ZILVERBOEK TUSSENGAS OKRA geeft Tussengas TUSSENGAS MAXIMAAL DENDERMONDE OPGEMAAKT DOOR : OKRA TREFPUNT DENDERMONDE CENTRUM OKRA TREFPUNT DENDERMONDE KEUR OKRA TREFPUNT SINT GILLIS DENDERMONDE OKRA TREFPUNT BAASRODE OKRA TREFPUNT GREMBERGEN OKRA TREFPUNT APPELS OKRA TREFPUNT SCHOONAARDE OKRA TREFPUNT OUDEGEM
OKRA geeft Tussengas ZILVERBOEK TUSSENGAS Mei 2010 Aan het college van burgemeester en schepenen Aan de leden van de OCMW-Raad OKRA is een grote sociaal-culturele beweging van, voor en met 55+. 1 196 plaatselijke trefpunten bieden zo n 218 000 ouderen gevarieerde sociale en culturele activiteiten aan. OKRA biedt echter niet alleen kansen tot persoonlijke ontplooiing of tot deelname aan het maatschappelijk leven. Ze draagt ook bij tot een aangenamere samenleving voor iedereen en tot betere levensomstandigheden voor gepensioneerden. Momenteel leven we in een tijd van grote maatschappelijke veranderingen. Eén van de belangrijkste is de verzilvering. Tussen 2007 en 2030 zal de groep van 65-plussers in Vlaanderen met ongeveer 598 827 personen aangroeien. Dit is een stijging van 55 procent. 1 Tegen dan zal meer dan een op vier 65-plusser zijn. Deze evolutie vraagt een aangepast ouderenbeleid en dit op alle beleidsniveaus. Daarom ondersteunt en biedt OKRA trefzekere belangenbehartiging aan op verschillende wijzen en diverse plaatsen. Dat de vergrijzing ook een uitdaging moet vormen voor lokale politici staat voor OKRA niet ter discussie. Het gemeente- en OCMW-bestuur móeten aandacht schenken aan een ouderenvriendelijk beleid! De gemeente of stad is dan ook het niveau bij uitstek om een beleid te voeren dat rekening houdt met de noden, behoeften en knelpunten van de ouderwordende bevolking in al haar verscheidenheid. Een lokaal bestuur kan tegemoetkomen waar hogere overheden soms tekortschieten. Een lokaal bestuur kan ook gebruikmaken van de kansen die 55-plussers aan de samenleving bieden. Goed ouderenbeleid moet volgens OKRA dan ook in samenspraak met de 1 Bevolkingsvooruitzichten 2007 2060. Verkregen van http://www.statbel.fgov.be. 0
betrokkenen gebeuren. Via allerlei inspraakkanalen komen ouderen op voor hun belangen. Daarbij probeert OKRA lokale beleidsverantwoordelijken te overtuigen om vandaag en in de toekomst werk te maken van een ouderenvriendelijke omgeving. Onze belangstelling voor wat er in de gemeente of stad gebeurt, is daarenboven vrij groot. De stad of gemeente staat dan ook het dichtst bij de leefwereld van ouderen. In 2006, naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen, stelden 778 OKRA-trefpunten een Zilverboek samen dat het lokale beleid aan de Zilverproef onderwierp. Op basis van deze proef werden 177 Vlaamse gemeenten en steden voor de eerste maal op hun al dan niet seniorvriendelijk beleid getoetst, met aandacht voor veiligheid en mobiliteit, woonsituatie, gezondheid, vrije tijd en inspraak van ouderen. De plaatselijke analyses gebeurden door de 55-plussers zelf, waardoor duidelijk werd welke noden en problemen in de toekomst écht om een aanpak vroegen. Nu, drie jaar later en halfweg de gemeentelijke legislatuur, klopt OKRA opnieuw aan de deur met de vraag om écht werk te maken van dat ouderenvriendelijk lokaal beleid! Ook in Dendermonde waar OKRA 1826 leden en 8 plaatselijke trefpunten telt, met name OKRA Dendermonde Centrum, OKRA Dendermonde Keur, OKRA Sint Gilllis Dendermonde, OKRA Baasrode, OKRA Grembergen, OKRA Appels, OKRA Oudegem, OKRA Schoonaarde, geven we Tussengas. Omdat ouderen op alle terreinen van de samenleving vertegenwoordigd zijn en ouderenbeleid allesomvattend móet zijn, kaarten we in dit Zilverboek Tussengas onze standpunten op zeven diverse beleidsterreinen aan. In 2012, op het einde van de legislatuur, zullen we deze Zilverproef afronden. Dan maken we bekend wat ons finale resultaat is over de ouderenvriendelijkheid van Dendermonde. We hopen alvast dat er in de volgende drie jaar prioritair werk wordt gemaakt van de OKRA-aandachtspunten en dat een eigentijds, écht ouderenbeleid concreet vorm krijgt. In naam van de bestuursleden van de OKRA-trefpunten uit Dendermonde. 1
Deel 1 - Evaluatie van het lokale beleid aan de hand van het Zilverboek In 2006 kreeg u van OKRA een Zilverboek. Daarom vindt u in het eerste deel van deze Tussengas onze evaluatie van het huidige lokale beleid uitgezet tegen het Zilverboek van toen. Dank trouwens voor alle positieve verwezenlijkingen van de voorbije drie jaar. En hierbij meteen ook de vele onopgeloste knelpunten uit het Zilverboek die nog steeds op een oplossing wachten. Voor sommige knelpunten vindt u hierbij onze alternatieven of oplossingen. We hopen uiteraard dat deze problemen vlug van de baan zijn! 1. Verkeer veiligheid - leefbaarheid Knelpunten in het Zilverboek Knelpunten per deelgemeente Dendermonde Centrum Te weinig openbare rustruimten (zitbanken, ) Te weinig aandacht voor mindervalide ouderen (te hoge stoepopstappen, ) Het spoorwegstation is niet senior-vriendelijk (o.a. te hoge opstap vanaf het perron, geen roltrappen om perrons te bereiken, ) De onduidelijkheid van de verkeersborden in de Noordlaan is nog toegenomen sinds het signalement in 2003. Sint Gillis dendermonde Onveilige verkeerssituatie tgv geparkeerde wagens (Hemelstraat tussen rotonde en T kruispunt met de Wilgenlaan) Onveilige trappen aan viaduct Hemelstraat. Belemmering van het zicht door begroeiing o.a. op kruispunten Platten Akker Achthoek, ) Verwaarloosde toestand van Lange Dijkstraat/Hoeksken (ontbreken van voetpaden, slechte afwatering, veel sluikverkeer ) Slecht zichtbaarheid eind Gasthuisstraat te hinderlijke hoge bomen. 2
Dendermonde Keur Heraanleg fietspaden Kroonveldlaan (dubbele richting) Veiligheid Mechelsesteenweg blijft een probleem Slechte staat van verschillende fietspaden (Mechelsesteenweg in het bijzonder ) Knelpunt Korte Dijkstraat Mechelsesteenweg N41 doortrekken ter ontlasting Noordlaan Onveilige oversteek fietsers Kroonveldlaan Mechelsesteenweg Grembergen Onveilige oversteek aan het Oud gemeentehuis Hinderlijk zwaar verkeer door het centrum Oudegem Onveilige verkeerssituatie in Hofstraat (probleem voor fietsers) Slechte staat voetpaden (vooral in het Dorp richting Aalst) Appels Onveilige verkeerssituatie voor fietsers in Zandstraat Slechte staat voetpaden (oa Heirstraat) Positieve verwezenlijkingen Algemene positieve punten Dendermonde centrum De in 2003 weinig gesmaakte herinrichting van de toegang Olympos werd met de laatste aanpassingen beter. Dendermonde Keur De verkrotting in de Ommegancklaan is duidelijk beter. Grembergen De verkrotting van het centrum ter hoogte van de Oude Jongensschool, het rusthuis en café De Kroon is opgelost. 3
Het ontbreken van veilige oversteekplaatsen ter hoogte van de Oude Molenstraat en Hamsesteenweg zouden voorzien zijn. Oudegem Gewenste toename van snelheidscontroles in het centrum van Oudegem. OKRA kijkt hoopvol uit naar de oplossing om het te zware verkeer voor VPK uit het centrum te weren. Baasrode Het ontbreken van verkeersspiegels aan de hoek van Firma De Brandt is opgelost. 2. Mobiliteit en bereikbaarheid Knelpunten in het Zilverboek' Knelpunten per deelgemeente Dendermonde centrum Ontbreken van regelmatig vervoer naar de rand van de stad Ontbreken van een regelmatige verbinding van het station naar het ziekenhuis. Sint Gillis Dendermonde Te weinig openbaar vervoer in het weekend Grembergen Meer openbaar vervoer in de rand is wenselijk. Te weinig aandacht voor minder validen. Oudegem De trein stopt niet meer in het weekend Te snel verkeer in de Hofstraat 4
Baasrode Meer aanbod op busverbindingen naar het centrum van Dendermonde is wenselijk. Appels Onvoldoende stopplaatsen voor het openbaar vervoer. (Rijckelstraat/Hoofdstraat) Containerpark is moeilijk toegankelijk voor senioren. Ontbreken van een stadsbus naar het centrum Moeilijke verbinding naar het ziekenhuis Vrijstraat is onveilig. 3. Wonen Knelpunten in het Zilverboek Algemene knelpunten Te weinig serviceflats in Dendermonde en deelgemeenten, vooral in Sint Gillis, Dendermonde Keur, Grembergen en Oudegem. Te weinig aangepast sociale woningen Te hoge huurprijzen Te hoge verblijfskosten in rusthuizen. Positieve verwezenlijkingen Algemene positieve punten Het subsidiebeleid ivm woonrenovatie is duidelijk beter gekend. 5
4. Gezondheid en zorg Knelpunten in het Zilverboek Algemene knelpunten De wachttijden voor opname in woon zorgcentra zijn nog toegenomen. Te weinig aangepaste woonvormen voor senioren. Te grote wachtlijst voor serviceflats (wat samenhangt met te weinig aanbod) Verdwijnen van het woon-zorgcentrum te Baasrode is onaanvaardbaar. Hierdoor worden senioren verplicht om hun eigen streek te verlaten! Positieve verwezenlijkingen Algemene positieve punten De bekendmaking van de thuiszorgdiensten is duidelijker beter. 5. Informatie en inspraak Knelpunten in het Zilverboek Algemene knelpunten De stadskrant is een goede publicatie maar bevat te weinig aangepaste info voor ouderen (te klein lettertype, ontbreken van specifieke seniorenrubriek, ) Het niet bestaan van een specifieke seniorenadviesraad ervaren de OKRA trefpunten als een gemis. 6
6. Vrije tijd en sociaal-cultureel aanbod Knelpunten in het Zilverboek Algemene knelpunten Te weinig subsidies voor de seniorenverenigingen. Te weinig vergader- en ontmoetingsinfrastructuur (zowel in het centrum als in de deelgemeenten) Waar deze wel is zijn er dure huurtarieven. CC Belgica leent zich niet voor ontmoetingsactiviteiten door verenigingen. 7. Diverse beleidsterreinen Knelpunten in het Zilverboek Algemene knelpunten Het containerpark te Appels is niet seniorvriendelijk. De containers in de grond plaatsen zou het voor senioren veel gemakkelijker maken. 7
Deel 2 - (Nieuwe) knelpunten Na drie jaar regeerperiode merkten vele ouderen ook enkele nieuwe knelpunten op, die een ouderenvriendelijke omgeving in Dendermonde in de weg staan. We ontdekten bovendien heel wat positieve verwezenlijkingen, die knelpunten oplosten die niet in het Zilverboek waren opgenomen. Deze initiatieven werden heel erg gesmaakt door de ouderen in Dendermonde en verdienen dan ook een welgemeende dank. Via raadpleging verzamelden we de afgelopen maanden alvast al deze positieve en negatieve bemerkingen. We presenteren u deze dan ook graag, samen met enkele eigen voorstellen van aanpak, in het tweede deel van deze eisenbundel. 1. Een leefbare omgeving Ouderen hechten veel belang aan hun onmiddellijke omgeving. Zo bevordert de aanwezigheid van allerlei voorzieningen in hun buurt, zoals winkels, sociale voorzieningen, publieke dienstverlening hun welbevinden. Ook veiligheid ligt ouderen nauw aan het hart. Als zwakke weggebruikers (voetgangers, fietsers) verwachten ze maatregelen die de lokale verkeersveiligheid verbeteren. Vaak voelen ze zich ook bedreigd in hun omgeving en vragen een beleid dat de sociale onveiligheid aanpakt. De verbetering en herinrichting van de woonomgeving dragen bij tot dat groter veiligheidsgevoel maar komen ook vaak het milieu ten goede. Ten slotte vinden ouderen ook de sociale kenmerken van de buurt belangrijk. Goede buurtcontacten, ontmoetingsplaatsen binnen en buiten maken de buurt tot een leefbare omgeving. Positieve verwezenlijkingen Algemene positieve punten De installatie van speelstraten tijdens de zomervakantie. Knelpunten Knelpunten per deelgemeente en hun mogelijke oplossingen Dendermonde Centrum 8
De nieuwe verkeerssituatie is de Veerstraat wordt niet gesmaakt. Tijdens de spits worden fietsers in de Brusselsestraat (richting Sint Gillis Dendermonde) verplicht om op het voetpad te rijden De paaltjes aan de rand van de rijbaan zorgen ervoor dat er te weinig ruimte is naast de aanschuivende wagens. Schoonaarde Geen parking voor rolstoelgebruikers ter hoogte van de Kerk. 2. Mobiliteit Met het ouder worden, verkleinen vaak de mobiliteitsmogelijkheden. Meer en meer dienen ouderen daarom gebruik te maken van het openbaar vervoer of het vervoer voor minder mobielen. Basismobiliteit is volgens OKRA een fundamenteel recht. Gemeenten of steden kunnen op dit terrein met de openbare vervoermaatschappijen en sociale voorzieningen samenwerken. Anderzijds verplaatsen ouderen zich op diverse andere manieren en ondervinden daarbij ook moeilijkheden. De aanwezigheid en beschikbaarheid van goede parkeerplaatsen, de staat van het wegennet of slecht gelegen zebrapaden kunnen onder andere een belemmering vormen voor de mobiliteit van de ouderwordende bevolking. Knelpunten Knelpunten per deelgemeente en hun mogelijke oplossingen Dendermonde Centrum In het centrum van Dendermonde stopt geen enkele belbus. Een goede verbinding naar ziekenhuis ontbreekt. 3. Huisvesting en energie Ouderen wensen zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving te blijven wonen. Velen hebben een eigen woning verworven die echter aangepast moet worden aan de problemen van het ouder worden. De gemeente of stad kan hieraan bijdragen via specifieke premies. Anderen huren een woning en worden soms geconfronteerd met hoge huurprijzen, onaangepaste woningen of 9
woononzekerheid. Wat betreft sociale woningen voor ouderen hebben lokale besturen zeker een taak. Voor ouderen die niet langer thuis kunnen blijven, zijn daarnaast bereikbare, betaalbare en kwaliteitsvolle voorzieningen in de eigen omgeving, zoals woonzorgcentra en serviceflats, noodzakelijk. Ook naar de uitbouw van tussenvoorzieningen zoals serviceflats, aanleunwoningen, dag- en nachtopvang, centra voor kortverblijf dient aandacht uit te gaan. 4. Gemeente en (sociale) dienstverlening Met het ouder worden, verhoogt de kans op gezondheidsproblemen. Ouderen verwachten dan ook betaalbare en toegankelijke zorgvoorzieningen in eigen omgeving. Zolang het kan, wensen zij immers in hun eigen woning te blijven. De aanwezigheid van allerlei goed gecoördineerde thuiszorgdiensten is daarom onontbeerlijk. Het sociale beleid van gemeente en OCMW dienen hierop in te spelen. Daarnaast is ook de gemeentelijke en andere (sociale) dienstverlening van uitzonderlijk belang. Aan de administratieve en sociale dienstverlening (pensioenaanvraag, aanvraag Tegemoetkoming Hulp Aan Bejaarden, diensten voor ouderen, poetsdiensten ) kan vaak nog heel wat verbeteren. Bovendien laat de bereikbaarheid en toegankelijkheid van voorzieningen dikwijls te wensen over. Positieve verwezenlijkingen Algemene positieve punten Het sociaal huis ervaren de senioren als een verbetering in de dienstverlening naar de bevolking toe. 5. Informatie en communicatie Inspraak en participatie Ouderen zijn volwaardige burgers die recht hebben op degelijke informatie en inspraak. Niettegenstaande heel wat gemeenten of steden een infoblad uitgeven, blijkt dit vaak onvoldoende en onaangepast voor ouderen. Ouderen willen daarnaast beter geïnformeerd worden over (sociale) dienstverlening en premies die ze in de gemeente kunnen krijgen. De invoering van eigentijdse 10
communicatiemiddelen, zoals het internet, maakt goede, persoonlijke service en informatie via ambtenaren zeker niet overbodig. Gemeente en OCMW moeten dan ook rekening houden met de eigenheid van ouderen. Gepensioneerd staat daarenboven niet gelijk aan geen inbreng meer doen in het beleid. Ouderen beschikken over levenservaring die onontbeerlijk is voor degelijke beleidvoering. Een gemeentelijke ouderenadviesraad die alle kansen krijgt om adviezen te geven aan gemeente en OCMW is hiertoe een basisvoorwaarde. Knelpunten Algemene knelpunten en hun mogelijke oplossingen De seniorencommissie derde leeftijd heeft te weinig slagkracht. En mag niet verkommeren tot een feestcomité. 6. Vrije tijd, sport en cultuur De meeste ouderen kunnen volop deelnemen aan het sociaal-cultureel leven en hebben op dat vlak heel wat behoeften! Verenigingen zijn dan ook erg belangrijk. Ze vormen een sociaal weefsel en bevorderen het democratische gehalte van de samenleving. Van de gemeente wordt daarom verwacht dat ze via een goed sociaal-cultureel beleid verenigingen ondersteunt, onder meer door in degelijke én betaalbare infrastructuur te voorzien. De gemeente dient dan ook vooral aanvullend te werken. Ook de deelname aan cultuur in al haar aspecten en naar alle lagen van de bevolking dient gestimuleerd te worden. Hierin kunnen ouderenverenigingen een belangrijke rol spelen. Tevens op het vlak van sportbeleid naar ouderen gericht, kan de gemeente een belangrijke ondersteunende rol spelen. 7. Varia Ook diverse andere zaken, zoals huisvuil, selectief behandelen van afval, gemeentelijke fiscaliteit beïnvloeden de kijk van ouderen op hun gemeente of stad. Deze punten kunnen de ouderenvriendelijkheid van het beleid tevens in grote mate bepalen. 11