Tekst lezen en verbanden leggen

Transcriptie

1 Tekst lezen en verbanden leggen 1. Bekijk vóór je de tekst gaat lezen de buitenkant van de tekst (titels, illustratie, vetgedrukte zinnen). a) Voorspel kort wat het onderwerp van de tekst is en wat de tekst je daarover gaat vertellen. b) Op welke elementen van de buitenkant heb je je gebaseerd om tot je voorspelling te komen? 2. Lees de tekst Dreigt er een chocoladetekort? 3. Hoe is de tekst samengesteld? Wat voor soort tekst is de tekst die als titel heeft: Het chocoladetekort: hamsteren of negeren? Wat zijn de kenmerken van zo n tekst? 4. De strategie die in deze les centraal staat is relaties en verwijswoorden (verbanden leggen). Lees de uitleg op de volgende bladzijde. 5. Zoek in de tekst gericht naar onderstaande verbanden en geef van elk verband ten minste één voorbeeld. Noteer bij ieder voorbeeld welk signaalwoord het verband aankondigt en noteer ook de plaats in de tekst (regelnummers!) waar je het verband hebt aangetroffen. a) vergelijking b) tegenstelling c) oorzaak en gevolg d) reden of verklaring e) conclusie pagina 1 van 5 pagina 1 van 5

2 Als een schrijver een tekst schrijft, zorgt hij dat daar een logische opbouw in zit. Dit doet hij door verbanden te leggen. Dit kunnen verbanden binnen zinnen zijn, maar ook tussen zinnen, tussen verschillende tekstdelen of tussen alinea s. Op die manier kan de lezer de tekst goed volgen. Soms zijn de verbanden heel expliciet in de tekst aangegeven, met signaalwoorden als dus, toch, terwijl, maar, eerst, daarna, bijvoorbeeld enzovoort. Soms moet je meer tussen de regels lezen en zijn de verbanden verborgen. Dat zijn impliciete verbanden. Een aantal veelvoorkomende verbanden en bijbehorende signaalwoorden zijn: bovendien, ook, verder, eveneens, ten eerste (ten tweede etc.), en, daarnaast, evenals, maar ook, tevens maar, echter, toch, daarentegen, anderzijds, in tegenstelling tot, hoewel, tenzij hier, waarop, daar, waarvandaan, waarin toen, eerst, vervolgens, ten slotte, terwijl, daarna, vroeger, later, nu, dan, als, al, bijna daardoor, doordat, door, waardoor, zodat, ten gevolge van, vervolgens kortom, samenvattend, al met al, met andere woorden dus, aldus, concluderend, kortom zoals, hetzelfde, als, in vergelijking met bijvoorbeeld, zoals, zo, ter illustratie door middel van, om te, opdat, daartoe, daarmee want, omdat, daarom, namelijk, immers, aangezien, dus, dan ook, daardoor als, indien, mits, stel dat tenzij opsomming tegenstelling plaats chronologisch verband (tijd) oorzaak en gevolg samenvatting conclusie vergelijking toelichting of voorbeeld doel en middel reden of verklaring voorwaarde belemmerende omstandigheid 6. Beantwoord de volgende vragen over signaalwoorden in de tekst. a) In regel 7 komt een constructie voor met een signaalfunctie. (1) Welke is dat? (2) Wat voor verband drukt deze constructie uit? b) In regel 21 staat een signaalwoord dat een verband over de zinnen uitdrukt. (1) Wat is het signaalwoord? (2) wat is de functie ervan? pagina 2 van 5 pagina 2 van 5

3 (3) welke elementen verbindt het? c) Zowel in punt 2 als in 3 van de column komt een signaalwoord voor dat een chronologisch verband uitdrukt. (1) Geef aan welk signaalwoord het betreft. (2) Welke verbanden worden er gelegd? d) In regel 88 wordt gesproken over producten die meer winst opleveren, zoals maïs. (1) Wat is het signaalwoord? (2) Wat voor verband wordt hier uitgedrukt? (3) Waar in de tekst kom je nog zo n verband tegen? (4) Wat is daar het signaalwoord? e) In de afsluiting van de column wordt een constructie met signaalfunctie gebruikt voor doel en middel. (1) Welke is dat? (2) Wat is het doel en wat is het middel? 7. In de tekst komt het verband tegenstelling een aantal malen voor. Geef van dit verband vier voorbeelden. Vul daarbij onderstaand schema in. In de tweede en derde kolom vul je in wát tegenover wát (x versus y) wordt gesteld. signaalwoord x y Woordenschat 1. De woorden in onderstaand schema komen uit de tekst. Welke woorden ken je al, welke nog niet? Geef van elk woord een omschrijving. Achterhaal zo nodig samen de betekenis van woorden uit de context, of zoek ze op in een woordenboek. woord expanderen (r. 25) modificeren (r. 32) kende ik wel/niet betekenis pagina 3 van 5 pagina 3 van 5

4 resistent (r. 33) zich permitteren (r. 61) de prognose (r. 91) 2. Staan er nog meer woorden in de tekst die je niet kent? Behandel dan ook de betekenis van deze woorden en noteer die in het schema op de vorige bladzijde. 3. In de tekst komen enkele gevallen van beeldspraak voor. Lees de tekst nog eens door en noteer in het onderstaande schema de gevallen van beeldspraak (minimaal drie) die je tegenkomt, met de regelnummers. Noteer er ook de betekenis bij. In één geval gaat het om een verbasterde beeldspraak. Noteer deze ook, inclusief de correcte vorm en de betekenis. beeldspraak betekenis 1. In regel 7 wordt gesproken over de vraag en het aanbod. Welke regels gaan over de vraag, welke over het aanbod? Vraag: r.. Aanbod: r.. 2. Deze vraag gaat dieper in op de vraag en het aanbod uit regel 7. Maak de zinnen af en vul bij zowel vraag als aanbod (in steekwoorden) drie factoren in die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van vraag en aanbod. De vraag. Het aanbod. 3. In de volksmond aangeduid als (r. 22). Vervang deze uitdrukking door een andere term die ook in de tekst voorkomt. pagina 4 van 5 pagina 4 van 5

5 4. Met wat voor termen wordt chocolade in de tekst ook wel aangeduid? Noem er twee. 5. Wat vindt de columniste, Charlotte van Egmond, van chocola? Waar leid je dat uit af? 6. Geloof me, dit bedrijf moet je ook te vriend houden (r. 57). Hoezo ook? 7. Wat wordt bedoeld met slaafvrije chocolade (r. 95)? 8. De titel van de hoofdtekst eindigt met een vraagteken (net als de titel van de column trouwens). Verklaar dit vraagteken. 9. Wat vind je van de oplossing die aan het eind van de column wordt aangereikt? Biedt het kopen van eerlijke chocolade een oplossing voor een dreigend tekort? Waarom wel/niet? Motiveer je antwoord! Debat over eerlijke chocolade Jullie oriënteren je op het onderwerp eerlijke chocolade. Je kunt een keuze maken uit bijvoorbeeld de volgende beeldbronnen: FutureFuel interviewt Louise Fresco, hoogleraar en schrijver van Hamburgers in het paradijs. Voedsel in tijden van schaarste en overvloed over het dreigende chocoladetekort. Beeldreportage van de hand van Kadir van Lohuizen/NOOR voor de Volkskrant/OneWorld (teksten: Carlijne Vos) over het plan dat Mars en Nestlé hebben ontwikkeld om de cacaoproductie in West-Afrika te verhogen. De visie van ideële chocoladefabrikant Tony s Chocolonely op het dreigende chocoladetekort. Op basis van de verkregen informatie debatteer je in teamverband met elkaar over de volgende stelling: De overheid moet actief ingrijpen in de handel in chocolade en moet de consumptie reguleren. Alleen eerlijke chocolade mag nog worden verkocht; consumenten worden gedwongen een hogere prijs te betalen voor een beter product dat tegen een redelijke prijs wordt betrokken van cacaoboeren die onder menswaardige omstandigheden hebben geproduceerd. Voor het debat gelden de gebruikelijke spelregels. De helft van de klas prepareert zich op het verdedigen van de stelling, de andere op het ontkrachten ervan. In een carrousel komen steeds teams van ca. vier leerlingen tegenover ca. vier leerlingen te staan. pagina 5 van 5 pagina 5 van 5