Autoriteit woningcorporaties Inspectie Leeforngeving en Transport > Retouradres Postbus 16191 2500 BD Den Haag L0506 FidesWonen Transport t a v het bestuur Postbus 9 Utrecht 3240 AA MIDDELHARNIS Postbus 16191 2500 BD Den Haag www.ilent.ni Inspectie Leefomgeving en Autoriteit woningcorporaties Graadt van Roggenweg 500 Contactpersoon H.A.J. Vermaas jordi.vermaas i lent. ni Ons kenmerk 1B2016AW32440L0506 Datum 7 november 2016 Betreft Oordeelsbrief 2016 Geacht bestuur, Op grond van artikel 61 lid 3 van de Woningwet 2015 beoordeelt de Autoriteit woningcorporaties (Aw) jaarlijks integraal uw corporatie. De Aw maakt hierbij gebruik van uw Verantwoordingsinformatie (dvi) en Prognoseinformatie (dpi), uw jaarverslag (inclusief het volkshuisvestingsverslag), jaarrekening, stukken van de accountant en andere informatie ten aanzien van deelactiviteiten. Het integrale toezicht is gericht op de governance, integriteit, rechtmatigheid en de bescherming van het maatschappelijk vermogen. Hierbij wordt het functioneren van de corporatie in samenhang bezien en afgezet tegen normen (vanuit wetgeving en beleidsregels) en het risicoprofiel van uw corporatie. In deze oordeelsbrief treft u de resultaten van het onderzoek en de deelactiviteiten van uw corporatie aan. Governance Onder governance verstaat de Aw de activiteiten van sturen, beheersen, toezicht houden en verantwoorden in hun onderlinge samenhang. De Aw heeft op 26 september jongstleden een governance inspectie uitgevoerd bij FidesWonen. Deze inspectie heeft zich met name gericht op het toezicht van de raad van commissarissen. De Aw ziet op basis van dit onderzoek geen aanleiding voor nader onderzoek. Wel heeft de Aw in de voorbereiding op en tijdens de governance inspectie geconstateerd dat integriteit meer zichtbare aandacht verdient. De Aw verwacht dat integriteit een vast bespreekpunt is tussen bestuur en de raad van commissarissen. Rechtmatigheid Ten aanzien van de naleving van wet en regelgeving heb ik op basis van de beoordeelde stukken de volgende opmerking. Uit uw verantwoordingsstukken over verslagjaar 2015 maak ik op dat de accountant de juistheid en volledigheid van uw opgave inzake de toewijzingsgegevens heeft kunnen vaststellen en dat uw toewijzingen van woongelegenheden met een maandhuur tot 710,68 voor 90% of meer zijn gedaan aan huishoudens met een inkomen beneden de inkomensgrens van 34.911,/ 38.950,. Hiermee voldoet u aan de staatssteunregeling. Bescherming van het maatschaieiijk vermogen Het onderzoek richt zich op drie toezichtvelden (omvalrisico, realisatiebeleid en efficiency en doelmatigheid) die van invloed kunnen zijn op het beschermen van het maatschappelijk vermogen van een corporatie. Pagina 1 van 2
Autoriteit woningcorporaties Inspectie Leefomgeving en Transport Retouradres Postbus 16191 2500 BD Den Haag De beoordeling van uw corporatie geeft geen aanleiding tot het maken van opmerkingen. Interventies 2016 De hiervoor beschreven integrale beoordeling 2016 geeft de Aw geen aanleiding tot het doen van interventies. Inspectie Leefomgeving en Transport Autoriteit woningcorporaties Ons kenmerk 1B2016AW32440L0506 Een afschrift van deze brief stuur ik ter informatie aan uw raad van commissarissen. De Aw maakt individuele oordelen en daaruit voortvloeiende interventies openbaar via de oordeelsbrief en publiceert deze op de website. Ik verzoek u de voor uw Organisatie relevante stakeholders hierover te informeren. De wijze waarop de Aw het toezicht uitoefent kunt u vinden op de website. (www. ilent. ni/autoriteitwoningcorjoraties). DE MINISTER VOOR WONEN EN RIJKSDIENST, namens deze, DE SENIOR INSPECTEUR ILT/AUTORITEIT WONINGCORPORATIES, H.A.J. Vermaas Pagina 2 van 2
2015 2018 2020 Volkshuisvestelljk vermogen (x 1.000,) 32.640 33.663 35.661 Buffer totaal (x 1.000,) 17.423 20.010 22.022 Volkshuisvestelljk vermogen per gewogen verhuureenheld (In ) 14.045 14.331 15.194 Buffer per gewogen verhuureenheid (in ) 7.497 8.518 9.383 Bijlage 1 FidesWonen (L0506) te GoereeOverflakkee Toezichtveld omvalrisico 2015 prognose periode sector signaleringsnorm 1CR 1,9 1,7 2,1 1,4 Solvabiliteit op basis van VHVexploitatiewaarde (In %) 31,0 31,9 39,9 Solvabiliteit op basis van marktwaarde (in h) 66,1 69,8 65,1 45,0 DSCR 1,1 1,3 1,5 1,0 L1V (volkshulsvestelljke exploitatiewaarde, In 0/s) 78,5 73,6 59,5 85,0 Dekkingsratio (LTV obv marktwaarde, In h) 32,8 32,4 34,1 55,0 Dekkingsratio (LTV obv leegwaarde, in Of,,) 21,9 21,7 23,8 40,0 50 Volkshuisvestelljk vermogen en buffer, sector * Ontwikkeling Volkshuisvestelijk vermogen en buffer 0 w m 40 30 20 10 0 1 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Buffer Volkshuisvestelijk vermogen i 30 to 1 o25 20. 15 to 10 0 T 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Buffer Volkshuisvestelijk vermogen * attentie voor eventueel verschil in schaal Toezichtveld risico s realisatie beleid =I.c. MICICKJI A++ A+ A B C D E F G Score 2015 0,7% lo,7% 10,4 k 23,9% 28,2% 11,8% 3,5% 0,4% Score 2020 0,0% 0,0% 37, 4% 10,0% 26,5% 15,0% 3,2% 1,6 h 0,3% NEN 2767 Conditiescore 1 2 3 4 5 6 Score 34,5 h 14,9% 31,5% 5,8 k 1,0% 0,1% Aantal woongelegenheden 2015 2.290 Aantal woongelegenheden 2020 2.313 Pagina 1
onbekend 1. Energielabels 2Ô15 3,3 10,4% Energielabels 2020 2,2 0,0% 2. NEN 2767 Conditiescore 2,1 12,2% FidesWonen (L0506) te GoereeOverflakkee,nr,nrfi sector gewogen score onbekend 3,4 3,7% 2,9 4,7% 4,2 52,4% Levensduur bezit 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Levensduur bezit, corporatie (geünlformeerd) 20,2 22,1 21,5 21,5 21,3 21,8 22,0 22,6 Levensduur bezit, landelijk 23,5 23,5 23,6 23,7 23,9 24,0 24,0 23,9 Ontwikkeling aantal gewogen verhuureenheden 2.303 2.336 2.324 2.332 2.317 2.349 2.342 2.347 Index aantal eenheden (2013=100) 101,4 100,9 101,3 100,6 102,0 101,7 101,9 Index aantal eenheden (2013=100)_(landelijk) 99,4 99,0 98,9 98,9 99,0 98,9 98,8 Verbeter en onderhoudsuitgaven 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Verbeteruitgaven per gewogen verhuureenheid, corporatie 98 262 897 918 1.065 1.300 1.751 Verbeteruitgaven per gewogen verhuureenheid, landelijk 572 545 990 1.008 894 832 726 Onderhoud per gewogen verhuureenheid, corporatie 1.036 1.037 1.267 1.229 1.340 1.499 1.722 Onderhoud per gewogen verhuureenheid, landelijk 1.323 1.402 1.483 1.486 1.478 1.495 1.528 Totaal onderhoud en verbetering per gewogen eenheid, corporatie 1.134 1.299 2.164 2.148 2.405 2.798 3.473 Totaal onderhoud en verbetering per gewogen eenheid, landelijk 1.895 1.947 2.473 2.494 2.372 2.326 2.254 Aflossingscapacitelt in relatie tot ontwikkeling portefeuille Gewogen aflossingsratio 20162020 1.0 Huurprijs corporatie sector Gemiddelde huurprijs per maand huurwoningen DAEB 475 503 GemIddelde huurprijs per maand huurwoningen niet DAEB 798 869 Huur nletdaeb in % van de WOZwaarde 5,1 5,2 Aandeel niet DAEB (percentage) 0,9 3,3 Aantal zelfstandig nietdaeb 19 73.767 Aantal zelfstandig DAEB 2.206 2.163.370 Prognose en realisatie 1CR (in %) corporatie sector 1CR 2015 (dpi 2014) 1,59 1,88 1CR 2015 (dpi 2015) 1,96 2,02 1CR 2015 (dvi 2015) 1,88 2,10 Pagina 2
Prognose en realisatie van operationele en (des)investerlngskasstroom 2015 corporatie Kasstroom operationeel 2015 (dpi 2014) Kasstroom fvadeslnvestering 2015 (dpl 2014) a. Totaal Kasstroom operationeel 2015 (dpi 2015) Kasstroom fvadesinvestering 2015 (dpi 2015) b. Totaal Kasstroom operationeel 2015 (dvi 2015) Kasstroom fvadesinvestering 2015 (dvi 2015) c. Totaal nnminaal (y iflflo. 1.797 2.542 745 2.940 472 2.468 2.685 538 2.147 Toezichtveld bescherming maatschappelijk gebonden vermogen Netto bedrljfslasten (in t) FidesWonen (L0506) te GoereeOverflakkee sector 0/n van vhv vprmoaen 5,51 7,79 ZL 2,28 9,01 1,45 L2 7,56 LZ 8,23 1,65 6,58 5,82 2014 2015 2016 prognose periode Bruto stichtingskosten nieuwbouw woongelegenheden per eenheid DAEB sector Aantal eenheden 101 96.325 Als h van portefeuille DAEB 2015 4 4,2 Stichtingskosten per eenheid (x 1.000,) 159 151 Bruto verkoopprijs DAEB woongelegenheden per eenheid DAEB bestemd voor bewoners Aantal eenheden 78 57.800 Als h van portefeuille DAEB 3,4 2,5 Als h van de gemiddelde WOZwaarde DAEB woongelegenheden 3,6 2,7 Verkoopprijs per eenheid (x 1.000,) 140 135 Gemiddelde WOZwaarde DAEBwoningen (peildatum primo 2015) 136 134 2017 2018 2019 2020 2016 Per gewogen verhuureenheld corporatie 1.440 1.480 1.531 1.499 1.470 1.428 1.393 1.464 Per gewogen verhuureenheld sector 1.329 1.195 1.278 1.232 1.220 1.214 1.216 1.232 Signaleringsnorm 1.600 1.500 Direct rendement (in 0/s) 2015 2016 Marktwaarde nletdaebbezit corporatie 3,57 3,88 Marktwaarde nietdaebbezit sector 3,88 3,90 corporatie (%) sector(%) Huursom nletdafb 2015 182 1,4% 5,6 h Huursom DAEB 2015 12.576 98,6% 94,4% Pagina 3
FidesWonen (L0506) te GoereeOverflakkee als U/ 0 balanstotaal Verliezen in jaarrekening r corporatie sector a. Nettoresultaat verkocht vastgoed In ontwikkeling 0,0 b. Resultaat deelnemingen 0,1 c. Waardeverandering van financiële vaste activa en van effecten 215 0,2 0,0 d. Nietgerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeullle verkocht onder voorwaarden 0,0 e. Nietgerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeullie bestemd voor verkoop 0,0 f. Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille 1.663 1,6 0,1 Totaal 1.878 1,8 0,2 Toezichtveld governance visitatie Nog nooit visitatle gehad Nee Visitatie vôôr 2014 Ja Visitatle conform 4.0 In 2014 Nee Visitatie conform 5.0 vanaf 2014 Nee Visitatie In 2016 Nee In welk laar is bestuurder aanaesteld (eenhoofdig bestuur) score intern toezicht Realisatieindex index 2013 2014 2015 totaal corporatie sector Prognosejaar 2012 68 58 126 0,71 0,87 Prognosejaar 2013 45 26 71 0,63 0,98 Prognosejaar 2014 1,00 0,74 Realisatie nieuwbouw 44 45 89 0,78 0,86 index 2013 2014 2015 totaal corporatie sector Prognosejaar 2012 8 8 8 24 0,96 0,78 Prognosejaar 2013 12 12 24 0,79 0,62 Prognosejaar 2014 15 15 0,67 0,87 Realisatie verkopen 4 9 10 23 0,81 0,76 Toezichtveld rechtmatigheid Verantwoording van bestuurder voor naleving specifieke wettelijke bepalingen (5.7 voorschriften BTIV) 31 vragen waarvan 1 vraag met betrekking tot financieel reglement niet wordt meegenomen Geen naleving (aantal onwaar) 0 Nog geen naleving (aantal waar) 1 Naleving rechtmatigheidsvragen 29 Pagina 4
Leefbaarheid 2016 2017 2018 2019 2020 Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden 40 40 40 40 40 Deel personeelsuitgaven (1.7) wat betrekking heeft op leefbaarheid Toerekening overige kasstromen aan leefbaarheid Leefbaarheid totaal 40 40 40 40 40 Per gewogen verhuureenheid 17 17 17 17 17 Gemiddeld 17 Norm 125 (zonder rekening te houden met differentiatie agv prestatieafspraken) FidesWonen (L0506) te GoereeOverflakkee groei aantal verbindingen 2014 2015 Heeft de TI verbindingen (exclusief verenigingen van eigenaren)? Nee Nee Aantal verbindingen Ontwikkeling financiele relaties met verbindingen 2014 medio 2015 uit 2015 Bedrag kapitaaldeelname (inclusief agio) Verstrekte leningen Rekening courant Verstrekte garanties Toewijzing conform staatsteunnormen aantal relatief (%) Totaal aantal aangegane huurovereenkomsten 144 Huishoudinkomen < 34.911 135 93,8 Tussen 34.911 en 38.950 7 4,9 Meer dan 38.950 2 1,4 Overige informatie Bedrljfswaarde van opgegeven naar volkshuisvestelljk Opgegeven k44f.i 125.348 Discontering Verkoopportefeuille 8.978 Parameters 897 Levensduur Restwaarde 26.532 Lastenniveau Verhit rrierchnftinn 427 Geüniformeerde bedrijfswaarde 89.368 Direct rendement (in %) Op marktwaarde Marktwaarde DAEB bezit Marktwaarde DAEB bezit (inclusief compensatie) Op nominale schuld Op marktvermogen DAEB nietdaeb corporatie sector corporatie sector Volkshulsvestelijke exploltatiewaarde per gewogen vhe (x 1.000) 35,9 46,4 167,3 125,8 Marktwaarde per gewogen vhe (x 1.000) 90,6 92,5 124,6 140,4 direct rendement corporatie sector 2,8 3,1 2,8 3,0 3,0 3,2 4,3 3,9 1,9 2,4 Nominale schuld per gewogen verhuureenheid (x 1.000,) Marktwaarde langlopende schulden per verhuureenheid (x 1.000,) Rentablliteitswaarde langlopende schulden per verhuureenheid (x 1.000,) Modified duration leningen (jaren) Modifled duration vastgoed (jaren) 2015 cnrnnritip zl 10 2 2015 sectnr 11.2 Pagina 5
FidesWonen (L0506) te GoereeOverflakkee Enkelvoudige balans 2015 Activa vhvexploitatie marktwaarde Vaste activa Totaal immateriële vaste activa Materiële vaste activa Sociaal vastgoed in exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal materiële vaste activa 81.907 1.952 3.598 87.457 205.5Z0 1.952 3.598 212.070 Vastgoedbeleooingen Commercieel vastgoed In exploitatie 7.461 5.556 Sociaal vastgoed In exploitatie gekwalificeerd als vastgoedbelegging Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Totaal vastgoedbeleggingen 7.461 5.556 Financiële vaste activa 3.627 3.627 Totaal vaste activa 98.545 221.253 Vlottende activa Totaal voorraden 1.638 1.638 Onderhanden projecten Totaal vorderingen 152 152 Effecten Liguide middelen 4.920 4.920 Totaal vlottende activa 6.710 6. 710 Totaal activa 105.255 227.963 Passiva Eigen vermogen 32.640 150.666 Voorzieningen en egalisatlerekening 109 109 Langlopende schulden Leningen overheid en kredietinsteilingen 64.694 69.376 VOVverplichtlngen Overige schulden (Inclusief aan groepsmaatschappljen) 5.465 5.465 Langlopende schulden totaal 70.159 74.841 Kortiooende schulden Schulden aan kredietinsteilingen Overig 2.347 2.347 Kortiopende schulden totaal 2.347 2.347 Totaal passiva 105.255 227.963 corporatie sector corporatie sector Solvabiliteit (in %) 31,0 36,1 66,1 60,9 Solvabilitelt obv reele waarde vastgoed en leningen (in h) 54,5 51,8 DAEB bezit tegen marktwaarde gewaardeerd in jaarrekening Nee (Kostprijs) Pagina 6