CadenzaLeS leergang schoolleiders Leergang Omgaan met verschillen Thema Schoolleidersregister Omgaan met verschillen Vraag gedeeltelijke vrijstelling aan met uw VHM-IB--certificaat! herregistratie 1
Omgaan met verschillen Het schoolondersteuningsprofiel is veel meer dan een wettelijke vereiste. Naast een nauwkeurige omschrijving van de basisondersteuning in uw school, geeft het de mogelijkheid om te bepalen waarin uw school ten opzichte van andere scholen het verschil kan maken. De aanwezige expertise in de school en de ambitie van het team geven mogelijkheden om passend onderwijs binnen uw organisatie op realistische wijze vorm en inhoud te geven. Daarbij is visie en leiderschap op de deelthema s omgaan met verschillen op school, in de klas, binnen het team en op individueel leerlingniveau van belang. Zo leidt samenwerking met alle betrokkenen tot een realistische implementatie van passend onderwijs in uw school. Werkplekleren als uitgangspunt Schoolontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling gaan hand in hand. Zoals voor leerlingen geldt dat ze het meest leren door realistische vraagstukken te onderzoeken in een betekenisvolle context, geldt voor de schoolleider dat hij veel kan leren door te werken aan een concreet vraagstuk in de eigen school. In de leergang Omgaan met verschillen starten we met een aantal studiedagen waarin we het theoretisch kader schetsen rond opbrengstgericht werken, passend onderwijzen, handelingsgericht werken en de implementatie van de verschillende onderdelen in de school. Daarna gaat u in uw eigen schoolpraktijk aan de slag. Vaardigheidsmeter Interne Begeleiding V CadenzaVHM vaardigheidsmeters Het gebruik van een concreet ontwikkelingsinstrument als de vaardigheidsmeter interne begeleiding (Cadenza VHM-IB 1 ) is een sterk middel om de dialoog te voeren met de intern begeleider over de kwaliteit van het schoolondersteuningsprofiel en de onderliggende thema s. U vergroot de persoonlijke effectiviteit van de intern begeleider binnen uw organisatie en kunt daarmee de kwaliteit van het schoolondersteuningsprofiel borgen. Daarmee wordt tevens het belang onderkend van de samenwerking tussen de directeur en de intern begeleider voor wat betreft de implementatie van passend onderwijs in de school. De leergang Omgaan met verschillen kent de volgende drieslag: Beknopte theoretische inleidingen, waarin theoretische kaders, recente wetenschappelijke inzichten en praktijkvoorbeelden worden gepresenteerd. Praktijkopdracht(en) waarin de cursist de theorie toepast op de eigen schoolorganisatie. Een parallel persoonlijk leertraject waarin de eigen leiderschapsvaardigheden in relatie tot de schoolontwikkeling worden uitgediept (afgesloten met een reflectieverslag). Met deze leergang dekt u het thema Omgaan met verschillen van het Schoolleidersregister volledig af. 1. Kijk voor meer informatie over de verschillende Cadenza-vaardigheidsmeters op http://www.cadenza-oc.nl/vaardigheidsmeters/. 2 3
Doelgroep, instroomeisen en leerdoelen Doelgroep Schoolleiders die vorm- en leidinggeven aan de implementatie van passend onderwijs in de school. Instroomeisen De cursist beschikt over basiskennis betreffende de wetgeving rond passend onderwijs en heeft kennis genomen van het ondersteuningsplan van het eigen samenwerkingsverband. Doelen van het opleidingstraject In de leergang Omgaan met verschillen richten we ons op opbrengstgericht werken, passend onderwijzen, handelingsgericht werken en de implementatie van de verschillende onderdelen in de school. Recente ontwikkelingen worden in relatie met elkaar behandeld en uitgevoerd in de praktijk. Daarnaast wordt de kennis die beschikbaar is vanuit de voormalige clusters 1, 2, 3 en 4 besproken en wordt geïnventariseerd wat op basis van het schoolondersteuningsprofiel zichtbaar en aanwezig is in de school. De opleiding richt zich vooral op de praktijk van de basisschool. Het theoretische kader wordt steeds kort aan de orde gesteld, maar het hoofddoel is de implementatie in de praktijk. Om dit te bereiken werkt u aan de verschillende leerdoelen. Leerdoelen Na het volgen van deze leergang kunt u: uw visie op opbrengstgericht werken, handelingsgericht werken en passend onderwijs verwoorden en onderbouwen met wetenschappelijke literatuur; de beschikbare data in de school verzamelen, waarderen en beoordelen in relatie tot een passend schoolondersteuningsprofiel en passend aanbod voor elke leerling; de vaardigheden van uw intern begeleider(s) observeren, waarderen en beoordelen en hierover een professioneel tweegesprek en teamgesprek voeren; de keuzes in uw schoolondersteuningsprofiel in relatie tot de analyse van schooldata presenteren aan interne en externe betrokkenen; reflecteren op uw eigen rol en persoonlijke ontwikkelpunten in het kader van het sturing geven aan passend onderwijs. Deelthema s In deze leergang krijgt u voor alle deelthema s van Omgaan met verschillen concrete handvatten aangereikt: Omgaan met verschillen in de klas: Door de invoering van passend onderwijs wordt meer gevraagd van de leerkracht als het gaat om de diversiteit van leerlingen. De specifieke ondersteuningsvragen van leerlingen moeten worden onderkend. De leerkracht moet hier in zijn of haar organisatie (klassenmanagement) invulling aan kunnen geven. Omgaan met verschillen als team: Binnen een team is diversiteit aanwezig als het gaat om expertise op het gebied van ondersteuningsvragen. In een team zijn generalisten en specialisten. Beiden zijn nodig. In dit deelthema zoeken we naar balans in overeenstemming met de schoolpopulatie en de ondersteuningsvragen. Omgaan met verschillen vertaald naar de schoolorganisatie: Het schoolondersteuningsprofiel maakt duidelijk hoe de school invulling geeft aan minimaal de basisondersteuning en hoe de eventuele extra ondersteuning wordt ingevuld. Daarnaast wordt nagedacht over profilering van de eigen school binnen het bestuur en het samenwerkingsverband. Omgaan met verschillen en samenwerking: Met welke partners werkt de school samen en hoe komt de samenwerking tot stand? Binnen passend onderwijs denken wij domeinoverstijgend en werken we samen in organische structuren die in ieder geval de domeinen onderwijs en jeugdhulp bestrijken. 4 5
Opbouw en organisatie herregistratie Thema Schoolleidersregister De leergang Omgaan met verschillen valt onder het professionaliseringsthema voor formeel leren Omgaan met verschillen van het Schoolleidersregister. Met deze leergang dekt u dit thema volledig af. Duur De opleiding heeft een duur van 92 SBU verdeeld over 12 uur zelfstudie, 32 contacturen, 16 uur praktijktraining en 32 uur voor de uitwerking van diverse opdrachten. Opbouw De leergang Omgaan met verschillen is opgebouwd uit de volgende drie onderdelen: Theorie (met zelfstudie vooraf) Praktijk (inclusief training Vaardigheidsmeter Interne Begeleiding) Afronding (reflectieopdracht) Vrijstelling Indien u de training vaardigheidsmeter interne begeleiding al heeft gevolgd en gecertificeerd bent voor het gebruik van de VHM-IB, kunt u vrijstelling aanvragen voor dit onderdeel van de leergang (16 SBU). Overzicht opbouw leergang Theorie: 44 SBU Zelfstudie (12 SBU) Bijeenkomsten (8 dagdelen = 32 SBU): Data-analyse en onderwijsorganisatiemodellen Specifieke onderwijsbehoeften, onderwijs en zorg Onderwijs, zorg en schoolondersteuningsprofiel De rol van de intern begeleider, verdiepen en borgen Praktijk: 40 SBU Praktijkobservaties en training on the job (16 SBU) U observeert een afname van de vaardigheidsmeter door de opleider en voert zelf onder supervisie een IB-afname uit. Praktijkopdrachten (24 SBU) Afronding: 8 SBU Reflectieopdracht (8 SBU) U bereidt zich voor op deze opdracht met behulp van onze e-learningcursussen voor schoolleiders. Totaal leergang: 92 SBU 6 7
Inhoud leergang Deel 1: THEORIE Zelfstudie (12 SBU) Ter voorbereiding op de theoriebijeenkomsten bestudeert u een reader met literatuur. U gebruikt deze literatuur tevens in de uitwerking en onderbouwing van uw praktijkopdracht en zelfreflectie. In de reader vindt u achtergrondinformatie over de volgende onderwerpen: Data-analyse en onderwijsorganisatiemodellen Specifieke onderwijsbehoeften in onderwijsmodellen en zorgstructuren Schoolondersteuningsprofielen De rol van de intern begeleider Observaties in de praktijk Praktijkopdrachten Reflectieopdracht Bijeenkomsten (8 dagdelen = 32 SBU) Dagdeel 1: Data-analyse en onderwijsorganisatiemodellen Wat betekent opbrengstgericht en handelingsgericht werken? Hoe verhouden kenmerken en onderwijsbehoeften van de schoolpopulatie zich tot gewenste eindopbrengsten? Hoe stem je het aanbod af op de opbrengsten en het onderwijscontinuüm van de school? Welke data heb je nodig om een antwoord te kunnen geven op deze vragen? Hoe verzamel en analyseer je deze data? Te denken valt aan de toetsresultaten, de diverse standaarden, leerlijnen en het gebruik van methodes, referentieniveaus, de zin en onzin van groepsplannen, het ontwikkelingsperspectief. Hoe organiseer je de cyclus van data-analyse en planvorming in de school? Hoe begeleid je een schoolteam in deze cyclus? Hoe houd je rekening met verschillen tussen teamleden en hoe zorg je ervoor dat teamleden met en van elkaar kunnen leren? Welk organisatiemodel is daarbij passend? Dagdeel 2: Specifieke onderwijsbehoeften, onderwijs en zorg Om voor elke leerling een passend onderwijsaanbod te kunnen doen is kennis van specifieke onderwijsbehoeften een voorwaarde. In dit deelonderwerp wordt stilgestaan bij kenmerken van diverse ontwikkelingsvragen en gezocht naar een passende aanpak. Uitgangspunt is dat specifieke doelen niet gewijzigd worden, maar er wel wordt geïnvesteerd in differentiatie in aanpak. Wat vraagt dit van u en van uw medewerkers? Onderwijs en zorg hebben steeds meer met elkaar te maken. Het organiseren van een Multi Disciplinair Overleg (MDO) komt steeds vaker voor. We bestuderen internationale modellen en u voert op basis van casussen MDO-gesprekken in diverse rollen. 8 9
Dagdeel 3: Onderwijs, zorg en schoolondersteuningsprofiel Het schoolondersteuningsprofiel maakt duidelijk wat de basisondersteuning van een school is. We bestuderen diverse programma s die het mogelijk maken om de basisondersteuning te monitoren. Vanuit de basisondersteuning kijken we naar mogelijkheden voor extra ondersteuning. Wat is er nodig om de basisschool te maken tot een centrum van expertise met interne en externe deskundigen voor de eigen schoolpopulatie? Dagdeel 4: De rol van de intern begeleider, verdiepen en borgen De intern begeleider speelt een belangrijke rol in het uitvoeren en borgen van afspraken rond passend onderwijs. U krijgt uitleg over het afnemen van een vaardigheidsmeter (VHM-IB), waarmee u het gedrag van de intern begeleider observeert, waardeert en beoordeelt langs een set indicatoren. Het gebruik van een concreet instrument als de vaardigheidsmeter IB is een sterk middel om de dialoog te voeren over de voorwaarden die nodig zijn om leerkrachten ruimte te bieden om te kunnen omgaan met verschillen. Daarnaast geeft de VHM-IB zicht op de kwaliteiten van de interne begeleider, die naast de directeur zorg draagt voor de inhoudelijke verantwoording van een passend aanbod van onderwijs en zorg. Passend onderwijs moet ingebed worden in de zorgstructuur en de beleidscyclus van de school. U verwerkt uw analyses en keuzes met betrekking tot uw schoolondersteuningsprofiel in een geactualiseerd zorgplan van uw school. Hierin beschrijft u hoe het zorgplan onderdeel is van een vierjarige beleidscyclus die wordt vastgelegd in het schoolplan. Daarmee maakt u de zorgstructuur onderdeel van de totale kwaliteitszorgcyclus van de school. In deze laatste bijeenkomst presenteert u uw keuzes in relatie tot de analyse van uw schooldata. Inhoud leergang DEEL 2: PRAKTIJK Praktijkobservaties en training on the job (16 SBU) U brengt in kaart hoe de zorgstructuur is georganiseerd. VHM-IB-training (16 SBU)* V CadenzaVHM vaardigheidsmeters We gebruiken de vaardigheidsmeter interne begeleiding om in de praktijk te kunnen observeren hoe de zorgstructuur is georganiseerd. We toetsen de praktijk en geven feedback op relevante indicatoren. U wordt getraind om deze observatie periodiek te kunnen uitvoeren. Op deze wijze analyseren, verbeteren en borgen we de zorgstructuur in de school. Tijdens het praktijkdeel observeert u een afname van de vaardigheidsmeter door de opleider bij een intern begeleider (VHM-IB) en voert u zelf onder supervisie van de opleider een VHM-IB-afname uit conform de handleiding VHM-IB. * Indien u de VHM-IB-training al heeft gevolgd en gecertificeerd bent voor het gebruik van de VHM-IB, kunt u vrijstelling aanvragen voor dit onderdeel van de leergang (16 SBU). 10 11
Inhoud leergang DEEL 3: AFRONDING Reflectieopdracht (8 SBU) Omgaan met verschillen tussen leerlingen, tussen leerkrachten en tussen ouders vraagt naast het maken van een gedegen schoolondersteuningsprofiel specifieke vaardigheden van de schoolleider om ook in de dagelijkse praktijk op een juiste manier in te spelen op deze verschillen. Praktijkopdrachten (24 SBU) U werkt gedurende de opleiding aan een gefundeerde analyse van alle beschikbare data in de school om hiermee een schoolondersteuningsprofiel voor de school te kunnen uitwerken. In dit plan komt tot uiting hoe er in de school invulling wordt gegeven aan het omgaan met verschillen van elk kind, alsook met de verschillende kwaliteiten van uw teamleden en andere betrokkenen bij onderwijs en zorg. Daarnaast verzorgt u een presentatie waarin u de keuzes in uw schoolondersteuningsprofiel in relatie tot de analyse van schooldata onderbouwt. Afronding praktijkopdracht (8 SBU) De praktijkopdrachten worden in overleg met de cursist samengesteld. Dit is afhankelijk van de analyse die heeft plaatsgevonden gedurende het opleidingstraject. In de afsluitende opdracht dient de cursist de geanalyseerde data en de gemaakte kwaliteitsagenda passend onderwijs te verbinden aan de overige schooldocumenten voor de kwaliteitszorg (jaarplan, zorgplan en schoolplan) en dient de visie voor de komende jaren uitgewerkt te zijn in heldere doelen en meetbare resultaten. Ontwikkeling Schoolleidersvaardigheden Na de eerste studiebijeenkomst maakt u een zelfinschatting op 16 schoolleidersvaardigheden 2 die in relatie staan met uw praktijkopdracht. Hiervoor ontvangt u een vragenlijst. U kiest op basis van deze zelfinschatting twee schoolleidersvaardigheden die u gedurende dit scholingstraject verder wilt ontwikkelen. U verwerkt uw leerervaringen na afloop van de scholing in een separaat persoonlijk reflectieverslag. 2. Ter ondersteuning van het maken van de praktijkopdracht en de reflectieopdracht kunt u een keuze maken uit 16 e-learningcursussen voor schoolleiders uit de Cadenza Highschool. De catalogus met alle cursussen vindt u op http://www.cadenza-oc.nl/e-learning/. Literatuur In deze leergang bestudeert u de volgende bronnen (de literatuur wordt behandeld tijdens de studiebijeenkomsten): Derriks, M., Ledoux, G., Overmaat, M. & Eck, E. van (2002). Omgaan met verschillen. Competenties van leerkrachten en schoolleiders. Amsterdam, SCO-Kohnstamm Instituut. Gennip, H. van, Marx, T., & Smeets, E. (2007). Gedragsproblemen in de basisschool en competenties van leraren. Nijmegen: ITS. Meijer, C.J.W. (red.) (2004). WSNS welbeschouwd. Antwerpen/Apeldoorn: Garant. Daarnaast is er een online bibliotheek beschikbaar waarin relevante literatuur wordt gedeeld. 12 13
Start leergang en kosten De leergang Omgaan met verschillen start in september en januari op verschillende locaties in Nederland. De locatie kiezen we zo dat we de reistijd voor de deelnemers zoveel mogelijk beperken. Incompany De opleiding kan ook incompany worden verzorgd. Prijsopgaaf op aanvraag. Beoordeling De beoordeling bestaat uit 4 delen: 1. Een praktijkbeoordeling van de afname VHM-IB op vier gebieden (professionele houding, uitleg over en volgen van de afnameprocedure, kwaliteit nagesprek en beoordeling zorgdossier). 2. De beoordeling van het schoolondersteuningsprofiel voor de eigen school als vertaling van het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband gericht op de implementatie in de eigen school. In dit plan maakt u duidelijk hoe de verbinding is gelegd tussen extern en intern beleid. 3. De beoordeling van uw presentatie van uw schoolondersteuningsprofiel in relatie tot de analyse van schooldata. 4. De beoordeling van een reflectieopdracht waarmee u laat zien op welke wijze u gewerkt heeft aan persoonlijke ontwikkelpunten in relatie tot het omgaan met verschillen. Docent(en) De opleiding wordt verzorgd door: Gert van Tol, Cadenza Onderwijsconsult Kosten VHM-IB-training* u 2.300,- Theorie en afronding u 1.095,- Materialen u 75,- Totale kosten u 3.470,-** * Indien u al een licentie heeft voor de VHM-IB, kunt u vrijstelling aanvragen voor dit onderdeel van de leergang. ** Voor de opleiding wordt geen btw gerekend. Na het afronden van deze leergang bent u gecertificeerd voor het gebruiken van de vaardigheidsmeter interne begeleiding. De jaarlijkse bijdrage voor het gebruik van de VHM-IB bedraagt u 85,- (excl. btw). Elke twee jaar is er een verplichte bijeenkomst om uw licentie te verlengen. De opleiding vindt doorgang bij minimaal 12 deelnemers. Prijswijzigingen onder voorbehoud. 14 15
Contact en inschrijving Voor meer informatie over onze leergangen kunt u contact opnemen met: Klaas Bellinga, scholingsadviseur E-mail k.bellinga@cadenza-oc.nl Telefoon 06 51 50 33 07 Het inschrijfformulier voor de leergang kunt u opvragen door een mail te sturen naar: info@cadenza-oc.nl Cadenza Onderwijsconsult Dr. Nassaulaan 10 9401 HK Assen Telefoon 0592-383 383 Meer weten? Kijk op www.cadenza-oc.nl