichting te geven. Voor een deel zal de financiering plaatsvinden door aanpassingen van bedrijfssubsidies en -faciliteiten. Om tot een zo evenwichtig mogelijke verdeling van de effecten te komen is het nodig een beeld te krijgen hoe de lasten en de diverse subsidies en faciliteiten zijn verdeeld over de diverse sectoren en grootteklassen. Doelstelling onderzoek Het doel van het onderzoek is: 1 een beeld te geven van de verdeling van de betaalde belasting over de winst door Vpb- en IB-ondernemers per sector en grootteklasse; 2 een beeld te geven van de verdeling van een aantal bedrijfssubsidies en belastingfaciliteiten, eveneens verdeeld naar sector en grootteklasse. In dit onderzoek gaat het om het doorrekenen van een aantal bedrijfssubsidies en -faciliteiten verdeeld naar type winstbelasting, sector en grootteklasse. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van onze Quick service. Quick service-faciliteit De opdrachtgevers, VNO -NCW en MKB Nederland, hebben gebruikgemaakt van de mogelijkheid die het Ministerie van Economische Zaken beleidsinstanties biedt om een korte analyse te laten uitvoeren door EIM, op een terrein waarvoor de kennis reeds in grote mate bij EIM aanwezig is. Bedrijfssubsidies en belastingfaciliteiten Aan de orde komen de volgende bedrijfssubsidies en belastingfaciliteiten: de verdeling van de SPAK de verdeling van energiebesparende subsidies en faciliteiten de verdeling van technologiesubsidies en faciliteiten de verdeling van exportsubsidies de verdeling van enkele specifieke MKB-subsidies niet eerder genoemd. In de startnotitie stonden nog enkele andere zaken vermeld. Deze zijn echter in verband met de beperkte tijd (5 dagen) niet onderzocht binnen de Quick service-faciliteit. De exercitie is zeer globaal en is gebaseerd op bronnenonderzoek en/of het relateren van subsidies en faciliteiten aan relevante economische grootheden. In een vervolgonderzoek (gefinancierd door de RCO) kan eventueel een verfijning worden aangebracht en kunnen ook de andere aspecten bekeken worden. Aggregatieniveau Bij de belastingfaciliteiten voor VpB-ondernemers zijn meer sectoren onderscheiden dan bij die voor IB-ondernemers. Bij de SPAK-faciliteit is het aggregatieniveau voor beide typen bedrijven beperkt. Dit hangt nauw samen met de beschikbaarheid van data en de onzekerheid van de effecten van de nieuwe belastingheffing. 5
2 Algemeen overzicht betaalde winstbelasting en financieringsbronnen In dit hoofdstuk wordt een algemeen overzicht gegeven van de betaalde Vennootschapsbelasting (VpB) en Inkomstenbe lasting, inclusief betaalde premies volksverzekeringen (IB/premies) enerzijds en de ontvangen faciliteiten en subsidies anderzijds. Het betreft hier een viertal tabellen: 1 een verdeling over de sectoren van de door de VpB-plichtige bedrijven ontvangen faciliteiten en subsidies die kunnen dienen als financieringsbron voor een verlaging van de VpB; 2 een verdeling van de door de VpB-plichtige bedrijven ontvangen faciliteiten en subsidies die kunnen dienen als financieringsbron voor een verlaging van de VpB als aandeel in de betaalde VpB; 3 een verdeling over de sectoren van de door de IB-plichtige bedrijven ontvangen faciliteiten en subsidies die kunnen dienen als financieringsbron voor een verlaging van de IB; 4 een verdeling van de door de IB-plichtige bedrijven ontvangen faciliteiten en subsidies die kunnen dienen als financieringsbron voor een verlaging van de IB als aandeel in de betaalde IB en premies volksverzekering (PVv). Voor de niveaus van de betaalde VpB en IB/PVv wordt verwezen naar de studie Belasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse, die voorafgaande aan deze studie is uitgevoerd. 7
tabel 1 VpB-bedrijven: verdeling bedrijfssubsidies en belastingfaciliteiten naar sector en grootteklasse sectoren SPAK energie/milieu technologie* k.s. invest.aftrek export scholingsa ftrek ondern. faciliteiten landbouw 1% 13% 4% 10% 1% 3% 0% delfstoffenwinning 0% 1% 1% 0% 0% 1% 0% industrie (4-8) 13% 52% 66% 9% 65% 19% 0% voedings- en genotmiddelenindustrie. 8% 6% 3% 16% 3% 0% metaalindustrie. 15% 40% 3% 24% 9% 0% chemie en kunststoffenindustrie. 19% 10% 0% 20% 3% 0% aardolie-industrie. 3% 4% 0% 0% 0% 0% overige industrie. 8% 6% 3% 4% 5% 0% nutsbedrijven 0% 8% 1% 0% 0% 1% 0% bouwnijverheid 2% 1% 2% 5% 1% 7% 0% handel en reparatie 32% 10% 6% 20% 20% 13% 0% autobedrijven. 2% 1% 5% 1% 2% 0% groothandel. 3% 4% 10% 19% 7% 0% detailhandel. 5% 1% 6% 0% 4% 0% horeca 3% 4% 0% 10% 0% 1% 0% transport en communicatie 6% 3% 2% 7% 10% 11% 0% financiële en zakelijke diensten (18-19) 25% 5% 16% 17% 3% 39% 0% bank- en verzekeringswezen 1% 3% 3% 1% 0% 15% 0% zakelijke diensten 24% 3% 13% 16% 3% 24% 0% overige commerciële diensten 0% 0% 0% 2% 0% 3% 0% overige diensten (22-26) 19% 3% 1% 22% 0% 2% 0% overheidsbedrijven. 1% 0% 0% 0% 0% 0% handel en exploitatie onroerend goed. 0% 0% 22% 0% 1% 0% cultuur en recreatie 1% 0% 0% 0% 0% 1% 0% zorg en welzijn 18% 0% 0% 0% 0% 0% 0% milieudiensten. 1% 1% 0% 0% 0% 0% indeling onbekend 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 0% groot 61% 60% 53% 0% 80% 58% 0% midden 26% 14% 26% 16% 14% 29% 0% klein 13% 11% 16% 84% 3% 13% 0% totaalbedrag in mln. euro 353 275 362 104 250 178 0 aandeel VpB-bedrijven in totaal 45% 70% 100% 50% 98% 95% 0% * Aandeel IB-ondernemers verwaarloosd. Bron: EIM op basis van diverse bronnen, 2002. 9
tabel 2 VpB-bedrijven: financieringselementen als % van betaalde VpB per sector en grootteklasse sectoren VpB SPAK energie/milieu technol. k.s. invest.aftrek export scholingsaftrek ondern. faciliteiten. landbouw 100% 4% 36% 24% 10% 3% 5% 0% delfstoffenwinning 100% 0% 0% 1% 0% 0% 0% 0% industrie (4-8) 100% 1% 4% 13% 0% 6% 1% 0% voedings- en genotmiddelenindustrie 100%. 3% 5% 0% 6% 1% 0% metaalindustrie 100%. 4% 27% 0% 8% 2% 0% chemie en kunststoffenindustrie 100%. 18% 24% 0% 21% 2% 0% aardolie-industrie 100%. 3% 10% 0% 0% 0% 0% overige industrie 100%. 2% 4% 0% 1% 1% 0% nutsbedrijven 100% 0% 2.300% 500% 0% 0% 200% 0% bouwnijverheid 100% 0% 0% 1% 0% 0% 1% 0% handel en reparatie 100% 3% 1% 1% 1% 2% 1% 0% autobedrijven 100%. 2% 2% 2% 1% 1% 0% groothandel 100%. 0% 1% 0% 2% 0% 0% detailhandel 100%. 3% 1% 1% 0% 2% 0% horeca 100% 7% 9% 1% 8% 0% 2% 0% transport en communicatie 100% 2% 1% 2% 1% 4% 2% 0% financiële en zakelijke diensten 100% 2% 0% 3% 0% 0% 2% 0% bank- en verzekeringswezen 100% 0% 0% 1% 0% 0% 1% 0% zakelijke diensten 100% 5% 0% 6% 1% 1% 3% 0% overige commerciële diensten 100% 2% 2% 7% 4% 0% 12% 0% overige diensten (22-26) 100% 4% 0% 0% 1% 0% 0% 0% overheidsbedrijven 100%. 2% 1% 0% 0% 0% 0% handel en exploitatie onroerend goed 100%. 0% 0% 2% 0% 0% 0% cultuur en recreatie 100% 1% 1% 1% 0% 0% 1% 0% zorg en welzijn 100% 66% 1% 1% 0% 0% 0% 0% milieudiensten 100% 5% 10% 0% 0% 0% 0% indeling onbekend totaal 100% 2% 2% 4% 1% 2% 1% 0% groot 100% 2% 2% 4% 0% 3% 1% 0% midden 100% 2% 1% 3% 0% 1% 1% 0% klein 100% 3% 2% 8% 6% 1% 2% 0% niet ingedeeld 100% 0% 23% 18% 0% 5% 0% 0% Bron: EIM, op basis van diverse bronnen, 2002. 10
tabel 3 IB-bedrijven: bedrijfssubsidies en belastingfaciliteiten naar sector en grootteklasse sectoren SPAK energie/milieu technologie* k.s.invest.aftrek export scholingsaftrek ondern. faciliteiten landbouw 2% 38%. 41% 0% 10% 19% delfstoffenwinning....... industrie (4-8) 8% 1%. 7% 13% 25% 3% voedings- en genotmiddelenindustrie. 0%. 2% 2% 5% 1% metaalindustrie. 1%. 2% 8% 11% 1% chemie en kunststoffenindustrie. 0%. 0% 0% 2% 0% aardolie-industrie....... overige industrie. 2%. 2% 3% 6% 1% nutsbedrijven - -. - - - - bouwnijverheid 2% 5%. 4% 0% 10% 5% handel en reparatie 42% 22%. 0% 0% 11% 14% autobedrijven. 2%. 1% 0% 2% 2% groothandel. 2%. 4% 37% 4% 3% detailhandel. 7%. 9% 0% 6% 10% horeca 12% 2%. 7% 0% 0% 4% transport en communicatie 6% 9%. 3% 14% 9% 3% financiële en zakelijke diensten 15% 4%. 6% 12% 32% 10% bank- en verzekeringswezen....... zakelijke diensten....... overige commerciële diensten 4% 3%. 1% 0% 4% 4% overige diensten 9% 3%. 9% 0% 0% 7% overheidsbedrijven....... handel en exploitatie onroerend goed....... cultuur en recreatie....... zorg en welzijn....... milieudiensten....... indeling onbekend 0% 0%. 0% 0% 0% 32% totaal 100% 100%. 100% 100% 100% 100% groot 0% 0%. 0% 0% 0% 0% midden 0% 0%. 0% 0% 0% 0% klein 100% 100%. 0% 100% 100% 100% niet ingedeeld 0% 0%. 0% 0% 0% 0% totaalbedrag in mln. euro 423 150. 116 6 10 1.291 aandeel IB-bedrijven in totaal 55% 30% 0% 50% 2% 5% 100% * Aandeel IB-ondernemers verwaarloosd. Bron: EIM, op basis van diverse bronnen, 2002. 11
tabel 4 IB-bedrijven: financieringselementen als % van betaalde IB per sector en grootteklasse sectoren IB SPAK energie/milieu technol. ks. invest.aftrek export scholingsaftrek ondern. faciliteiten landbouw 100% 20% 1% 0% 5% 0% 1% 26% delfstoffenwinning....... industrie (4-8) 100% 20% 1% 0% 5% 0% 1% 26% voedings- en genotmiddelenindustrie 100%. 1% 0% 7% 0% 2% 32% metaalindustrie 100%. 2% 0% 4% 1% 2% 24% chemie en kunststoffenindustrie 100%. 3% 0% 9% 0% 5% 26% aardolie-industrie........ overige industrie 100% 3% 0% 3% 0% 1% 24% nutsbedrijven - - - - - - - - bouwnijverheid 100% 4% 4% 0% 2% 0% 0% 31% handel en reparatie (12-14) 100% 36% 7% 0% 0% 0% 0% 38% autobedrijven 100%. 4% 0% 2% 0% 0% 31% groothandel 100%. 2% 0% 3% 2% 0% 28% detailhandel 100%. 4% 0% 4% 0% 0% 44% horeca 100% 53% 3% 0% 8% 0% 0% 48% transport en communicatie 100% 17% 10% 0% 3% 1% 1% 24% financiële en zakelijke diensten 100% 9% 1% 0% 1% 0% 0% 19% bank- en verzekeringswezen........ zakelijke diensten........ overige commerciële diensten 100% 12% 3% 0% 1% 0% 0% 36% overige diensten 100% 6% 1% 0% 1% 0% 0% 14% overheidsbedrijven........ handel en exploitatie onroerend goed........ cultuur en recreatie........ zorg en welzijn........ milieudiensten........ indeling onbekend 100% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 29% totaal 100% 10% 3% 0% 3% 0% 0% 29% groot........ midden........ klein 100% 14% 5% 0% 0% 0% 0% 43% niet ingedeeld 100% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Bron: EIM, op basis van diverse bronnen. 12
3 De SPAK 3.1 Inhoud De SPecifieke AfdrachtsKorting lage lonen (SPAK) is bedoeld om bedrijven te stimuleren lager opgeleiden in dienst te nemen. Tot 115% van het minimumloon hebben werkgevers recht op een afdrachtkorting. In 2001 bedraagt de afdrachtkorting maximaal 1.924, maar voor jongere werknemers geldt een lager bedrag. In Nederland zijn er ongeveer 380.000 bedrijven met personeel, waarvan ongeveer 200.000 IB-plichtig en 165.000 VpB-plichtig. Het restant aan bedrijven omvat vooral stichtingen. EIM schat dat er bijna 80.000 IB-plichtige bedrijven en bijna 65.000 VpB-plichtige bedrijven gebruikmaken van de SPAK. EIM schat dat het totaal om 958.000 werknemers gaat. Circa 523.000 van deze werknemers werken in IB-bedrijven en 435.000 in VpB-bedrijven. 3.2 Verdeling EIM heeft de berekeningen gemaakt op basis van een ondernemingenbestand naar rechtsvorm (DM-CD van Marktselect), gegevens van de Arbeidsinspectie en een evaluatiestudie van de SPAK van onderzoeksbureau NEI in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De verdeling van de SPAK bij de VpB-bedrijven is gedaan op basis van de loonsom. 3.3 Tabel tabel 5 afdrachtskorting SPAK naar rechtsvorm en grootteklasse in mln. euro s bedrijfssector IB -ondernemingenemingen VpB-onder- waarvan KB MB GB landbouw en visserij 7 4 1 2 1 industrie en delfstoffenwinning 34 46 2 8 37 energie- en waterleidingbedrijven 0 0 0 0 0 bouw 8 6 1 2 3 handel en reparatie 177 112 17 33 62 horeca 52 9 1 3 5 vervoer, opslag en communicatie 25 20 1 6 13 financiële instellingen 1 4 0 1 3 verhuur en zakelijke dienstverlening 63 84 19 27 38 gezondheids- en welzijnszorg 32 65 3 9 53 overige dienstverlening 24 3 1 1 1 totaal 423 353 46 92 216 Bron: EIM, op basis van Marktselect BV, CBS, Arbeidsinspectie en NEI. 13
4 Energiebesparingsregelingen 4.1 Welke regelingen Alleen directe subsidies en aftrekposten voor bedrijven zijn meegenomen in de berekening. De bedragen van de IB-faciliteit en zijn samengenomen met de kleinschaligheidsaftrek. Het gaat daarbij om de volgende regelingen: EIA Energie Investeringsaftrek Regeling Regeling waarbij 55% aflopend tot 40% van het investeringsbedrag in energieinvesteringen in een jaar extra aftrekbaar is van de winst. De doelgroep wordt gevormd door ondernemingen die belastingplichtig zijn voor IB of Vpb. De uitgaven voor de overheid bedragen 113 miljoen door derving aan Vpb en 78 miljoen door derving aan IB en volksverzekeringspremies) (bron: Miljoenennota 2002). EINP Energie Investeringsaftrek Non-Profit Regeling ter aanvulling op de EIA, voor non-profit instellingen die niet kunnen profiteren van aftrek op Vpb. De doelgroep wordt gevormd door de non-profit instellingen m.u.v. de rijksoverheid. De uitgaven overheid bedragen 29,7 miljoen aan subsidie (bron: Miljoenennota 2002). VAMIL Vrijwillige afschrijving milieu-investeringen-energie Regeling waarbij aangewezen milieu-investeringen willekeurig mogen worden afgeschreven. De doelgroep wordt gevormd door ondernemingen die belastingplichtig zijn voor IB of VpB. De uitgaven voor de overheid zijn geraamd aan derving VpB 132 miljoen en derving IB/premies volksverzekeringen 11 miljoen (bron: Miljoenennota 2002). 4.2 Verdeling De uitgaven van de overheid voor de energiebesparingsregelingen zijn verdeeld over de grootteklassen op basis van het percentage van het totale energieverbruik. 15
4.3 Tabel VpB-ondernemingen tabel 6 uitgaven overheid t.l.v. VpB aan energieregelingen in miljoenen euro s sectoren grootteklasse EIA VAMIL EINP totaal landbouw (01, 02, 05) totaal 16 19 0 36 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 delfstoffenwinning (10, 11, 14) totaal 1 1 0 2 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 1 1 0 1 openbaar nut (40-41) totaal 0 0 23 23 MKB 0 0 1 1 KB 0 0 0 0 MB 0 0 1 1 GB 0 0 22 22 exploitatie onroerend goed (702) totaal 0 0 0 0 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 overige diensten niet-particulier (91) totaal 0 0 2 2 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 zorg (85) totaal 0 0 1 1 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 overheid (75, 80, 90, 99) totaal 0 0 4 4 voedings- en genotmiddelenindustrie (15+16) totaal 10 12 0 22 MKB 3 3 0 6 KB 1 1 0 2 MB 2 2 0 4 GB 7 8 0 16 metaal (27-35) totaal 18 21 0 40 MKB 3 3 0 6 KB 1 1 0 2 MB 2 3 0 5 GB 15 18 0 33 chemie (24+25) totaal 24 28 0 51 MKB 2 3 0 5 KB 0 0 0 0 MB 2 2 0 4 GB 21 25 0 46 16
sectoren grootteklasse EIA VAMIL EINP totaal olie (23) totaal 4 5 0 9 MKB 1 1 0 1 KB 0 0 0 0 MB 1 1 0 1 GB 3 4 0 7 overige industrie (17-22 + 26 + 36-37) totaal 10 11 0 21 MKB 3 4 0 7 KB 1 1 0 2 MB 2 3 0 5 GB 6 7 0 14 bouwnijverheid (45) totaal 1 2 0 3 MKB 1 1 0 2 KB 0 0 0 1 MB 1 1 0 1 GB 0 0 0 1 autohandel en -reparatie (50) totaal 2 2 0 5 MKB 2 2 0 4 KB 1 1 0 2 MB 1 1 0 2 GB 0 0 0 0 groothandel (51) totaal 4 4 0 8 MKB 2 3 0 5 KB 0 0 0 0 MB 2 3 0 5 GB 1 2 0 3 detailhandel (52) totaal 7 8 0 15 MKB 4 5 0 10 KB 3 4 0 7 MB 1 2 0 3 GB 3 3 0 6 transport en communicatie (60-64) totaal 3 4 0 7 MKB 1 1 0 3 KB 0 0 0 1 MB 1 1 0 2 GB 2 2 0 4 horeca (55) totaal 5 6 0 11 MKB 4 5 0 9 KB 3 4 0 7 MB 1 1 0 3 GB 1 1 0 1 banken en verzekeringen (65-67) totaal 3 4 0 7 MKB 1 1 0 1 KB 0 0 0 1 MB 0 0 0 1 GB 3 3 0 6 17
sectoren grootteklasse EIA VAMIL EINP totaal zakelijke dienstverlening (701, 702, 71, 72, 74, 95) totaal 3 4 0 7 MKB 2 2 0 4 KB 1 1 0 2 MB 1 1 0 2 GB 1 1 0 2 overige particuliere dienstverlening (93) totaal 1 1 0 1 MKB 1 1 0 1 KB 0 1 0 1 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 cultuur en sport (92) totaal 0 1 0 1 MKB 0 0 0 1 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 totaal totaal 113 132 30 275 MKB 31 36 1 68 KB 13 15 0 29 MB 18 21 1 39 GB 65 76 22 164 Bron: EIM. 4.4 Tabel IB-ondernemingen Voor de IB-ondernemingen is door de geringe actualiteit van de meest recente statistiek en de herziening van het belastingstelsel op dit moment geen goede sectorverdeling te geven van de investeringsfaciliteiten en de vervroegde afschrijvingsmogelijkheid. We geven daarom de verdeling over 1998. De maatregelen zijn door de deels geringe omvang zeer tentatief. De uitsplitsing is gemaakt op basis van de investeringsintensiteit en de energie-intensiteit. tabel 7 effecten investeringsaftrek per sector in miljoenen euro s in 1998 marginaal waarvan bruto* tarief (%) netto energ./milieu kleinsch.aftrek landbouw en visserij 214,8 48,98 105 57 48 delfstoffenwinning en industrie 30,9 33,21 10 2 8 bouw 39,0 31,59 12 8 4 autohandel en -reparatie 13,4 31,54 4 3 1 groothandel 21,1 38,73 8 3 5 detailhandel 61,5 33,56 21 11 10 horeca 35,6 30,85 11 3 8 vervoer 48,2 38,09 18 14 4 zakelijke diensten 38,0 35,11 13 6 7 overige diensten MKB 15,7 30,53 5 4 1 18
marginaal waarvan bruto* tarief (%) netto energ./milieu kleinsch.aftrek zorg en cultuur 36,3 40,11 15 5 10 bedrijfsfunctie onbekend 54,7 37,47 20 0 20 totaal 1998 609,3 36,93 242 117 125 totaal 2001 342 155 187 * Inclusief milieu en energie. Bron: EIM, mede o.b.v. CBS. 19
5 Technologieregelingen 5.1 Welke regelingen Alleen directe regelingen. Indirecte regelingen zoals subsidies aan instellingen zoals Syntens zijn buiten beschouwing gelaten WBS O (fiscaal) Afdrachtvermindering S&O, waarbij een deel van de loonkosten die gemaakt worden voor speur en ontwikkelingswerk, fiscaal aftrekbaar is. De doelgroep wordt gevormd door ondernemingen die loonbelasting afdragen en door zelfstandigen. De uitgaven voor de overheid liggen op 303 miljoen aan gederfde loon- en inkomstenbelasting (bron: Miljoenennota 2002, blz. 173). Algemene bedrijfsgerichte regelingen (excl. WBSO) De volgende regelingen zijn meegenomen in de berekening: TOP TS 47,7 miljoen euro 81,2 miljoen euro EET 59 miljoen euro Regelingen milieutechnologie 3,5 miljoen euro Kennisoverdrachtinstrumenten 27 miljoen euro Technostarters totaal 20,4 miljoen euro 238,8 miljoen euro Bron: Rijksbegroting EZ 2002, blz. 65. Specifieke technologiestimulering De volgende regelingen zijn meegenomen in de berekening: Nationale ruimtevaartprogramma s Internationale ruimtevaartprogramma s CVO Codema totaal 3,6 miljoen euro 58,3 miljoen euro 41,8 miljoen euro 35,1 miljoen euro* 138,8 miljoen euro * Bijlage 2, Verdeling. Bron: Rijksbegroting EZ 2002, blz. 65. WBSO en Algemene bedrijfsgerichte regelingen Verdeling naar grootteklasse op basis van M.E.E.T. 2000 (Ministerie van Economische Zaken), verdeling naar sector in eerste instantie op basis van M.E.E.T. 2000, percentages vergeleken met en bij M.E.E.T., niet beschikbare percentages geschat a.h.v. evaluatie WBSO 96 en CBS Kennis & Economie. Vooralsnog zijn alle regelingen volledig toegeschreven aan VpB-plichtige ondernemingen. 21
Specifieke technologiestimulering Uitgaven in het kader van deze regelingen zullen vrijwel geheel bij de sector metaalindustrie terechtkomen, verdeling naar grootteklasse op basis van M.E.E.T. 2000. Alle bedragen zijn toegerekend aan VpB-plichtige ondernemingen. 5.2 Tabel Er is geen uitsplitsing gemaakt tussen VpB- en IB-ondernemers. Vermoedelijk zal het aandeel van de IB-ondernemers zeer klein zijn. tabel 8 uitgaven overheid aan Technologieregelingen in miljoenen euro s sectoren grootteklasse WBSO (fiscaal) algemene bedrijfsgerichte technologiestimulering specifieke technologie- stimulering totaal landbouw (01, 02, 05) totaal 19 5 0 24 MKB 10 2 0 11 KB 3 1 0 4 MB 6 1 0 7 GB 9 3 0 12 delfstoffenwinning (10, 11, 14) totaal 3 7 0 10 MKB 2 3 0 4 KB 1 1 0 2 MB 1 2 0 3 GB 2 4 0 6 openbaar nut (40-41) totaal 3 2 0 5 MKB 2 1 0 2 KB 1 0 0 1 MB 1 1 0 2 GB 2 1 0 3 exploitatie onroerend goed (702) totaal 0 0 0 0 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 overige diensten niet-particulier (91) totaal 1 2 0 4 MKB 1 1 0 2 KB 0 0 0 1 MB 0 1 0 1 GB 1 1 0 2 zorg (85) totaal 0 1 0 1 MKB 0 0 0 1 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 1 0 1 22
sectoren grootteklasse WBSO (fiscaal) algemene bedrijfsgerichte technologiestimulering specifieke technologie- stimulering totaal overheid (75, 80, 90, 99) totaal 0 1 0 1 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 1 voedings- en genotmiddelenindustrie (15+16) totaal 24 15 0 39 MKB 12 6 0 18 KB 4 2 0 7 MB 8 3 0 11 GB 12 9 0 21 metaal (27-35) totaal 95 36 139 270 MKB 48 14 53 115 KB 17 5 21 43 MB 31 8 32 72 GB 46 23 86 155 chemie (24+25) totaal 49 19 0 68 MKB 25 7 0 32 KB 9 3 0 12 MB 16 4 0 21 GB 24 12 0 36 olie (23) totaal 18 10 0 27 MKB 9 4 0 13 KB 3 1 0 5 MB 6 2 0 8 GB 9 6 0 15 overige industrie (17-22 + 26 + 36-37) totaal 29 14 0 43 MKB 15 5 0 20 KB 5 2 0 7 MB 9 3 0 13 GB 14 9 0 23 bouwnijverheid (45) totaal 9 7 0 16 MKB 5 3 0 7 KB 2 1 0 3 MB 3 2 0 5 GB 5 4 0 9 autohandel en -reparatie (50) totaal 2 4 0 5 MKB 1 1 0 2 KB 0 1 0 1 MB 1 1 0 1 GB 1 2 0 3 groothandel (51) totaal 12 16 0 28 MKB 6 6 0 12 KB 2 2 0 5 MB 4 4 0 8 GB 6 10 0 16 23
sectoren grootteklasse WBSO (fiscaal) algemene bedrijfsgerichte technologiestimulering specifieke technologie- stimulering totaal detailhandel (52) totaal 2 5 0 6 MKB 1 2 0 3 KB 0 1 0 1 MB 1 1 0 2 GB 1 3 0 4 transport en communicatie (60-64) totaal 9 7 0 16 MKB 5 3 0 7 KB 2 1 0 3 MB 3 2 0 5 GB 5 4 0 9 horeca (55) totaal 0 1 0 1 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 1 0 1 banken en verzekeringen (65-67) totaal 3 17 0 20 MKB 2 6 0 8 KB 1 3 0 3 MB 1 4 0 5 GB 1 10 0 12 zakelijke dienstverlening (701, 702, 71, 72, 74, 95) totaal 24 33 0 57 MKB 12 12 0 25 KB 4 5 0 9 MB 8 8 0 16 GB 12 20 0 32 overige particuliere dienstverlening (93) totaal 0 3 0 3 MKB 0 1 0 1 KB 0 0 0 1 MB 0 1 0 1 GB 0 2 0 2 cultuur en sport (92) totaal 0 1 0 1 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 1 0 1 speur- en ontwikkelingswerk (73) totaal 1 33 0 34 MKB 0 0 0 0 KB 0 0 0 0 MB 0 0 0 0 GB 0 0 0 0 totaal totaal 303 239 139 681 MKB 155 78 53 286 KB 55 31 21 106 MB 100 47 32 179 GB 148 128 86 362 Bron: EIM. 24
6 Exportregelingen 6.1 Welke regelingen Er is alleen rekening gehouden met regelingen van het ministerie van Economische Zaken, regelingen van andere ministeries zijn voorlopig buiten beschouwing gelaten. Algemene exportregelingen De volgende regelingen zijn meegenomen in de berekening: Exportfinanciering Herverzekering PESP IBTA IB Financiering PSO totaal 62,4 miljoen euro 163,3 miljoen euro 9,5 miljoen euro 8,6 miljoen euro 5,2 miljoen euro 55,8 miljoen euro 304,8 miljoen euro Bron: Rijksbegroting EZ 2002. PSB Daarnaast is ook de PSB meegenomen in de berekening. Aangezien deze regeling echter expliciet bedoeld is voor startende exporteurs, zal de verdeling van de gelden over de grootteklassen anders liggen dan bij de overige regelingen. DE PSB is daarom apart bekeken. De uitgaven voor de overheid bedragen 7,3 miljoen euro (bron: Rijksbegroting EZ 2002). 6.2 Verdeling De verdeling van de uitgaven aan de algemene exportregelingen is gemaakt aan de hand van de in 2000 behaalde exportomzet. Aangezien de verdeling van de exportomzet over de grootteklassen vrij sterk afwijkt van de verdeling van de beleidsgelden volgens de MKB Miljoenennota van de ING, is op dit percentage nog een correctiefactor toegepast. Van het totale bedrag is 312 miljoen toegerekend aan VpB-plichtige bedrijven en 6 miljoen aan IB-plichtige bedrijven. Ongeveer de helft van dit bedrag gaat naar de industrie. en een kwart naar de handel. De verdeling van de uitgaven in het kader van de PSB is gemaakt op basis van het aantal nieuwe exporteurs in 2000 (bedrijven die wel in 2000, maar niet in 1999 exporteerden). 25
6.3 Tabel tabel 9 uitgaven overheid aan exportregelingen in miljoenen euro s sectoren grootteklasse overige regelingen PSB totaal landbouw (sbi 01, 02, 05) totaal 2,41 0,30 2,71 MKB 1,20 0,30 1,50 KB 0,48 0,28 0,75 MB 0,73 0,02 0,75 GB 1,21 0,00 1,21 delfstoffenwinning (10, 11, 14) totaal 0,31 0,00 0,31 MKB 0,21 0,00 0,21 KB 0,08 0,00 0,08 MB 0,13 0,00 0,13 GB 0,11 0,00 0,11 openbaar nut (40-41) totaal 0,00 0,00 0,00 exploitatie onroerend goed (702) totaal 0,00 0,00 0,00 overige diensten niet-particulier (91) totaal 0,00 0,00 0,00 zorg (85) totaal 0,00 0,00 0,00 overheid (75, 80, 90, 99) totaal 0,00 0,00 0,00 voedings- en genotmiddelenindustrie (15+16) totaal 51,17 0,19 51,35 MKB 3,88 0,17 4,04 KB 0,14 0,11 0,25 MB 3,74 0,06 3,79 GB 47,29 0,02 47,31 metaal (27-35) totaal 75,83 1,01 76,84 MKB 6,54 0,99 7,53 KB 0,49 0,70 1,19 MB 6,05 0,29 6,34 GB 69,29 0,02 69,31 chemie (24+25) totaal 60,97 0,13 61,10 MKB 3,36 0,12 3,48 KB 0,18 0,10 0,28 MB 3,18 0,02 3,20 GB 57,61 0,01 57,62 olie (23) totaal 0,95 0,00 0,95 MKB 0,07 0,00 0,07 KB 0,02 0,00 0,02 MB 0,05 0,00 0,05 GB 0,88 0,00 0,88 overige industrie (17-22 + 26 + 36-37) totaal 13,18 0,41 13,59 MKB 2,57 0,40 2,97 KB 0,22 0,24 0,46 MB 2,35 0,16 2,51 GB 10,61 0,01 10,62 bouwnijve rheid (45) totaal 2,28 0,37 2,65 MKB 0,49 0,35 0,84 KB 0,05 0,15 0,20 MB 0,43 0,20 0,64 GB 1,79 0,02 1,81 26
se ctoren grootteklasse overige regelingen PSB totaal autohandel en -reparatie (50) totaal 3,70 0,21 3,92 MKB 2,24 0,21 2,45 KB 0,29 0,20 0,49 MB 1,95 0,01 1,97 GB 1,46 0,00 1,46 groothandel (51) totaal 56,58 2,06 58,63 MKB 23,97 2,05 26,02 KB 5,96 1,75 7,71 MB 18,01 0,30 18,31 GB 32,61 0,00 32,61 detailhandel (52) totaal 0,47 0,00 0,47 MKB 0,34 0,00 0,34 KB 0,10 0,00 0,10 MB 0,24 0,00 0,24 GB 0,13 0,00 0,13 transport en communicatie (60-64) totaal 29,60 0,50 30,10 MKB 6,27 0,48 6,75 KB 1,45 0,30 1,74 MB 4,83 0,18 5,01 GB 23,33 0,02 23,34 horeca (55) totaal 0,15 0,00 0,15 MKB 0,03 0,00 0,03 KB 0,01 0,00 0,01 MB 0,03 0,00 0,03 GB 0,12 0,00 0,12 banken en verzekeringen (65-67) totaal 0,00 0,00 0,00 zakelijke dienstverlening (701, 702, 71, 72, 74, 95) totaal 6,87 2,14 9,01 MKB 2,37 2,13 4,50 KB 0,57 1,91 2,49 MB 1,80 0,22 2,01 GB 4,50 0,01 4,51 overige particuliere dienstverlening (93) totaal 0,01 0,00 0,01 MKB 0,00 0,00 0,00 KB 0,00 0,00 0,00 MB 0,00 0,00 0,00 GB 0,01 0,00 0,01 cultuur en sport (92) totaal 0,32 0,00 0,32 MKB 0,06 0,00 0,06 KB 0,03 0,00 0,03 MB 0,04 0,00 0,04 GB 0,26 0,00 0,26 totaal totaal 304,80 7,32 312,12 MKB 52,40 6,90 59,30 KB 9,58 5,46 15,04 MB 42,82 1,44 44,26 GB 249,99 0,12 250,11 Bron: EIM. 27
7 Algemene MKB-stimuleringsregelingen 7.1 Welke regelingen In deze categorie zijn alleen substantiële directe stimuleringsregelingen meegenomen die primair gericht zijn op het MKB en die niet in de andere categorieën aan bod zijn gekomen. Ook indirecte regelingen, zoals subsidies aan instellingen, zijn niet meegenomen. Het betreft hier de: Scholingsaftrek (fiscaal) De uitgaven voor de overheid ten laste van de VpB bedragen 188 miljoen euro en die ten laste van de IB/volksverzekeringen 46 miljoen (bron: Miljoenennota 2002, blz. 163). Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek De uitgaven voor de overheid ten laste van de VpB bedragen 104 miljoen (bron: Miljoenennota 2002, blz. 162) en die ten laste van de IB/volksverzekeringspremies 187 miljoen (bij verdeling samengenomen met energie en milieu-aftrek, zie hoofdstuk 5). Zelfstandigenaftrek De uitgaven van de overheid, incl. S&O - en startersaftrek, betreffen de derving aan IB/volksverzekeringspremies 856,5 miljoen (zie Miljoenennota 2002, blz. 172). Meerwerkaftrek De uitgaven van de overheid ten laste van de IB en volksverzekeringspremies bedragen 18 miljoen euro (zie Miljoenennota 2002, blz. 172). FOR Uitgaven overheid t.l.v. IB en premies: 216 miljoen euro (zie Miljoenennota 2002, blz. 172). Landbouwvrijstelling (incl. bosbouwvrijstelling en vrijstelling vergoeding bos- en natuurbeheer) Alleen voor de sector landbouw. Uitgaven overheid t.l.v. VpB: 24 miljoen euro (zie Miljoenennota 2002, blz. 172). Uitgaven overheid t.l.v. IB en premies: 47 miljoen euro (zie Miljoenennota 2002, blz. 172). 7.2 Verdeling VpB-deel De verdeling van de uitgaven voor de scholingsaftrek is gemaakt op basis van de uitgaven aan bedrijfsopleidingen volgens CBS (CBS Kennis en Economie 2001, tabel A.2.3.3), aangevuld met ramingen. 29
De verdeling van de uitgaven aan de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek is gemaakt op basis van het deel van de investeringen dat in aanmerking k omt voor investeringsaftrek. Hiervoor is het gemiddelde investeringsbedrag berekend en is bepaald in welke grootteklasse welk percentage van de investeringen aftrekbaar is. Vervolgens zijn de totale uitgaven, naar verhouding van de aftrekbare bedragen, verdeeld over de sectoren en grootteklassen. 7.3 Tabel VpB-bedrijven tabel 10 uitgaven overheid aan algemene MKB-stimuleringsregelingen t.l.v. Vpb in miljoenen euro s sectoren grootteklasse scholingsaftrek kleinschaligheidsinvesteringsaftrek landbouw (01, 02, 05) totaal 6 10 MKB 3 10 KB 1 9 MB 2 1 GB 3 0 delfstoffenwinning (10, 11, 14) totaal 1 0 MKB 0 0 KB 0 0 MB 0 0 GB 1 0 openbaar nut (40-41) totaal 2 0 MKB 1 0 KB 0 0 MB 1 0 GB 1 0 exploitatie onroerend goed (702) totaal 2 23 MKB 1 23 KB 0 15 MB 0 8 GB 1 0 overige diensten niet-particulier (91) totaal n.v.t. n.v.t. zorg (85) totaal n.v.t. n.v.t. overheid (75, 80, 90, 99) totaal n.v.t. n.v.t. voedings- en genotmiddelenindustrie (15+16) totaal 5 3 MKB 2 3 KB 1 2 MB 2 0 GB 3 0 metaal (27-35) totaal 17 3 MKB 8 3 KB 3 3 MB 5 1 GB 9 0 30
sectoren grootteklasse scholingsaftrek kleinschaligheidsinvesteringsaftrek chemie (24+25) totaal 6 0 MKB 3 0 KB 1 0 MB 2 0 GB 3 0 olie (23) totaal 0 0 MKB 0 0 KB 0 0 MB 0 0 GB 0 0 overige industrie (17-22 + 26 + 36-37) totaal 9 3 MKB 4 3 KB 2 2 MB 3 1 GB 5 0 bouwnijverheid (45) totaal 13 5 MKB 6 5 KB 2 4 MB 4 1 GB 7 0 autohandel en -reparatie (50) totaal 4 5 MKB 2 5 KB 1 4 MB 1 1 GB 2 0 groothandel (51) totaal 13 10 MKB 6 10 KB 2 8 MB 4 1 GB 7 0 detailhandel (52) totaal 8 6 MKB 4 6 KB 1 6 MB 2 0 GB 4 0 transport en communicatie (60-64) totaal 21 7 MKB 9 7 KB 4 6 MB 6 1 GB 11 0 horeca (55) totaal 2 10 MKB 1 10 KB 0 9 MB 1 0 GB 1 0 31
sectoren grootteklasse scholingsaftrek kleinschaligheidsinvesteringsaftrek banken en verzekeringen (65-67) totaal 26 1 MKB 12 1 KB 5 0 MB 7 0 GB 14 0 zakelijke dienstverlening (701, 702, 71, 72, 74, 95) totaal 46 17 MKB 21 17 KB 8 15 MB 13 2 GB 25 0 overige particuliere dienstverlening (93) totaal 6 2 MKB 3 2 KB 1 2 MB 2 0 GB 3 0 cultuur en sport (92) totaal 1 0 MKB 1 0 KB 0 0 MB 0 0 GB 1 0 totaal totaal 188 104 MKB 85 104 KB 33 87 MB 52 17 GB 103 0 Bron: EIM. 32
7.4 Tabel IB-bedrijven Bij het IB-deel is per sector de situatie in 1998 gegeven. Dit in verband met het sterk achterblijven van recent datamateriaal van het CBS en de belastingherziening 2001. De omvang van de kleinschaligheidsaftrek voor IB-bedrijven is vermeld in tabel 4. tabel 11 MKB-faciliteiten t.l.v. IB en premies Volksverzekeringen in 1998 en 2001 zelfstandigen- aftrek meewerk- aftrek toevoeging FOR afname FOR totaal bruto marginaal tarief (%) totaal netto landbouw en visserij 415,6 4,1 105 16,8 507,9 48,98 248,8 delfstoffenwinning en industrie 113,4 1,3 25,5 9,2 131 33,21 43,5 bouw 153,8 2 45,5 9,2 192,1 31,59 60,7 autohandel en -reparatie 57,4 1,7 15 9,2 64,9 31,54 20,5 groothandel 88 1,4 20,3 9,2 100,5 38,73 38,9 detailhandel 317,1 5,2 65,9 9,2 379 33,56 127,2 horeca 138,1 2,4 20,8 9,2 152,1 30,85 46,9 vervoer 80,3 1,6 20,4 9,2 93,1 38,09 35,5 zakelijke diensten 299,9 4 71,8 9,2 366,5 35,11 128,7 overige diensten 165,5 1,2 19,2 9,2 176,7 30,53 53,9 zorg en cultuur 211 2,9 35,8 9,2 240,5 40,11 96,5 bedrijfsfunctie onbekend 986,3 15,8 191,3 101,9 1.091,5 37,47 409,0 totaal 1998 3.026,3 43,5 636,4 210,7 3.495,5 36,93 1.290,9 totaal 2001 1.097,0 Bron: EIM, mede o.b.v. Miljoenennota 2002, Inkomensstatistiek 1998 (CBS). 33