RAADSVOORSTEL. raadsvergadering: 1 juni 2011 onderwerp: Memo grondprijzen datum: 23 mei 2011 gemeenteblad I nr.: 41 agenda nr.

Vergelijkbare documenten
1 INLEIDING. 2 2 AANLEIDING MEMO GRONDPRIJZEN INHOUD VAN DE MEMO GRONDPRIJZEN GRONDPRIJZEN SOCIALE WONINGBOUW 3

1 INLEIDING AANLEIDING MEMO GRONDPRIJZEN INHOUD VAN DE MEMO GRONDPRIJZEN GRONDPRIJZEN SOCIALE WONINGBOUW...

1 INLEIDING. 2 2 AANLEIDING MEMO GRONDPRIJZEN INHOUD VAN DE MEMO GRONDPRIJZEN GRONDPRIJZEN SOCIALE WONINGBOUW 3

NOTITIE GRONDPRIJZEN BAARLE-NASSAU Notitie Grondprijzen Gemeente Baarle-Nassau

Notitie grondprijzen 2014

NOTITIE GRONDPRIJZEN GILZE EN RIJEN Notitie Grondprijzen Gemeente Gilze en Rijen

Raadsvoorstel 86L. Gemeenteraad. Vergadering 6 november Onderwerp : Grondprijzen woningen en bedrijventerreinen Helmond 2015

Raadsvoorstel 78N. Gemeenteraad. Vergadering 3 november Onderwerp : Grondprijzen voor Woningen en Bedrijventerreinen Helmond 2017

Grondprijzennota 2013

Raadsvoorstel 91L. Gemeenteraad. Vergadering 5 november Onderwerp : Grondprijzen voor Woningen en Bedrijventerreinen Helmond 2016

Een nadere toelichting terug te vinden in de paragraaf grondbeleid van de begroting 2014.

gemeente Eindhoven RaadsInformatiebrief Betreft Adviesnota Grondprijzenbrief

Nota Grondprijzen 2015

Nota Grondprijzen 2016 (vastgesteld door burgemeester en wethouders op 23 juni 2016)

NOTITIE GRONDPRIJZEN GILZE EN RIJEN 2015

Gemeente Goeree-Overflakkee Grondprijzenbrief 2016

Nota Grondprijzen 2016

Grondprijzenbrief 2015

Raadsvoorstel PZ/2008/8361. Inleiding

* A * Grondprijsbrief Inleiding. 2. Voorwaarden

Nota Grondprijzen 2018

Grondprijzenbrief 2011

Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Helmond, Collgebesluit

GRONDPRIJZEN VOOR WONINGEN EN BEDRIJVENTERREINEN HELMOND. gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 11 oktober 2016

Nota Grondprijzen 2014 (vastgesteld door burgemeester en wethouders op 20 maart 2014)

Grondprijzenbrief 2015 Gemeente Stichtse Vecht

Kadernotitie Grondprijsbeleid Gemeente Leusden

Gemeente Rijswijk. Sectie Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling 20 maart 2012

GEMEENTE OLDEBROEK. Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 18 december 2014

GRONDPRIJZEN WONINGEN EN BEDRIJVENTERREINEN HELMOND gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 16 september 2014

Gemeenteraad 7 november 2013 Gemeenteblad GRONDPRIJZEN VOOR WONINGEN EN BEDRIJVENTERREINEN HELMOND 2014

Notitie grondprijzen 2012

Grondprijzenbrief 2018

NOTA GROND- EN HUURPRIJZEN 2014/2015

Gemeente Lingewaard. Grondprijzenbrief 2015 Gemeente Lingewaard 15INT00561

Agendanummer Registratienummer: Onderwerp: Grondprijzennota Purmerend, 4 oktober Aan de gemeenteraad van Purmerend,

Technische sessie Nota Grondprijzen

Nota grondprijsbeleid gemeente Dirksland

ACTUALISATIE GRONDPRIJZEN EN GRONDQUOTES SOEST 2013

Nota Grondprijzen 2012 (vastgesteld door burgemeester en wethouders op 20 december 2011)

GEMEENTE OLDEBROEK. Samenvatting. Te nemen besluit De nota Grondprijsbeleid vast te stellen.

Raadsvoorstel. Inleiding PZ/2007/7619

*A * Grondprijsbrief Inleiding. 2. Voorwaarden

O O *

Grondprijzentabel 2013 Gemeente Leidschendam-Voorburg

: Team Ontwikkeling, Realisatie en Beheer : K. van der Velden Telefoonnummer : : ks.van.der.velden@deventer.nl

ACTUALISATIE GRONDPRIJZEN EN GRONDQUOTES SOEST 2015

Grondprijzenbrief 2016

*A * Grondprijsbrief Inleiding. 2. Marktontwikkelingen

GRONDPRIJZENNOTA 2019

GRONDUITGIFTEPRIJZENBRIEF GEMEENTE BUREN 2016

NOTITIE GRONDPRIJZEN GILZE EN RIJEN 2016

Raadsstuk. Onderwerp: Nota Grondprijzen 2016/2017 BBV nr: 2016/234131

Grondprijzennota 2014

Grondprijzenbrief 2017

Grondprijzenbrief 2019

Grondprijzentabel 2014 Gemeente Leidschendam-Voorburg

GRONDPRIJZEN NOTITIE GEMEENTE HENGELO 2012

Gemeenteraad 05 november 2009 Gemeenteblad GRONDPRIJZEN VOOR WONINGEN EN BEDRIJVENTERREINEN HELMOND 2010

Overzicht voor projectmatige uitgifte woningbouw Categorie Bandbreedte Grondprijs Toewijzing Opmerkingen

Grondprijzennota. Gemeente Stein Afdeling Maatschappelijk en Ruimtelijk Beleid december 2014

Nota Prijsbeleid 2013

+_O O *

GRONDPRIJZENBRIEF GEMEENTE BUREN 2018

GRONDUITGIFTEPRIJZEN VOOR HET JAAR woningbouw, maatschappelijke doeleinden en de daarbij behorende stroken grond

Burgemeester en Wethouders

besluit: met ingang van 1 januari 2009 de Grondprijzen voor Woningen en Bedrijventerreinen 2009 vast te stellen als volgt:

Nota gronduitgifte en grondprijzen. Inleiding

Grondprijzennota 2011

GRONDPRIJZENBRIEF GEMEENTE RIJSWIJK Gemeente Rijswijk. Sectie Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling 24 maart 2015

Raadsvoorstel. Grondprijzen 2010 gemeente Peel en Maas. Raadsvergadering : 28 september 2010 Voorstel : Agendapunt : 10

Kaderbrief Grondprijzen Gemeente Lansingerland 2016

Raadsvoorstel 2003/419

Gronduitgifteprijzen 2013 Pagina 1 van 6

Overzicht voor projectmatige uitgifte woningbouw

Decentrale regelgeving


Kader Grondprijzen en Exploitatiebijdragen 2018

Voorbeeld grondquote: Waarde woning vrij op naam (v.o.n.) Waarde woning excl. 21% btw Grondwaarde bij grondquote 33,26% 68.

Grondprijzennota 2016

Grondprijzenbrief 2019

Grondprijzenbrief 2018

Grondprijzenbrief 2019

O O *

GEMEENTE OLDEBROEK Voorstel aan het college van B&W

Gemeenteraad 3 november 2011 Gemeenteblad GRONDPRIJZEN VOOR WONINGEN EN BEDRIJVENTERREINEN HELMOND 2012

Gemeenteraad 11 november 2010 Gemeenteblad GRONDPRIJZEN VOOR WONINGEN EN BEDRIJVENTERREINEN HELMOND 2011

GRONDPRIJZENBRIEF GEMEENTE BUREN 2019

Nota Grondprijzen Prijzenlijst Gemeente Zoetermeer Afdeling Stedelijke Ontwikkeling Team Grondzaken

CVDR. Nr. CVDR34931_1. Grondprijzennota GRONDPRIJZENNOTA. 3.1 Woningbouw. 28 maart Officiële uitgave van Zwolle.

Grondprijzennota. Gemeente Stein Afdeling Maatschappelijk en Ruimtelijk Beleid december 2012

Grondprijsbrief Inleiding. 2. Algemeen. 3. Btw verhoging. 4. Voorwaarden

Grondprijzenbrief 2016

Nota Richtlijnen Grondprijzen Ridderkerk 2014

Nota Grondbeleid 2014 / Grondprijsbrief Nota Grondbeleid 2014 en grondprijsbrief 2015

Prijzen per Heusden Gilze en Dongen Alphen- Loon op Ooster- Waalwijk Oister- Zundert 2018 excl BTW Rijen Chaam zand hout wijk

Woningbouw (projectmatig) vrije sector Methode: residuele grondwaarde in de vorm van een genormeerde grondquote over de v.o.n.-prijs.

INHOUDSOPGAVE. Blz. Hoofdstuk 1 Inleiding 1.0 Inleiding Marktconforme prijsstelling 5

Programma Stedelijke Ontwikkeling Enschede, 5 maart Grondprijsbrief 2013

Vragen art. 61 Rvo L. v.d. Heijden (Heusden Transparant) over residuele grondwaarden

Transcriptie:

RAADSVOORSTEL raadsvergadering: 1 juni 2011 onderwerp: Memo grondprijzen 2011 bijlage: ontwerp-besluit datum: 23 mei 2011 gemeenteblad I nr.: 41 agenda nr.: 6 Aan de gemeenteraad, Op 3 februari 2010 heeft u de Nota grondprijsbeleid vastgesteld. In deze nota is bepaald dat het grondprijsbeleid van de gemeente Hilversum in de vorm van een memo grondprijzen, jaarlijks wordt geactualiseerd en vastgesteld waarmee het beleid openbaar is. Het beleid voor grondprijsberekening en de hoogte van de grondprijzen voor verschillende functies worden hiermee vastgesteld door de raad en aangepast aan de marktontwikkelingen. Hiermee wordt voldaan aan artikel 16 BBV (Besluit Begroting en Verantwoording), het verantwoorden van het gevoerde en te voeren grondbeleid. Door informatie over de grondprijzen in een memo en toelichting daarop te verstrekken wordt het grondprijsbeleid transparant. In de gemeenteraad van 2 februari 2011 zijn de memo en toelichting besproken. Er bestond onduidelijkheid over de terminologie van de memo en de toelichting. De memo bevat tevens de toelichting op de gehanteerde prijzen en uitgangspunten. In de raadsvergadering van 2 februari 2011 zijn 2 amendementen ingediend. Het zijn de amendementen A11/04 en A11/05. De gemeenteraad van Hilversum, in vergadering bijeen op 2 februari 2011 ter behandeling van de memo grondprijzen; overwegende: - dat de gemeenteraad huisvesting voor jongeren en ouderen belangrijk vindt; - dat kleine appartementswoningen voor jongeren en appartementswoningen voor ouderen met geen of weinig pensioen nodig zijn; - er op dit moment een vaste verkoopprijs geldt voor de grond voor een sociale woning; - dat er geen onderscheid wordt gemaakt in grootte van de woning; - dat de grond voor een eengezinswoning even duur is als voor een woning in een appartementsgebouw; amendeert de memo grondprijzen als volgt: - bij de prijslijst voor sociale woningen wordt het volgende opgenomen: Voor kleine of gestapelde woningen heeft het college de bevoegdheid om een korting op de grondprijs voor sociale woningen toe te passen; en gaat over tot de orde van de dag. (Amendement A11/04 van de SP-fractie) De gemeenteraad van Hilversum, in vergadering bijeen op 2 februari 2011 ter behandeling van de memo grondprijzen; overwegende: - dat het doel van sociale koopwoningen is dat mensen met een laag tot middeninkomen zo n koopwoning kunnen kopen en blijvend kunnen betalen; - dat in de Regionale Woonvisie uitgegaan wordt van een jaarlijkse stijging van de prijs voor een sociale koopwoning met de inflatie; - dat de verkoopprijzen sinds de crisis juist gedaald zijn; zo is volgens onze eigen WOZwaardebepalingen de prijs van woningen in Hilversum in 2009 met 3,8% gedaald; Gb11.41 1

- dat veel mensen die een sociale koopwoning kopen, dit doen met een hypotheek onder NHG-voorwaarden (Nationale Hypotheek Garantie); - dat recent de voorwaarden voor de NHG aangescherpt zijn en men alleen voor lagere bedragen hypotheken verstrekt; - dat in de Regionale Woonvisie de maximale prijs voor een sociale koopwoning is afgesproken, maar dat dit niet in de weg staat om als gemeente Hilversum een lagere prijs te hanteren; amendeert de memo grondprijzen als volgt: - voor de maximale prijs voor sociale koopwoningen in Hilversum wordt aangesloten bij de maximale hoogte van een hypotheek met NHG-voorwaarden; en gaat over tot de orde van de dag. (Amendement A11/05 van de SP-fractie) De ingediende amendementen en de behandeling in die raadsvergadering hebben aanleiding gegeven om de besluitvorming over dit onderwerp aan te houden. Over de ingediende amendementen heeft ons college het volgende standpunt. Amendement A11/04. Wij stellen voor dit amendement onverkort over te nemen. In paragraaf 5 van de memo is dit geschied. Amendement A11/05. De maximale koopsom voor een nieuwbouwwoning die onder het regime van de NHG kan vallen bedraagt per 1 januari 2011 324.074,00. Hiermee is een maximale hypotheek af te sluiten van 350.000,00. Indien de NHG grens als bovengrens wordt gehanteerd dan houdt dit in dat koopwoningen tot een bedrag van 350.000,-- Vrij Op Naam tot sociale woningen gerekend worden. Naar onze mening zijn dat geen sociale woningen meer. Dat schiet het doel voorbij om de grens van sociale woningen te verlagen. Voor lagere inkomens (tot 40.000,00 per jaar) is de mogelijkheid om een woning aan te kopen met een NHG-hypotheek per 1 januari 2011 sterk bijgesteld. Het maximaal te lenen bedrag met NHG is afhankelijk van het toets-inkomen en de dan geldende rentestand. Hiermee wordt de woonquote bepaald. Voor lagere inkomens is er derhalve geen vaste bovengrens voor koopwoningen vast te stellen. Op grond hiervan ontraadt ons college amendement A11/05 over te nemen. In verband met het vorenstaande acht ons college het redelijk om in de memo grondprijzen 2011 vast te houden aan de grens voor sociale koopwoningen zoals deze is vastgesteld in de regionale woonvisie per 1 januari 2010. Deze bedraagt 210.000,00. Anders dan in eerste instantie is voorgesteld willen wij deze grens voor 2011 bevriezen en niet indexeren. De memo grondprijzen 2011 en de toelichting daarop zijn voor u ter inzage gelegd. Wij stellen u voor de memo grondprijzen 2011 en de toelichting daarop vast te stellen De fracties van SP, CDA en LH maken een voorbehoud. De overige fracties adviseren de raad positief. Burgemeester en wethouders van Hilversum, de secretaris, de burgemeester, I.C. de Vries E.C. Bakker Gb11.41 2

RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Hilversum, Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d.12 april 2011; BESLUIT: De memo grondprijzen 2011 en de toelichting daarop vast te stellen Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 1 juni 2011, de griffier, de voorzitter, K.E. Driehuijs E.C. Bakker Gb11.41 3

Memo Onderwerp : Memo grondprijzen 2011 Betreft : Grondprijzen + toelichting Datum : 3 maart 2011 1 INLEIDING. 5 2 AANLEIDING MEMO GRONDPRIJZEN 2011 5 3 INHOUD VAN DE MEMO GRONDPRIJZEN 2011 5 4 GRONDPRIJZEN SOCIALE WONINGBOUW 5 5 GRONDPRIJZEN WONINGBOUW MARKTSECTOR 6 6 GRONDPRIJS VOOR BEDRIJVENTERREIN 7 7 GRONDPRIJS KANTOORLOCATIE 7 8 GRONDPRIJS DETAILHANDEL EN HORECA 8 9 OVERIGE BESTEMMINGEN 8 10 SNIPPERGROEN 10 Gb11.41 4

Inleiding. Aanleiding memo grondprijzen 2011 Op 3 februari 2010 is de Nota grondprijsbeleid vastgesteld. In deze nota is bepaald dat het grondprijsbeleid van de gemeente Hilversum in de vorm van een Memo Grondprijzen, jaarlijks wordt geactualiseerd en vastgesteld waarmee het beleid openbaar is. Het beleid voor grondprijsberekening en de hoogte van de grondprijzen voor verschillende functies worden hiermee vastgesteld door de raad en aangepast aan de marktontwikkelingen. Hiermee wordt voldaan aan artikel 16 BBV (Besluit Begroting en Verantwoording), het verantwoorden van het gevoerde en te voeren grondbeleid. Door informatie over de grondprijzen in een memo te verstrekken wordt het grondprijsbeleid transparant. In deze eerste versie wordt richting gegeven aan het beleidsuitgangspunt dat de grondprijzen worden gebaseerd op marktconforme prijzen waarvoor in principe de residuele rekenmethode 1 wordt gehanteerd. Behalve de residuele methode kan binnen de gemeente Hilversum ook worden gekozen voor vaste grondprijzen. Dit doet zich bijvoorbeeld voor bij sociale woningbouw, maatschappelijke voorzieningen en snippergroen. Inhoud van de memo grondprijzen 2011 De bijgaande memo grondprijzen 2011 betreft de openbare versie van de te hanteren memo grondprijzen in 2011. Deze memo bevordert de transparantie van het door de gemeente voorgestelde grondprijsbeleid. In deze memo wordt op een overzichtelijke wijze inzage gegeven in de door de gemeente te hanteren grondprijzen. De gemeente Hilversum hanteert een functionele grondprijspolitiek. Hiermee wordt de grondwaarde van het uit te geven perceel grond afhankelijk gemaakt van het toegestane gebruik. Uitgangspunt is dat een grondprijs wordt bepaald voor een bepaalde categorie van functies. Er wordt dus geen afzonderlijke prijs voor een elektronicawinkel of voor een slager bepaald, maar één prijs voor de functie detailhandel. Uiteraard zijn de marktfactoren, die ook op de verkoopprijs van vastgoedobjecten van invloed zijn, van invloed op de grondprijs en kan een beter gelegen kavel voor detailhandel een hogere grondprijs hebben dan een minder goed gelegen kavel, maar de basis is dat de categorie dezelfde grondprijs kent. Grondprijzen sociale woningbouw De memo geeft allereerst inzage in de grondwaarde bij de realisatie van sociale woningbouw. De sociale woningbouw is te onderscheiden in huur- en koopwoningen. De grondprijs voor een sociale koopwoning 2 wordt bepaald volgens de residuele berekeningsmethode. Voor de verkoop van grond voor sociale huurwoningen 3 wordt van een vaste prijs per woning uitgegaan. Dit beleid ten aanzien van grondprijzen sociale woningbouw is door B&W vastgesteld op 23 mei 2006. 1 Aan de hand van de methode kan de residuele grondprijs (dit is de totale opbrengst voor de ontwikkelaar minus de stichtingskosten) worden bepaald. Zij wordt bepaald door van de Vrij op naamprijs (V.O.N.), de beleggingswaarde van de woningen of van niet-woningbouwfuncties de bouwkosten af te trekken. 2 In de gemeente Hilversum is een sociale koopwoning een koopwoning met een verkoopprijs tot 210.000,00 (prijspeil 1-1-2011 conform de met inflatie gecorrigeerde prijs uit de Regionale Woonvisie per 1-1-2010). Gelet op de huidige ontwikkelingen op de woningmarkt is deze verkoopprijs niet geïndexeerd. 3 Een sociale huurwoning is een huurwoning in eigendom/beheer van een toegelaten instelling (woningcorporatie) met een huurprijs tot de grens van de Huurtoeslag (tot 1 januari 2011 647,53). Gb11.41 5

In dit besluit is de grondprijs afhankelijk gemaakt van het aantal jaren dat de woning onderdeel uitmaakt van de sociale kernvoorraad van de gemeente Hilversum. Met andere woorden: Hoe langer de woning als sociale huurwoning beschikbaar wordt, hoe lager de grondprijs. Het idee hierachter is dat hoe sneller de corporatie mag verkopen hoe meer de woningen waard zijn voor de corporatie. De grondprijzen per sociale huurwoning zijn in dit besluit als volgt weergegeven: Aantal jaren te Vastgesteld op 23 mei 2006 Geïndexeerd naar 2011 handhaven in de huursector prijspeil 1-1-2006 prijspeil 1-1-2011 15 20.000 21.900 20 18.823 20.600 25 17.647 19.300 30 16.470 18.000 35 15.294 16.700 40 14.117 15.400 45 13.500 14.800 50 13.500 14.800 In bovenstaand overzicht staat ook de in 2011 te hanteren grondwaarde voor de sociale huurwoningen weergegeven. De grondwaarde is berekend door de vastgestelde waardes uit 2006 te indexeren volgens de gerealiseerde huurprijsverhogingen, zoals vastgelegd door het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (nu Ministerie van Infrastructuur en Milieu). Ten behoeve van de overzichtelijkheid zijn de bedragen afgerond. Voor kleine of gestapelde woningen heeft het college de bevoegdheid om een korting op de grondprijs voor sociale woningen toe te passen. Grondprijzen woningbouw marktsector In principe wordt, met uitzondering van de sociale huurwoningen, voor alle categorieën woningbouw de residuele rekenmethodiek gehanteerd. Deze methodiek geeft ruime onderhandelingsmogelijkheden en staat in principe een voor een ontwikkelaar succesvolle realisatie niet in de weg. De residuele berekeningsmethode wordt voor het goede begrip hierna in een voorbeeld uiteengezet. Versimpelde residuele berekeningswijze bij een koopwoning (excl. BTW): Stel dat de verkoopwaarde van een koopwoning 250.000,00 gaat bedragen. De totale stichtingskosten (incl. winst ontwikkelaar) bedragen 170.000,00. De residuele grondwaarde is dan het verschil en bedraagt 80.000,00. In dit voorbeeld zal er voornamelijk worden onderhandeld over de hoogte van de stichtingskosten. Deze kunnen eventueel door een derde deskundige partij objectief worden vastgesteld. De verkoopwaarde van de woningen kan over het algemeen eenvoudiger worden vastgesteld door te kijken naar de verkoopprijzen van vergelijkbare woningen. Versimpelde residuele berekeningswijze bij een huurwoning (excl. BTW): Deze is wat lastiger te bepalen. Hiervoor moet vooraf de beleggingswaarde 4 van de woning worden vastgesteld. 4 Een ontwikkelaar ontwerpt en bouwt de woning. Deze verkoopt de woning aan een belegger (bijvoorbeeld een pensioenfonds). De prijs die een belegger bereid is te betalen voor de woning is de beleggingswaarde. Gb11.41 6

Deze beleggingswaarde wordt geraamd. Hiervoor wordt een schatting gedaan van het rendement dat een belegger wil behalen op zijn investering. De belegger moet hiervoor onder andere rekening houden met de verhuurbaarheid van de woningen (leegstand), het periodieke onderhoud en de te behalen huurprijs. Kortom: bij de vaststelling van de residuele grondwaarde van markthuurwoningen zijn er nogal wat onderhandelingspunten. Indien door de gemeente niet wordt voorgeschreven dat er huurwoningen moeten worden gerealiseerd zal voor de meer eenvoudige berekeningswijze voor koopwoningen kunnen worden gekozen. Woningbouw in een moeilijke markt De huidige woningmarkt heeft zijn weerslag op grondprijsverwachting van de gemeente. De vraag naar woningen is sinds medio 2008, als gevolg van een wereldwijde economische crisis, ernstig teruggelopen. De teruglopende vraag dwingt ontwikkelaars om de verkoopprijzen van de woningen naar beneden toe bij te stellen. Tegelijkertijd zijn in dezelfde periode de stichtingskosten van de woningen gestegen met ongeveer 2% per jaar. De stijging van de stichtingskosten is hoofdzakelijk een gevolg van een toename in de kosten voor onder andere petroleum en staal. Daarnaast is er vanuit de consument steeds meer aandacht voor energiezuinig bouwen. Dit betekent dat de residuele grondwaarde behoorlijk zou dalen indien de ontwikkelaars toch graag zouden willen bouwen. Inmiddels zien we dat dit slechts beperkt het geval is. De woningbouwproductie in Nederland is nagenoeg volledig tot stilstand gekomen. In Hilversum worden momenteel sporadisch nieuwe projecten geïnitieerd. De projecten die momenteel worden gerealiseerd vinden hun oorsprong in de pré-crisisfase of kunnen met overheidssteun toch succesvol worden gebouwd. Een Hilversums voorbeeld daarvan is het project Stationsgebied Zuid. Vanwege de huidige economische situatie vinden veel projecten geen doorgang, worden vertraagd of worden tussentijds aangepast. In het derde kwartaal van 2010 is de gemiddelde woningprijs verder gedaald. Daar waar begin dit jaar een voorzichtig herstel werd aangekondigd, moet nu worden geconstateerd dat het prijsniveau van 2009 dit jaar niet meer wordt gehaald 5. Het aantal woningverkopen in de regio is in het derde kwartaal ook verder afgenomen 6. Er is grote onzekerheid over de waarde-ontwikkeling van woningen in 2011. Volgens de NVM zijn de woningen, ingegeven door de prijsdalingen en de relatief gunstige financieringsvoorwaarden (rente), op zichzelf aantrekkelijk genoeg. Het is afwachten of dit in 2011 zal leiden tot stabilisering. Grondprijs voor bedrijventerrein Gewoonlijk worden grondprijzen voor bedrijventerrein uitgedrukt in een prijs per vierkante meter af te nemen grondoppervlak. In de gemeente Hilversum zijn echter geen bedrijventerreinen uitgeefbaar. Incidenteel wordt toch grond uitgegeven met een bedrijvenbestemming. In die gevallen zal worden gekozen voor een residuele grondwaardebenadering. Grondprijs kantoorlocatie De grondprijs voor een kantoorlocatie wordt in beginsel residueel berekend. Net als bij de commerciële (huur)woningbouw zal hiervoor een berekening van de beleggingswaarde nodig zijn om de waarde van het vastgoed te kunnen bepalen. 5 Bron: Internetpublicatie CBS 21 oktober 2010. 6 Bron: Internetpublicatie NVM 7 oktober 2010 Gb11.41 7

De beleggingswaarde kan globaal worden bepaald door een Bruto Aanvangsrendement (BAR) 7 te berekenen over de verwachte huuropbrengst in het eerste jaar. Van deze waarde worden dan de stichtingskosten afgetrokken om de grondwaarde te kunnen vaststellen. Rekenvoorbeeld Bruto oppervlakte gebouw 10.000 m² Bouwkosten per m² 1.400 all in (stichtingskosten) Totale stichtingskosten 14.000.000 Verhuurbaar 9.000 m² Huur per m² per jaar 125 Totale huuropbrengst 1.125.000 per jaar Gewenst aanvangsrendement 7% BAR Beleggingswaarde is dan 16.071.428 Beleggingswaarde - Stichtingskosten 2.071.428 Residuele grondwaarde per m² BVO 207 =Residuele grondwaarde Regelmatig wordt de grondwaarde weergegeven in een vierkante meterprijs per te realiseren Bruto Vloeroppervlak (BVO). In dit geval wordt dan ook wel gesproken over een genormeerde residuele grondprijs. De grondprijs is vooraf residueel berekend. Er is dan een aanname gedaan van de gewenste kwaliteit en de daarmee samenhangende bouwkosten. Tevens is het huurniveau bekend en weten we welke aanvangsrendementen gangbaar zijn. Hiermee kan een grondwaarde vooraf worden vastgesteld waarmee het mogelijk wordt om kopers te werven met bekendmaking van de grondprijs. Grondprijs detailhandel en horeca De grondprijzen voor detailhandel en horecagelegenheden worden ook residueel bepaald. Hierbij is vooral de locatie bepalend voor de grondwaarde. Tevens is bij horecagelegenheden ook het type horeca van belang. De grote verscheidenheid in horecatypologie maakt dat er niet een bepaalde grondprijs kan worden vastgesteld. Bovendien is het goed voorstelbaar dat op bepaalde locaties voor de horeca een hogere omzet haalbaar is dan elders. Hierdoor neemt de huurwaarde toe en deze is weer van invloed op de beleggingswaarde van een object (zie rekenvoorbeeld bij 0). Ondernemers zijn bereid een hogere huur te betalen voor het object als verwacht mag worden dat de omzet vanwege de ligging goed zal zijn. Het is eenvoudig om de huurtarieven van winkel en horecagelegenheden te kunnen inzien. Internet is tegenwoordig een prima informatiebron. Eventueel worden plaatselijke makelaars ingeschakeld voor een taxatie. Overige bestemmingen Er zijn situaties voor gronduitgifte denkbaar die niet binnen de hiervoor genoemde categorieën vallen. Deze uitgiftes kunnen in beginsel worden onderscheiden in commerciële en niet-commerciële gronduitgiften. 7 De BAR wordt uitgedrukt als percentage van de bruto huuropbrengst ten opzichte van de totale verwervingskosten van het object. Gb11.41 8

Niet commercieel Hieronder vallen alle gronduitgiftes aan (maatschappelijke) partijen die willen bouwen zonder winstoogmerk. Te denken valt aan gemeentelijke vastgoed en welzijns-, sport- en religieuze voorzieningen. Voor deze functies wordt een vaste grondprijs van 130,00 per m² gehanteerd. De hoogte van dit bedrag is bepaald door een globale algemene kostenraming voor het bouw- en woonrijpmaken van een locatie. Commercieel Hieronder vallen alle overige gronduitgiftes waarvan kan worden vastgesteld dat het een uitgifte met een winstoogmerk betreft. In dit geval kan worden gedacht aan brandstofverkooppunten, glasvezelstations, garageboxen, maar ook medische functies zoals bijvoorbeeld een huisartsenpraktijk, fysiotherapie en tandartsen. In beginsel vindt de gronduitgifte plaats middels de residuele methode. Tender in bijzondere gevallen Tevens doen zich in specifieke gevallen gelegenheden voor om te kiezen voor het systeem van tenderen. Bij een tender worden meerdere partijen gevraagd om een grondbod te doen. Hierbij hanteert de gemeente dan strikte voorwaarden (programma van eisen) waaronder de verkoop kan plaatsvinden. Omdat van deze voorwaarden ook daarna niet meer door de gemeente kan worden afgeweken wordt dit uitgiftesysteem meestal toegepast bij simpele/overzichtelijke grondverkopen. Te denken valt bijvoorbeeld aan grond voor reclamemasten, zendmasten en brandstofverkooppunten. Ziekenhuis De actualiteit rond de realisatie van een nieuw ziekenhuis maakt dat er moet worden nagedacht over de toe te passen grondprijs in deze specifieke situatie. De huidige globale planvorming impliceert geen gemeentelijke gronduitgifte. Indien dit bij wijziging van de plannen toch het geval zal zijn, zal hiervoor een op maat gemaakt grondprijsvoorstel worden gedaan. Gb11.41 9

Snippergroen De basis voor de gronduitgifte voor snippergroen is vastgelegd in de Notitie Snippergroen 2005. Voor de verkoop van snippergroen wordt een vaste prijs gehanteerd op grond van B&W besluit 25 april 2006. Hierbij zijn een aantal rondvoorwaarden gesteld en is de prijs afhankelijk gesteld van de oppervlakte. Deze prijzen worden jaarlijks geïndexeerd. Per juni 2010 worden in de gemeente de volgende prijzen gehanteerd voor snippergroen: Prijs per m² voor de eerste 15 m² 113,00 Prijs per m² voor 16 t/m 50 m² 91,00 Prijs per m² voor alles boven de 50 m² 86,00 Gb11.41 10

Memo Grondprijzen 2011 Algemene uitgangspunten Deze memo Grondprijzen vloeit voort uit de op 3 februari 2010 vastgestelde Nota Grondbeleid. In deze nota is bepaald dat jaarlijks een memo Grondprijzen dient te worden vastgesteld. In deze eerste versie wordt richting gegeven aan het beleidsuitgangspunt dat de grondprijzen worden gebaseerd op marktconforme prijzen waarvoor in principe de residuele rekenmethode wordt gehanteerd. Tabel 1: Voorbeeldberekening residuele methode bij woningbouw (fictief): VON prijs 225.000,00 All in bouwkosten 162.500,00 inclusief AK W&R Residuele grondwaarde 62.500,00 inclusief BTW Bij het bepalen van de verschillende grondprijzen zijn de volgende algemene uitgangspunten gehanteerd: de grond wordt in principe in normale bouwrijpe toestand geleverd en kent geen bijzondere belemmeringen (bijvoorbeeld erfdienstbaarheden); de bodemkwaliteit is geschikt voor het toekomstige gebruik; de grondprijs wordt per relevante meeteenheid van de bestemming berekend (zijnde per m² kavel, gebruiksoppervlakte of bruto vloeroppervlak). 1. Grondprijzen voor woningbouw in de marktsector Het grondprijsbeleid van de gemeente Hilversum wordt gebaseerd op marktconforme prijzen. Voor de vaststelling daarvan is de residuele rekenmethode het meest geëigende instrument. Om een marktconforme grondprijs te kunnen bepalen is het voor de gemeente van belang om welke locatie het gaat en wat de functie en bestemming is van de betreffende grond bij uitgifte. Marktsector appartementen Huur- en koopwoningen Residuele grondprijs wordt vooraf per bouwprogramma vastgesteld. Marktsector grondgebonden woningen Huur- en koopwoningen Residuele grondprijs wordt vooraf per bouwprogramma vastgesteld. Individuele vrije sectorkavels (IVS) vrijstaande koopwoningen Koop Prijzen variërend tussen 450,00 en 600,00 per m² kavel (excl. B.T.W.). Minimum en maximumprijs afhankelijk van de locatie. De gemeente heeft momenteel vrije sectorkavels in de verkoop op de locatie Jonkerweg/Schuttersweg. De koopsom per m² bedraagt 600,00. 2. Sociale woningbouw (prijzen excl. B.T.W. en overdrachtbelasting) Voor de verkoop van grond voor sociale huurwoningen en sociale koop wordt uitgegaan van een vaste prijs per woning. Dit beleid ten aanzien van grondprijzen sociale woningbouw is door B&W vastgesteld op 23 mei 2006. in 2010 zal een wijzing tot beleid inzake deze grondprijzen worden voorgesteld. Sociale huurwoningen (gestapeld en grondgebonden) incl. studentenhuisvesting Kale huur tot 647,53 per maand Grondprijs wordt berekend per woning bij gestapelde woningbouw en per kavel bij grondgebonden woningbouw. Een sociale huurwoning is een huurwoning in eigendom/beheer van een toegelaten instelling (woningcorporatie) met een huurprijs tot de grens van de Huurtoeslag (tot 1 januari 2011 647,53). De hoogte van de huur is mede afhankelijk van de kwaliteit van de woning. Sociale koopwoningen (gestapeld en grondgebonden) Vrij op naam (v.o.n.) waarde tot 210.000,00 De grondprijs wordt marktconform bepaald volgens de residuele methode. Een sociale koopwoning is geen vast, gedefinieerd begrip; meestal wordt er mee aangeduid dat het om een woning gaat die door een woningcorporatie is / wordt verkocht onder een bepaalde 'verkoopconstructie' om de maandlasten voor de koper betaalbaar te houden. Voorbeelden hiervan zijn: Koop Goedkoop, Sociale Koop en Koopgarant. In de gemeente Hilversum Gb11.41 is een betaalbare koopwoning een koopwoning met een verkoopprijs tot 210.000,00 (prijspeil 1-1-2011) 11 conform de met inflatie gecorrigeerde prijs uit de Regionale Woonvisie).

3. Bedrijventerreinen De prijs voor grond voor bedrijven wordt berekend per m². De gemeente heeft momenteel geen bedrijventerrein voorradig. 4. Kantoren, winkels en horeca Kantoor Winkels en horeca Per geval te bepalen. De grondprijzen voor kantoren worden vooraf residueel berekend Per geval te bepalen. De grondprijzen worden vooraf residueel bepaald, waarbij locatie, ligging van de ruimte op begane grond of verdieping, branchering en oppervlakte van invloed zijn op de grondprijs. 5. Overige bestemmingen (prijzen exclusief B.T.W. en overdrachtsbelasting) Gronden voor maatschappelijke voorzieningen zonder winstoogmerk (bijv. welzijns-, sport- en religieuze voorzieningen) Grondverkoop vindt plaats door uitgifte per m² grondoppervlak. De grondprijs bedraagt 130,00 per m². Gronden voor maatschappelijke voorzieningen met winstoogmerk (bijv. medische functies) Grondverkoop vindt plaats door uitgifte per m² BVO. De grondprijs wordt vooraf residueel bepaald. Snippergroen (prijzen per 1 juni 2010): Prijs per m² voor de eerste 15 m² 113,00 Prijs per m² voor 16 t/m 50 m² 91,00 Prijs per m² voor 51 t/m 100 m² 86,00 Incidenteel doen zich in de gemeente bijzondere grondverkopen voor. Te denken valt bijvoorbeeld aan gronden voor brandstofverkooppunten, zendmasten, reclamemasten, glasvezelstations, garageboxen enzovoort. In beginsel zullen deze gronden tegen een marktconforme prijs in concurrentie worden aangeboden. Hierbij kan de gemeente zich bedienen van het systeem van tenderen waarbij het hoogste bod geldt als grondprijs. Informatie Voor meer informatie over de grondprijzen in de gemeente Hilversum kunt u contact opnemen met XXX bereikbaar via de telefoonnummers XXX De memo grondprijzen van de gemeente Hilversum is door de gemeenteraad vastgesteld op XXX. Gb11.41 12