Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2013-1 juli 2013 t/m 30 september 2013 Nominale dekkingsgraad is gestegen van 113,3% naar 120,3% Beleggingsrendement is 1,8% Het belegd vermogen is gestegen tot 6,30 miljard euro De pensioenverplichtingen zijn gedaald tot 5,22 miljard euro Eind september niet langer een reservetekort Beleggingsrendement over de eerste negen maanden van 2013 is 0,4% Woord van de vicevoorzitters Per 1 juli is er een nieuwe zittingstermijn van het bestuur begonnen. Het bestuur bedankt Menno Ritsema voor zijn inzet de afgelopen jaren en verwelkomt Martijn Raaijmakers als zijn opvolger. Het fonds is in het derde kwartaal 2013 uit reservetekort geraakt. Met een dekkingsgraad van 120,3% zit het fonds net boven de vereiste dekkingsgraad van 118%. De stijgende rente had een gunstige invloed op de verplichtingen, maar tegelijkertijd een minder goed effect op het rendement. Per saldo was het positieve effect op de verplichtingen groter dan het negatieve effect op het rendement, waardoor de dekkingsgraad gestegen is. Recentelijk heeft staatssecretaris Klijnsma een brief gestuurd aan de Tweede Kamer met daarin een voorstel voor de zogeheten tussenvariant voor het nieuwe pensioencontract dat per 2015 in moet gaan. Eerder was het voornemen dat arbeidsvoorwaardelijke partijen moesten kiezen voor een nominaal of reëel contract. Met de komst van de tussenvariant vervallen de twee eerder genoemde contracten en is voor alle fondsen het nieuwe pensioencontract op hoofdlijnen gelijk. Bij invulling van het nieuwe contract zullen door het arbeidsvoorwaardelijk overleg nog belangrijke keuzes gemaakt moeten worden. Keuzes die door het fonds onder meer getoetst worden op uitvoerbaarheid. Het Algemeen Pensioenfonds KLM is zeer tevreden met deze ontwikkeling. Verder zijn KLM en de bonden het eens geworden over nieuwe afspraken over de pensioenregeling 2014 en het indexatiebeleid. De nieuwe afspraken zullen voor het eind van het jaar worden vastgelegd in een nieuwe uitvoeringsovereenkomst. Meer informatie over de pensioenregeling 2014 kunt u lezen in Focus die dit najaar verschijnt. Arend de Jong Gerard Lagendaal 1
Ontwikkelingen financiële markten Aandelen hebben het derde kwartaal een stevig herstel laten zien na een beweeglijk tweede kwartaal. Zo daalden aandelen in juni nog stevig door de opmerking van Ben Bernanke dat het kwantitatieve verruimingsprogramma mogelijk vroeger gestopt zou worden indien het herstel in de Verenigde Staten zou doorzetten. Deze opmerking is later door Bernanke afgezwakt en uiteindelijk begon september met de verrassende boodschap van Bernanke dat er (nog) niet gestopt zou worden met het kwantitatieve verruimingsprogramma. De boodschap kwam als een positieve verrassing voor de markt die vroegtijdig afbouwen wel verwachtte, waarna de rally in aandelen is ingezet. Daarnaast waren macro-economische cijfers in het derde kwartaal bemoedigend. In de loop van augustus was er namelijk goed nieuws uit Europa te melden: de gezamenlijke economieën van de EU-lidstaten zijn gegroeid ten opzichte van het vorige kwartaal, wat het eind van de recessie in Europa markeert. Tegelijkertijd geven de cijfers uit de Verenigde Staten aan dat de economie nu echt aan het herstellen is. Obligaties zijn in het derde kwartaal achtergebleven ten opzichte van aandelen. Hoewel aandelen het derde kwartaal in prijs stegen, sloot het kwartaal onzeker af. In aanloop naar 30 september nam de onzekerheid toe door de toenemende twijfel over het bereiken van een nieuw akkoord tussen de Democraten en de Republikeinen. Indien er geen nieuw akkoord zou worden gesloten over een nieuwe schuldengrens zouden automatische bezuinigen geëffectueerd worden. De deadline voor het sluiten van een akkoord werd uiteindelijk niet gehaald, waardoor de bezuinigingsmaatregelen ingingen en vanaf 1 oktober honderdduizenden Amerikaanse ambtenaren van niet-essentiële overheidsdiensten thuis moesten blijven. Financiële positie Algemeen Pensioenfonds KLM De nominale dekkingsgraad, de verhouding tussen het vermogen en de nominale verplichtingen van het fonds, bedraagt 120,3% per ultimo september 2013. De dekkingsgraad verbeterde vooral vanwege een daling van de verplichtingen als gevolg van een gestegen driemaands gemiddelde rente. Het positieve beleggingsrendement droeg eveneens bij aan de gestegen dekkingsgraad. De waarde van het vermogen is gestegen tot 6,30 miljard euro. 2013 2013 2013 Einde derde Einde tweede kwartaal Einde eerste kwartaal kwartaal Nominale dekkingsgraad 120,3% 113,3% 119,9% Vermogen 6,30 miljard 6,19 miljard 6,42 miljard Verplichtingen 5,22 miljard 5,44 miljard 5,33 miljard Nominale rente* 2,74% 2,47% 2,54% * rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door De Nederlandsche Bank (3 maanden gemiddeld en UFR) 2
31-dec-08 31-mrt-09 30-jun-09 30-sep-09 31-dec-09 31-mrt-10 30-jun-10 30-sep-10 31-dec-10 31-mrt-11 30-jun-11 30-sep-11 31-dec-11 31-mrt-12 30-jun-12 30-sep-12 31-dec-12 31-mrt-13 30-jun-13 30-sep-13 Lange termijn herstelplan Door de tegenvallende rendementen in het tweede kwartaal verkeerde het fonds tussen mei en september in een reservetekort. Door de opgelopen rente in het derde kwartaal daalde de verplichtingen waardoor de dekkingsgraag eind september weer boven het vereist vermogen uitkwam en het fonds dus niet langer in een reservetekort verkeert. In 2013 wordt geen herstelpremie in rekening gebracht, omdat het fonds eind 2012 uit reservetekort was. Meer informatie kunt u vinden op de website klmgrondfonds.nl Dekkingsgraad Volgens wettelijke richtlijnen moeten pensioenfondsen bepaalde extra reserves aanhouden die als buffer kunnen dienen in slechte tijden. De wettelijk vereiste buffer voor ons fonds is gedaald van 18,3% naar 18,0%. De wettelijk vereiste dekkingsgraad komt hierdoor op 118,0%. Dezelfde wettelijke richtlijnen geven ook aan welk vermogen een pensioenfonds minimaal moet hebben. Deze minimaal vereiste dekkingsgraad is momenteel 104,3%. Onderstaande grafiek geeft aan: Verloop van de dekkingsgraad en de (minimaal) vereiste dekkingsgraad volgens het Financieel Toetsings Kader (FTK). 150% Verloop dekkingsgraden 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% nominale dekkingsgraad (DNB) vereiste nominale dekkingsgraad (DNB) minimaal vereiste dekkingsgraad (DNB) De nominale dekkingsgraad op basis van de door de DNB gehanteerde rente is eind september 2013 120,3%. 3
31/dec/10 31/mrt/11 30/jun/11 30/sep/11 31/dec/11 31/mrt/12 30/jun/12 30/sep/12 31/dec/12 31/mrt/13 30/jun/13 30/sep/13 Waarde beleggingen en waarde pensioenverplichtingen In de grafiek is het verloop van de waarde van de beleggingen, de waarde van de pensioenverplichtingen en de door de DNB gehanteerde rentetermijnstructuur weergegeven. 7.0 5.0% 6.5 4.5% 6.0 4.0% 5.5 Mrd 5.0 3.5% 3.0% 4.5 2.5% 4.0 2.0% 3.5 1.5% Waarde beleggingen in miljarden (linker as) Waarde pensioenverplichtingen in miljarden (linker as) DNB-Rente (rechter as) Balans In de balans is aangegeven wat de waarde is van zowel de bezittingen als de verplichtingen van ons fonds. Aan de activa-zijde staan de bezittingen. Aan de passiva-zijde staan de verplichtingen weergegeven. Activa Verkorte balans Passiva Aandelen 2,662.3 42% Pensioenverplichtingen 5,222.1 83% Obligaties 2,829.9 45% Reserves 1,080.1 17% Onroerend goed 492.3 8% Valutaderivaten/Liquide middelen 100.9 2% Swap 178.3 3% Saldo overige activa/passiva 38.5 1% totaal 6,302.2 totaal 6,302.2 4
Beleggingsresultaten gewicht % jul-sept jan-sept Obligaties 44.9% -0.3% -6.9% Aandelen 41.6% 5.3% 11.8% Onroerend goed 7.8% 1.8% 4.6% Rente afdekking 2.8% -0.1% -0.8% Aandelen afdekking 0.6% -0.3% -0.8% Valuta afdekking 1.4% 0.0% -0.2% Liquide middelen 0.2% Saldo overige activa/passiva 0.6% Totaal 100.0% 1.8% 0.4% Als gevolg van vertrouwen onder beleggers, mede door de voortzetting van het monetaire verruimingsbeleid, stegen aandelen en onroerend goed in waarde. Obligaties daalden de afgelopen negen maanden in waarde door de gestegen rente. Het fonds maakt gebruik van derivaten om risico s af te dekken. Door gestegen aandelenprijzen daalde de aandelen afdekking. Het renterisico wordt voor 45% tot 55% afgedekt. Dit heeft in het afgelopen kwartaal eveneens een negatief effect gehad op het rendement. De totale beleggingsportefeuille behaalde een rendement van 1,8%. Ontwikkeling Voorziening pensioenverplichtingen In het derde kwartaal daalden de nominale pensioenverplichtingen met 221,8 miljoen euro (4,1%) tot een bedrag van 5,2 miljard euro. De afname is onder te verdelen in de volgende oorzaken (bedragen in miljoenen euro): Pensioenopbouw actieve deelnemers 44,5 (0,8%) Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen -35,0 (-0,7%) Het wijzigen van de rentetermijnstructuur -234,8 (-4,3%) Rentetoevoeging 4,8 (0,1%) Overige -1,3 (0%) Totaal -221,8 (-4,1%) Noot: de cijfers uit dit kwartaalbericht zijn voorlopige cijfers 5
Bijlage Aantallen deelnemers, pensioengerechtigden en premievrije polishouders Eind 2012 Eind 2011 Eind 2010 Deelnemers 14.833 15.238 15.064 Pensioengerechtigden 9.804 9.618 9.528 Premievrije polishouders 8.368 8.425 8.626 Totaal 33.005 33.281 33.218 Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid van het fonds is gericht op het veiligstellen van de pensioenafspraken binnen aanvaardbare risicogrenzen. Het bestuur heeft de beleggingen verspreid over verschillende beleggingscategorieën (aandelen, obligaties en onroerend goed). Binnen de verschillende beleggingscategorieën wordt gespreid naar regio s en subcategorieën. Het bestuur houdt met dit beleid rekening met het valutarisico, renterisico en het neerwaartse risico van aandelen en onroerend goed. Begrippenlijst Nominale dekkingsgraad: de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen (de toekomstige pensioenuitkeringen) van het pensioenfonds. Vereiste nominale dekkingsgraad: deze dekkingsgraad is afgeleid van het vereist vermogen van het pensioenfonds, voorgeschreven door de Pensioenwet (Financieel Toetsingskader). Komt de dekkingsgraad van het fonds onder de vereiste grens, dan is er sprake van een reservetekort. Minimaal vereiste dekkingsgraad: 104,3 %. Is de dekkingsgraad van het fonds lager dan de minimaal vereiste dekkingsgraad, dan is er sprake van een dekkingstekort. Vragen of opmerkingen over dit kwartaalbericht? Mail naar communicatie@blueskygroup.nl 6