Nieuwsbrief Transitie Jeugdzorg december 2013 Sinds 1 september 2012 werken we in Zeeland aan de tweede fase van de Transitie Jeugdzorg. In deze voortgangsrapportage beschrijven Transitiemanagers Koen Bron (namens de dertien Zeeuwse gemeenten) en Loek Schipper (namens de provincie Zeeland) én Annemiek van Woudenberg (inhoudelijk projectbegeleider) welke activiteiten in oktober, november en december 2013 zijn verricht. Nieuwe transitiemanager gemeenten Janine van Niel heeft op 4 november 2013 afscheid genomen van Zeeland. Zij kon vanwege gezondheidsredenen de rol van transitiemanager naast haar andere baan niet meer vervullen. Wij danken Janine voor haar uitstekende inzet. Koen Bron is vanaf de tweede week van november de nieuwe transitiemanager. Koen Bron is partner van Andersson Elffers Felix (AEF). Namens de VNG was Koen van medio 2011 tot juli 2013 landelijk projectleider decentralisatie Jeugdzorg. Koen was verantwoordelijk voor het realiseren van een bestuurlijk gedragen en uitvoerbaar stelsel en daarmee intensief betrokken bij de totstandkoming van het wetsontwerp en kennisoverdracht aan de gemeenten. de praktische uitwerking van de beleidstheorie en kennisoverdracht aan gemeenten. Daarnaast was Koen nauw betrokken bij de operationalisering van de samenhang met de overige decentralisaties. De afgelopen maanden heeft hij geadviseerd bij het opstellen van meerdere transitiearrangementen. Hij maakt deel uit van het Ondersteuningsprogramma Transitie Jeugdzorg van VNG/Rijk. Transitiearrangement Jeugd Zeeland en addendum Eind oktober heeft u het laatste bericht van ons ontvangen over het Zeeuws transitiearrangement Jeugd. De Transitiecommissie Jeugd heeft het Zeeuws transitiearrangement op een aantal aspecten als onvoldoende beoordeeld. De transitiecommissie constateerde onder andere dat door de keuze van een éénjarig arrangement de continuïteit van zorg in Zeeland onvoldoende kon worden gegarandeerd. Ook bood het arrangement onvoldoende duidelijkheid over de wijze waarop wordt omgegaan met de functies van Bureau Jeugdzorg Zeeland. De afgelopen weken is als eerste de aandacht uitgegaan naar het aanvullen van het arrangement en de uitvoering daarvan. De 13 Zeeuwse gemeenten, de twee grootste aanbieders (Emergis en Juvent), de aanbieder van Jeugdzorg Plus, (Juzt), Bureau Jeugdzorg en de Provincie (als financier en huidig verantwoordelijke voor gesubsidieerde zorg) hebben gezamenlijk bijgevoegd addendum opgesteld. Er zijn ook al stappen gezet voor de uitvoering daarvan en de voorzitter van de TSJ heeft laten weten verheugd te zijn over deze ontwikkelingen. Bijgevoegd persbericht geeft hier uiting aan. De aangekondigde vervolggesprekken met de zorgaanbieders zouden aanvankelijk in november komen. Dit wordt nu zo snel als mogelijk na de jaarwisseling opgepakt. Plannen Bureau Jeugdzorg Bureau Jeugdzorg Zeeland (BJZ) heeft een onafhankelijk accountantsbureau opdracht gegeven om inhoudelijke scenario s te beschrijven voor de toekomst van BJZ in relatie tot de nieuwe Jeugdwet. Er is een rapport opgesteld, waarin zes mogelijke scenario s zijn uitgewerkt. In deze scenario s wordt zowel ingegaan op de financiële gevolgen als de juridische en fiscale aandachtpunten voor BJZ. De Task Force Jeugd Zeeland (TFJ) heeft op 9 december gesproken over het rapport en BJZ de opdracht gegeven om scenario 5 nader uit te werken. Op 11 december is heeft de TFJ en de bestuurder van BJZ dit scenario s toegelicht aan een vertegenwoordiging van het ministerie van V&J. In dit gekozen scenario worden Jeugdbescherming, Jeugdreclassering, Gespecialiseerd casemanagement en Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) uitgewerkt. Voor wat betreft het AMHK wordt in nauwe afstemming met het CZW-Bureau de precieze positionering nog nader bekeken. Een goed functioneel ontwerp Het functioneel ontwerp is de uitwerking van de eerder vastgestelde Zeeuwse visie op de zorg voor jeugd en bevat vijf thema s. Het belangrijkste principe is dat altijd en waar mogelijk wordt gestreefd naar zelfstandigheid en eigen kracht (loslaten). 1
Waar wordt ondersteund, versterkt of overgenomen is dit onderdeel van een proces gericht op terugkeer naar zelfstandigheid. Het plaatje laat de integraliteit zien van de zorg. 1. Kind en het (pleeg)gezin 2. Sociale en pedagogische omgeving 3a. Preventieve en collectieve voorzieningen 3b. Basisteams/Jeugd- en Gezinsteams /sociale wijkteams en expertisepools 4. Flexibele voorzieningen 5. Specialistische voorzieningen Deze vijf thema s en hun samenhang zijn globaal uitgewerkt in het Functioneel ontwerp en worden nu verder geconcretiseerd in 2014. Implementatiepilots met nadruk op transformatie en zorgcontinuïteit Aan alle vijf onderdelen van het Functioneel Ontwerp zal in samenhang invulling worden gegeven, inclusief de verbinding tussen die onderdelen: de schakelpunten. Het gaat bij de proeftuinen om implementatie: "het inregelen van het nieuwe model voor Zeeuwse zorg voor jeugd". Voor dit inregelen zal het hele jaar 2014 worden benut. Er zullen duidelijke opbrengsten worden getypeerd, wat is wel gereed en wat nog niet. De transformatie zal namelijk een langer tijdsbeslag vereisen en een continu proces dienen te zijn. Voor de periode waarin de implementatiepilots gaan lopen staat de Task Force nu een ruimere periode voor dan t/m februari 2013. 2
Als nieuwe term in deze wordt in het vervolg gesproken over implementatiepilots. Er komt 1 implementatiepilot per regio en binnen één nog te selecteren gemeente of binnen enkele samenwerkende gemeenten. In iedere pilot wordt het Functioneel model integraal ingevoerd. De belangrijkste regionaal uit te werken onderwerpen zijn: 1. Op- en afschalen met het gespecialiseerde aanbod (zoals JB/JR, tweedelijn jggz, LVB). De IVH/VVI structuur wordt uitgetest in de praktijk: dit betreft o.a. expertisepools en integratie van gespecialiseerde zorg. Gekeken wordt hoe op- en afschalen hier optimaal kan plaatsvinden. 2. De positie van de huisartsen, we moeten niet nog een schakel creëren, maar uittesten hoe de huisarts gepositioneerd kan worden. Er wordt aangesloten bij lopende experimenten 3. Het integrale of flexibele aanbod: Juvent en Emergis hebben een propositie gemaakt op verzoek van de Taskforce (zie samenwerking zorgaanbieders en gemeenten). Deze propositie sluit aan op het functioneel model en is gepresenteerd in de Task Force en bij het overleg met de Zeeuwse ambtenaren Jeugd. Deze propositie sluit aan op het functioneel model. Er wordt gedacht in functies en niet in organisaties. Van belang is het op- en afschalen en de rol van expertisepools 4. De positie en rol van pleegouders. Dit is een voorstel van Pleegouder Support Zeeland om een versterking van de positie van pleegouders uit te testen vanaf het begin van opname in een pleeggezin. Annemiek Van Woudenberg stelt een overkoepeld voorstel op, in samenspraak met Koen Bron en de zorgaanbieders. Overige experimenten In opdracht van de Taskforce zijn eerder alle 25 lopende en ingebrachte experimenten geïnventariseerd en geanalyseerd. Zij zullen vanuit het transitieteam echter alleen op lichte wijze kunnen worden gevolgd en de opbrengsten worden verzameld, bijvoorbeeld in (bestaande) regionale uitwisselingsbijeenkomsten om te kijken in hoeverre de ervaringen met de invulling van de voorkant in die experimenten in de 3 regionale Modellen voor de Zeeuwse Zorg voor Jeugd kan optimaliseren. Met het onderwijs (HBO) gesproken wordt over een rol voor studenten in de monitoring. Samenwerking zorgaanbieders en gemeenten Door de TFJ is aan de 2 grootste Zeeuwse aanbieders Juvent en Emergis, gevraagd om een eerste uitwerking te maken van de inrichting van een samenhangende gespecialiseerde jeugdzorg vanaf 2015. Vooral is gevraagd om in te gaan op welke wijze de opschaling en afschaling vanuit de integrale gemeentelijke teams het beste kan worden vorm gegeven. Deze uitwerking zal zo snel mogelijk in een volgende vergadering van de TFJ worden besproken. Uiteraard worden ook de andere Zeeuwse aanbieders betrokken in de verdere uitwerking. Vraag-aanbod analyse en verwerking Wat is de samenhang tussen vragen van cliënten en aanbod. In het kader van kansrijk implementeren wordt gewerkt aan een vraag- en aanbod analyse. Daarmee wordt een belangrijke stap gezet om de vragen van ouders en jeugdigen geïntegreerd in beeld te brengen, samen met het huidige aanbod. Doel van deze analyse is meer inzicht bieden in de vraag hoe de gemeenten een vraaggericht en samenhangend aanbod kan creëren. Dit traject levert de volgende resultaten op: Analyse van het huidige aanbod van 75 zorgaanbieders, waarvan 33 vrijgevestigden. Een databestand van het aanbod in Excel, waarmee nadere analyses of selecties zijn te maken. Een overzicht met beschrijvingen van 20 in Nederland veel voorkomend vraaggebieden rondom opvoeden en opgroeien, met prevalentiecijfers voor Zeelanden werkzame factoren. Dit biedt handvatten voor het gesprek en keuzes over de inrichting van het aanbod in de toekomst. De eindresultaten worden in februari verwacht. Bijeenkomst macrobudget jeugdzorg Op 17 december 2013 heeft een Zeeuwse vertegenwoordiging de bijeenkomst Toelichting macrobudget jeugd in Etten-Leur bijgewoond. Tijdens deze bijeenkomst is aandacht besteed aan: Inzicht in de opbouw van de budgetten die naar de gemeente worden overgeheveld; De betekenis van de cijfers verduidelijken; Eenheid in taal en definities versterken; Inzicht geven in mogelijke oorzaken van verschillen met andere bronnen; Vragen inventariseren en beantwoorden. Het macrobudget is opgehoogd van 3,3 mld (mei 2013) naar 3,5 mld (december 2013). Dit komt onder andere door een vermindering van de korting op het PGB-maatregel, ophoging van het budget voor jeugd-ggz en kleine correcties. Daarnaast is de verdeling van het budget gewijzigd. 3
De belangrijkste veranderingen zijn: toepassing van het nieuw woonplaatsbeginsel, verbeterde cijfers over gebruik Jeugdzorgplus en aanpassingen in berekeningen van de kosten jeugdbescherming en jeugdreclassering. Wij ontvangen binnenkort een overzicht van de gestelde vragen en antwoorden met daarbij de presentatie die is gegeven. Wij zullen deze informatie breed verspreiden. Greep op de zaak, ontsluiting cijfers Wij hebben in de zomermaanden van 2013 heel veel cijfers aangeleverd gekregen voor het opstellen van het transitiearrangement. Inmiddels zijn er nieuwe Vektis cijfers gepubliceerd en hebben we nieuwe informatie van het rijk ontvangen over het macrobudget jeugdzorg. Daarom gaan we de komende weken opnieuw aan de slag met het analyseren van de cijfers. Daarin zullen we ook een slag dieper gaan. Per zorgtraject, per gemeente zullen we volume en kosten in beeld brengen. Speciale aandacht zullen we daarbij ook besteden aan de PGB s. Passend Onderwijs De transitie jeugdzorg en passend onderwijs hebben op veel punten raakvlakken. De Wet passend onderwijs gaat in op 1 augustus 2014. Scholen krijgen dan zorgplicht. Dat betekent dat scholen ervoor verantwoordelijk zijn om elk kind een goede onderwijsplek te bieden. Schoolbesturen en gemeenten krijgen de opdracht om de plannen over en weer af te stemmen, omdat het grotendeels over dezelfde kinderen gaat. Samenwerking tussen het onderwijsveld en gemeenten is dus van groot belang. In de regionale educatieve agenda s (REA s) maken de partijen al afspraken met elkaar. Binnenkort gaan de samenwerkingsverbanden passend onderwijs op overeenstemming gericht overleg (OOGO) voeren met de gemeenten. De ontwikkelingen binnen passend onderwijs hebben invloed op de transitie en transformatie jeugdzorg van de gemeenten. Plannen 2014 Om de taken op het gebied van jeugdzorg op ons te kunnen nemen op 1 januari 2015 zullen we nog flinke stappen moeten zetten. Daar hebben we elkaar voor nodig. Daarom zullen wij u uitnodigen voor een grote bijeenkomst begin februari 2014. Vanaf januari gaan we om de 6 weken een nieuwsbrief uitbrengen waarmee we alle partijen op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Begin januari wordt er een plan van aanpak opgesteld voor 2014 waarin we aangeven hoe we het functioneel ontwerp en het transitiearrangement verder gaan uitwerken en hoe we de verschillende partijen daarbij gaan betrekken. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd en vertrouwen op een goede samenwerking met u in 2014. Contact Heeft u nog vragen naar aanleiding van deze nieuwsbrief? Dan kunt u contact op nemen met Nicole Baart van Putte (email: n.baart@terneuzen.nl of tel: 06-10509972). Wij wensen u prettige feestdagen en een gezond 2014 toe! 20 december 2013, Transitieteam jeugdzorg Zeeland Koen Bron, Loek Schipper en Annemiek van Woudenberg 4
Bijlage 1 Addendum Regionaal transitiearrangement Zeeland De Zeeuwse gemeenten hebben op 31 oktober 2013 het Transitiearrangement Jeugd Zeeland verzonden aan de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ). Op 12 november 2013 heeft de TSJ het rapport met haar bevindingen over de 41 transitiearrangementen opgeleverd. Naast een aantal algemene conclusies heeft de Transitiecommissie ook alle transitiearrangementen individueel beoordeeld. Bij het Zeeuwse Transitiearrangement zijn er vooral vragen gesteld over in hoeverre continuïteit van zorg kan worden gegarandeerd. De volgende bij het Zeeuwse transitiearrangement betrokken partijen, in overleg bijeen op 15 november 2013, hebben aanvullend op het transitiearrangement gezamenlijk afspraken gemaakt: De13 Zeeuwse gemeenten (vertegenwoordigd door de 3 wethouders uit de Task Force Jeugd) De provincie Zeeland Bureau Jeugdzorg Zeeland De Zeeuwse zorgaanbieders Juvent en Emergis De zorgaanbieder Juzt (gesloten jeugdzorg) De betrokken partijen hebben de volgende 15 inhoudelijke en procesafspraken over de transitie en transformatie zijn gemaakt: 1. Gemeenten, provincie en jeugdzorgaanbieders hebben vertrouwen in elkaar en het vertrouwen dat partijen voldoende innoverend vermogen hebben om de beoogde transformatie mede vorm te geven. 2. Partijen doorlopen het traject van de transitie en transformatie gezamenlijk. 3. De jeugdzorginstellingen die direct betrokken zijn bij de transitie en transformatie in Zeeland realiseren voor de periode 2015 tot en met 2017 zorgcontinuïteit en vernieuwing van de zorg voor jeugd. 4. Gemeenten en jeugdzorgaanbieders stellen een meerjarig arrangement op om continuïteit van zorg en vernieuwing te realiseren. Het arrangement beslaat de jaren 2014 tot en met 2017. Voor het jaar 2014 zal ook de provincie worden betrokken bij het opstellen van het arrangement. 5. De vernieuwing van de zorg (transformatie) wordt geleidelijk gerealiseerd. In het functioneel ontwerp transitie jeugdzorg (Een nieuwe opzet van de Zeeuwse zorg voor jeugd, juni 2013) hebben gemeenten aangegeven welke transformatiedoelen worden nagestreefd. De Zeeuwse zorgaanbieders maken een voorstel op welke wijze zij daar mede invulling aan kunnen geven. 6. In 2014 wordt door de provincie de ruimte geboden om alvast te gaan werken conform het nieuwe stelsel. Dit betekent onder andere dat medewerkers in dienst bij de zorgaanbieders of Bureau Jeugdzorg al op een andere wijze (getransformeerde wijze/ bij de toegang via de gemeente) kunnen gaan werken. Randvoorwaarde hierbij is dat de verantwoordelijkheid van de Provincie in het kader van de Wet op de jeugdzorg is gewaarborgd. Dit betekent onder meer dat de huidige wachttijden niet oplopen en de omvang van de huidige wachtlijst niet stijgt. 7. Gemeenschappelijk doel van gemeenten, provincie en jeugdzorgaanbieders is zorg van kinderen te optimaliseren en de frictiekosten zoveel als mogelijk te beperken. 8. Om de frictiekosten zoveel mogelijk te beperken en om de expertise in de jeugdzorg in Zeeland te behouden, hanteert Zeeland het principe mens volgt werk als uitgangspunt bij de transitie en transformatie. 9. Alle middelen voor jeugdzorg die bij de decentralisatie in de periode 2015 2017 aan de gemeenten in Zeeland worden toegekend, komen ten goede aan de uitvoering van zorg voor jeugd. 10. Gezamenlijk zijn gemeenten en jeugdzorgaanbieders verantwoordelijk voor het opvangen van de rijkstaakstelling vanaf 2015. 11. Indien middelen vanaf 2015 worden ingezet bij andere jeugdzorginstellingen dan de instellingen die nu de Jeugdzorg uitvoeren, dan dienen deze instellingen mede verantwoordelijkheid te nemen voor de continuïteit van de zorg, het zoveel als mogelijk beperken van de frictiekosten en een passend regionaal portfolio. 12. De Zeeuwse gemeenten nemen het initiatief om met jeugdzorgaanbieders gezamenlijk bovenregionale afspraken te maken voor zeer gespecialiseerde voorzieningen waarvan het werkgebied groter is dan de provincie Zeeland. 13. De functies jeugdbescherming en jeugdreclassering, die nu bij Bureau Jeugdzorg Zeeland belegd zijn, zullen door de Zeeuwse gemeenten worden afgenomen, mits tijdig gecertificeerd. 14. Over de inrichting van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, wat momenteel bij Bureau Jeugdzorg Zeeland ondergebracht is, wordt op korte termijn afspraken gemaakt. 15. Voor de overige (toegangs)taken die nu belegd zijn bij Bureau Jeugdzorg Zeeland wordt door de betrokken partijen gezocht naar een maatwerkoplossing. 5
Bijlage 2 Persbericht Gemeenten en jeugdzorg passen plannen aan De Zeeuwse gemeenten en de jeugdzorginstellingen in Zeeland hebben overeenstemming bereikt over de aanpak van de jeugdzorg voor de komende jaren. Eerder waren de Zeeuwse jeugdzorginstellingen nog kritisch over de plannen van de gemeenten. Nu is de jeugdzorg nog in handen van het Rijk, maar de gemeenten nemen vanaf 2015 die verantwoordelijkheid over. Begin oktober werden de Zeeuwse gemeenten het al met elkaar eens over die aanpak. Signalering Centraal in de Zeeuwse aanpak staat straks de signalering aan de voorkant. Dat houdt in dat het accent komt te liggen op het observeren van kinderen in de wijken, in dorpen, in verenigingen en op scholen. "Door er vroeg bij te zijn, kunnen we voorkomen dat deze kinderen later veel zwaardere zorg nodig hebben, zegt de Goese wethouder en woordvoerder van de Task Force Jeugd Zeeland Jo-Annes de Bat. Kritiek Maar bij het presenteren van de plannen kwam er meteen kritiek. En die kritiek kwam niet alleen van de Zeeuwse jeugdzorginstellingen, maar ook van de provincie en de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ), die de overgang naar de gemeenten in goede banen moet leiden. Er zou te weinig aandacht zijn voor de continuïteit van de zorg. In de plannen werd voornamelijk naar het jaar 2015 gekeken en niet naar de jaren erna. Aangepast De gemeenten hebben daarom nu de plannen aangepast, zegt De Bat. "We hebben de kritiek ter harte genomen en we gaan in de nieuwe plannen eerder beginnen en we kijken verder vooruit. De Zeeuwse gemeenten gaan in de aangepaste plannen al in 2014 aan de slag met de jeugdzorg. En er worden al afspraken gemaakt voor de jaren 2016 en 2017." Positief De voorzitter van de TSJ, Leonard Geluk, reageert positief op de aanvullende afspraken. Volgens hem sluiten de nieuwe afspraken precies aan op de aanbevelingen die de TSJ eerder deed nadat de gemeenten de eerste versie van de plannen presenteerden. "Ik ben blij dat de Zeeuwse Task Force er in zo'n korte tijd in geslaagd is samen afspraken te maken over het continueren van de jeugdzorg." Goede ontwikkeling De Zeeuwse zorgaanbieders vinden de aanpassingen in de plannen een goede ontwikkeling. Onder meer Juvent en Bureau Jeugdzorg geven aan achter de plannen te staan. Ook de provincie is positief, vooral omdat de gemeenten al in 2014 aan de slag gaan, zegt gedeputeerde Van Heukelom. "Ik vind het een goede stap voorwaarts, omdat de continuïteit in de zorg nu wel wordt gegarandeerd." Budget Toch blijft het probleem van het budget een groot struikelblok voor het volslagen van de plannen. Tussen de budgetten die de Zeeuwse zorgaanbieders hebben opgegeven en het bedrag dat het Rijk aan Zeeland toekent, zit een gat van 7,4 miljoen euro. Lobbyen "Het is al moeilijk genoeg om zo'n overgang van Rijk naar gemeenten te bewerkstelligen zonder dat je ook nog eens moet bezuinigen", zegt De Bat. "We blijven dan ook samen met de jeugdzorginstellingen lobbyen in Den Haag om het probleem met de budgetten op te lossen. Ik hoop daar binnenkort meer duidelijkheid over te krijgen." 6