Naomi Knapen 3SA3 Aardrijkskunde Biologie 2013-2014 Aardrijkskunde V. Gaeremynck
Kiribati, de zinkende eilandrepubliek 1. Probleemstelling en Situering Asielaanvraag van "klimaatvluchteling" uit Kiribati geweigerd 1. Deze krantenkop verscheen enkele weken geleden in de krant, op het internet Kiribati, een zinkende eilandenrepubliek in Oceanië. Welke rol speelt het klimaat in het zinken van deze eilanden? Welke andere oorzaken, factoren en samenloop van omstandigheden spelen een belangrijke rol in de stijging van het zeeniveau? Welke gevolgen zal dit hebben op korte én lange termijn? Een vraagstuk van complexe aard: een duurzaamheidsvraagstuk omtrent de zinkende eilandenrepubliek Kiribati, het leefgebied van de I-Kiribati, inwoners van Kiribati. Zoals hierboven vermeld, is Kiribati een eilandenrepubliek in Oceanië, onderdeel van Micronesië en Polynesië (bijlage 1). Speciaal is dat de eilanden allemaal atollen zijn (ringvormige structuur). Een atol is gefundeerd op koralen. Het hoogste punt op Kiribati is slechts 81 meter. 2. Oorzaken en gevolgen Het is moeilijk om één bepaalde oorzaak aan te duiden! Het ene hangt met het andere samen en het volgende hangt weer met het vorige samen. We vertrekken vanuit de krantenkop (en bijgevoegd artikel). 2.1 Klimaatsverandering Een klimaatvluchteling spreekt voor zich: vluchten omwille van de klimaatsverandering 2 en de gevolgen die hier bij gepaard gaan in het gebeid van herkomst. Hoe speelt de klimaatsverandering in dit duurzaamheidsvraagstuk een rol? Het is algemeen geweten dat door de klimaatsverandering het zeeniveau aan het stijgen is. Vermits Kiribati een eilandenrepubliek is, komen zij dus in gevaar. Verwacht wordt dat in de toekomst het eiland in de zee zal zinken door het stijgen van het zeeniveau. Dit stijgen wordt veroorzaakt door het smelten van de ijskappen bij de opwarming van de aarde, maar ook het feit dat water uitzet bij opwarmen, is een belangrijk gevolg van de opwarming van de aarde. Daarnaast is de klimaatsverandering ook te merken aan de hoeveelheid neerslag en temperatuurstijging door de verandering van luchtstromen en waterkringlopen. Deze elementen van klimaatsverandering zorgen voor een versnelde erosie van de kust, insijpelen van het zout in het grondwater en toename van overstromingen vanuit de 1 BELGA, Asielaanvraag van "klimaatvluchteling" uit Kiribati geweigerd, De Redactie, internet, 2013-11-26, (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1787555) 2 WILLEMS, F., Kan asielaanvraag wegens klimaatverandering?, De Redactie, internet, 2013-10-17, (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1756515)
zee. Dit kan als verder gevolg hebben dat de eilanden al niet meer bewoonbaar zullen zijn vooraleer ze volledig zijn gezonken. Zo zal bijvoorbeeld verminderde regenval, gekoppeld met een versnelde stijging van de zeespiegel, de watervoorziening in gevaar brengen doordat er 20% minder grondwater ter beschikking zal zijn. 3 Ook zal de biosfeer van de eilandengroep grote veranderingen kennen bij deze klimaatsverandering. Zo zullen zoetwatervissen minder overlevingskansen hebben dan zoutvissen bovendien gaan veel vissen koeler water opzoeken, wat nadelig is voor de vissers, een belangrijke inkomstenbron. En natuurlijk niet te vergeten: De mens zal van de eilandengroep verjaagd worden en verplicht worden te vluchten. 2.2 De mens en psychologische sfeer van de maatschappij Er bestaat geen twijfel meer over dat de mens een grote rol speelt in de klimaatsverandering. Doordat de mens steeds slimmer, communicatiever en socialer wordt, zal deze meer en meer technologie kunnen ontwikkelen. Mensen krijgen kinderen, die kinderen krijgen op hun beurt ook weer kinderen, deze kinderen gaan ook kinderen krijgen enz. We zijn steeds met meer en meer. Dit betekent dat er steeds meer technologie ontwikkeld zal worden, steeds meer met de auto gereden gaat worden, alles steeds meer zal worden verwoest. Ook de eigenwijsheid van de mens en de grote onafhankelijkheid van individuen speelt hier een rol in. Zo zal de gemiddelde werknemer s morgens alleen zijn auto instappen en alleen op het werk terug uitstappen. Slechts enkelen hebben het geniale idee om te carpoolen of om het openbaar vervoer te gebruiken (al gaat het dan vaak om het verschil in kostplaatje). Deze egoïstische houding van de mens tegenover elkaar en tegenover de natuur heeft als gevolg dat de klimaatsverandering, de opwarming van de aarde, enkel maar gestimuleerd worden. Het is wel opmerkelijk dat Kiribati zelf maar weinig bijdrage heeft in de grote CO 2 - uitstoot en dat vooral andere landen zoals China, VS, Rusland de grote boosdoener zijn (bijlage 2).Toch zijn het o.a. de I-Kiribati die zwaar lijden onder deze CO 2 - uitstoot. Niet enkel CO 2 is een boosdoener, maar ook methaan (afkomstig van gasboringen, maag koeien, ontdooien van zeebodem ) 4, zwarte koolstof (afkomstig van o.a. 3 MAGNUS, A., Stateloosheid en klimaatwijziging - Het geval van de zinkende eilandstaten, Masterproef rechtsgeleerdheid, Faculteit rechtsgeleerdheid, Universiteit Gent, 131 p. 4 IPS, Amerikanen hebben uitstoot methaan zwaar onderschat, De Morgen, internet, 2013-11-26, (http://www.demorgen.be/dm/nl/5378/global-warming/article/detail/1747505/2013/11/26/amerikanenhebben-uitstoot-methaan-zwaar-onderschat.dhtml)
dieselverbranding, industrie) 5, ozon in troposfeer en Fluorkoolwaterstoffen. Deze laatste wordt bijvoorbeeld gebruikt als koelmiddel voor koelkasten. Deze vier stoffen hebben i.v.m. CO 2 een kortere levensduur in de atmosfeer, maar beïnvloeden het klimaat sneller. 2.3 Wetenschap & Technologie In voorgaande oorzaken kwamen steeds de klimaatsverandering en de vooruitgang in technologie aan bod. Natuurlijk speelt deze laatste een grote rol bij het proces van het eerste. Doordat de mens slimmer werd, is technologie steeds meer kunnen ontwikkelen. Zo is het ontstaan van de auto een absolute topper in de technologische geschiedenis. Een voertuig op wielen aangedreven door benzine( toen nog in grote voorraden aanwezig). Een zeer goed transportmiddel voor de mens dat comfort, (vrije) tijd en winst opbracht, zowel voor de producent als voor de consument. De CO 2 -uitstoot van dit prachtige vervoersmiddel was slechts bijzaak en een probleem voor later, later dat vandaag nu geworden is. Niet enkel de productie en het gebruik van een vervuilende technologische ontwikkeling, maar elke vorm van industrie waarbij uitstoot van bv. CO 2 en roet 6 mee gepaard gaan, zijn absolute boosdoener. Vooral de (westerse) technologisch geëvolueerde landen spelen een grote rol! 2.4 Economie De huidige toestand van CO 2 -uitstoot en de technologische revolutie die heeft plaatsgevonden in verschillende (ook Aziatische) landen, heeft te maken met een toenemende economie. Grote vervuilers zoals de VS en Europa waren al eerder gekend, maar door de toenemende economie in landen zoals China, India enz. die de technologische evolutie bewerkstelligde, zijn ook deze landen koplopers geworden in de CO 2 -uistoot en dus grote factoren in de klimaatsverandering. Op die manier heeft een toenemende economie een grote impact op de klimaatsverandering. 3. Oplossingen Er zijn dus verschillende oorzaken die deze duurzaamheidproblematiek in de hand werken. Zoals in de verschillende duidelijk werd, is er een grote samenhang tussen de mens, technologie en de klimaatsverandering. Op welke manier kunnen er oplossingen geboden worden om dit duurzaamheidsvraagstuk te beantwoorden? 5 [BIJLAGE 3] VMM, Te veel roet vraagt ander autogedrag, VMM, Vlaamse Overheid, ed. juni 2013, p.22-23 6 EOS, Roet deed gletsjers smelten, internet, 2013-09-02, (http://eoswetenschap.eu/artikel/roet-deedgletsjers-smelten)
- Uitstoot van CO 2 en andere vervuilende gassen verminderen: Men kan op verschillende manieren een bijdrage leveren aan minder CO 2 -uitstoot. Vooral in grote CO 2 -uitstotende landen zoals China en de VS zal een grote verandering moeten gebeuren. Helaas is dit niet zo vanzelfsprekend omdat het juist deze landen niet zijn die de grote gevolgen van de klimaatsverandering voelen. Toch zou het al een grote stap vooruit zijn moest het aantal auto s in het verkeer al minderen. Ook dit is niet zo gemakkelijk omdat de mens houdt van gemakzucht en onafhankelijkheid en men dus het liefst zo snel mogelijk op het werk/school geraakt zonder te veel rekening met anderen te moeten houden. Hieronder enkele oplossingen die toch zouden kunnen bijdragen aan een vermindering van de CO 2 -uitstoot hoewel dit een moeilijke opdracht is om korte termijn te realiseren. Betere dienstregeling in openbaar vervoer: Wanneer er minder of zelfs geen vertragingen zouden zijn, er een betere aansluiting tussen bus-trein of treintrein of bus-bus zou zijn, zouden meer mensen geneigd zijn om het openbaar vervoer te gebruiken. Bovendien is het gebruik van openbaar vervoer ook goedkoper. Helaas neemt reizen met het openbaar vervoer momenteel nog meer tijd in beslag dan met de auto (behalve wanneer je in de file staat ) en zoals iedereen weet is time is money een fenomeen op elke gebied van het leven. In de Standaard stond enkele weken geleden een opinie-artikel over rekening vrijen. Het ging over het feit dat wanneer men de kinderbijslag zou verlagen, er minder kinderen zouden geboren worden (omdat men er simplistisch van uitgaat dat ouders kinderen nemen omwille van het kindergeld). Wanneer er minder kinderen geboren worden, zouden er op termijn minder auto s gaan rondrijden en op die manier zou dan vervolgens ook het probleem van de file aangepakt worden. (Bijlage 4) De vermindering van andere vervuilende gassen zoals methaan en zwarte koolstof is makkelijker te realiseren. Het terugdringen van deze stoffen, samen met het afremmen van de CO 2 -uitstoot kan er voor zorgen dat de stijging van de zeespiegel tegen 2100 met 50% verminderd is. 7 - Natuurlijke oplossing door koralen: Als gevolg van de klimaatsverandering, zullen vele eilanden, waaronder Kiribati, na een tijd in zee verdwijnen. Toch blijkt uit onderzoek (2010) van wetenschappers Paul Kench en Arthur Webb dat veel van deze eilanden juist gegroeid zijn doordat levend koraal een natuurlijk herstel 7 IPS, Stijging van de zeespiegel kan snel worden afgeremd, De Morgen, Internet, 2013-04-15, (http://www.demorgen.be/dm/nl/5378/global-warming/article/detail/1615063/2013/04/15/stijging-van-dezeespiegel-kan-snel-worden-afgeremd.dhtml)
toepast en de zeespiegelstijging kan bijhouden. Hoe gezond het koraal is hangt af van de temperatuur van het oceaanwater. Een lichte stijging kan al voldoende zijn om het koraal te verzwakken en te doden. Dit is dus slechts een oplossing op korte termijn en blijft de stijging van de zeespiegel een grote bedreiging. - Bruggen bouwen en dijken bouwen: Dit zou een oplossing kunnen bieden voor een bepaalde termijn. Nakibae, inwoner van Kiribati, ziet dit bijzonder somber in. De eilanden zijn namelijk behoorlijk smal en bovendien weet men niet waar men het materiaal moet halen? Volgens hem is zoveel materiaal uit de lagune halen, vragen om grote natuurrampen en worden de zeestromingen onverantwoord veranderd. 8 - Mangrovebossen plaatsen aan de kusten: De lange wortels van de bomen verminderen de afkalving en erosie van de kust. - Watervoorzieningsproject: waterdeskundigen uit Australië zijn bezig met een project om meer drinkbaar water via pijpleidingen te verdelen over de eilanden. Dit is een oplossing voor het feit dat door het stijgende zeewater, het zoet water verdrongen raakt door het zout water. Natuurlijk is dit geen oplossing op lange termijn voor de problematiek rond het stijgende zeewater, maar wel een oplossing om de toenemende waterschaarste aan te pakken - Volksverhuizing: In 2012 verscheen er een artikel waarin staat dat de regering een totale bevolkingsverhuizing overweegt naar Fiji, wat Kiribati een smak geld kost. Bovendien was dit niet het eerste idee van Anote Tong, de president van Kiribati. Vorige plannen hielden bijvoorbeeld in dat er zeemuren zouden opgetrokken worden rond de koraaleilanden en het bouwen van een drijvend eiland. Deze maatregelen waren echter te duur. 9 8 POLLMANN, A., Zinken onder de zeespiegel, NRC, internet, 2013-12-15, (http://retro.nrc.nl/w2/lab/profiel/klimaat/kiribati.html) 9 KNACK, President van Kiribati plant volksverhuis naar Fiji, internet, 2012-03-09, (http://m.knack.be/nieuws/ondertussen/president-van-kiribati-plant-volksverhuis-naar-fiji/article-normal- 51067.html)
Bijlagen Bijlage 1 Figuur 1: Situering Kiribati Bijlage 2 Figuur 2+3 :Wereldkaart met CO2-uitstoot 10 10 ROGERS, S., EVANS, L., World carbon dioxide emissions data by country: China speeds ahead of the rest, The Guardian, internet, 2011-01-31, (http://www.theguardian.com/news/datablog/2011/jan/31/world-carbondioxide-emissions-country-data-co2)
Bijlage 3 VMM, Te veel roet vraagt ander autogedrag, VMM, Vlaamse Overheid, ed. juni 2013, p.22-23
Bijlage 4
Referentielijst - BELGA, Eilanden in de stille Oceaan zinken niet, De Morgen, internet, 2010-06-03, (http://www.demorgen.be/dm/nl/5378/global- Warming/article/detail/1113657/2010/06/03/Eilanden-in-de-Stille-Oceaanzinken-niet.dhtml) - MAGNUS, A., Stateloosheid en klimaatwijziging - Het geval van de zinkende eilandstaten, Masterproef rechtsgeleerdheid, Faculteit rechtsgeleerdheid, Universiteit Gent, 131 p., (http://lib.ugent.be/fulltxt/rug01/001/787/067/rug01-001787067_2012_0001_ac.pdf) - POLLMANN, A., Zinken onder de zeespiegel, NRC, internet, 2013-12-15, (http://retro.nrc.nl/w2/lab/profiel/klimaat/kiribati.html) - ROGERS, S., EVANS, L., World carbon dioxide emissions data by country: China speeds ahead of the rest, The Guardian, internet, 2011-01-31, (http://www.theguardian.com/news/datablog/2011/jan/31/world-carbondioxide-emissions-country-data-co2) - KNACK, President van Kiribati plant volksverhuis naar Fiji, internet, 2012-03- 09, (http://m.knack.be/nieuws/ondertussen/president-van-kiribati-plantvolksverhuis-naar-fiji/article-normal-51067.html) - IPS, Stijging van de zeespiegel kan snel worden afgeremd, De Morgen, Internet, 2013-04-15, (http://www.demorgen.be/dm/nl/5378/global- Warming/article/detail/1615063/2013/04/15/Stijging-van-de-zeespiegel-kansnel-worden-afgeremd.dhtml) - EOS, Roet deed gletsjers smelten, internet, 2013-09-02, (http://eoswetenschap.eu/artikel/roet-deed-gletsjers-smelten - VMM, Te veel roet vraagt ander autogedrag, VMM, Vlaamse Overheid, ed. juni 2013, p.22-23 - IPS, Amerikanen hebben uitstoot methaan zwaar onderschat, De Morgen, internet, 2013-11-26, (http://www.demorgen.be/dm/nl/5378/global- Warming/article/detail/1747505/2013/11/26/Amerikanen-hebben-uitstootmethaan-zwaar-onderschat.dhtml) - BELGA, Asielaanvraag van "klimaatvluchteling" uit Kiribati geweigerd, De Redactie, internet, 2013-11-26, (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1787555) - WILLEMS, F., Kan asielaanvraag wegens klimaatverandering?, De Redactie, internet, 2013-10-17, (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1756515) - PEETERS, K., JENNES, G., KEIRSE, M., Opinie Kinderhinder, De Standaard, jg.90, nr.276, 2013-11-27, p.38-39