Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Korte versie Lerarenhandleiding
|
|
- Eva van der Zee
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Korte versie Lerarenhandleiding Benodigdheden: -Satellietkaart van de wereld.(the World seen from space, Michelin, 1/ ) -Post-its -Schrijfgrief -Atlas -Glas -Spuitje -Waterkan gevuld met water -2 IJsblokjes -Doekje -Vloeistofthermometer -Rood, groen en blauw potlood Doelstellingen: De leerlingen kunnen uitleggen wat de invloed is van landijs, zee-ijs en het oceaanwater zelf op de globale zeespiegel bij een opwarming van de Aarde. De leerlingen kunnen het verband uitleggen tussen bevolkingsdichtheid, reliëf in kustgebieden en de zeespiegelstijging. Didactische werkvorm: Dit is een groepswerk waarbij leerlingen zowel plaatsen op de satellietkaart aanduiden met behulp van post-its als korte proeven uitvoeren.
2 Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer mensen. In België wonen er De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/ in het tropisch regenwoud/ in zeer koude gebieden/ in zeer warme gebieden/ in de gematigde gebieden (niet te warm en niet te koud)/ op gletsjers. (omcirkel de juiste antwoorden) Duid twee plaatsen aan op de grote satellietkaart waar er (bijna) geen mensen wonen met behulp van post-its. (Mogelijke antwoorden: Groenland, de Sahara, Antarctica, Andes gebergte, Siberië, binnenland van Australië, Amazonewoud Algemeen: De koude poolgebieden, de woestijngebieden, de hooggebergten) Waarom zou jij daar moeilijk kunnen overleven? ( Mogelijke antwoorden : Het is daar te koud, te warm, te droog,te weinig drinkbaar water, onvruchtbare grond, om aan landbouw te doen en zelf veel voedsel te produceren. De handelsmogelijkheden zijn beperkt wegens tekort aan de transportmogelijkheden (bv door afwezigheid van bevaarbare waterlopen, door het grillige reliëf of door de ondoordringbare wouden). Duid twee plaatsen aan op de satellietkaart waar er veel mensen wonen. (Mogelijke antwoorden : West-Europa, grote steden in Amerika, China, India, Algemeen: aan de kusten en aan grote rivieren zoals de Nijl, de Ganges en de Amazone.) Waarom zou jij daar gemakkelijker kunnen overleven? Mogelijke antwoorden: Er heerst daar een aangenaam klimaat en de bodem is vruchtbaar om aan landbouw te doen, er is daar drinkbaar water aanwezig, er zijn veel of vlotte handelswegen(over water of over het land). Meer dan een derde van de wereldbevolking woont op minder dan 60 km afstand van de kust. Door het zachtere klimaat (met de mogelijkheid om zelf voedsel te produceren door aan landbouw te doen) en de handelsmogelijkheden zijn kustgebieden altijd al bijzonder aantrekkelijk en aangenaam geweest om te wonen. Daarom gaan we nu onderzoeken wat er kan gebeuren met de zeespiegel en de kustlijn bij de voorspelde klimaatsveranderingen.
3 Een onderzoek!! 1 Onderzoek gebergten: Duid het Himalaya gebergte aan op de satellietkaart. (parate kennis of opzoeken in de atlas) Wat zijn de witte structuren in dit gebergte die je ziet op het satellietbeeld? Gletsjers of sneeuw Dit is een voorbeeld van landijs want: o De Himalaya bestaat uit bevroren oceaanwater. De Himalaya bestaat uit ijs of sneeuw dat op het land blijft liggen. In een warmer klimaat zou de Himalaya er helemaal anders uitzien. Wat zou er met deze witte structuren kunnen gebeuren? Gletsjers zouden kunnen afsmelten. Waar zal het vrijgekomen water heen stromen? Het water vloeit naar lager gelegen gebieden en komt via rivieren uiteindelijk in de oceaan terecht. Wat gebeurt er met de zeespiegel indien er landijs afsmelt? De zeespiegel zal stijgen. Bij het afsmelten van landijs verplaatst er zich een hoeveelheid water die oorspronkelijk vast lag op het land naar de oceanen. Dus er is een hoeveelheid water die zich verplaatst, van het land naar de oceanen. Hierdoor vergroot het volume water in de oceanen en zal de zeespiegel stijgen (want de oceaan heeft enkel aan de bovenkant een vrij oppervlak). 2 Onderzoek Poolkappen: Duid de Noordpool aan op de grote satellietkaart. Onderaan zie je een detailopname van de Noordpool.
4 Vergelijk de Noordpool (die maar voor een klein deel is weergegeven) van de grote satellietfoto met de Noordpool op de kleine detailopname onderaan. Op de kleine detailkaart is er een grote witte poolkap aangeduid die reikt van Groenland over de Noordpool tot Siberië. Op de grote satellietkaart is er geen witte ijskap te zien die het gebied tussen Groenland en Siberië verbindt en over de Noordpool gaat. Op de grote satellietkaart is dit gebied blauw gekleurd. Op de Grote satellietkaart is de Noordpool als oceaan weergegeven. o Op de kleine detailkaart is er een grote witte poolkap aangeduid die reikt van Groenland over de Noordpool tot Siberië. Op de grote satellietkaart kan je door de rand van de witte ijsvlakte te bestuderen zien dat het hier over hetzelfde gebied gaat. Dus op de grote satellietkaart is de Noordpool ook als een witte ijskap weergegeven. Men heeft dus het satellietbeeld niet/wel gecorrigeerd. Hieruit kan je afleiden dat: o Tijdens de zomermaanden de volledige pool afgesmolten is en men hierdoor vlot kan varen. o Tijdens de zomermaanden de volledige pool bevroren blijft en men hierover kan stappen of rijden. o Dat er onder deze ijsmassa land aanwezig is. Dat er onder deze ijsmassa geen land aanwezig is. De Noordpool bestaat dus uit zee-ijs want: De Noordpool bestaat uit bevroren oceaanwater. o De Noordpool bestaat uit ijs dat op het land blijft liggen. Wat gebeurt er met de zeespiegel indien de Noordpool afsmelt? Tijd voor een Proefje! Vul een glas met water en leg hierin twee ijsblokjes. Vul het glas voorzichtig verder aan met water (met behulp van een spuitje). Het glas moet zo vol zijn, zodat je bij de volgende druppel extra water zou morsen. Veeg het eventueel toch gemorste water weg. Vanaf nu mag het glas en de tafel niet meer bewegen.
5 Wat gebeurt er? o Het ijs smelt en het waterniveau in het glas daalt. Het ijs smelt en het waterniveau in het glas blijft constant. o Het ijs smelt en het waterniveau in het glas stijgt. Dit zie je omdat het glas nu overloopt. o Het ijs smelt niet. Wat zal er gebeuren met het zeespiegelniveau indien de Noordpool afsmelt? o Het zeespiegelniveau zal dalen. Het zeespiegelniveau zal constant blijven. o Het zeespiegelniveau zal stijgen. Wat gebeurt er dus met de zeespiegel indien er zee-ijs afsmelt? De zeespiegel blijft constant. Bij het afsmelten van zee-ijs verplaatst er zich geen hoeveelheid water in of uit de oceaan. Want een hoeveelheid water die zich in de oceaan bevond (in de vorm van ijs) blijft in dezelfde oceaan. Hierdoor verandert het volume water in de oceaan niet en zal de zeespiegel niet stijgen. Extra 1: Hoe verklaar je dit met behulp van de wet van Archimedes? De wet van Archimedes stelt: Een in een vloeistof gedompeld lichaam ondervindt een opwaartse kracht die gelijk is aan het gewicht van de verplaatste vloeistof Bij een drijvend stukje ijs is er evenwicht: gewicht ijsblokje=gewicht verplaatste vloeistof Vijsblokje.ρijs.g=Vverplaatst.ρwater.g Vijsblokje.ρijs=Vverplaatst.ρwater dus : Vverplaatst =Vijsblokje.ρijs/ρwater Als het ijsblokje smelt blijft de massa behouden (maar het volume en de dichtheid veranderen wel) massa ijsblokje = massa smeltwater Vijsblokje.ρijs = Vsmeltwater.ρwater dus : Vsmeltwater = Vijsblokje.ρijs/ρwater Conclusie : Vverplaatst=Vsmeltwater Extra 2 : Het waterniveau kan in de loop van de proef een heel klein beetje stijgen of dalen door het uitzetten van het water. De besproken redenering geldt enkel bij een constante watertemperatuur. Duid de Zuidpool aan op de grote satellietkaart. Onderaan zie je een detailopname van de Zuidpool.
6 Vergelijk de Zuidpool (die maar voor een klein deel is weergegeven) van de grote satellietfoto met de Zuidpool op de kleine detailopname onderaan. o Op de kleine detailkaart is er een grote witte poolkap aangeduid die grenst aan de Indische Oceaan, Atlantische Oceaan en de Stille of grote Oceaan. Op de grote satellietkaart is er geen witte (of witachtige) ijskap te zien in het gebied tussen deze drie oceanen. Op de grote satellietkaart is dit gebied volledig blauw gekleurd. Op de Grote satellietkaart is de Zuidpool als oceaan weergegeven. Op de kleine detailkaart is er een grote witte poolkap aangeduid die grenst aan de Indische Oceaan, Atlantische Oceaan en de Stille of grote Oceaan. Op de grote satellietkaart kan je door de rand van witte ijsvlakte te bestuderen zien dat het hier over hetzelfde gebied gaat. Dus op de grote satellietkaart is de Zuidpool ook als ijskap weergegeven. Men heeft dus het satellietbeeld niet/wel gecorrigeerd. Hieruit kan je afleiden dat: o Tijdens de zomermaanden de volledige pool afgesmolten is en men hierdoor vlot kan varen. Dat er onder deze ijsmassa land aanwezig is. o Dat er onder deze ijsmassa geen land aanwezig is. Antarctica bestaat dus uit: Landijs, want onder de ijsmassa is er land aanwezig. o Zee-ijs, want onder deze ijsmassa is er geen land aanwezig. De situatie op de Noordpool is dezelfde/anders dan op de Zuidpool! Wat gebeurt er met de zeespiegel indien Antarctica zou afsmelten? De zeespiegel zou stijgen omdat er water dat eerst opgeslagen lag op het land (landijs) in de zeeën of oceanen kan vloeien en dus op een andere plaats terecht komt.
7 Wat gebeurt er met de zeespiegel indien het meer en meer zou sneeuwen op Antarctica maar het koud genoeg blijft zodat deze nieuwe sneeuw niet afsmelt? De zeespiegel zal dalen. Water dat eerst in de oceaan opgeslagen was, verdampt hieruit en komt op het land terecht in de vorm van sneeuw. Als het op Antarctica koud genoeg is, blijft deze sneeuw liggen en kan het niet terugvloeien naar de oceaan. Water dat oorspronkelijk in een oceaan aanwezig was, wordt uiteindelijk opgeslagen op het land en kan niet terug naar die oceaan. Dus zal het volume water van de oceaan verminderen en hierdoor zal de zeespiegel dalen. 3 Onderzoek zeewater: Duid twee oceanen aan op de satellietfoto. Wat gebeurt er met het oceaanwater bij een temperatuursverhoging? Tijd voor een Proefje! Neem de thermometer. De temperatuur is nu C. Verwarm de thermometer door voorzichtig het vloeistof reservoir vast te houden of door de thermometer tegen je buik te houden. De temperatuur is nu C. De thermometer geeft een hogere waarde aan omdat: o bij een temperatuursstijging de vloeistof in de thermometer krimpt en uiteindelijk een kleiner volume heeft. o bij een temperatuursstijging het volume van de thermometervloeistof zelf constant blijft, maar de vloeistof op zich naar boven schuift. bij een temperatuursstijging de vloeistof in de thermometer uitzet en uiteindelijk een groter volume heeft. Wat zal er gebeuren met de oceanen in een warm klimaat? o Bij een temperatuursstijging krimpt het zeewater en zal de zeespiegel dalen. o Bij een temperatuursstijging verandert er niets aan het volume van het zeewater. Dus de zeespiegel blijft constant. Bij een temperatuursstijging zet het zeewater uit en zal de zeespiegel stijgen. Wat gebeurt er met de zeespiegel indien het zeewater uitzet bij een wereldwijde temperatuursstijging? De zeespiegel zal stijgen.
8 4 Onderzoek kustlijn: Men voorspelt dat door de opwarming van de Aarde de absolute zeespiegel wereldwijd tussen de 10 en 80cm gaat stijgen in de komende honderd jaar omdat het zeewater hierdoor zal uitzetten en landijs hierdoor zal afsmelten. Maar niet aan alle kusten zal het effect hiervan hetzelfde zijn. Duid de zee aan in bovenstaande schema s met blauw, het land met groen en de dijk met rood. Duid vervolgens in alle 3 de situaties een zelfde hogere absolute zeespiegel aan. In welke situatie(s) kan de zee in het land binnendringen bij een absolute zeespiegelstijging? Bij zeer vlakke en laag gelegen kustgebieden bv bij riviermondingen/ bedijkte of ingepolderde gebieden /klifkusten. Dit zijn meestal dicht/dun bevolkte gebieden. Duid hiervan twee concrete voorbeelden aan op de satellietkaart. (Mogelijke voorbeelden : Vlaamse kust, Doel, Nederland, Florida, Bangladesh, De Kust van Egypte, ) In weke situatie(s) heeft een absolute zeespiegelstijging weinig invloed op de ligging van de kustlijn? Bij zeer vlakke en laag gelegen kustgebieden/ bedijkte of ingepolderde gebieden /klifkusten. Dit zijn meestal dicht/dun bevolkte gebieden. Duid hiervan twee concrete voorbeelden aan op de satellietkaart. (Mogelijke voorbeelden : Dover, Cape Blanc Nez, de meest kustgebieden die niet aan een riviermonding liggen maar wel langsheen een gebergte.
9
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Uitgebreide versie Lerarenhandleiding
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Uitgebreide versie Lerarenhandleiding Benodigdheden: -Satellietkaart van de wereld.(the World seen from space, Michelin, 1/28 500 000) -Post-its -Schrijfgrief -Atlas
KLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1
Het klimaat. Tip. Gebruik kleine bekers, dan heb je minder klei nodig.
Het klimaat GROEP 5-6 47 65 minuten 1, 23, 42 en 50 Zet voor de activiteit Verandert de waterspiegel? de bekers, de schoteltjes, de klei en de kannen water klaar. Maak een dag van tevoren ten minste 12
Soms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.
Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet
23/11/2018. Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar?
Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar? Sybren Drijfhout (KNMI, Universiteit Utrecht & Southampton) De zeespiegel blijft nog eeuwen stijgen. Zelfs als Parijs wordt uitgevoerd is over 200 jaar stijging 3-4
THEMA 3 WEER & KLIMAAT. LES 2 Golfstromen. Deze les gaat over: Bij dit thema horen ook: Golfstromen in de oceanen Verschil landijs zee-ijs
Powered by ESA NEMO NSO SPACE EXPO WNF THEMA 3 WEER & KLIMAAT LES 2 Golfstromen Deze les gaat over: Golfstromen in de oceanen Verschil landijs zee-ijs Bij dit thema horen ook: Les 1 In het ISS Les 3 Weer
Noem de letters H t/m J en zeg welke oceaan het is. H = de Grote Oceaan (Stille Oceaan), I = de Atlantische Oceaan, J = de Indische Oceaan
Thuistopo. Noem de letters A t/m G en zeg welk werelddeel het is. A = Noord-Amerika, B = Europa, C = Azië, D = Zuid-Amerika, E = Afrika, F = Australië, G = Zuidpool/Antarctica Noem de letters H t/m J en
Woordenschat Hallo wereld! van groep 5 tot en met 8
Woordenschat Hallo wereld! van groep 5 tot en met 8 Hoi, ik woon in Nederland. Mijn doel is zo veel mogelijk nieuwe Nederlandse woorden leren. Waarom is dat zo belangrijk? Nou, ik vind het fijn als ik
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:
Waterkringloop vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82660
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/82660 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Tropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
1. Aanzetten Tropisch Nederland 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
2 Landschapszones op aarde SO 1
Aardrijkskunde 1 havo/vwo 2 Landschapszones op aarde SO 1 Deze toets bestaat uit tien vragen: open vragen en meerkeuzevragen. Ook zijn er vragen waarbij de atlas (Grote Bosatlas, editie 54) nodig is. Bij
DE GEOGRAFIE VAN ANTARCTICA AAN DE SLAG
2013-2015 DE GEOGRAFIE VAN ANTARCTICA AAN DE SLAG VRAAG 01 / 10 WELKE OPPERVLAKTE BESLAAT ANTARCTICA (IN MILJOEN KM 2 )? 1,4 MILJOEN 4 MILJOEN 14 MILJOEN 9 MILJOEN Het antwoord is niet juist! HERKANSING
Lees de tekst en vul nadien de cijfergegevens juist in.
naam: Lees de tekst en vul nadien de cijfergegevens juist in. Water is geen klatergoud Water vinden overal, maar we beseffen vaak zelf niet hoe belangrijk het ook voor ons eigen leven is. Ons lichaam bestaat
Van de regen in de drup
Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren de waterkringloop. Kerndoel 47: De leerlingen leren de
INHOUD 1 WAAR LIGT HET? 2 WAAR KOMT HET VANDAAN? 3 EUROPA
INHOUD 1 WAAR LIGT HET? Hoe ziet de aarde eruit? 6-7 Hoe vind je de weg op aarde? 8-9 Afstanden 10-11 De zes continenten 12-13 Oceanen en zeeën 14-15 Waar leven walvissen en haaien? 16-17 De grootste rivieren
Klimaten Verschillende klimaten - Tropisch klimaat - Droog klimaat - Gematigd klimaat - Landklimaat - Poolklimaat - Mediterraan klimaat - Subtropisch klimaat https://schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/
Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Antarctica. De avonturiers Opdrachtenboekje. Uitgaven van het Pass
Antarctica De avonturiers Opdrachtenboekje Uitgaven van het Pass Dit opdrachtenboekje behoort tot Voornaam Voornaam Voornaam Voornaam Voornaam Voornaam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Team Naam van de school
Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt.
Uitwerkingen 1 Opgave 1 De massa van een voorwerp geeft aan hoe zwaar dit voorwerp is. Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt. Opgave De dichtheid van een stof
Inhoud inhoud blz. 1. Alles over ijs 2. Het water bevriest 3. IJspegels en ijsbloemen 4. Neerslag 5, Kunstijs 6. De polen 7.
IJs Inhoud inhoud blz. 1. Alles over ijs 3 2. Het water bevriest 4 3. IJspegels en ijsbloemen 5 4. Neerslag 6 5, Kunstijs 7 6. De polen 8 7. De gletsjer 9 8. De ijsberg 10 9. Sporten op ijs 11 10. IJsweetjes
Opwarming van de aarde hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52494
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 03 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52494 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
CONCRETE DOELEN VAKOVERSCHRIJDENDE DOELEN
CONCRETE DOELEN De leerlingen kunnen: - vertellen waar zout en zoet water voorkomen. - vertellen dat zout water niet drinkbaar is en dat het moeilijk, en duur is om er drinkwater van te maken. - het begrip
Aardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.
Samenvatting door S. 1016 woorden 28 februari 2016 6,2 47 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde samenvatting H2: Nadeel tropische klimaten: het vocht, en de insecten/ziektes.
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Les Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Centrale vraagstelling Hoe organiseer je een expeditie naar de Zuidpool om het hitterecord van 55 miljoen jaar geleden te kunnen onderzoeken?
Pagina 1: Opdracht: Op expeditie naar de Zuidpool Leerlingenblad Introductie Je kruipt in de huid van een paleoklimaatonderzoeker die geïnteresseerd is in de warme tijdsperiode van ongeveer 55 miljoen
aardrijkskunde vwo 2015-I
Aarde Opgave 3 Fjorden in Noorwegen Bestudeer de bronnen 1 en 2 die bij deze opgave horen. Gebruik de atlas. Noorwegen ligt vrijwel helemaal in het Scandinavisch Hoogland. Dit is een oud gebergte. In dit
DE BLAUWE AARDE. College 5 Waterbeheer en Visserij management
DE BLAUWE AARDE College 5 Waterbeheer en Visserij management PROGRAMMA 1. Water als leven brengend molecuul 2. Leven in zee 3. Leven in sloot en plas 4. Water in een rugzak, leven buiten het water 5. Waterbeheer
Eindexamen aardrijkskunde vwo 2008-II
Actieve aarde Opgave 7 Opheffing van gesteenten en ertsen in het Scandinavisch Hoogland Gebruik de bronnen 10 en 11 van het bronnenboekje. In de derde afbeelding (afbeelding C) van bron 10 zijn de cijfers
PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD
PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD HET KLIMAAT Het klimaat is, zo luidt de officiële definitie, het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Dat wil zeggen dat het klimaat in een bepaald
Opwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
klas: toezicht: lokaal: vakleerkracht: 3 STWB BELLM 3 STWC BELLM Vraag 1: Vul de letters aan van dit éénvoudig kaartje ( noteer ze rechts )
leerkracht: Bellinkx vak: Aardrijkskunde Datum : lesuren: klas: toezicht: lokaal: vakleerkracht: 3 STWB BELLM 3 STWC BELLM Leerlingen mogen gebruiken: kleurtjes Ik heb aan mijn examen gewerkt tot uur Mijn
aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde
Het klimaat GROEP 3-4 27 45 minuten 1, 42 en 43 De leerling: aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde landklimaat en zeeklimaat blauwe kleurpotloden Zorg voor de activiteit De
IJs in een veranderend klimaat Samenvatting van de lezing in de specialistenserie Geologie 2011 van het Museon.
IJs in een veranderend klimaat Samenvatting van de lezing in de specialistenserie Geologie 2011 van het Museon. Peter Kuipers Munneke (p.kuipersmunneke@uu.nl) Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek
Thema: Overal en ergens Moeilijkheid : *** Aardrijkskunde Tijdsduur : **** Wereldproblemen. Droogte
Thema: Overal en ergens Moeilijkheid : *** Aardrijkskunde Tijdsduur : **** De wereld Juf Carolien Wereldproblemen Droogte Doel: Na deze opdracht weet je meer over droogte in de wereld en wat het Rode kruis
Werkstuk Aardrijkskunde Opwarming van de aarde
Werkstuk Aardrijkskunde Opwarming van de aarde Werkstuk door een scholier 2725 woorden 5 maart 2008 6,4 141 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding: 1. Opwarming aarde 1.1 Wat is een klimaatsverandering
Naam: WATER. pagina 1 van 8
Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te
Hoe komen de verschillende klimaten op Aarde tot stand?
Klimaat Wat is klimaat? Klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een langere periode op een bepaalde plaats. Veel meteorologische instituten hanteren een periode van 30 jaar voor de berekening
Taak 1 opdracht 1. Taak 1 opdracht 2. Taak 2. Groot-Brittannië en Frankrijk s E 16/17. de bevolkingsdichtheid in de Ardennen t B 7
KOPIEERBLAD 1a les 2 - zelfcorrectie jeugdatlas oude versie Taak 1 opdracht 1 Groot-Brittannië en Frankrijk s E 16/17 de bevolkingsdichtheid in de Ardennen t B 7 het reliëf in Zuid-Amerika n W 31 Vul op
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 122 woorden 17 juni 2016 6, 75 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Samenvatting aardrijkskunde H2 2.1 Het weer: beschrijft
Opdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt.
leestoets Opdracht 1 en 2 In de volgende teksten staan heel wat woorden te veel. Dat komt doordat er iets fout is gelopen bij het printen van de teksten: er zat een virus op de computer en daardoor zijn
Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde.
Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. 1-Maak een begrippenlijst van de rood gedrukte begrippen. 2-Wat zijn de drie elementen van weer en klimaat?
e-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade
Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:
PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA
PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA 0 Lesschema 1 WAT IS PLANTAGELANDBOUW? 1.1 Bestudeer de afbeeldingen en satellietbeelden van plantages 1.2 Input, proces en output 2 WAAR DOET MEN AAN PLANTAGELANDBOUW?
Voor de docent. Voor de leerling 10. DE GEOKRANT #83. Lesbrief De poolgebieden. Inleiding. Inhoud. Niveau. Opdracht 1 Test je kennis!
Voor de docent Inhoud In de media wordt meer dan voorheen aandacht besteed aan de poolgebieden, vooral aan de Noordpool. Niet alleen vanuit wetenschappelijke interesse in klimaatverandering, maar vooral
Tropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
Tropisch Nederland 1. Aanzetten 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Landengids voor: Landengids
We gaan een reisgids maken voor een land dat je zelf mag uitkiezen. Dat is een boekje waarin allemaal dingen staan die met dat land te maken hebben en die je zou willen weten als je op vakantie zou gaan
Opwarming van de aarde
Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je
e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 De continenten Dit boek gaat over het continent Australië. Het is speciaal gemaakt voor
rsiteit van Cambridge (Engeland). formatieve kinderenboeken. erwerpen: atieve kinderboeken geschreven. vrouw, kinderen en honden. e-book: 978-94-6175-815-6 Ook beschikbaar als gebonden versie: 978-90-5566-715-4
Antarctica. De avonturiers Gids voor de leerkracht. Uitgaven van het Pass
Antarctica De avonturiers Gids voor de leerkracht Uitgaven van het Pass Tentoonstelling Antarctica Duur: ongeveer 1u30 I Te doen: 6 opdrachten De tentoonstelling In maart 2007 begon het Internationaal
8 4 Streken en klimaten
Lees het verhaal van de woestijnen en maak de opdracht. Een woestijn is droog, heel droog. Er valt heel weinig regen. De grond is droog. Het is te droog voor veel planten. Er wonen weinig mensen. Soms
Bedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Wat leren de oceanen ons over klimaatsverandering? Dr Wouter Rommens UNESCO/IOC Project Office for IODE VLIZ Inhoud Inleiding: IOC, IODE, databeheer en klimaatverandering Veranderende
Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer?
Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer? Naam leerling: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Welke kleur wordt heter? Neem twee stukjes doek, een witte en een zwarte. Houd je ene hand onder het
inhoud 1. IJs 2. De ijspegel 3. De ijsberg 4. Kunstijs 5. De ijsbeer 6. De polen 7. Sporten op ijs 8. Beelden van ijs 9.
IJs inhoud 1. IJs 3 2. De ijspegel 4 3. De ijsberg 5 4. Kunstijs 6 5. De ijsbeer 7 6. De polen 8 7. Sporten op ijs 9 8. Beelden van ijs 11 9. Goochelen met ijs 12 10. Filmpje 13 Bronnen 14 Colofon en voorwaarden
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Storm in het nieuws!
Kopieerblad 1 Storm in het nieuws! Storm in het nieuws! Wat weet je over de storm die heeft plaatsgevonden? Waar heeft de storm plaatsgevonden? Duid dit aan op de wereldkaart. Voeg hier eventueel een artikel
Fasen: de die toestanden waarin je water (en veel andere stoffen) kunt tegenkomen.
Samenvatting door een scholier 873 woorden 2 maart 2016 7,6 37 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Nova Hoofdstuk 3 1. fasen en fase-overgangen Water komt voor als: - vaste stof (ijs) - vloeistof (vloeibaar
IJSLAND: EEN LAND VAN WATER EN VUUR
Naam: Klas : Nr: Datum: IJSLAND: EEN LAND VAN WATER EN VUUR A. Roegis & L. Van Eycken 2014-2015 BACHELORPROEF HOGENT Aardrijkskunde IJsland: een land van water en vuur Pagina 2 Deze werkbundel mag gebruikt
Klimaatverandering en de landschapszones in het hooggebergte
Plus Casequest 2 Klimaatverandering en de landschapszones in het hooggebergte 1/5 Inleiding Van de evenaar naar de polen vinden we aan het aardoppervlak een opeenvolging van landschapszones. Opeenvolgend
6,5. Werkstuk door Een scholier 2067 woorden 31 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Hoofdvraag en deelvragen
Werkstuk door Een scholier 2067 woorden 31 maart 2004 6,5 179 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdvraag en deelvragen Hoofdvraag: Wat is het gezicht van Noord-Europa als je kijkt naar natuurlijke factoren
Tipping points on ice Een Geo Future Module over landijs
Tipping points on ice Tipping points on ice Een Geo Future Module over landijs Drs. Rob Adriaens, KNAG & CSG Het Streek Prof. Dr. Michiel van den Broeke, dr. Tine Béneker, NESSC, Universiteit Utrecht 0
Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.
Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het
De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald
Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld
Wa W rm r t m e Inlage
Inlage Proef 1 nattigheid - 1 Erlenmeyer (nr. 10) - 1 Rubberen stop (nr. 18) - Heet water Doe wat heet water in de erlenmeyer. Doe de stop erop en kijk wat er gebeurt. Kun je dit beschrijven? Proef 2 Frisse
BANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Studiewijzer aardrijkskunde klimaatverandering Klas: 11 vwo Datum: november 2016
Studiewijzer aardrijkskunde klimaatverandering Klas: 11 vwo Datum: november 2016 Als een les wegens ziekte uitvalt dan kan je zelfstandig door werken. Zorg voor een groot schrift (A4-formaat) waarin je
Opgave 5 Een verwarmingselement heeft een weerstand van 14,0 Ω en is opgenomen in de schakeling van figuur 3.
Opgave 5 Een verwarmingselement heeft een weerstand van 14,0 Ω en is opgenomen in de schakeling van figuur 3. figuur 3 De schuifweerstand is zo ingesteld dat de stroomsterkte 0,50 A is. a) Bereken het
De Noordzee HET ONTSTAAN
De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met
Examen VWO. aardrijkskunde. tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2012 tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-16.30 uur aardrijkskunde Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 33 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 69 punten te behalen. Voor elk
Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat
Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat 5.1 Wordt het warm vandaag Lees het verhaal Wat is het weer? Kijk naar de boom Kijk naar de muts en de wanten Wat denk jij? Is het koud? In de zomer is het warm In
Inhoudsopgave atlas. antwoorden met uitleg voorbeeldopgaven Aardrijkskunde. Wereldorientatie-pabo antwoord 1 van 12
antwoord 1 van 12 Inhoudsopgave atlas kaart 1 De Aarde Godsdiensten kaart 2 De Aarde Ziekenhuizen per land kaart 3 De Aarde Talen kaart 4 Azië Grote steden kaart 5 Azië Telefoons kaart 6 Amerika Auto's
DRAAIBOEK SESSIE HOOFD KLIMAATWIJZER
DRAAIBOEK SESSIE HOOFD KLIMAATWIJZER Introquiz uit de workshop Low Impact Lama 15 Korte quiz rond begrippen gelinkt aan klimaatverandering. Dit om de voorkennis van de deelnemers/leerlingen na te gaan
Water kan ook veranderen is waterdamp. Het wordt dan een gas. Maar heter als 100 graden kan water niet worden. Dit is het kookpunt van water.
Water Zonder water kun niet Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te plassen
AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw HANDBOEK
1bk AARDRIJKSKUNDE voor de onderbouw HANDBOEK India Bevolking en cultuur Op de wereld wonen bijna zeven miljard mensen. Dat zijn er veel, heel veel. Waar wonen ze en waarom wonen ze juist daar? Hoe snel
4 Leven in een koud gebied
4 Leven in een koud gebied 1 a Canada b/c W16 d 73 2 a Te koud: s zomers < 10º C b gebruik van sneeuwscooter en sleden kleding c te koud om voedsel te verbouwen 3a/4 W17 Toendra: wat, waar en waarom daar?
Literatuur. Eerste uitgave:
Zeespiegel Zeespiegelveranderingen(regionaal) in de eenentwintigste eeuw 14 april 2011 C. Katsman (KNMI), A. Slangen (IMAU/UU), R. van de Wal (IMAU/UU), B. Vermeersen, R. Riva (TU Delft) Hoewel je het
Maandag 15 juni, uur
MAV0-4 Il EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1981 MAV0-4 Maandag 15 juni, 9.00-11.00 uur NATUUR- EN SCHEIKUNDE I (Natuurkunde) Dit examen bestaat uit 10 opgaven. Bijlage: 1 antwoordblad
nieuws afbeeldingen Alexander en Samuel Cultuur Klimaat Yeti MASALI Inhoud puzzel 4 quiz Einde 6 yeti klimaat 1 cultuur 1 bergen 2 flora fauna visie
MASALI Inhoud yeti klimaat 1 cultuur 1 bergen 2 flora fauna visie ligging 3 verhaal 4 puzzel 4 5 strip weetje 6 quiz 1 2 2 3 6 Einde 6 Yeti De yeti leef (t) (de) in het gebergte van de Himalaya het is
Bekers vastzuigen met koffiefilter
A1 1 Bekers vastzuigen met koffiefilter 2 bekers 1 koffiefilter 1 schaar 1 waxinekaarsje Lucifers Waarom gaat het kaarsje uit? Hoe kan het dat je de onderste beker op kunt tillen zonder deze aan te raken
Meander. Aardrijkskunde BAKKAARTEN THEMA 4
6 Meander Aardrijkskunde BAKKAARTEN THEMA 4 thema 4 Wat heb je nodig... Warm of koud 21 In de winter is het koud en in de zomer is het warm. Dit kun je goed voelen. Kun je het ook meten?... voor de proef?
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Samenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Er is op het moment veel aandacht voor klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor de mens. Wanneer we het over klimaatverandering in Nederland hebben, wordt meestal
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek
Stoomcursus klimaatverandering
Vakoverstijgende activiteiten groep 6-8 Stoomcursus klimaatverandering Klimaatverandering is razend actueel en zal dat nog wel even blijven ook. Kinderen willen graag weten hoe het nou zit met de ijsberen,
Oost, west, thuis best Wonen
Q Oost, west, thuis best Wonen groep 5-6 45 tijdsduur 70 minuten kerndoelen 1, 42 en 50 lesdoelen De leerling: weet wie Christoffel Columbus is kan op een kaart van Nederland zijn woonplaats aanwijzen
Kustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
De Geo. 1 hv Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 1. www.degeo-online.nl. 1ste druk
De Geo 1 hv Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 1 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van hv - Docentenhandleiding 1 HV 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,
Duid volgende breedtelijnen aan op de kaart, die je op pagina 1 kan vinden.
AARDRIJKSKUNDE 4ASO B e d a b > c f 6 Figuur 1: Afrika staatkundig DEEL 3: AFRIKA, PAGINA 1 1 Duid volgende breedtelijnen aan op de kaart, die je op pagina 1 kan vinden.! DE EVENAAR (rood)! DE KREEFTSKEERKRING
Het klimaat op de kaart
Het klimaat op de kaart Het kartografisch productieproces achter de kaart Michel van Elk, infografiekenredacteur/kartograaf, Trouw Fig. 1. Originele kaart van de website van het Met Office van de Britse
1. LESBEGIN. 2. Lesuitwerking De verschillende klimaten de Europese kaart situeren. LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD
1. LESBEGIN 2. Lesuitwerking De verschillende klimaten de Europese kaart situeren. Onderwijsleergesprek 2 III. Factoren van weer en klimaat. 1. De temperatuur verschilt volgens het seizoen. - 21 juni staat
Woordenlijst - Aarde
Woordenlijst - Aarde de aardbeving het schudden van de grond de aardbol de planeet aarde de atlas het boek met landkaarten de atmosfeer de luchtlaag om de aarde de bliksem de elektrische ontlading tijdens
lesmodule 3 gevolgen van de klimaatverandering: stap voor stap lesmodules 1
lesmodule 3 gevolgen van de klimaatverandering: stap voor stap lesmodules 1 Dit is een initiatief van PROTOS en GREEN, met de steun van de Vlaamse overheid en de Federale overheid. www.protosh2o.org www.greenbelgium.org