Kennismontage Hitte en Klimaat in de Stad Climate Proof Cities Vera Rovers
De kennismontage Hitte en Klimaat in de stad is een boekje over de stand van kennis op dit gebied is gemaakt door het Climate Proof Cities consortium in opdracht van de klimaatalliantie (de vier grote steden en het ministerie van Infrastructuur en Milieu) kun je downloaden van www.kennisvoorklimaat.nl
Hitte in de stad: Wat is er aan de hand? Verandering in wereldgemiddelde oppervlakte temperatuur (1970-2008) tov 1990 Ook de stijging van de temperatuur zit aan de bovenkant van eerdere projecties. Doorgetrokken lijn > observaties Stippellijnen > IPCC projecties Grijs vlak > onzekerheid rond projecties Source: International Scientific Congress 2009
Hitte in de stad: Wat is er aan de hand? De hittegolf van 2003 was 6-7x waarschijnlijker vanwege klimaatverandering
Hitte in de stad: Wat is er aan de hand? Volgens KNMI 06 scenarios stijgt gemiddelde zomertemperatuur rond 2050 met 0,9 tot 2,8 C In 2050 zullen gemiddeld 7 tot 15 tropische dagen voorkomen (max temp > 30 C). Nu zijn dat er 4.
Hitte in de stad: Wat is er aan de hand? Het stedelijk hitte-eiland effect door: Meer absorbtie straling gedurende de dag door stedelijk materiaal Opvang straling door muren Minder verdamping, lagere windsnelheid Meer opslag warmte in stedelijke materialen Door hoge gebouwen s nachts minder uitstraling Anthropogene warmte
Hitte in de stad: Wat is er aan de hand? Het stedelijk hitte-eiland effect in Nederland: Temperatuurverschil met omliggende platteland kan s nachts oplopen tot meer dan 7 C. Overdag 2 C. Hitte-eiland effect het grootst bij windstilte en onbewolkt weer. Geringe wind (<2 m/s) is al genoeg om stedelijk hitte-eiland effect grotendeels te laten verdwijnen
Hitte in de stad: Effecten Gezondheidsproblemen en oversterfte Thermisch comfort buiten (onaangenaam om te winkelen) Thermisch comfort binnen (slaapverstoring) Arbeidsproductiviteit Energieverbruik Luchtkwaliteit (zomersmog/ fijn stof ) Stadsecologie (groeiseizoen)
Hitte in de stad: Effecten Sterfte tijdens een hittegolf neemt toe met 12% (ca 40 extra doden per dag) Ouderen zijn kwetsbaar Relatie tussen gemiddelde dagtemperatuur ( C) en oversterfte in Nederland (Bron: Huynen et al., 2001) De toename in ziekenhuis opnames is minder uitgesproken dan de toename in sterfgevallen; maw mensen overlijden plotseling
Probleemanalyse: hittekaarten als instrument Oppervlakte temperaturen (TNO, 2011).
Probleemanalyse: hittekaarten als instrument Klimatopen kaart Den Haag (Slabbers et al, 2010).
Maatregelen Thema (paragraaf) Groen (4.2) Water (4.3) Gebouwen (4.4) Stedelijke structuur (4.5) Gedrag (4.6) Maatregelen Openbare ruimte: bossen, parken en tuinen Bomen Groene gevels Groene daken Oppervlakte water in openbare ruimte Verneveling, bijvoorbeeld via fonteinen Natte straten ( Uchimizu ) Natte daken Albedo verhoging gevels en daken (wit schilderen) Groene gevels en daken Passieve ventilatie Mechanische ventilatie (airco) Verdampingskoeling Thermische massa Bebouwingsstructuur t.b.v. ventilatie en schaduw Albedo verhoging gebouw- en grondoppervlak Hitteplan
Maatregelen: rol van parken Binnen park 1-6 C koeler dan stedelijke omgeving Voldoende boomschaduw van belang Koeltepluim 20m aan lijzijde (Saito, 2010) tot 50-100m (Slater, 2010), tot 1100m (Upmanis, 1998), afhankelijk structuur van park, ligging, windsnelheid. Droogte doet effect teniet!
Maatregelen: rol van bomen Directe effect beperkt: 0,5-1 C koeler Maar effect op thermisch comfort veel groter, vanwege verlaging stralingstemperatuur Daarom bomen ook belangrijk voor koelen van meest bezonde kanten van gebouwen.
Maatregelen: rol van groene gevels en daken Groene gevels: effect beschaduwing, koeling door evapotranspiratie, en ontstaan isolerende tussenlaag. Groene gevel: 0,2-1,2 C koeler op leefniveau, energiebesparing voor koeling 4-40% (Kikigawa, Genchi et al, 2006). Groene daken: dikke substraat laag, extra irrigatie meest effectief. Sedumdaken weinig effect. Op leefniveau is verkoelend effect van groene daken gering
Maatregelen: rol van water Water koelt (verdamping en absorbtie van warmte) Maar: s nachts geeft stilstaand water warmte af Stromend water voert de warmte af, dus koelt meer dan stiltstaand water Verneveling van water heeft het grootste koeleffect (3 C aan de lijzijde fontein, effect tot 35 m).
Maatregelen: gebouwen Passieve beheersing binnenklimaat Albedo van daken en gevels (reductie van benodigd koelvermogen tot 60% afhankelijk isolatiekwaliteit, dakconstructie en andere gebouwparameters) Grootschalige toepassing (ook in bestratingsmaterialen) zou het UHI kunnen beinvloeden. Thermische massa, isolatie. Seizoensgerichte beschaduwing: overstekken gedimensioneerd op hoogstaande zon
Maatregelen: stedelijke structuur Met een H/B verhouding van straatprofiel van 0,5 of lager wordt beste ventilatie verkregen (geeft menging straatlucht met grenslaag lucht boven stad). Hoge H/B verhoudingen geven wel veel beschaduwing, maar oncomfortabel in de winter met lage zonnestand. Hittegolf: oostenwind met lage windsnelheid. Winter: noordoostenwind. Orientatie van straten voor ventilatie in de zomer kan ongewenst zijn in de winter.
Maatregelen: disaster preparedness Nationaal hitteplan
Maatregelen: synergie mitigatie - adaptatie Verdampingskoeling van gebouw (minder koelbehoefte) Intensieve groene daken (isolatie effectmaar wintersituatie vraagt nog onderzoek) Isolatie: Minder koelbehoefte, minder verwarming Zonneboiler: effect vooral door vermindering warmte uitstoot via verbranding Verkeersmaatregelen vermindering antropogene warmteproductie, minder fossiele brandstofverbruik
Hitte en beleid Juridisch: regelgeving voor nieuwbouwwijken en herstructurering, behoud groen (materialen, groen) Economisch: financiele stimulansen voor groene daken of isolatie Communicatief: brochures, websites, hittesticker.
Climate Proof Cities www.knowledgeforclimate.nl/urbanareas