Hoe blijf ik fit Emotionele fitheid Erken emoties Het vermogen om naar je eigen emoties te luisteren en de emoties van de anderen te herkennen staat bekend als je emotionele intelligentie. Ook het vermogen om de intensiteit van de emoties in de hand te houden hoort daarbij. Vaak worden vier basale emoties onderscheiden. De 4B s: Bang, Boos, Blij en Bedroefd. Emoties hebben een boodschap, ze vormen een natuurlijk alarmsignaal. Zij zijn een soort inwendige graadmeters van ons lichaam. Als we deze signalen negeren, dan gaan die gevoelens en emoties nog harder hun boodschap afgeven. Als we open staan voor onze emoties door hun boodschappen te begrijpen en ons erdoor te laten leiden, voegen we een belangrijke dimensie toe om beter te kunnen handelen. Een goed contact met jezelf zorgt ervoor dat je beter luistert naar je diepste waarden. Desondanks kan er stress ontstaan. Stress is op zichzelf positief. Het zorgt ervoor dat we prestaties kunnen leveren, zowel in werk als privé. Soms zelfs piekprestaties, zoals onder tijdsdruk een rapport afmaken. Als stress wordt afgewisseld met rust is er tijd voor herstel. Stress kan negatieve consequenties hebben als gedurende langere periode de rusttijd onvoldoende is om te herstellen. Voor inzicht in je eigen stress, doe de test aan het einde van deze hand-out. Doe de test op bladzijde 5. De gouden tip voor het managen van stress bestaat helaas niet. Stress bespreekbaar maken met je leidinggevende en je collega's is de eerste en belangrijkste stap. Enkele belangrijke buffers zijn de steun van je leidinggevende en collega s, het hebben van prettige sociale contacten en oprecht plezier hebben in je werk. Daarnaast is gezond leven ook hier van belang; voldoende bewegen, voldoende ontspannen, gezond eten en genoeg slapen. Levensgebeurtenissen Stress heeft een veelheid aan oorzaken. Je kunt bijvoorbeeld last hebben van kleine ergernissen (files, ruzies) die afzonderlijk weinig impact hebben. Maar een opeenstapeling van kleine gebeurtenissen kan tot grotere problemen leiden. Zeker wanneer dit samen gaat met ingrijpende gebeurtenissen. Deze kunnen impact hebben op
je gezondheid. Achteraan deze hand-out tref je een oefening die je inzicht geeft in de hoeveelheid grote gebeurtenissen die jij in de afgelopen twee jaar hebt meegemaakt. Doe de test op bladzijde 6. Uitlaatkleppen In onze samenleving en in de werksfeer kun je niet altijd je emoties de vrije loop laten. Een uitlaatklep voor opgekropte emoties en inwendige spanningen is heel belangrijk om (gezondheids)klachten te voorkomen. Ontweken problemen en opgekropte emoties hebben een belangrijke impact op jouw welzijn en dagelijks functioneren. Daarom is het van belang dat je regelmatig voor uitlaatkleppen zorgt. Denk bijvoorbeeld aan het luisteren naar muziek, een wandeling maken of tuinieren of ga (intensief) sporten. Emotionele connectie Zoals aangegeven is het belangrijk om naar je emoties te leren luisteren, om je inwendige gemoedstoestand beter te begrijpen en daar naar te handelen. Jezelf uiten is daarbij van belang. Als je je emoties uit, wordt je kalmer en zelfverzekerder. Voor jezelf uitkomen moet je proberen zonder anderen te kwetsen. In je communicatie over je emoties kun je rekening proberen te houden met de volgende vijf elementen: TIPS voor communicatie over emoties: 1. probeer zonder oordeel waar te nemen, te luisteren, wat gebeurt er feitelijk 2. verwoord je emoties, gevoelens 3. verwoord je behoeften, waarden, verlangens die met deze gevoelens verbonden zijn 4. doe dan een gericht verzoek. En dat alles op een mededogende manier 5. zo kun je je helder uitdrukken, maar ook goed inleven in de ander.
Humor We lachen steeds minder blijkt uit onderzoek. Dat is jammer want lachen is een goed medicijn en heeft onderstaande gevolgen. - Als we lachen wordt lucht met grote snelheid naar buiten gestuwd en krijgen onze hersenen extra zuurstof. Dat hebben de hersenen nodig om optimaal te functioneren. - Bij het lachen komt endorfine vrij. Lachen functioneert zo als een natuurlijk opium voor het lichaam. Endorfinen kalmeren en ontspannen je. - Lachen zorgt ook voor de aanmaak van immunoglobine A in de speekselklieren. Dit is een essentieel eiwit voor onze weerstand. - Tot slot vermindert de spierontspanning die het gevolg is van lachen fysieke pijn. Naast deze fysieke voordelen heeft de lach ook een positieve invloed op je mentale batterij. Positieve emoties leiden namelijk tot de aanvoer van stoffen in de hersenen die maken dat wij ons goed voelen en de leergebieden in onze hersenen op een hoger niveau brengen. Deze stoffen helpen je om nieuwe informatie te organiseren, die langer vast te houden in de hersenen en die later er ook weer sneller uit te kunnen halen. Het maakt je scherper en ontwikkelt je creativiteit. Lachen zorgt zowel voor een fysieke als mentale ontspanning. Als je de voordelen er van inziet, besef je dat je humor ernstig moet nemen! Sociale contacten Sociale contacten zijn van groot belang. Sterke banden zijn vooral heel waardevol als het wat minder gaat in het leven. Het fungeert als het ware als een vangnet. Het is de plek waar je je problemen kunt delen. Het is verstandig daar vrij uit over te spreken, communiceren geeft je meer vat op de dingen en helpt je ze op de juiste plek te zetten. Bekijk zo ook je netwerk van relaties. Zorg dat je mensen hebt in je netwerk die echt naar je luisteren en die je vertrouwt. Ga om met mensen die het beste met je voor hebben. Als je weinig sociale contacten hebt, neem de eerste stap. Breid je sociale cirkel uit met nieuwe activiteiten. Bied je steun aan anderen.
Stress test Hieronder staan lichamelijke kenmerken of symptomen van stress. Beantwoord de vragen voor jezelf met ja of nee. Hoe meer vragen je met 'ja' hebt beantwoord, hoe groter de kans is dat je last hebt van stress. Heb je vaak last van spanningshoofdpijn (band om je hoofd)? Heb je vaak last stemmingswisselingen? Rook of drink je de laatste tijd meer? Pieker je de laatste tijd veel? Heb je vaak last van lage rugpijn? Lijd je al langere tijd aan slapeloosheid (inslapen of vroeg wakker worden)? Zijn je nek- en schouderspieren hard en gespannen? Voel je je vaak lusteloos en moe, zonder duidelijk aanwijsbare redenen? Heb je vaak spijsverteringsproblemen (maagklachten, darmstoringen)? Ben je soms een beetje kortademig? Kun je je vaak moeilijk concentreren?
Levensgebeurtenissen test Zet een kruisje in de ja -kolom voor elke gebeurtenis die de laatste twee jaar in uw leven heeft plaatsgevonden. Omcirkel vervolgens op een schaal van 1 t/m 10 het getal dat het beste aangeeft hoe verstorend de gebeurtenis voor u was (1 = niet; 10 = maximaal). Gebeurtenis Ja Schaal Een huis gekocht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een huis verkocht 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Verhuisd 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een grote verbouwing thuis 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Verloofd 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Getrouwd 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een huwelijksprobleem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een aanstaande scheiding 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Scheiding 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kind voor het eerst naar de (kleuter)school 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Grote zorg voor een oudere of zieke persoon 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Problemen met familieleden 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Problemen met vrienden of buren 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Problemen op het werk 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Verandering in de aard van het werk 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Dreigend ontslag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Andere baan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ontslag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Werkeloos 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Met pensioen gaan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Hogere of nieuwe lening of hypotheek 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Financiele moeilijkheden 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een probleem met verzekeringen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een probleem met de belastingen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een juridisch probleem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een emotionele of lichamelijke ziekte van een familielid 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Opname in een ziekenhuis van een gezins- of familielid 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Dood van uw partner 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Dood van een gezins- of familielid 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Dood van een goede vriend 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een emotionele of lichamelijke ziekte van uzelf 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Opname in een ziekenhuis van uzelf 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zwangerschap 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een kind krijgen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een kleinkind krijgen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een gezinslid dat het huis uitgaat 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een moeilijke relatie met uw kinderen _ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Een moeilijke relatie met uw ouders _ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tel vervolgens alle scores bij elkaar op. >30 = hoge stress.