jaarverslag 2012 WELSTANDSCOMMISSIE Almelo
Inhoudsopgave Voorwoord 4 Aan de commissie voorgelegde ontwikkelingen 5 Algemene werkwijze welstandscommissie 8 Aan de s tadsbouwmeester voorgelegde ontwikkelingen Aan de stadsbouwmeester voorgelegde ontwikkelingen
Het rijk verkoopt de graven van M.H. Tromp en Piet Hein, de welstandscommissie KAN worden vervangen door een ambtelijke toets: dit is een tijd die afscheid neemt van oude helden. In voorwoorden van jaarverslagen van welstandscommissies ging het al langer over wat minder wordt: de noodzaak om voor elke plek welstandsbeleid te hebben, de bouwactiviteit in de markt, de agendadruk van de commissies, de aantallen bouwplannen voor beoordeling, etc. Toch denken we menigmaal het dieptepunt van allerlei teruggang wel te hebben bereikt en dan nog komen daar Tromp en Piet Hein achteraan. Welke nieuwe helden gaan we tegemoet zien: waar gloort wat nieuws? Zit dat in de opkomende nieuwe vormen van samenwerking, flexibeler, minder gebonden? (de flexwerker als held). Zit dat in voorspelbare en strak gereguleerde aanbestedingen die aan een beperkte groep gespecialiseerde professionals bij toerbeurt een stapeltje werk bezorgt? (de inkoper als held). Of gaan we een nieuwe burger zien, die z n eigen boontjes dopt met intensief gebruik van social media, waarmee hij even gemakkelijk de buurt organiseert als de landelijke politiek activeert? (de burger als held). Voorwoord In ons werkgebied zien we enkele grote lijnen, maar vooral veel kleine, die duiden op voortdurende en versnellende verandering. Wij spelen daarop in met de middelen van alledag, op basis van de contacten met de gemeenten en onze vaste relaties in het ambtenarennetwerk. Het resultaat is maatwerk. Hadden wij zo n tien jaar geleden één model dienstverlening en de bijpassende overeenkomst, nu zijn er wel 14 modellen. De stadsbouwmeester volgens het model van Het Oversticht blijkt, in allerlei varianten, een succesvolle formule voor de schaal van de gemeenten in Overijssel en Flevoland. Dat betekent meestal afscheid van de klassieke commissie, ook al is die amper een jaar geleden vernieuwd. We zien nieuwe vragen, ook aan de afhandeling van de adviesaanvragen. Processnelheid is het volgende aandachtspunt, nadat op accuratesse, inhoudelijke kwaliteit en juridische houdbaarheid de slagen zijn gemaakt. En we weten dat het niet zal ophouden: de regels gaan weer veranderen (Omgevingswet), het Omgevingsloket gaat ons nog steeds niet blij maken. Meer gemeenten zullen er afscheid van nemen en de bouwmarkt gaat nog niet opkrabbelen. Wie denkt dat welstand een saai vak is, mag graag eens een dagje meelopen. Maar wij weten ons in goed gezelschap: niemand die dit leest zal het vanzelf voor de wind gaan. Dat hebben we dan weer gemeen met die oude helden. De heer drs. ing. D.H. Baalman Directeur Het Oversticht 4
Aan de commissie voorgelegde ontwikkelingen in 2012 Stadshuis Almelo Het vooroverlegplan voor een nieuw te bouwen stadhuis voor Almelo aan de Egbert Gorterstraat is in 2012 door de architect verder uitgewerkt en aan de welstandscommissie gepresenteerd. De overtuigende stedenbouwkundige analyse vormde hierbij een goede basis voor een evenzo overtuigende volumestudie. Dit model is in verdere stadia consequent door de architect verwerkt. De commissie is verheugd over de wijze waarop de betrokken ambtenaar van de afdeling vergunningen de welstandscommissie stapsgewijs bij het plan heeft betrokken. De commissie heeft daardoor in collegiale sfeer tijdig kunnen bijdragen aan verdere aanscherping van het plan. De commissie is van mening dat het plan getuigt van een zorgvuldig uitgebalanceerd ontwerp en heeft het vooroverlegplan voorzien van een positief welstandsadvies. Nieuw stadhuis Almelo Ontwerp: Kraaijvanger Gezinsvervangend tehuis aan de Jan Steenstraat De welstandscommissie heeft in 2012 kennis genomen van een gezinsvervangend tehuis aan de Jan Steenstraat. Het betrof een autonoom vormgegeven gebouw in een groene zone (aangeduid als welstandscategorie complexen in het groen ) in de nabijheid van een stempelwijk. De inspiratie voor het ontwerp was ontleend aan het thema kasteel. De commissie heeft de architect begeleid om het plan passend te krijgen binnen het geldende welstandsbeleid. De insteek van het gekozen thema is hierbij in waarde gelaten. Aan de commissie voorgelegde ontwikkelingen Gezinsvervangend tehuis Ontwerp: Beltman Architecten 5
Zorgcentrum Haven NZ De Grenzen Op de hoeklocatie aan de Haven NZ en De Grenzen is een nieuw te bouwen zorgcentrum gepland. De architect heeft in een vroegtijdig stadium van planontwikkeling uit eigen initiatief de welstandscommissie bij het plan betrokken en toonde een interessante studie over de wijze waarop invulling is gegeven aan de locatie. Met deze interactieve werkwijze heeft de architect de inbreng van de welstandscommissie benut om het plan te verbeteren. De commissie heeft dan ook veel waardering voor de gekozen architectuur van het gebouw. Ontwikkeling hoek Haven NZ - De Grenzen. Ontwerp Kristinson 6
Naar welstandsvrije gebieden in Almelo In juni heeft de gemeente de commissie uitgenodigd om als belanghebbende te reageren op het raadsvoorstel welstandsvrije gebieden, waarbij het aanwijzen van welstandsvrije gebieden een onderdeel wordt van nieuw te formuleren welstandsbeleid. De essentie van de reactie betrof het proces waarlangs het voorstel tot stand is gekomen. Een gebruikelijke procesgang bij het opstellen van beleidsdocumenten voor ruimtelijke ordening in Nederland is vrijwel altijd volgens de reeks waarden-ambitiesbeleid. Na een benoeming van de waarden die men in een gebied onderkent, worden ambities verwoord die het bestuur met die waarden heeft. Vervolgens worden beleidsinstrumenten gekozen en uitgewerkt die tot realisatie van die ambities moeten leiden. Het uiteindelijke beleidsuitgangspunt voor het benoemen van welstandsvrije gebieden kan de commissie zich wel voorstellen. Echter, een goede onderbouwing (benoeming waarden en verwoording van ambitie) daarvan is voor draagvlak essentieel. Uit de Overzichtskaart Welstandsnota lijken de gemaakte keuzes willekeurig. De zeggenschap over de binnenstad, de invalswegen en het buitengebied moet behouden blijven, terwijl langs deze weg ook gebieden zijn aangemerkt als welstandsvrij. Daarentegen blijven enkele objecten in welstandsvrije gebieden welstandspichtig. Door deze waarnemingen lijkt de welstandskaart eerder objectgericht in plaats van een kaart op structuurniveau. Naast een commentaar op de procesgang van de totstandkoming van het raadsvoorstel is de commissie in haar reactie ingegaan op de volgende onderwerpen: de relatie tussen het raadsvoorstel voor welstandsvrije gebieden en de evaluatie van de huidige welstandsnota; definities en de precieze toepassing van welstandsparagrafen; het excessenbeleid voor welstandsvrije gebieden. 7
De welstandscommissie Algemene werkwijze welstandscommissie Een welstandscommissie is een onafhankelijke commissie van deskundigen die aan burgemeester en wethouders van een gemeente advies uitbrengt. Centraal in de advisering staat de vraag of het uiterlijk of de plaatsing van een bouwwerk, waarvoor een aanvraag voor een omgevingsvergunning is ingediend, in strijd is met redelijke eisen van welstand. Deze eisen staan in het gemeentelijke welstandsbeleid. Bij elke aanvraag kijkt de commissie, met dat beleid als uitgangspunt, of particuliere wensen van degene die wil bouwen of verbouwen stroken met het algemene belang. Een belang dat gericht is op het behouden en versterken van de ruimtelijke kwaliteit van een straat, buurt, wijk of streek. Voor lang niet alle bouwactiviteiten is een advies van de commissie verplicht. Soms is het mogelijk om in delen van een gemeente welstandsvrij te bouwen. En met de invoering van de Wabo in oktober 2010 is het vergunningvrij bouwen verruimd. Welstand kan op verschillende wijzen georganiseerd worden. Soms hebben gemeenten een gecombineerde welstand- en monumentencommissie - soms werken gemeenten met een stadsbouwmeester, een mogelijkheid waarin Het Oversticht ook voorziet. Er zijn commissies die adviseren aan één gemeente, er zijn ook bredere commissies die advies uitbrengen aan meer gemeenten. Vaak hangt dit samen met de grootte van de gemeenten en het streven naar efficiency. Groot, klein, gecombineerd of niet alle commissies hebben een aantal zaken gemeen. De leden worden voor drie jaar benoemd en kunnen dan nog voor een zelfde periode herbenoemd worden; vergaderingen van de commissie zijn openbaar en iedere commissie legt verantwoording af in de vorm van een jaarverslag. Deze zaken zijn in de wet bepaald. Meestal bestaat een welstandscommissie uit architecten, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, cultuurhistorici en vaak ook burgers. Het Oversticht organiseert welstandsadvisering voor gemeenten in Overijssel en een deel van Flevoland. Commissieleden worden na een transparante sollicitatieprocedure ter benoeming voorgesteld aan de gemeenten. De commissies zijn gericht op effectief en efficiënt werken. Vooroverleg in een vroeg stadium van planontwikkeling werkt beter dan toetsing achteraf. De secretaris van de commissie heeft daarom, meestal wekelijks, spreekuur in de gemeente om over bouwinitiatieven in relatie tot welstandsbeleid te overleggen. Het Oversticht doet samen met een aantal organisaties in Nederland onderzoek naar ervaringen van mensen met de welstandscommissie. Bezoekers van het spreekuur wordt gevraagd digitaal een enquête in te vullen. Met de resultaten kunnen we de dienstverlening verbeteren. Soms zijn mensen het met een advies niet eens. In dat geval bestaat de mogelijkheid van een second opinion, uitgevoerd door een andere organisatie en met een landelijk vastgelegd protocol. 8
De samenstelling van de welstandscommissie Stedenband, waarvan Almelo deel uitmaakt, in 2012 Commissieleden R.A.A. Klein Goldewijk ir. P.A.M. Kuitenbrouwer ir. I.M. Nij Bijvank-van Herel drs. L.S.C. Statema (voorzitter) ir. E.M. Stevelink dr. P.G.J. Zelissen (plv. voorzitter) Secretarissen ir. H.F.A. Dekkers ing. J.H.K. Luchies ir. E.H.G. Nijhuis ing. R.M. Veenink Adviesaanvragen Van het totaal aantal plannen van 289 in 2012 werden 230 aanvragen voorzien van een positief advies; 59 aanvragen kregen een negatief advies. Nog lopende aanvragen zijn in dit overzicht niet opgenomen. De commissie Almelo is in 2012 in totaal 18 keer bijeen geweest. Tijdens deze commissievergadering werden 23 plannen behandeld. De secretaris bezoekt elke week de afdeling vergunningen om de adviesaanvragen in te nemen. Hij had in 2012 voor vergunningplichtige plannen het mandaat om positieve en negatieve adviezen uit te brengen. De secretaris heeft regelmatig contact met de heer J. Onderwater. Overleg vindt plaats, ook over onderwerpen die de strikte planbehandeling te buiten gaan. Ook met de afdeling stedenbouw zijn er contacten. 9