AEX-analyse Ieder kwartaal analyseren wij de kracht van de trend in de AEX-index met als doelstelling om een gedegen voorspelling te geven over de vermoedelijke richting in het komende kwartaal. Veel langer heeft meestal weinig zin omdat de wereld voortdurend onderhevig is aan fundamentele veranderingen. Vorig kwartaal was de conclusie als volgt: Fundamenteel: Risico-indicator: Lange termijn: Kracht van de trend: NEGATIEF Al geruime tijd hebben wij te maken met tegengestelde signalen. Fundamenteel zijn waarderingen bovengemiddeld en politiek gezien zijn er onzekere factoren die van invloed zullen zijn op de stabiliteit van de wereldwijde handel. Volgende maand zijn de Nederlandse verkiezingen die voor extra onzekerheid zorgen. Hoe klein ons landje op de wereldkaart ook mag zijn, een sterke overwinning voor anti-eu partijen kan een bepalend signaal zijn die van invloed is op de verwachtingen voor de daarop volgende Franse verkiezingen. Griekenland blijft ook zo n klein landje wat de beurzen mondiaal laat sidderen. De trend op basis van onze risico-indicator blijft krachtig. De AEX-index is sinds onze laatste analyse op 14 november sterk gestegen. En nog steeds noteert de trend in een stevige golden cross. Gaat de AEX nog verder stijgen? Wellicht houdt u zich helemaal niet bezig met deze vraag maar wenst u enkel de beste aandelen uit de index te selecteren. Welke moet u dan kiezen? Dit zijn de gebruikelijke vragen waar wij niet met 100% zekerheid antwoord op kunnen geven. Toch proberen wij om via de Golden Crosses beleggingsmethode met de grootst mogelijke waarschijnlijkheid antwoorden op deze vragen te geven. Onze beleggingsmethode heeft ons de afgelopen jaren op belangrijke punten geholpen door forse koersverliezen te voorkomen en beleggingskansen tijdig te signaleren. Zoals eerder aangegeven niet met 100% zekerheid waardoor de kans op verliesposities altijd aanwezig blijft. Het belangrijkste is echter dat de som van alle beleggingsbeslissingen positief is en een acceptabel rendement oplevert. En dit positieve rendement dient bij voorkeur gerealiseerd te worden met beperkte risico s. De macro-economie is wat ons betreft het vertrekpunt voor onze AEX-analyse. Het beleggen in individuele aandelen is een stuk eenvoudiger wanneer u weet hoe het met de macro economische gesteldheid van Nederland staat. Want individuele aandelen kopen omdat u veel van de onderneming verwacht, terwijl de beleggingswereld aan de vooravond staat van een economische of monetaire storm, kan voor vervelende verrassingen zorgen. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 1
Met een diepgaande analyse proberen wij ieder kwartaal een antwoord te geven op de vraag wat de waarschijnlijke richting van de AEX-index in de nabije toekomst wordt. Daarnaast geven wij op basis van onze risico-indicator aan welke aandelen het meest kansrijk zijn. Vorig kwartaal gaven wij aan dat er een verbetering waarneembaar was in de onderliggende trend van de AEX. Deze verbetering is duidelijk uitgekomen. Wij zullen dezelfde 4 stappen gaan doorlopen om te zien wat de verwachting voor de komende periode is. Stap 1: Fundamentele visie AEX-index De fundamentele analyse is het uitgangspunt om wel of niet in een effect te beleggen. Als een effect bij voorbaat al overgewaardeerd is, dan kan de conclusie ons inziens nooit zijn om daarvan een zware weging in de portefeuille op te nemen. Wanneer een belegging sterk overgewaardeerd is, dan is het sowieso raadzaam om niets van uw vermogen in een dergelijke belegging te investeren. De huidige waarderingen voor Nederlandse aandelen vinden wij hoog. Door het monetaire beleid van centrale banken worden beurskoersen mondiaal ondersteund. Dit is ook het geval voor onze multinationals die in de AEX-index zijn opgenomen. Wij verwachten dat het ruime monetaire beleid niet kan worden gecontinueerd. De ultra lage renteniveaus werken verstorend op het kapitalistische systeem. De trend in de Nederlandse 10-jaars rente lijkt vanaf het begin van de herfst te noteren in een duidelijke stijgende trend, een golden cross. Waarschijnlijk een signaal dat beleggers het einde van het huidige zeer ruime monetaire beleid aan het verdisconteren zijn. Het zal voor de ECB minder nodig zijn om de economie te stimuleren. Een fundamentele waardering voor een beurs of land vaststellen wordt o.a. gedaan door het berekenen van de koers-/winstverhouding. Ons inziens is de beste waarderingsvariant de toepassing van de CAPE (de cyclically adjusted price-to-earnings ratio/ Shiller PE) en de PB-ratio (Price-to-Bookratio). De kracht van deze waarderingsmethoden hebben wij in eerdere publicaties toegelicht. Wij passen de koers/winst-verhouding en de koers/boekwaarde-verhouding van alle bedrijven in een land of in een specifieke index toe. Star Capital berekent ieder kwartaalultimo deze ratio s voor de verschillende landen, waaronder Nederland. Wij gaan er gemakshalve vanuit dat de waardering van de AEX-index een afspiegeling is van de door Star Capital berekende ratio s. Nederland heeft volgens de laatste waardebepalingsdatum van 30 december 2016 een CAPE waardering van 19,8. Dit is een stijging van een vol punt in één kwartaal. Dit is historisch gezien relatief hoog te noemen (zie licht rode kleur in nevenstaande afbeelding). Blijkbaar gaat de koersstijging sneller dan de onderliggende winststijging van de bedrijven. Bij de berekening van de Shiller PE/CAPE ratio wordt rekening gehouden w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 2
met het gemiddelde winstniveau over de afgelopen 10 jaar, gecorrigeerd voor inflatie. De berekening van de Shiller PE werkt daardoor als een voortschrijdend gemiddelde wat ook van toepassing is op onze risico-indicator. In onze visie bewegen economieën, bedrijven, producten, samenlevingen, financiële systemen enz. in trends. Het is belangrijk om een goede inschatting te maken in welke fase van een trend de onderliggende waarde zich bevindt. Volgens Star Capital is de PB-ratio het afgelopen kwartaal gelijk gebleven met een score van 1,8. De waardering voor Nederland blijft historisch gezien relatief hoog. Los van wat onze risico-indicator aangeeft, is voorzichtigheid dus sowieso geboden. Een overweging, een groot belang in de beleggingsportefeuille, valt op basis van de hoge waarderingen af. Dan blijft de vraag open staan of er helemaal niet in de AEX belegd moet worden of met een relatief klein belang. Op basis van de fundamentele analyse dient het hoe dan ook een onderweging te zijn! Fundamenteel blijven wij NEGATIEF. Stap 2: Huidige status AEX-index op basis van onze risico-indicator De AEX-index beweegt nog steeds in dezelfde golden cross-fase als een kwartaal geleden. Een golden cross staat ook meestal voor een lange termijn stijgende trend, dus dit mocht ook verwacht worden op basis van onze risicoindicator. Het meest recente golden crosssignaal werd afgegeven op 22 juli 2016 en is dus ruim een halfjaar oud. Een golden crosssignaal is echter geen 100% garantie dat de koersen langdurig gaan stijgen, maar het vergroot de kans aanzienlijk. Wat opvalt aan de AEX grafiek is dat de index per saldo lang nauwelijks winst had gerealiseerd. Pas vanaf begin december zit de wind vol in de zeilen. Een koopsignaal betekent dus niet bij voorbaat dat de onderliggende belegging direct hard stijgt. Van de te verwachten winsten en het toekomstige koerspatroon valt vooraf niets te zeggen. Het enige wat onze barometer ons vertelt, is dat het sentiment per saldo positief is en dat naar alle waarschijnlijkheid hogere koersen zullen volgen. De huidige status van onze risico-indicator wijst nog steeds in de richting van een stijgende trend. De blauwe lijn noteert boven de rode lijn en de AEX-index zelf noteert boven beide lijnen. Conclusie: op basis van de huidige stand van onze risico-indicator zijn wij. Stap 3: De lange termijn analyse van onze risico-indicator Evenals in de vorige kwartalen analyseren wij het rendement van de AEX-index op basis van de golden- en dead crosses vanaf het begin van deze eeuw. Deze analyse houdt in dat wij enkel handelen op slotkoersen op de dagen van beide crosses. Op de dag van de golden cross kopen wij tegen de slotkoers. Op de dag van de dead cross verkopen wij tegen de slotkoers. In dit onderzoek wordt geen rekening gehouden met onze fundamentele visie van dat moment. Daarnaast passen wij w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 3
ook onze extra optimalisatietechnieken zoals de 3-dagen-regel of de 10%-regel niet toe in onze beleggingsbeslissing. Een verdere toelichting op deze extra spelregels valt buiten het bereik van deze analyse. Bij de berekening van het rendement op lange termijn wordt ook geen rekening gehouden met dividend, rente en transactieprovisies. Onze inschatting is overigens dat, rekening houdend met deze extra factoren, het resultaat slechts beperkt zal wijzigen. In de periode van de golden crosses ontvangt de belegger op basis van de Golden Crosses beleggingsmethode tenslotte ook gewoon dividend en in tijden van dead crosses ontvangt hij of zij rente over de liquiditeit. Daarnaast is het aantal transacties zeer gering. Er zijn deze eeuw slechts 10 golden en 9 dead crosses geweest. 19 transacties in een AEX-tracker betekent weinig transactiekosten. In perioden van dead crosses betaalt u geen beheerfee, wat u bij een buy-and-hold strategie wellicht wel heeft. De eerste golden cross was op 28 maart 2002 en de laatste op 22 juli jl. Achteraf gezien is beleggen altijd makkelijk, maar had het gedisciplineerd handelen op basis van onze risico-indicator u rendement kunnen opleveren? In één oogopslag is in de grafiek op de vorige bladzijde te zien dat de huidige koersen nog steeds ver onder het niveau van begin deze eeuw staan. Was een negatief rendement te voorkomen geweest met het gebruik van de risico-indicator? Het antwoord is: deels. Verkoopsignalen komen nooit op het hoogste punt en aankoopsignalen nooit op het dieptepunt. Daarnaast zijn er verschillende perioden waarneembaar met false moves. Valse signalen die achteraf gezien beter niet hadden kunnen worden opgevolgd, want zij leverden een verlies op. Maar uiteindelijk gaat het om de som van alle rendementen op de gedane transacties. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 4
Analyse AEX-index van 1 januari 2000 Datum Status cross Index stand Rendement in punten Cum. Rendement in punten Rendement in % Cumulatief in % 31-12-1999 stand index 671,41 28-3-2002 Golden 531,21 24-6-2002 Dead 410,73-120,48-120,48-22,68% -22,68% 5-8-2003 Golden 314,25 29-6-2004 Dead 346,35 32,1-88,38 10,21% -14,78% 9-12-2004 Golden 340,13 12-7-2006 Dead 440,43 100,3 11,92 29,49% 10,35% 1-9-2006 Golden 470,93 7-12-2007 Dead 513,59 42,66 54,58 9,06% 20,34% 30-6-2009 Golden 254,71 5-7-2010 Dead 306,27 51,56 106,14 20,24% 44,70% 25-10-2010 Golden 342,53 16-6-2011 Dead 332,35-10,18 95,96-2,97% 40,40% 8-2-2012 Golden 325,33 6-6-2012 Dead 291,39-33,94 62,02-10,43% 25,76% 10-8-2012 Golden 333,5 16-9-2015 Dead 438,5 105 167,02 31,48% 65,35% 12-5-2016 Golden 430,89 4-7-2016 Dead 435,12 4,23 171,25 0,98% 66,97% 22-7-2016 Golden 453,35 14-2-2017 Stand index 494,62 41,27 212,52 9,10% 82,17% Rendement Buy-and-Hold strategie: Rendement Golden Crosses Beleggingsmethode: In punten -176,79 Koers 14/11/2016- koers 31/12/1999 In punten 212,52 In percentage -26,33% Procentueel tov koers 31/12/1999 In percentage 82,17% Aantal Golden Crosses 10 Uit de tabel blijkt dat het opvolgen van alle cross-signalen een koerswinst had opgeleverd van ruim 82%. De belegger die op 1 januari 2000 was ingestapt en de buy-and-hold strategie volgde heeft een koersverlies van -26%. Dit verschil gaat het dividend-, rente- en kostenaspect zeker niet overbruggen. Op basis van de huidige golden cross-fase rechtvaardigt de lange termijn analyse van onze risicoindicator een positie in de AEX-index, oftewel. Stap 4: De kracht van de trend De AEX bestaat uit de 25 grootste beursgenoteerde ondernemingen van Nederland. Op ieder van deze ondernemingen kunnen wij onze risico-indicator toepassen. Zie onze risico-indicator maar als een enquête. Een grafiek van een aandeel of index is niets anders dan een grafische weergave van wat alle beleggers van de waardering van een bedrijf of index vinden. Stijgende koersen in een grafiek wijzen op enthousiasme onder de geënquêteerden. Dalende koersen wijzen juist op pessimisme. De belegger stemt met zijn koop- of verkoopgedrag over de huidge waarderingen. Hoe groter de onderneming of de onderliggende index is, des te meer beleggers het effect zullen volgen. Bij een enquête kunnen wij concluderen dat hoe meer mensen meedoen aan deze enquête, des te betrouwbaarder de uitkomst is. Zo werkt het ons inziens ook bij beleggen. Hoe groter het bedrijf is, des te betrouwbaarder is de uitkomst van de enquête. De stand van de AEX-index is de uitkomst van een enquête onder de volgers van de 25 onderliggende bedrijven. Onze risico-indicator is dan ook betrouwbaarder bij de uitkomst van de AEX, dan bij ieder onderliggend bedrijf afzonderlijk. Desalniettemin kan uit de analyse van de 25 individuele bedrijven extra informatie worden gehaald. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 5
Hoe meer bedrijven er in een golden cross noteren, des te sterker wordt de hoofdtrend van de AEXindex gedragen. Analyse AEX index Onderneming 14-2-2015 14-5-2015 14-8-2015 14-11-2015 14-2-2016 14-5-2016 14-8-2016 14-11-2016 14-2-2017 Aalberts Industries ja ja ja nee ja ja nee nee ja ABN Amro nee nee ja ja Aegon nee ja ja nee nee nee nee nee ja Ahold ja ja ja ja ja ja ja nee nee Akzo ja ja ja nee nee nee nee ja ja Altice ja ja ja nee nee nee nee ja ja Arcelor Mittal nee nee nee nee nee nee ja ja ja ASML ja ja ja nee nee ja ja ja ja Boskalis ja ja ja nee nee nee nee nee ja Delta Lloyd nee nee nee nee nee DSM nee ja ja nee nee ja ja ja ja Galapagos ja ja ja Gemalto nee ja ja nee nee ja nee nee nee Heineken ja ja ja ja ja ja ja nee nee ING ja ja ja nee nee nee nee ja ja KPN ja ja ja nee nee ja nee nee nee NN Group ja ja ja ja ja ja nee ja ja OCI ja nee nee nee nee Philips ja ja nee nee nee ja nee ja ja Randstad ja ja ja nee nee nee nee nee ja Relx (Elsevier) ja ja ja ja ja ja ja ja ja Royal Dutch nee nee nee nee nee nee ja ja ja SBM Offshore ja nee ja ja TNT Express nee ja ja ja ja ja Unibail-Rodamco ja ja ja nee nee ja ja nee nee Unilever ja ja ja nee ja ja ja nee nee Vopak ja ja nee nee nee ja ja ja nee Wolters Kluwer ja ja ja ja ja ja ja ja nee Aantal golden crosses 18 21 19 6 8 16 12 15 17 3-dagen-regel boven rode lijn 10 15 13 18 3-dagen-regel onder rode lijn 15 10 12 7 Op dit moment noteren 17 van de 25 bedrijven in een golden cross-fase. Dit is een verbetering van 2 ten opzichte van het vorige kwartaal toen 15 bedrijven in een golden cross-fase noteerden. Daarnaast hebben 18 bedrijven de groene indicatie. Deze indicatie krijgen bedrijven wanneer de koers zich meer dan 3 aaneengesloten beursdagen boven het 200- daags voortschrijdend gemiddelde, de rode lijn, bevindt. Dit kan erop wijzen dat er binnenkort per saldo nog één golden cross bijkomt. Met de groene en rode kleur in de tabel geven wij extra informatie over de kracht van de onderliggende golden- en dead crosses. Een groene kleur wijst op een krachtige golden cross w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 6
(de koers noteert meer dan 3 aaneengesloten beursdagen boven het 200-daags voortschrijdend gemiddelde) of op een zwakke dead cross zoals bij Wolters Kluwer (de koers noteert meer dan 3 aaneengesloten beursdagen boven het 200-daags voortschrijdend gemiddelde terwijl de risicoindicator nog in een dead cross-fase zit). De rode kleur wijst op een krachtige dead cross (de koers noteert in een dead cross-fase en noteert ook meer dan 3 aaneengesloten beursdagen onder de rode lijn) of op een zwakke golden cross (het aandeel noteert nog wel in een golden cross-fase, maar de koers noteert inmiddels meer dan 3 aaneengesloten beursdagen onder het 200- daags voortschrijdend gemiddelde). De koers van RELX, het vroegere Reed Elsevier, heeft recent weer een betrouwbaar golden crosssignaal laten zien. Op basis van dit lange termijn koopsignaal mag op verdere koersstijgingen worden gerekend, althans op basis van onze risico-indicator. Op basis van de huidige analyse van de breedte van de trend is de ondertoon. Conclusie: Onze kwartaalanalyse blijft onveranderd: Fundamenteel: Risico-indicator: Lange termijn: Kracht van de trend: NEGATIEF Ten opzichte van het vorige kwartaal heeft de trend van de AEX meer aan kracht gewonnen. Echter, op basis van de Golden Crosses beleggingsmethode wordt het meeste gewicht toegekend aan de fundamentele analyse. De waarderingen zijn door de nieuwe beursstijgingen nog hoger geworden en liggen boven het historisch gemiddelde. Het opwaarts potentieel lijkt daarmee beperkt. Een onderweging in de AEX-index is op basis van waarderingen de beste keuze. Maar hoeveel moeten wij onderwegen? Helemaal geen aandelen of toch een bepaald percentage van het belegbaar vermogen alloceren richting de AEX, bijvoorbeeld door het gebruik van een AEX-tracker? Dit is voor iedere belegger een persoonlijke afweging. Wij zijn in ons beleggingsbeleid voorstander van het beleggen in wereldwijde en/of grote regio beleggingsfondsen en trackers. Wij beleggen derhalve niet in de AEX. Toch willen wij onze analyse en gedachtegang met u delen, zodat u deze kunt gebruiken bij uw eigen afweging. De positieve stand van onze risico-indicator rechtvaardigt op zich een belang in de AEX-index, maar wees u bewust van de fundamentele waarderingen. Overdrijf dus niet, maar pas een onderweging toe ten opzichte van uw normweging. Een normweging is het belang wat u normaal gesproken in een belegging zou investeren wanneer de fundamentele waardering conform het historisch gemiddelde zou zijn. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 7
De golden crosses beleggingsmethode kan prima worden toegepast op individuele aandelen, maar is wel minder betrouwbaar en daarmee risicovoller. De meest lucratieve aandelen zijn de aandelen die continue, ieder kwartaal, in een golden cross noteren. Maar let op! Aan iedere golden cross komt een eind. De meest interessante golden crosses zijn die aandelen die voortdurend in een dead cross hebben genoteerd en recent zijn gedraaid naar een golden cross. Boskalis en Randstad lijken hiervan nu goede voorbeelden. De verliezers van gisteren zijn vaak de winnaars van morgen. Vice versa, de winnaars van gisteren kunnen de verliezers van de toekomst worden. 2017 is vurig uit de startblokken geschoten. De AEX-index is met een mooie winstreeks bezig. De rendementsverschillen tussen de bedrijven zijn echter groot. Arcelor Mittal is momenteel de grote winnaar en KPN is nog steeds de grootste daler. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 8
Disclaimer Golden Crosses B.V.: Op deze publicatie is de disclaimer van Golden Crosses B.V. van toepassing. Verkorte disclaimer: Alle aanbevelingen inzake de aantrekkelijkheid van bepaalde effecten dienen niet gezien te worden als aanbod om effecten en/of andere zakelijke waarden te kopen of te verkopen, noch als een uitnodiging of aansporing tot het doen van enige investering. Alle communicatie is generiek van aard en houdt geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie, kennis en ervaring en beleggingshorizon van de betreffende lezer. Alle informatie mag dan ook niet worden aangemerkt als een persoonlijk advies. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van alle uitingen van Golden Crosses in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de lezer dient zelf de restricties te achterhalen. Golden Crosses verbiedt het geheel of gedeeltelijk verspreiden van alle uitingen van Golden Crosses en aanvaart geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derden op grond van inzichten van Golden Crosses. Het intellectueel eigendom van alle publicaties van Golden Crosses behoort toe aan Golden Crosses. De gehele disclaimer kunt u lezen op de website www.goldencrosses.nl w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 9