Opdrachten bij tekst 1 Opdracht 1 (klas): Tekst lezen 1. Lees de tekst volgens het stappenplan. 2. Ken je de betekenis van onderstaande woorden uit de tekst al? Geef bij elk woord een omschrijving. Ken je het woord nog niet? Probeer de betekenis dan af te leiden uit de context. Gebruik de woordhulp op het stappenplan. 3. Staan er nog meer woorden in de tekst die je niet kent? Behandel dan ook de betekenis van deze woorden en schrijf ze op. Woord Ken ik wel/niet Betekenis de stabiliteit logistiek(e) provisorisch stationeren de benefietactie Opdracht 2 (samen): De diepte in Beantwoord de onderstaande vragen over de tekst. 1. Het eerste tussenkopje luidt Stuurloos. Noem twee redenen waarom Haïti na de aardbeving stuurloos is. 2. Het woord infrastructuur wordt in Alinea I in een figuurlijke en in alinea III in een letterlijke betekenis gebruikt. Leg beide betekenissen uit en geef voorbeelden uit de tekst. 3. In Alinea I staat: Veelzeggend is wat dat betreft de langdurige stilte van president René Préval in de bange, donkere uren na de aardbeving van dinsdag. Waar verwijst wat dat betreft naar? pagina 1 van 7
Opdracht 3 (alleen): Samenvatten Uitleg In een samenvatting geef je uit elke alinea de belangrijkste informatie. Als hulpmiddel kun je de belangrijkste steekwoorden uit de tekst onderstrepen of noteren. Vervolgens kun je dan van die steekwoorden goedlopende zinnen maken. Met die zinnen kun je een samenvatting maken. In je samenvatting moet je ook duidelijk maken wat de verbanden in de tekst zijn. In de tekst VN: ramp Haïti is onze ergste ooit worden verschillende redenen gegeven waarom de aardbeving zo n grote ramp is. Signaalwoorden als ook en vanwege geven het verband aan. Signaalwoorden kun je in je samenvatting goed gebruiken om zinnen of stukjes tekst met elkaar te verbinden. Als er in een tekst veel voorbeelden staan, hoef je die niet allemaal in je samenvatting te noemen. Neem dan een belangrijk voorbeeld. 1. Schrijf belangrijke informatie uit de inleiding op en maak er een goed lopende zin van. 2. Schrijf de belangrijkste punten per tekstdeel onder de kopjes op. Maak er één tot drie goedlopende zinnen van. Gebruik hiervoor het schema Inleiding: Stuurloos Totale ontreddering Chaos pagina 2 van 7
Plunderaars Hulpacties 5. Maak je samenvatting af door de zinnen met elkaar te verbinden met passende signaalwoorden die het verband tussen je deelsamenvattingen goed weergeven. Samenvatting: pagina 3 van 7
Opdracht 4: De kracht van een aardbeving bepalen Op internetencyclopedie Wikipedia bestaat al een pagina over de aardbeving in Haïti. 1. Lees het eerste deel van de Wikipediatekst, dat hieronder staat. Op dinsdag 12 januari 2010 om 16:53:09 uur lokale tijd (21:53:09 UTC) vond een aardbeving plaats in Haïti, nabij Port-au-Prince, met een kracht van 7,0 op de schaal van Richter. Haïti, de Bahama's en de Dominicaanse Republiek werden gewaarschuwd voor een eventuele tsunami, maar dit alarm werd binnen 12 uur ingetrokken. De intensiteit van de aardbeving op de schaal van Mercalli varieerde in Port-au-Prince van schaal VII tot IX: dit wordt getypeerd door behoorlijke schade tot verwoestend. Op 18 januari waren er 70.000 slachtoffers begraven, schattingen over het totale dodental lopen op tot boven de 100.000. Het epicentrum van de beving lag op 15 kilometer ten zuidwesten van de hoofdstad van Haïti, Port-au-Prince, op een diepte van ongeveer 13 kilometer. De aardbeving was ook voelbaar in Venezuela en op enkele naburige eilandstaten, waaronder Jamaica, Cuba en de Dominicaanse Republiek. De beving werd gevolgd door meerdere zware naschokken, variërend van 4,5 tot 5,9 op de schaal van Richter. Volgens het KNMI was deze beving de zwaarste op de breuklijn sinds 1860. [Bron: Wikipedia http://nl.wikipedia.org/wiki/aardbeving_haïti_2010] 2. Uit de tekst kun je opmaken dat de kracht van aardbevingen op twee manieren wordt aangeduid: als een getal op de schaal van Richter en op de schaal van Mercalli. Waarom worden twee schalen gebruikt? En wat is het verschil tussen die schalen? Daarover gaat het onderstaande stukje tekst. De schaal van Richter of Richterschaal is in 1935 opgesteld door de Amerikaanse seismoloog Charles Francis Richter. Deze schaal classificeert een aardbeving aan de hand van de sterkte van de trillingen, zoals die gemeten worden met een seismograaf. De sterkte wordt de magnitude genoemd (analoog aan het begrip uit de sterrenkunde om de helderheid van een ster aan te geven). De schaal is logaritmisch, wat betekent dat bij toename van 1 magnitude-eenheid de uitwijking op het seismogram tien keer zo groot is. Zo veroorzaakt een aardbeving met magnitude 4 een uitwijking van 10 mm op het seismogram, maar een aardbeving met magnitude 5 een uitwijking van 100 mm. De Intensiteitsschaal van Mercalli, ontworpen in 1902 door de Italiaan Giuseppe Mercalli, geeft de sterkte van de optredende trillingen weer in relatie tot het effect of de schade ervan. De intensiteit is afhankelijk van de afstand tot het epicentrum van de beving en van het soort ondergrond. In het algemeen is de intensiteit in de directe omgeving van het epicentrum groter dan op plaatsen verder daar vandaan. (Hoe groter de epicentrale afstand is, hoe minder de grond zal bewegen en hoe kleiner de schade, dus hoe kleiner de intensiteit.) Maar de intensiteit kan toenemen wanneer de lokale ondergrond de seismische trillingen versterkt. Tussen de intensiteit en de magnitude van een aardbeving bestaat een duidelijk verschil. De intensiteit van een beving is afhankelijk van de plaats van waarneming. Daarentegen is de magnitude onafhankelijk van de plaats op aarde waar deze wordt berekend en dus karakteristiek voor de kracht van de beving zelf. Zo heeft een krachtige aardbeving op grote diepte een relatief geringe intensiteit aan het aardoppervlak, echter wel verspreid over een groot gebied. Anderzijds kan een zwakke aardbeving een hoge intensiteit bereiken wanneer deze op geringe diepte plaatsvindt. pagina 4 van 7
Beide schalen hebben evenveel categorieën: de schaal van Richter loopt van 1 tot 12 en hoger, die van Mercalli van I tot XII. De beving in Haïti had echter een kracht van 7,0 op de schaal van Richter maar een kracht van VII-IX op de schaal van Mercalli. Noem, op basis van bovenstaande informatie, twee redenen waarom de kracht volgens de schaal van Mercalli groter is dan die op de schaal van Richter. 3. Beide schalen leveren een beschrijving van de effecten van een aardbeving met een bepaalde kracht. Hieronder zie je de beschrijvingen behorend bij de classificaties van de aardbeving op Haïti. Schaal van Mercalli: Sterkte Benaming Uitwerking/Gevolgen VII VIII IX Behoorlijke schade. Schade aan veel gebouwen. Schoorstenen breken af. Golven in vijvers. Kerkklokken geven geluid. Zware schade. Algehele paniek. Algemene schade aan gebouwen. Zwakke bouwwerken gedeeltelijk vernield. Verwoestend. Veel gebouwen zwaar beschadigd. Schade aan funderingen. Ondergrondse pijpleidingen breken. Schaal van Richter: Sterkte Benaming Uitwerking/Gevolgen 6 tot 6,9 Krachtig Wordt door alle betrokkenen met grote schrik ervaren; ook in een rijdende auto voelbaar; paniek; mensen verlaten snel hun huizen; grote scheuren in wegdek; veel gebouwen lopen matige tot zware schade op; oude en zwakke gebouwen kunnen helemaal instorten; bomen zwaaien heen en weer als bij sterke wind; tientallen doden en gewonden mogelijk; aan de kust kunnen vloedgolven optreden; grote schade mogelijk binnen een straal van meer dan 150 kilometer. 7 tot 7,9 Zwaar Grootschalige paniek; mensen trachten in paniek naar buiten te komen; acuut levensgevaar in veel gebouwen; alleen sterke gebouwen blijven staan; grond kan helemaal openscheuren; sommige bomen ontwortelen; vaak honderden doden en gewonden; gas-en waterleidingen breken; gedeeltelijk catastrofale gevolgen; aan kusten grote vloedgolven mogelijk. 8 tot 8,9 Zeer zwaar Grote verwoesting; vrijwel alle gebouwen worden onbewoonbaar of storten helemaal in; mogelijk vele duizenden doden en gewonden; bomen ontwortelen massaal; elektriciteitspalen begeven het; acuut levensgevaar zowel binnen als buiten gebouwen; aan kusten catastrofale, tot 40 meter hoge vloedgolven mogelijk. In de tekst heb je kunnen lezen wat de effecten van de aardbeving in Haïti waren. Van welke schaal vinden jullie de typering van de Haïtiaanse aardbeving beter? Waarom vind je dat? pagina 5 van 7
Opdrachten bij Tekst 2 ( Keuzes bij acute hulpverlening ) Opdracht 1 (samen): Tekst lezen 1. Lees samen de tekst volgens het stappenplan: lees om beurten een alinea en voer hardop denkend de stappen uit het stappenplan uit. 2. Ken jullie de betekenis van onderstaande woorden uit de tekst al? Geef bij elk woord een omschrijving. Probeer de betekenis van woorden die jullie nog niet kennen, af te leiden uit de context. 3. Staan er nog andere nieuwe woorden in de tekst? Behandel dan ook de betekenis van deze woorden en noteer ze in de tabel. Woord acuut de analyse Ken ik wel/niet Betekenis de kwetsuur veronderstellen een hoge tol eisen 4. Op welke manier is deze tekst (tekst 2) gerelateerd aan tekst 1? Bespreek samen de volgende opties: A. Tekst 2 is een achtergrondartikel bij het nieuws uit tekst 1; dat nieuws is de aanleiding voor tekst 2. B. Tekst 1 en tekst 2 hebben beide de aardbeving in Haïti als onderwerp, maar benaderen dat vanuit een andere invalshoek. C. Tekst 1 en tekst 2 gaan over verschillende deelonderwerpen rondom het hoofdonderwerp de aardbeving in Haïti. D. In tekst 2 wordt een van de deelonderwerpen uit tekst 1 nader uitgediept. pagina 6 van 7
Opdracht 2 (samen): Verbanden aangeven In tekst 1 en tekst 2 worden verschillende aspecten van de ramp in Haïti belicht, zoals de grootschaligheid van de verwoestingen en het grote aantal slachtoffers, het moeizame verloop van de hulpverlening en de kwetsbaarheid van de bevolking. Deze aspecten zijn geen losstaande zaken, er bestaan verbanden tussen. Sommige verbanden worden expliciet in de teksten genoemd, andere kun je zelf afleiden. Hieronder zie je verschillende aspecten of factoren van de situatie op Haïti. Tussen welke factoren bestaan verbanden? Bespreek dit met je klasgeno(o)t(en). Teken een pijl van de ene naar de andere factor, als er een verband is. Schrijf er ook bij wat het verband is (bijvoorbeeld veroorzaakt / leidt tot of versterkt / verergert ). NB: tussen sommige factoren bestaat een tweerichtingsverband. doden en gewonden plunderingen veel ingestorte gebouwen en kapotte infrastructuur zwak / weggevallen bestuur grote armoede chaotisch verloop hulpverlening slechte leefomstandigheden bevolking kwetsbaar voor ziekten gebrek aan voedsel, medicijnen en schoon water pagina 7 van 7