De flex-bv: fiscaal voordeel - juridisch nadeel

exture Jool Hulstraat 17 1327 HB ALMERE Tel: 036-5300035 info@admond.nl Lexture Advocatuur B.V. T 013 581 07 90 Postbus 9 F 013 581 07 91 5000 AA TILBURG M 06 127 134 63 Bezoekadres: Groenstraat 139-155 5021 LL TILBURG E adri.vanderlinden@lexture-advocatuur.nl De flex-bv: fiscaal voordeel - juridisch nadeel Almere, 18 september 2012

INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING... 0 1.1 BEGRIPSOMSCHRIJVING WAT IS EEN BV EN HOE IS DEZE INGERICHT?... 0 1.1.1 bestuur... 0 1.1.2 oprichter... 0 1.1.3 AAndeelhouder... 0 1.1.4 commissaris... 1 1.1.5 meerdere petten... 1 1.2 WAAROM EEN BV? (VOOR- EN NADELEN)... 2 VOORDELEN... 2 Risico-beperking... 2 Continuïteit... 2 Fiscale aspecten... 3 NADELEN... 3 Publikatieplicht... 3 Separate aangifteplicht... 3 Strenge regels... 3 Fiscale nadelen... 3 1.3 ONDERSCHEID T.O.V. ANDERE RECHTSVORMEN... 3 BV versus vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap en maatschap... 4 BV versus vereniging (en coöperatie)... 4 BV versus stichting... 4 BV versus NV... 4 2. DE FLEXIBELE BV... 5 2.1 WAAROM EEN WETSWIJZIGING?... 5 2.2 BELANGRIJKE VERANDERINGEN... 5 kapitaal... 5 kapitaalbescherming... 6 dividendtoets... 7 stem- en vergaderrechten... 7 blokkeringsregeling en lock-up... 8 benoemen bestuurders en commissarissen... 9 aandeelhoudersrechten en -verplichtingen... 9 vereenvoudigde vaststelling jaarrekening... 10 3. FISCALE ASPECTEN MET BETREKKING TOT DE WETSWIJZIGING FLEX-BV... 11 3.1 HUIDIGE WETGEVING... 11 3.2 SOORTAANDELEN... 12 3.3 GEVOLGEN AANMERKELIJK BELANG... 12 3.4 ONBELASTE KAPITAALBETALINGEN... 12 4. BV DOORBRAAK AANSPRAKELIJKHEID... 13 4.1 AANSPRAKELIJKHEID ONDANKS RECHTSPERSOONLIJKHEID... 13 4.2 AANSPRAKELIJKHEID VOORFASE... 13 4.3 BEKRACHTIGING VOORFASE... 13 4.4 ALS HET BESTUUR EEN PERSOONLIJK VERWIJT TREFT... 13 4.4 ALS DE JAARREKENING NIET DEUGT... 13 5. AFRONDING... 14 LITERATUURLIJST:... 15 BIJLAGE 1: MODELSTATUTEN FLEX-BV... 16

VOORWOORD Deze brochuer geeft in hoofdlijnen een toelichting op het behandelde tijdens de informatieavond over de flex-bv. De materie is door de veelheid van regels complex en een goede begeleiding is onontbeerlijk om uiteindelijk verantwoord te kiezen of en hoe u statuten moet wijzigen, van voordelen gebruik kunt maken of juist moet afzien van slimmigheden. Wij vertrouwen erop u met deze informatieavond en met deze brochure van dienst te zijn geweest bij de beantwoording van de eerste vragen of de flex-bv voor u voordelen meebrengt of juist een last betekent. Aan de samenstelling van deze brochure is de nodige zorg besteed, maar door de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving en jurisprudentie kunnen wij geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor wetswijzigingen c.q. gewijzigde wetsinterpretaties c.q. voor eventuele onjuistheden. Bij deze brochure behoort een reeks sheets. Tilburg, september 2012 mr.drs. A.W. van der Linden

1. INLEIDING De "besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid", kortweg BV, is een rechtspersoonlijkheid bezittende vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal. Of eenvoudiger gezegd: de BV is een zelfstandige drager van rechten en plichten. Bij het opstellen van de wetgeving rond de flex-bv is dat kenmerk onveranderd gelaten. Veel andere items zijn echter wel gewijzigd. 1.1 BEGRIPSOMSCHRIJVING WAT IS EEN BV EN HOE IS DEZE INGERICHT? De BV is zelfstandig drager van rechten en plichten. Deze regel vloeit voort uit de wet. Artikel 3 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek zegt met zoveel woorden dat een besloten vennootschap rechtspersoonlijkheid bezit. Iets verderop zegt artikel 5 dat een rechtspersoon (voor het vermogensrecht) met een natuurlijk persoon gelijk wordt gesteld, tenzij dat volgens de wet niet kan. Onder vermogensrecht wordt verstaan het aangaan van overeenkomsten (contracten) en het hebben van bezittingen. Kortom: de BV is zelf aansprakelijk voor alle handelingen die namens haar worden verricht. 1.1.1 BESTUUR Dit klinkt aardig, maar een BV heeft nu eenmaal geen handen of voeten en kan dus geen handtekening zetten onder een contract. De rechtsfiguur van de vertegenwoordiging komt hier te hulp. Een gemachtigde kan namens u een handtekening zetten. Niet de gemachtigde (die de pen over het papier beweegt) wordt dan gebonden, maar u. Ditzelfde geldt voor een BV. Deze kan een of meer gemachtigden aanstellen die namens haar overeenkomsten sluiten. Deze gemachtigden binden dan de BV en worden niet zelf gebonden aan de overeenkomst. Deze gemachtigden worden bij een BV bestuurders genoemd. Artikel 240 van Boek 2 zegt dat zij de BV vertegenwoordigen, tenzij de wet anders bepaalt. Een BV kent daarnaast nog de commissaris, de aandeelhouder en de oprichter. 1.1.2 OPRICHTER Oprichter is degene die de BV opricht. Voor oprichting is (nog steeds) een notariële akte vereist. De oprichter is degene die de notaris opdracht geeft om deze akte te maken en om deze akte te passeren. Daarmee bepaalt de oprichter wat er in de oprichtingsakte komt te staan. Het huishoudelijk reglement van hoe zaken binnen de BV lopen wordt in de oprichtingsakte vastgelegd en daardoor is de oprichter degene die als eerste bepaalt hoe dat huishoudelijk reglement eruit gaat zien. Een aantal punten staan niet ter vrije beschikking van de oprichter. Daarvan heeft de wetgever dwingend opgelegd dat deze punten in de oprichtingsakte moeten worden opgenomen en hoe deze punten eruit moeten zien. Bijvoorbeeld: - dat de BV alleen aandelen op naam kent; - dat de BV geen aandeelbewijzen mag uitgegeven; - dat de BV een "aandeelhoudersregister" moet bijhouden waarin wordt bijgehouden welke aandeelhouder hoeveel aandelen heeft. 1.1.3 AANDEELHOUDER Het kapitaal waarmee de BV handelt wordt bijeengebracht door twee verschillende partijen. Het vreemd vermogen (het krediet oftewel de schulden ) wordt verstrekt door de schuldeisers.

Het eigen vermogen (het kapitaal ) wordt verschaft door de aandeelhouders. De aandeelhouders nemen door middel van aandelen deel in het eigen vermogen van de BV. Dit wordt wel eens vergeleken met het hebben van een stukje eigendom van de BV. Voor het spraakgebruik mag dat zo zijn, juridisch is het niet geheel juist. Het zijn van aandeelhouder is zeer goed te vergelijken met het huis dat door een echtpaar is gekocht. Zij zijn beiden eigenaar van het huis (ieder voor de helft). Maar het is onmogelijk om aan te wijzen wie eigenaar is van welke helft! Welk stuk is van de man? De voorkant? De achterkant? De fundering en begane grond? Alle even bakstenen? Ditzelfde geldt voor de aandeelhouder. Naar rato van het aantal aandelen dat deze bezit is de aandeelhouder deelnemer in het kapitaal van de BV. En dus mede-eigenaar van de BV. Maar het is niet te zeggen van welk deel van de BV hij nu eigenaar is. Van een stukje voorraad? Van de stapel lege dozen in het magazijn? Van de bureaustoelen? Of nog anders? Een aandeelhouder is dus mede-eigenaar van het geheel, en niet van een deel. 1.1.4 COMMISSARIS In artikel 250 van Boek 2 BW wordt bepaald dat een BV in haar statuten kan bepalen dat zij een Raad van Commissarissen zal hebben. Dit is dan een vrijwillige Raad van Commissarissen. Vrijwillig want als de BV aan de wettelijke eisen van artikel 263 Boek 2 BW voldoet dan is zij verplicht om een Raad van Commissarissen in te stellen. 1 Wat de commissarissen doen zegt lid 2 van artikel 250: De raad van commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Hij staat het bestuur met raad ter zijde. Bij de vervulling van hun taak richten de commissarissen zich naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Hoofdtaak van de Raad van Commissarissen is dus toezicht houden op het bestuur en het bestuur adviseren. Daarnaast kunnen ook de statuten nog bepalingen bevatten omtrent de taken en bevoegdheden van de commissarissen. 1.1.5 MEERDERE PETTEN Oprichter, bestuurder, commissaris en aandeelhouder kunnen verschillende personen zijn. Maar een en dezelfde persoon kan meerdere petten ophebben. De oprichter kan tevens aandeelhouder worden en bestuurder zijn. Is dat het geval en is er sprake van een directeur die tevens (meerderheids)aandeelhouder is, dan noemen we dat een dga (of digra): een directeur-groot-aandeelhouder. Deze directeur kan ook degene zijn die de BV heeft opgericht. Maar dat hoeft uiteraard niet. Aandelen in een BV kunnen immers ook vererven of gekocht worden. 1 Deze eisen zijn: drie jaar achter elkaar in het Handelsregister hebben ingeschreven dat het eigen vermogen meer dan 16.000.000,- bedraagt, er meer dan 100 personeelsleden werken voor de BV en de BV een verplichte Ondernemingsraad heeft ingesteld. In Nederland geldt dit voor ongeveer zevenhonderd vennootschappen. 1

1.2 WAAROM EEN BV? (VOOR- EN NADELEN) Waarom kiezen ondernemers ervoor om niet meer zelf ondernemer te zijn maar te ondernemen middels een BV? De meest voor de hand liggende voordelen van een BV laten zich samenvatten met de termen: continuïteit, risicobeperking en fiscale overwegingen. De nadelen laten zich vangen met de termen: publicatieplicht, separate aangifteplicht/afwezigheid faciliteiten, en verdere (strenge) regels. De nadelen brengen daarnaast uiteraard kosten met zich mee. VOORDELEN RISICO-BEPERKING De eenmansondernemer, is onbeperkt aansprakelijk voor de schulden van de betreffende onderneming. Wordt de onderneming groter, dan levert dat een risico op. Immers: hoe groter de onderneming, hoe groter de schulden kunnen worden. In hoofdstuk 4 zullen uitzonderingen worden besproken, maar houdt u de hoofdregel goed voor ogen: een BV is zelf aansprakelijk voor de schulden die in haar naam worden gemaakt. Dat betekent dat de aandeelhouder niet meer kan kwijtraken dan het bedrag dat hij op de aandelen heeft gestort. Het betekent dat de rol van de oprichter is uitgespeeld zodra de BV is ingeschreven in het Handelsregister. De oprichter is dus ook niet aansprakelijk voor de daden van de BV. Net als het bestuur en de commissarissen. Kortom: de BV is als enige aansprakelijk voor haar daden. En dat is een aangename gedachte wanneer je net vier ton vis hebt ingekocht om die door te verkopen en je afnemer is net failliet gegaan terwijl in de volle zon op de kade van de Rotterdamse haven die vier ton vis staan te wachten. De BV die de partij heeft ingekocht om door te verkopen aan de nu failliete afnemer kan zelf ook failliet gaan. Maar het huis van de dga is in beginsel veilig. CONTINUÏTEIT Een BV is een rechtspersoon. Haar levensduur is dus onafhankelijk van die van welke natuurlijke persoon dan ook. Overlijdt de aandeelhouder/dga op enig moment, dan gaat het bedrijf in principe ongewijzigd verder. Er gebeurt alleen iets met de aandeelhouders. Het zijn namelijk de aandelen die vererven en overgaan van de aandeelhouder, op diens erfgenamen. Ook bedrijfsoverdrachten / -opvolgingen zijn in de vorm van een BV eenvoudiger te regelen. Omdat het hele bedrijf wordt belichaamd in de aandelen, hoeven niet alle losse componenten te worden overgedragen. Bij een eenmanszaak dienen deze losse componenten wel apart te worden overgedragen en geleverd. Iedere plank in het magazijn, iedere bedrijfswagen, ieder kopje in de kantine moet apart worden geleverd aan de koper. Bij een BV volstaat daarentegen de notariële leveringsakte van de aandelen om het hele bedrijf over te dragen. Alles wat in het bedrijf zit gaat met die ene akte over. Ook is het vaak eenvoudiger om derden in de onderneming te laten participeren, wanneer de onderneming de vorm van een BV heeft. Zo nemen diverse participatiemaatschappijen uitsluitend deel in een BV of NV. 2

FISCALE ASPECTEN Vooruitlopend op de navolgende paragrafen kan worden genoemd het feit dat winsten die de BV maakt, worden belast met vennootschapsbelasting. Deze bedraagt maximaal 25%. (Daarnaast geldt nog een apart tarief voor de eerste schijf. De eerste 200.000,- winst wordt belast tegen een nog lager tarief van 20%. Pas vanaf 200.000,- winst gaat het tarief van 25% gelden.) NADELEN PUBLIKATIEPLICHT Omdat de BV zelfstandig aansprakelijk is voor haar eigen schulden, dienen derden te kunnen achterhalen hoe de financiële positie van de BV eruit ziet. Om buitenstaanders dit inzicht te verschaffen is de BV verplicht om jaarlijks een (uittreksel uit) haar jaarrekening te publiceren (en voor iedereen ter inzage te leggen bij het Handelsregister). SEPARATE AANGIFTEPLICHT De BV is een rechtspersoon en dus zelfstandig drager van rechten en plichten. Dit betekent dat zij zelfstandig aangifteplichtig is. De BV dient dus een eigen belastingaangifte in te dienen. Niet voor de Inkomstenbelasting, maar voor de Vennootschapsbelasting. STRENGE REGELS De BV is sterk gereglementeerd door de wet. Zo moet de jaarrekening aan specifieke eisen voldoen en is voor oprichting en overdracht van de aandelen een notariële akte vereist. Als er maar 1 aandeelhouder is moeten alle handelingen die de BV verricht met deze aandeelhouder, schriftelijk worden vastgelegd. Hierna zullen we zien dat een aantal eisen zijn versoepeld of zelfs afgeschaft. De meest bekende eis is bijvoorbeeld komen te vervallen. Er is niet langer een minimum kapitaal bij oprichting vereist van 18.000,-. FISCALE NADELEN Naast fiscale voordelen heeft de BV ook fiscale nadelen. Zo mist de BV een aantal fiscale voordelen die zijn voorbehouden aan eenmansondernemers. Of een BV fiscaal interessant is, moet dus van geval tot geval apart worden bekeken! 1.3 ONDERSCHEID T.O.V. ANDERE RECHTSVORMEN Naast de BV zijn er in Nederland nog tal van andere rechtsvormen om zaken in te doen. De afgelopen jaren zijn er zelf vele bijgekomen. In de volgende paragraaf wordt verder ingegaan op de verschillende buitenlandse rechtsvormen die met de BV strijden om populariteit. Maar voor de BV zijn er ook genoeg binnenlandse concurrenten. Bijvoorbeeld: - de vennootschap onder firma; - commanditaire vennootschap; - maatschap; - vereniging - coöperatie (een variant van de vereniging); - stichting; - naamloze vennootschap. 3

Waarin verschillen deze van de BV? En waarin schuilt het doorslaggevende voordeel voor de BV? BV VERSUS VENNOOTSCHAP ONDER FIRMA, COMMANDITAIRE VENNOOTSCHAP EN MAATSCHAP Het verschil tussen de BV enerzijds en anderzijds de vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap en maatschap is simpel: alleen de BV is een rechtspersoon. De vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap en maatschap zijn geen zelfstandige drager van rechten en plichten en dus geldt een onbeperkte aansprakelijkheid voor de de ondernemers die gebruik maken van deze samenwerkingsvormen. Een tweede verschil is dat de vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap en maatschap samenwerkingsvormen zijn. Er moeten ten minste twee ondernemers zijn om een vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap en maatschap op te richten en te laten voortbestaan. Een BV daarentegen kan door een ondernemer alleen worden opgericht en in stand gehouden. BV VERSUS VERENIGING (EN COÖPERATIE) Beide zijn rechtspersoon, maar de vereniging (en dus ook de coöperatie) zijn niet primair gericht op handelen met derden. De wettelijke regels zijn vooral gericht op de onderlinge verhouding tussen de leden. Zo kent de vereniging niet de mogelijkheid om winsten uit te keren. De vereniging kan dus geen dividend uitkeren. BV VERSUS STICHTING Ook de stichting is een rechtspersoon, maar net als de vereniging is ook de stichting niet gericht op ondernemen. De wettelijke regels rond de stichting zijn vooral gericht op activiteiten zonder winstoogmerk. De stichting kent (net als de vereniging) geen mogelijkheid om gemaakte winsten uit te keren. Dat maakt de stichting ideaal voor charitatieve en algemeen nut beogende doelen en beheerder van pensioenpotten. Als lichaam om een onderneming in te drijven is de stichting ongeschikt. BV VERSUS NV Beide vennootschapsvormen zijn zeer vergelijkbaar maar hebben wel een kenmerkend verschil. De NV richt zich vooral op grotere ondernemingen. Dit blijkt met name uit het minimumkapitaal dat in de vennootschap gestort moet worden. Voor de NV is dit 100.000,-. Voor de BV is dit (na de wetswijziging van 2011) 0,01. 4

2. DE FLEXIBELE BV 2.1 WAAROM EEN WETSWIJZIGING? De flex-bv is eigenlijk niet een wetswijziging maar een project van meerdere wetswijzigingen. Het grootste en meest omvattende deel van dat project is de flex-wet of flex-bv gaan heten. Maar feitelijk gaat het om de volgende wetten: - Wet tot wijziging van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek in verband met de aanpassing van het recht van enquête (Wet aanpassing Enquêterecht) (32 887) - Wet Corporate Governance Code (32 014) - wetsvoorstel Wijziging van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek in verband met de aanpassing van regels over bestuur en toezicht in naamloze en besloten vennootschappen (Wet bestuur en toezicht) (31 763) - Wet wijziging van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek in verband met de aanpassing van de regeling voor besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid Wet vereenvoudiging en flexibilisering BV-recht (31 058) - Wet aanpassing van de wetgeving aan en invoering van de Wet vereenvoudiging en flexibilisering bv-recht (Invoeringswet) (32 426) Volgens de Kamers van Koophandel is dit wetgevingsproject in gang gezet omdat: Het bv-recht kent veel dwingende bepalingen. Een voorbeeld van zo'n dwingende bepaling is de minimale inbreng van 18.000. Voor veel (startende) ondernemers is dat verplichte startkapitaal een belemmering, waardoor de bv geen optie is. Daarnaast hebben ondernemers nu niet de vrijheid om zelf de rechtspersoon bv vorm te geven. Om de bv aantrekkelijker en voor meer ondernemers bereikbaar te maken, bleek een flexibeler bv-recht nodig. Dat gaat in op 1 oktober 2012. Hoe nobel het ook klinkt, feit is dat er al jaren een luide roep is om de ondernemer te voorzien van eenvoudiger ondernemingsvormen. Voor de vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap en maatschap is jarenlang gewerkt aan een eenvoudiger en moderner wettelijke regeling. Op het allerlaatste moment is deze nieuwe regeling echter weer in de prullenbak verdwenen. Het vereenvoudigen van de BV is echter op de agenda blijven staan. Het feit dat in de ons omringende landen wel simpele BV-achtige vennootschappen werden ingevoerd en veel ondernemers kozen voor een Ltd. of 1-euro GmbH heeft hiermee vast niets te maken. Net als het feit dat er ook nieuwe rechtspersonen zijn ontwikkeld door de EU. Zoals het Europees Economisch Samenwerkingsverband, de Societas Europaea en de Europese Coöperatieve Vennootschap. 2.2 BELANGRIJKE VERANDERINGEN De nieuwe regeling kent een aantal belangrijke verschillen. Let wel: er is geen nieuwe rechtsvorm bijgekomen. De regels die we al hadden voor de BV zijn op een aantal punten versoepeld. Dit betekent dat ook bestaande BV s van de nieuwe regels gebruik kunnen maken. Soms zijn daar wel voorwaarden aan verbonden. Soms ook niet. Dat is uiteraard afhankelijk van het specifieke geval. De belangrijkste wijzigingen betreffen regels op de volgende gebieden. KAPITAAL De BV kende de verplichting om (net als de NV) over een minimum kapitaal te kunnen beschikken. Bij de NV is dit 45.000,-. Voor de BV was dit 18.000,-. Met de invoering 5

van de nieuwe wetgeving op 1 oktober 2012 zal het minimumkapitaal voor de BV 0,01 bedragen. Doordat het minimumkapitaal voor de BV feitelijk is komen te vervallen hoeft ook niet meer bewezen te worden dat de BV bij oprichting over dat minimumkapitaal kon beschikken. Bij oprichting van een BV hoeft een bank dus ook niet meer te verklaren dat er 18.000,- op de rekening van de BV stond. Als er geen geld maar goederen in de BV zijn ingebracht is het niet langer verplicht dat een accountant verklaard dat die goederen tenminste 18.000,- waard zijn. Naast een minimumkapitaal gold de verplichting om in de statuten op te nemen hoeveel aandelen er maximaal uitgegeven konden worden. Dit wordt het maatschappelijk kapitaal genoemd. Werd dit maatschappelijk kapitaal overschreden dan moesten de statuten worden gewijzigd door een notaris. De verplichting om het maatschappelijk kapitaal te noemen behoort vanaf 1 oktober 2012 tot het verleden 2. Ook wordt het mogelijk om aandelen uit te geven met een nominale waarde van minder dan 0,01 (een eurocent) of in een vreemde valuta. De wens om vooral het Amerikaanse bedrijfsleven van dienst te willen zijn is hierin duidelijk voelbaar. KAPITAALBESCHERMING Als er een verplichting bestaat om 18.000,- kapitaal ter beschikking van de vennootschap te stellen dan moet er als keerzijde een bescherming bestaan van dat bedrag. Anders zou het erg makkelijk zijn om dat bedrag weer uit de BV te halen door bijvoorbeeld (een deel van) de aandelen aan de BV zelf te verkopen. Of door de (nominale) waarde van elk aandeel te verlagen en aan de aandeelhouder uit te keren. De eerste stap van kapitaalverschaffing aan de vennootschap is bij oprichting. De BV geeft aandelen uit aan de aandeelhouders. Het bedrag dat op het aandeel staat moet dan worden gestort (betaald) door de aandeelhouder aan de vennootschap. Maar vennootschap en aandeelhouder kunnen afspreken dat het nominale bedrag geheel (of gedeeltelijk) later mag worden gestort (betaald). Dit komt omdat het vereiste voor het minimumkapitaal zo goed als verdwenen is. Een andere wijziging betreft het geval waarbij de aandelen niet met euro s worden betaald maar met goederen. In dat geval moet nog steeds een beschrijving worden gemaakt waaruit blijkt wat / welke goederen zijn overhandigd aan de vennootschap. Maar er hoeft niet langer een accountant te zijn die verklaard wat die goederen waard zijn. De bestuurders stellen voortaan vast wat de waarde is. En dat is geen goede ontwikkeling. Want als er iets niet klopt worden de bestuurders hiervoor aansprakelijk. Wordt bij oprichting door de aandeelhouders wel voor de aandelen betaald met euro s dan moest vroeger de bank een verklaring afgeven dat het geld was ontvangen. Die verklaring werd door de notaris aan de oprichtingsakte van de BV bevestigd. Onder het nieuwe recht vervalt deze bankverklaring. Worden er na de oprichting aandelen aan de vennootschap zelf verkocht (inkoop van aandelen) dan geldt onder de nieuwe regels niet langer een maximum. Zo lang er maar 2 Artikel 2:178 (nieuw) BW. 6

minstens 1 aandeel in handen blijft van een aandeelhouder die dit aandeel ook echt zelf moet houden. Om te voorkomen dat deze verkoop vlak voor een faillissement wordt verricht en er zo geld aan het bedrijf wordt onttrokken, is nu een toets ingevoerd waardoor het bestuur aansprakelijk wordt. Verkoop van eigen aandelen aan de BV mag voortaan niet indien: i. het eigen vermogen, verminderd met de verkrijgingsprijs, kleiner is dan de reserves die krachtens de wet of de statuten moeten worden aangehouden; of ii. als het bestuur weet of redelijkerwijs behoort te voorzien dat de vennootschap door de inkoop van de eigen aandelen niet zal kunnen voortgaan met het betalen van haar opeisbare schulden. Bij overtreding wordt het bestuur (ook hier) aansprakelijk. In dit geval is de aansprakelijkheid tot vergoeding van het tekort dat door de verkrijging is ontstaan, verhoogd met wettelijke rente vanaf de dag der verkrijging. Ook de verkoper van de aandelen (de aandeelhouder) valt onder deze aansprakelijkheid. De meeste MKB-ondernemers worden zijn zowel enig aandeelhouder als enig bestuurder en voor hen is het vrijwel onmogelijk zich onder deze toetst uit te werken. De huidige regels waren voor het bestuur veel gunstiger. De huidige regels kenden een harde getalsmatige eis en een verplichte advertentie in een landelijk dagblad. Schuldeisers die bang waren dat de vennootschap minder geld zou overhouden om hun vordering te voldoen werden door de advertentie gewaarschuwd en konden zich tegen de verkoop verzetten. Hierdoor was het bestuur voor deze transactie niet aansprakelijk. DIVIDENDTOETS Om te voorkomen dat er teveel winst wordt uitgekeerd (waardoor de vennootschap geen schulden meer kan betalen) mag er alleen onder voorwaarden dividend worden uitgekeerd. De algemene vergadering van aandeelhouders mag alleen besluiten om dividend uit te keren als het eigen vermogen groter is dan de reserves die volgens de wet of statuten moeten worden aangehouden. Dit besluit moet vervolgens door het bestuur worden goedgekeurd. Het bestuur moet die goedkeuring weigeren als het weet of redelijkerwijs behoort te voorzien dat de vennootschap na de uitkering niet zal kunnen blijven voortgaan met het betalen van haar opeisbare schulden 3. Bij deze uitkeringstest speelt de rentabiliteit, de solvabiliteit en de liquiditeit van de vennootschap een rol. Geeft het bestuur ten onrechte goedkeuring dan is het gevolg opnieuw: aansprakelijkheid van het bestuur. In dit geval tot vergoeding van het tekort dat door de uitkering is ontstaan, verhoogd met wettelijke rente vanaf de dag van de uitkering. En ook hier is degene die de uitkering ontving (de aandeelhouder) ook de klos als hij wist of redelijkerwijs behoorde te weten dat de vennootschap na de uitkering binnen een jaar haar opeisbare schulden niet zal kunnen blijven betalen. STEM- EN VERGADERRECHTEN Onder de oude regeling gold een simpele regeling: ieder aandeel gaf recht op tenminste een stem en ieder had (in beginsel) het recht op zoveel stemmen als hij aandelen had. 3 Artikel 2:216 (nieuw) BW. 7

Onder de nieuwe regeling wordt een bont pallet aan verschillende soorten aandelen mogelijk. Zo kunnen stemrechtloze aandelen worden uitgegeven (die wel recht moeten hebben op dividend). Ook kunnen er aandelen worden uitgegeven die geen recht hebben op dividend (maar die moeten dan wel stemrecht hebben). Wanneer aandelen in handen zijn van een Stichting die als doel heeft om dividendrecht en stemrecht in verschillende handen te brengen (een zogenoemde Stichting Administratiekantoor) dan kunnen de statuten van de vennootschap voortaan bepalen of de dividend gerechtigde certificaathouders op de vergadering van aandeelhouders mogen verschijnen. Een in de statuten aan te wijzen orgaan beslist of deze certificaathouders op de vergadering van aandeelhouders mogen meepraten of niet. Zo n Stichting Administratiekantoor werd totnogtoe vaak ingezet om ervoor te zorgen dat dividendrecht en stemrecht niet in een hand terecht kwamen. Met de invoering van stemrechtloze aandelen is de noodzaak om een Stichting Administratiekantoor in het leven te roepen, feitelijk verdwenen. In vrijwel alle gevallen waarin tot nog toe zo n stichting werd gebruikt zal voortaan gebruik gemaakt kunnen worden van stemrechtloze aandelen. De enige reden om nog van een Stichting Administratiekantoor gebruik te maken is het feit dat stemrechtloze aandelen gewoon aandelen zijn met aandeelhoudersrechten. De statuten van de vennootschap kunnen bepalen dat de certificaten die een Stichting Administratiekantoor uitgeeft geen vergaderrechten toekomt. Daarmee zijn de certifcaathouders vergaand buitenspel te zetten. Nieuw is verder dat voortaan ook buiten Nederland mag worden vergaderd. Wat dit voor fiscale gevolgen heeft is nog niet duidelijk. Nieuw is ook dat degenen die mogen vergaderen voortaan kunnen beslissen dat zij niet bijeen zullen komen in een formele vergadering maar in een schriftelijk rondje hun visie kenbaar zullen maken. BLOKKERINGSREGELING EN LOCK-UP De letters BV staan niet voor niets voor BESLOTEN vennootschap. De oorspronkelijke bedoeling van de BV was dat de aandelen uitsluitend in een besloten kring zouden kunnen circuleren. Voor een grotere, onbeperkt uit te breiden kring, was de naamloze vennootschap bedoeld. Om de beslotenheid te waarborgen kende de BV zogeheten blokkeringsregels. Deze regels beperken de mogelijkheid om aandelen aan anderen te verkopen. Onder de oude regeling was de BV verplicht om een van de volgende twee blokkeringsregelingen in haar statuten te hebben: - aandelen moesten eerst aan zittende mede-aandeelhouders worden aangeboden voordat ze aan een derde verkocht konden worden; of - zittende aandeelhouders moesten iedere verkoop (aan een nieuwe aandeelhouder) eerst goedkeuren. In de nieuwe regeling (artikel 2:195 (nieuw) BW) wordt de verplichte blokkeringsregeling afgeschaft. Voortaan kan worden gekozen uit: - de wettelijke aanbiedingsregeling (die geldt als er niets anders is gekozen); - in de statuten een eigen blokkeringsregeling opnemen; 8

- in de statuten bepalen dat aandelen tijdelijk helemaal niet kunnen worden overgedragen; - of in de statuten bepalen dat er geen blokkeringsregeling geldt. Van de oorspronkelijke opzet om een besloten vennootschap voor een besloten groep aandeelhouders te bestemmen is in de flex-bv alleen overgebleven: - dat er een aanbiedingsregeling geldt (tenzij iets anders in de statuten is opgenomen); - dat aandelen verplicht op naam moeten worden gezet. BENOEMEN BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN Over de benoeming (en ontslag van en door) commissarissen wil ik niet teveel ingaan. Commissarissen komen in het algemeen voor bij wat grotere vennootschappen en vallen daardoor buiten het bestek van deze brochure. Bestuurders daarentegen zijn in elke vennootschap nodig. In de oude regeling werden de bestuurders benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders. Als er bijzondere aandelen waren uitgegeven konden de houders van deze bijzondere aandelen alleen een voorstel doen voor een bestuurder. De uiteindelijke benoeming lag bij de algemene vergadering van (alle) aandeelhouders. In de nieuwe regeling kunnen de statuten wel bepalen dat de benoeming van bestuurders geschiedt door de vergadering van houders van bijzondere aandelen. Bijvoorbeeld door de vergadering van houders van aandelen A, B of C. Of door de vergadering van houders van aandelen genummerd 1 tot en met 25. Er zijn veel meer mogelijkheden zolang iedere stemgerechtigde aandeelhouder maar kan meestemmen over de benoeming van tenminste een bestuurder. AANDEELHOUDERSRECHTEN EN -VERPLICHTINGEN In de nieuwe regeling is het mogelijk om eisen te stellen aan aandeelhouders. Bepaalt kan worden: - dat aan het aandeelhouderschap verplichtingen van verbintenisrechtelijke aard zijn verbonden, jegens de vennootschap of een derde of tussen aandeelhouders (wanneer bijvoorbeeld een aantal melkveehouders samen een kaasfabriek oprichten in de vorm van een BV kunnen de statuten voortaan bepalen dat de aandeelhouders verplicht zijn om melk te leveren aan de BV) 4 ; - eisen verbinden aan het aandeelhouderschap (bijvoorbeeld toetreden tot een aandeelhoudersovereenkomst waarin aandeelhouders afspraken maken die niet in de statuten kunnen of het bezitten van een bepaald diploma of kwlaificatie zoals het zijn van advocaat, notaris, accountant); - bepalen dat de aandeelhouder in gevallen die in de statuten staan omschreven, gehouden is om zijn aandelen of een deel ervan aan te bieden en over te dragen. 4 Artikel 2:192 (nieuw) BW 9

VEREENVOUDIGDE VASTSTELLING JAARREKENING Aan het einde van het boekjaar maakt het bestuur de jaarrekening op. Dat wordt meestal uitbesteed aan de accountant/administratief deskundige. Vervolgens wordt deze jaarrekening door de algemene vergadering van aandeelhouders vastgesteld. Daar moeten notulen van worden opgemaakt. Een omslachtige werkwijze. Het grootste deel van het MKB dat gebruik maakt van de BV is immers zowel enig bestuurder als enig aandeelhouder. De omslachtige praktijk waarbij de ondernemer als bestuurder aan zichzelf voorstelt om met de pet van aandeelhouder de jaarrekening vast te stellen gaat verdwijnen. Artikel 2:210, lid 5 (nieuw) zorgt ervoor dat bij vennootschappen waarbij allen aandeelhouders tevens bestuurder van de vennootschap zijn, de ondertekening van de bestuurders tegelijk geldt als vaststelling door de algemene vergadering. 10

3. FISCALE ASPECTEN MET BETREKKING TOT DE WETSWIJZIGING FLEX-BV 3.1 HUIDIGE WETGEVING In grove lijnen verloopt de heffing van belasting op de volgende wijze. Natuurlijke personen (eenmanszaken) betalen Inkomstenbelasting. Rechtspersonen (zoals BV s, NV s, verenigingen en stichtingen) betalen Vennootschapsbelasting. Winst die wordt gemaakt met aan- en verkoop op zakelijke wijze wordt bij natuurlijke personen belast met Inkomstenbelasting. Bijvoorbeeld de kleding die de marktkoopman s avonds bij zijn leverancier inkoopt en de volgende ochtend tegen een hogere prijs op de markt weer verkoopt. De winst die wordt gemaakt met aan- en verkoop op niet zakelijke wijze blijft in het algemeen onbelast. Dit geldt bijvoorbeeld voor koerswinsten behaalt bij de aan- en verkoop van aandelen. Dit zou kunnen leiden tot ongewenst gedrag (lees: door de overheid ongewenste belastingbesparing). Door mijn bedrijf onder te brengen in een BV zou ik onbelaste winst kunnen maken door de aandelen later met winst te verkopen. Die winst zou wel belast zijn als ik mijn eenmanszaak als eenmanszaak was blijven drijven en had verkocht. Vandaar dat er een uitzondering is gemaakt voor zogenoemde winst uit aanmerkelijk belang. U heeft een aanmerkelijk belang indien u, al dan niet tezamen met uw echtgenoot voor tenminste 5% van het geplaatste kapitaal middellijk of onmiddellijk aandeelhouder bent in een vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal. Daarnaast kunt u een aanmerkelijk belang hebben door het bestaan van de zogenoemde meetrekregeling. Deze regeling houdt in dat indien u geen aanmerkelijk belang heeft in een BV maar een bloed- of aanverwante wel, uw aandelen toch als aanmerkelijk belang worden behandeld. Als sprake is van een aanmerkelijk belang worden de winsten die u boekt uit de aandelen die behoren tot het aanmerkelijk belang, belast in de Inkomstenbelasting. In het boxensysteem van de wet inkomstenbelasting 2001 is de aanmerkelijk belangwetgeving terug te vinden in box 2. Dit betekent dat de inkomsten uit een aanmerkelijk belang worden belast tegen een gunstig tarief. Dat tarief lijkt gunstig maar daarbij moet wel worden bedacht dat over de winsten die de BV heeft gemaakt al Vennootschapsbelasting is geheven. Als die winsten vervolgens aan de aandeelhouder ten goede komen (door ze uit te keren of doordat de aandeelhouder zijn aandelen met winst te verkoopt) dan mag er geen verschil zijn tussen winst die is gemaakt in een eenmanszaak en winst die is gemaakt door een BV tussen te schakelen. Volgens de wet IB 2001 is een aanmerkelijk belang aanwezig indien: u, tezamen met uw echtgenote voor tenminste 5% aandeelhouder bent in een vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal; of rechten heeft om direct of indirect aandelen te verwerven tot tenminste 5% van het geplaatste kapitaal; of winstbewijzen heeft die betrekking hebben op ten minste 5% van de jaarwinst, dan wel op ten minste 5% van wat bij liquidatie wordt uitgekeerd. 11

3.2 SOORTAANDELEN Hiervoor is vermeld dat een aanmerkelijk belang aanwezig is bij een middellijk of onmiddellijk belang van 5% of meer in het aandelenkapitaal. Dit lijkt een percentage dat snel zal worden bereikt. Maar het percentage kan nog sneller worden bereikt. Er is namelijk sprake van een aanmerkelijk belang wanneer u 5% van een soort aandeel heeft. Dus bijvoorbeeld 5% van de aandelen zonder stemrecht. Of 5% van der aandelen die het recht geven om het bestuur te benoemen. 3.3 GEVOLGEN AANMERKELIJK BELANG Is het vervelend om onder het aanmerkelijk belang te vallen? Wanneer het aanmerkelijk belang niet van toepassing is dan kunt u de winst bij verkoop van de aandelen onbelast genieten. Ook het dividend is onbelast. Ook heeft u geen last van de zogeheten gebruikelijk loon regeling. Dit is een belastingmaatregel die van toepassing is als u een aanmerkelijk belang heeft en bestuurder bent van de BV. U wordt dan geacht tenminste 42.000 loon te hebben ontvangen uit de BV en moet over dat loon uiteraard belasting betalen. Een aanmerkelijk belang kan echter ook voordelig zijn. Bijvoorbeeld in bepaalde gevallen waarin u de BV wilt overdragen aan een bedrijfsopvolger. Of een aanmerkelijk belang aanwezig is, of het voorkomen kan worden en of het aanmerkelijk belang voor u gunstig is of juist ongunstig moet u met uw eigen adviseur bespreken! 3.4 ONBELASTE KAPITAALBETALINGEN Een andere belastingregel is dat een bron niet (of laag) wordt belast. U betaalt bijvoorbeeld (vrijwel) geen belasting over het spaargeld dat u op de bank heeft staan. U betaalt belasting over de inkomsten (rente) die u eruit geniet. U betaalt dus belasting over de vruchten. Niet over de bron. Dus wanneer u geld opneemt van een spaarrekening is dat (uiteraard) onbelast. Dit geldt evenzeer wanneer u geld uit de BV ontvangt. Het geld dat u in de BV heeft gestort op de aandelen vormt de bron. Dit wordt ook wel het kapitaaldeel genoemd. Onttrekkingen ten laste van het kapitaal zijn onbelast. De uitkeringen van winst (dividend) zijn belast. Met de invoering van de nieuwe regels van de flex-bv is een BV mogelijk geworden met een kapitaal van 0,01. Dit was 18.000,-. Het surplus ( 17.999,99) kan onbelast uit de BV worden uitgekeerd. Maar dan is natuurlijk wel de uitkeringstoets van toepassing. Het bestuur en de aandeelhouder kunnen aansprakelijk zijn voor deze uitkering. Dat is de wisselwerking die is ingevoerd in de regeling: fiscaal voordeel, juridisch nadeel. 12

4. BV DOORBRAAK AANSPRAKELIJKHEID 4.1 AANSPRAKELIJKHEID ONDANKS RECHTSPERSOONLIJKHEID Hiervoor zagen we dat de BV rechtspersoonlijkheid heeft en dus zelf drager is van rechten en plichten. Dit betekent dat de bestuurders (en oprichters) niet aansprakelijk zijn voor de schulden van de BV. Uiteraard lokt dit potentieel misbruik uit. Vandaar dat er een aantal antimisbruikregelingen zijn ingevoerd voor de oprichters en de bestuurders. Ondanks het bestaan van rechtspersoonlijkheid zijn zij toch aansprakelijk in onder meer de volgende gevallen. 4.2 AANSPRAKELIJKHEID VOORFASE Voordat de BV is opgericht kan zij al deelnemen aan het rechtsverkeer. De wederpartij weet dat er straks een BV als wederpartij zal optreden doordat de letters i.o. (in oprichting) aan de naam van de BV zijn toegevoegd. Wordt de BV nooit opgericht dan zijn degenen die namens de nooit opgerichte BV hebben gehandeld, zelf aansprakelijk. 4.3 BEKRACHTIGING VOORFASE Wanneer de BV eenmaal is opgericht kan het bestuur beslissen om alle rechtshandelingen die tot dat moment namens de BV zijn verricht, te accepteren. Dit wordt bekrachtiging genoemd. Door te bekrachtigen neemt de BV de aansprakelijkheid over. En als de BV hierdoor in een slechtere positie wordt gebracht zijn de bestuurders (die tot deze bekrachtiging hebben besloten) aansprakelijk. (2:203 BW) 4.4 ALS HET BESTUUR EEN PERSOONLIJK VERWIJT TREFT Als het bestuur zich onvoldoende van hun taak kwijt dan is sprake van een persoonlijk verwijt. Het bestuur is daarvoor aansprakelijk jegens de vennootschap. (art. 6:162 BW) 4.4 ALS DE JAARREKENING NIET DEUGT Als door jaarrekening een misleidende voorstelling van zaken wordt gegeven van de toestand van de rechtspersoon, dan zouden derden wel eens op het verkeerde been gezet kunnen worden. Zij doen dan zaken met een vennootschap waarvan zij denken dat deze goed is voor zijn geld. Voor de schade die een derde hierdoor lijdt is het bestuur van de rechtspersoon aansprakelijk. (2:249 BW) 13

5. AFRONDING Een BV biedt een aantal voor- en nadelen. Welke keuze voor u het beste uitpakt is afhankelijk van uw situatie. Als u al onderneemt in de vorm van een BV dan zijn de regels een stuk flexibeler geworden met de introductie van de flex-bv. Om van deze flexibilisering gebruik te maken moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Het kan daarom verstandig zijn om uw adviseur te laten toetsen of uw statuten al flex-klaar zijn! 14

Literatuurlijst: Bosse, mr. W., De flex-bv (deel 1), ftv, maart 2012, pg. 5-13. Bosse, mr. W., De flex-bv (deel 2), ftv, april 2012, pg. 5-11. Litjens, J., Aandelen zonder stem- of winstrecht: fiscale gevolgen?, accountant juli/augustus 2012, pg. 42-45. Quist, mr. P.H.N., De Flex-BV in vogelvlucht (I), Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie, 14-21 juli 2012, pg. 533-536. Quist, mr. P.H.N., De Flex-BV in vogelvlucht (II, slot), Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie, 28 juli 2012, pg. 553-557. 15

Bijlage 1: modelstatuten FLEX-BV versie 17-08-2012 STANDAARDMODEL BV (N.B. dit model pas gebruiken wanneer de flex-bv-wetgeving is ingevoerd) Heden,, verscheen/verschenen voor mij,, notaris te : De comparant (en) verklaarde (n) bij deze akte een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid op te richten en daarvoor de volgende statuten vast te stellen: Naam en zetel Artikel 1 1. De vennootschap draagt de naam:. 2. De vennootschap heeft haar zetel in de gemeente. Doel Artikel 2 De vennootschap heeft ten doel: a. b. het oprichten en verwerven van, het deelnemen in, het samenwerken met, het besturen van, alsmede het (doen) financieren van andere ondernemingen, met welke rechtsvorm dan ook; c. het verstrekken en aangaan van geldleningen, het beheren van en het beschikken over registergoederen en het stellen van zekerheden, ook voor schulden van anderen; d. het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Kapitaal en aandelen Artikel 3 (KEUZE 1*) 1. Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt, verdeeld in aandelen van elk. Op deze aandelen kan in de algemene vergadering stemrecht worden uitgeoefend, tenzij bij de uitgifte van aandelen is bepaald dat daaraan geen stemrecht in de algemene vergadering is verbonden. De laatstbedoelde aandelen worden in deze statuten als stemrechtloos aangeduid. ** (KEUZE 2*) 1. Het kapitaal van de vennootschap bestaat uit een of meer aandelen van elk. Op deze aandelen kan in de algemene vergadering stemrecht worden uitgeoefend, tenzij bij de uitgifte van aandelen is bepaald dat daaraan geen stemrecht in de algemene vergadering is verbonden. De laatstbedoelde aandelen worden in deze statuten als stemrechtloos aangeduid. ** 2. De statuten kunnen aan aandelen noch aan het aandeelhouderschap verplichtingen van verbintenisrechtelijke aard verbinden. Een besluit tot wijziging 16

van deze statutaire bepaling kan slechts worden genomen met algemene stemmen in een vergadering waarin alle aandeelhouders aanwezig of vertegenwoordigd zijn. Artikel 4 1. De aandelen luiden op naam en zijn doorlopend genummerd van 1 af. (KEUZE 1) 2. Aandeelbewijzen kunnen niet worden afgegeven. ** (KEUZE 2) 2. Op schriftelijk verzoek van een aandeelhouder gericht aan het bestuur geeft het bestuur aan hem aandeelbewijzen af. Het aandeelbewijs vermeldt de naam van de vennootschap, de houder en het aantal gehouden aandelen met vermelding van de nummers en de datum van afgifte van het aandeelbewijs. Het bestuur vermeldt afgifte van een aandeelbewijs in het aandeelhoudersregister. De houder van een aandeelbewijs kan aan dit bewijs geen zelfstandig recht ontlenen. Het bestuur trekt een aandeelbewijs in op schriftelijk verzoek van de houder daarvan tegen afgifte van het aandeelbewijs. Het bestuur is voorts bevoegd afgegeven aandeelbewijzen in te trekken indien onduidelijk is of het aandeelbewijs nog ten name staat van de houder van de aandelen of andere gegevens waarvan melding is gemaakt op het aandeelbewijs onjuist zijn. Intrekking van een aandeelbewijs geschiedt door aantekening daarvan in het aandeelhoudersregister. Het bestuur deelt degene die als houder van de desbetreffende aandelen in het aandeelhoudersregister is geregistreerd de intrekking schriftelijk onverwijld mede. De houder van het aandeelbewijs is na intrekking daarvan op initiatief van de vennootschap gehouden tot onverwijlde afgifte van het aandeelbewijs aan de vennootschap. ** Artikel 5 1. a. Uitgifte van aandelen (daaronder begrepen het verlenen van rechten tot het nemen van aandelen) geschiedt krachtens een besluit van de algemene vergadering. b. De algemene vergadering stelt in dit besluit tevens vast of aan de uit te geven aandelen al dan niet stemrecht in de algemene vergadering is verbonden, alsmede de koers en de voorwaarden van de uitgifte, met inachtneming van deze statuten. c. De koers van uitgifte mag niet beneden pari zijn. d. De algemene vergadering kan haar bevoegdheid tot het nemen van de besluiten sub a en b bedoeld aan een ander vennootschapsorgaan overdragen en kan deze overdracht herroepen. e. Voor de uitgifte van een aandeel is voorts vereist een daartoe bestemde, ten overstaan van een notaris met plaats van vestiging in Nederland verleden akte waarbij de betrokkenen partij zijn. 2. Bij uitgifte van aandelen heeft iedere aandeelhouder een voorkeursrecht naar evenredigheid van het gezamenlijke bedrag van zijn aandelen, behoudens het bepaalde in de wet. Het voorkeursrecht is niet overdraagbaar. Het voorkeursrecht kan (KEUZE 1), telkens voor een enkele uitgifte, worden beperkt of uitgesloten door het tot uitgifte bevoegde orgaan **/ (KEUZE 2) niet worden beperkt of uitgesloten. ** Artikel 6 17

1. Bij het nemen van het aandeel moet daarop het nominale bedrag worden gestort. Bedongen kan worden dat een deel van het nominale bedrag eerst behoeft te worden gestort na verloop van een bepaalde tijd of nadat het bestuur het zal hebben opgevraagd. 2. Storting op een aandeel moet in geld geschieden voor zover niet een andere inbreng is overeengekomen. Storting in een andere geldeenheid dan die waarin het nominale bedrag van de aandelen luidt kan slechts geschieden met toestemming van het bestuur. Aandeelhoudersregister Artikel 7 1. Het bestuur houdt een register waarin zijn opgenomen: - de namen en de adressen van alle aandeelhouders; - het door hen gehouden aantal aandelen, met vermelding van de datum waarop zij de aandelen hebben verkregen, de datum van erkenning of betekening en of aan die aandelen stemrecht in de algemene vergadering is verbonden; - het op ieder aandeel gestorte bedrag; - de namen en adressen van hen die een recht van vruchtgebruik of pandrecht op aandelen hebben, met vermelding van de datum waarop zij het recht hebben verkregen, de datum van erkenning of betekening, alsmede met vermelding welke aan de aandelen verbonden rechten hun overeenkomstig artikel 8 toekomen; - (VARIABEL) de namen en adressen van de houders van certificaten van aandelen waaraan vergaderrecht is verbonden, met vermelding van de datum waarop het vergaderrecht aan hun certificaat is verbonden en de datum van erkenning of betekening. *** ; - (VARIABEL aandeelbewijs): voor welke aandelen een aandeelbewijs is afgegeven, aan wie en op welke datum. *** 2. Het register wordt regelmatig bijgehouden, met dien verstande dat elke wijziging van de hiervoor in lid 1 vermelde gegevens zo spoedig mogelijk in het register wordt aangetekend; daarin wordt mede aangetekend elk verleend ontslag van aansprakelijkheid voor nog niet gedane stortingen, met vermelding van de datum waarop het ontslag is verleend. (VARIABEL aandeelbewijs) Indien aandelen waarvoor een aandeelbewijs is afgegeven zijn overgedragen wordt tevens vermeld of het aandeelbewijs is ingetrokken, of aan de verkrijger is overhandigd, met vermelding van de datum van intrekking of overhandiging. *** 3. Aandeelhouders en anderen van wie gegevens ingevolge dit artikel in het register moeten worden opgenomen, verschaffen aan het bestuur tijdig de nodige gegevens. Indien tevens een elektronisch adres bekend wordt gemaakt met als doel opneming in het aandeelhoudersregister, houdt deze bekendmaking tevens de instemming in om alle kennisgevingen en mededelingen alsmede oproepingen voor een vergadering langs elektronische weg te krijgen toegezonden. 4. Het bestuur verstrekt desgevraagd aan een hiervoor in lid 1 bedoelde persoon om niet een uittreksel uit het register met betrekking tot zijn recht op een aandeel. Rust op het aandeel een recht van vruchtgebruik of een pandrecht, dan vermeldt het uittreksel aan wie de in artikel 8 bedoelde rechten toekomen. 18

5. Het bestuur legt het register ten kantore van de vennootschap ter inzage van de vergadergerechtigden. Onder vergadergerechtigden worden in deze statuten verstaan: aandeelhouders, vruchtgebruikers en pandhouders aan wie de in artikel 8 lid 3 bedoelde rechten toekomen, alsmede aan houders van certificaten van aandelen waaraan bij of krachtens de statuten vergaderrecht is verbonden. De gegevens van het register omtrent niet-volgestorte aandelen zijn ter inzage van een ieder; afschrift of uittreksel van deze gegevens wordt ten hoogste tegen kostprijs verstrekt. Vruchtgebruik/pandrecht Artikel 8 (KEUZE BLOK vrije overdracht aandelen *) 1. Op aandelen kan vruchtgebruik worden gevestigd. De aandeelhouder heeft het stemrecht op de aandelen waarop vruchtgebruik is gevestigd, voor zover aan die aandelen stemrecht is verbonden. In afwijking daarvan komt het aan aandelen verbonden stemrecht toe aan de vruchtgebruiker: - indien dit bij de vestiging van het vruchtgebruik is bepaald of nadien schriftelijk tussen de aandeelhouder en de vruchtgebruiker is overeengekomen. of - indien het een vruchtgebruik is, als bedoeld in de artikelen 4:19 en 4:21 Burgerlijk Wetboek, tenzij bij de vestiging van het vruchtgebruik door partijen of de kantonrechter op de voet van artikel 4:23 lid 4 Burgerlijk Wetboek anders is bepaald, of 2. Op aandelen kan pandrecht worden gevestigd. De aandeelhouder heeft het stemrecht op de aandelen waarop pandrecht is gevestigd voor zover aan die aandelen stemrecht is verbonden. In afwijking daarvan komt het aan aandelen verbonden stemrecht toe aan de pandhouder: - indien dit bij de vestiging van het pandrecht is bepaald of nadien schriftelijk tussen de aandeelhouder en de pandhouder is overeengekomen, of - indien dit bij de vestiging van het pandrecht is bepaald, al dan niet onder opschortende voorwaarde, of nadien schriftelijk tussen de aandeelhouder en de pandhouder is overeengekomen. ** (KEUZE BLOK wel vrije kring *) 1. Op aandelen kan vruchtgebruik worden gevestigd. De aandeelhouder heeft het stemrecht op de aandelen waarop vruchtgebruik is gevestigd voor zover aan die aandelen stemrecht is verbonden. In afwijking daarvan komt het aan aandelen verbonden stemrecht toe aan de vruchtgebruiker: - indien dit bij de vestiging van het vruchtgebruik is bepaald of nadien schriftelijk tussen de aandeelhouder en de vruchtgebruiker is overeengekomen en de vruchtgebruiker een persoon is aan wie de aandelen krachtens het in artikel 14 bepaalde vrijelijk kunnen worden overgedragen, of - indien het een vruchtgebruik is, als bedoeld in de artikelen 4:19 en 4:21 Burgerlijk Wetboek, tenzij bij de vestiging van het vruchtgebruik door partijen of de kantonrechter op de voet van artikel 4:23 lid 4 Burgerlijk Wetboek anders is bepaald, of - indien dit bij de vestiging van het vruchtgebruik is bepaald of nadien schriftelijk tussen de aandeelhouder en de vruchtgebruiker is overeengekomen, mits zowel deze bepaling als - bij overdracht van het vruchtgebruik - de overgang van het stemrecht is goedgekeurd door de algemene vergadering. 19