Definitie Arbeidsongeval Een ongeval van een werknemer is een arbeidsongeval als volgende voorwaarden zijn vervuld: - er is een plotse gebeurtenis, - met een letsel, - de oorzaken liggen buiten het organisme van het slachtoffer, - het ongeval is gebeurd tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst Zie wet van 10 april 1971, art. 7. Definitie ernstig arbeidsongeval Een ongeval van een werknemer is een ernstig arbeidsongeval als: - het ongeval zich op de arbeidsplaats zelf voordoet en dat wegens zijn ernst een grondig specifiek onderzoek vereist met het oog op het treffen van preventiemaatregelen die een herhaling van het ongeval moeten vermijden Zie Welzijnswet werknemers 1996, artikel 94bis, 1, Hoofdstuk XIbis Criteria om ongeval als ernstig arbeidsongeval te definiëren 1. Een arbeidsongeval heeft aanleiding gegeven tot de dood, of 2. Een arbeidsongeval waarvan het gebeuren in direct verband staat met: a. een gebeurtenis die afwijkt van de normale uitvoering van het werk en die voorkomt op de lijst opgenomen in bijlage I van het KB Welzijnsbeleid, of b. met het voorwerp dat bij het ongeval betrokken is en dat voorkomt op de lijst opgenomen in bijlage II van Het KB Welzijnsbeleid. Zie artikel 26, 4 van KB Welzijnsbeleid van 27 maart 1998 Definitie licht arbeidsongeval Ontwerp KB dat vraagt om lichte ongevallen op te nemen in een register en deze niet aan te geven bij de arbeidsongevallenverzekeraar. Deze ongevallen moeten wel worden opgenomen in de maandverslagen van de interne dienst PBW van de gebruiker. Definitie arbeidswegongeval Een arbeidswegongeval is een ongeval van een werknemer dat zich voordoet op de weg naar en van het werk. Onder de weg naar en van het werk wordt verstaan het normale traject dat de werknemer moet afleggen om zich van zijn verblijfplaats te begeven naar de plaats waar hij werkt, en omgekeerd. Zie wet van 10 april 1971, artikel 8 1. Page 1 of 7
Definitie incident/bijnaarbeidsongeval In de wetgeving worden de begrippen van incident en bijna-ongeval niet gedefinieerd. Vanuit de literatuur werd een aanvaardbare definitie geformuleerd. Een incident of bijna-ongeval is een ongewenste gebeurtenis die al dan niet tot schade kan leiden. Schade kan optreden aan personen, materiaal, machines, enz. Aangifte arbeidsongeval De wet verplicht de werkgever (de juridische werkgever is het uitzendkantoor) elk arbeidsongeval van zijn werknemer, dat aanleiding geeft tot een vergoeding, aan te geven aan zijn aangesloten verzekering. Welk ongeval? Aan wie? Door wie? Wanneer? Hoe? Gewoon AO Ernstig AO AO op de weg Verzekeraar Toezicht Welzijn op het werk Juridische Werkgever = Uitzendkantoor binnen 8 kalen derdagen papieren aangifte of elektronische aangifte via Kruispuntbank www.socialsecurity.be Zie wet, artikel 62 Onderzoek arbeidsongeval De gebruiker van de uitzendkracht is verantwoordelijk voor de preventie en bescherming van de uitzendkracht tewerkgesteld op zijn werkplek. De gebruiker onderzoekt dus de arbeidsongevallen van de uitzendkracht om de nodige lessen hieruit te trekken. De gebruiker betrekt het uitzendbureau op gepaste wijze met zijn arbeidsongevallenonderzoek van de uitzendkracht. Welk ongeval Aan wie? Door wie? Wanneer? Gewoon AO Ernstig AO --- Toezicht Welzijn op het werk Werkgever = Feitelijke Werkgever = Gebruiker --- Onmiddellijk + binnen 10 kalenderdagen een (voorlopig) omstandig verslag. AO op de weg --- --- Arbeidsongeschiktheid (Wet van 10 april 1971, Art. 22) Wanneer het ongeval een tijdelijke en/of algehele arbeidsongeschiktheid veroorzaakt, heeft de getroffene, vanaf de dag die volgt op het begin van die arbeidsongeschiktheid, recht op een dagelijkse vergoeding. LET WEL : een arbeidsongeval en een beroepsziekte zijn verschillend. Een arbeidsongeval is een ongeval dat plots, op de wekplek gebeurd (of op weg naar of van het werk). Page 2 of 7
Een beroepsziekte is een ziekte die niet plots en door het werk wordt veroorzaakt. verzekering De werkgever is verplicht een arbeidsongevallenverzekering aan te gaan. In het geval van uitzendkrachten is de werkgever de juridische werkgever, dus het uitzendkantoor. Burgerlijke aansprakelijkheid (Art. 46, 1, Art. 48) Wordt geacht burgerlijk aansprakelijk te zijn: De werkgever, of zijn lasthebbers of aangestelden, die een ongeval opzettelijk veroorzaken dat een arbeidsongeval tot gevolg heeft. De werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft overtreden en die daardoor de werknemers aan het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, terwijl de ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving van die bepalingen hem schriftelijk: a) hebben gewezen op het gevaar waaraan hij deze werknemers blootstelt; b) hebben medegedeeld welke overtredingen werden vastgesteld; c) passende maatregelen hebben voorgeschreven; d)hebben meegedeeld, dat indien hij nalaat bedoelde maatregelen te treffen, de getroffene of diens rechthebbende, bij gebeurlijk ongeval, over de mogelijkheid beschikt een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering in te stellen. De burgerlijke aansprakelijkheidsvordering wordt niet toegelaten tegen de werkgever die bewijst dat het ongeval mede is toe te schrijven aan de niet naleving door de getroffen werknemer van de hem voorafgaandelijk door de werkgever schriftelijk ter kennis gebrachte veiligheidsinstructies terwijl de nodige veiligheidsmiddelen hem ter beschikking werden gesteld. De bij deze wet bepaalde vergoedingen zijn niet verschuldigd, wanneer het ongeval door de getroffene opzettelijk is veroorzaakt. Schadeloosstelling (Wet van 10 april 1971, Hoofdstuk II, Afd. 1, art. 10, 11, 12) Dodelijk arbeidsongeval. Wanneer de getroffene ingevolge het arbeidsongeval overlijdt, wordt een vergoeding voor begrafeniskosten toegekend die gelijk is aan dertigmaal het gemiddelde dagloon. Benevens de vergoeding voor begrafeniskosten draagt de (verzekeringsonderneming) de kosten voor het overbrengen van de overledene getroffene naar de plaats waar de familie haar overledene wenst te laten begraven; de (verzekeringsonderneming) zorgt tevens voor de overbrenging, met inbegrip van de vervulling van de administratieve formaliteiten. Wanneer de getroffene ten gevolge van het arbeidsongeval overlijdt, wordt een Page 3 of 7
(Hoofdstuk I, Afd. II, Art. 22) lijfrente, gelijk aan 30 pct. van diens basisloon, toegekend aan de erfgerechtigden. Arbeidsongeschiktheid. Wanneer het ongeval een tijdelijke en algehele arbeidsongeschiktheid veroorzaakt, heeft de getroffene, vanaf de dag die volgt op het begin van die arbeidsongeschiktheid, recht op een dagelijkse vergoeding gelijk aan 90 pct. van het (gemiddeld dagbedrag). Voor de dag waarop het ongeval zich voordoet of de arbeidsongeschiktheid aanvangt, is de vergoeding gelijk aan het normaal dagloon, verminderd met het loon dat de getroffene eventueel heeft verdiend. Ingeval de tijdelijke arbeidsongeschiktheid gedeeltelijk is of wordt, kan de (verzekeringsonderneming) aan de werkgever vragen de mogelijkheid van een wedertewerkstelling te onderzoeken, hetzij in het beroep dat de getroffene voor het ongeval uitoefende, hetzij in een passend beroep dat voorlopig aan de getroffene kan worden opgedragen. De wedertewerkstelling kan slechts gebeuren na een gunstig advies van de arbeidsgeneesheer wanneer dit advies voorgeschreven wordt in het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming of wanneer de getroffene zichzelf niet geschikt acht om het werk te hervatten. Geneeskundige verzorging (Afd. 3, art. 28) De getroffene heeft recht op de geneeskundige, heelkundige, farmaceutische en verplegingszorgen en op de prothesen en orthopedische toestellen die ingevolge het ongeval nodig zijn. Inleiding tot de procedure voor ongevalsaangifte (voor de uitzendsector) (Wet 10 april 1971, Afd. 3, art. 62) Het uitzendbureau is verplicht elk ongeval met mogelijke gezondheidsschade of arbeidsongeschiktheid, voorgevallen tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst of een ongeval op de weg van en naar het werk aan te geven wanneer dit gemeld wordt door de uitzendkracht of de gebruiker. De wetgever preciseert aan welke voorwaarden moet voldaan zijn om als een arbeidsongeval beschouwd te worden (o.a. plotse gebeurtenis, minstens één uitwendige oorzaak, causaal verband tussen letsel en ongeval). De verzekeraar moet binnen de dertig dagen, melden aan het uitzendbureau en het slachtoffer of hij dit ongeval aanvaardt als arbeidsongeval en de uitbetaling van de geleden schade conform de wetgeving uitvoeren. Indien de verzekeraar dit ongeval weigert moet hij dit melden aan het Fonds voor (FAO) dat verder zal onderzoeken of dit klopt. Het Fonds zal verder de rechten van het slachtoffer verdedigen. Het uitzendbureau kan daarover geen beslissing nemen, maar volgt natuurlijk de verdere behandeling van het ongeval op. Verzamelen van gegevens en procedure De gebruiker en de uitzendkracht brengen onmiddellijk het uitzendbureau op de hoogte van een arbeidsongeval en verstrekken de nodige gegevens aan het uitzendbureau om de aangifte in te vullen. Om latere betwistingen te vermijden is het noodzakelijk dat het uitzendbureau over een schriftelijk onderschreven document beschikt van de gebruiker en van de uitzendkracht waarop de aangifte gebaseerd is. Zie voor de nodige documenten. LET OP: bij een ernstig ongeval met blijvend letsel of de dood tot gevolg (geen wegwerkongeval) verwittigt de gebruiker onmiddellijk de bevoegde ambtenaar Page 4 of 7
Toezicht op het Welzijn op het Werk. Het uitzendbureau maakt de arbeidsongevallenaangifte op en stuurt het naar haar arbeidsongevallenverzekeraar. Het uitzendbureau stuurt een kopie van de arbeidsongevallenaangifte naar de gebruiker met de uitnodiging deze aan te vullen met de omstandigheden van het ongeval en de genomen preventiemaatregelen. De gebruiker: - zijn preventiedienst maakt de ongevallensteekkaart op voor ongevallen op de arbeidsplaats met meer dan vier dagen werkongeschiktheid door bv. de arbeidsongevallenaangifte aan te vullen. Indien de interne preventiedienst niet beschikt over een preventieadviseur niveau I of II wordt dit verricht door de externe dienst voor Preventie en Bescherming van de gebruiker. Een kopie van het aangifteformulier kan hiervoor gebruikt worden. De gebruiker vult de kopie aan en de preventieadviseur ondertekent en bewaart de steekkaart; - neemt de nodige maatregelen om dit ongeval in de toekomst te vermijden en past indien nodig de werkpostfiche aan; - stuurt een kopie van de arbeidsongevallensteekkaart naar het uitzendbureau; - bewaart de ongevallensteekkaarten 10 jaar; - stuurt, zo nodig, een aangepaste en ondertekende werkpostfiche naar het uitzendbureau. LET OP: indien het een ernstig arbeidsongeval betreft geeft de gebruiker aan zijn preventiedienst de opdracht een ongevallenrapport op te stellen. Het uitzendbureau heeft 3 mogelijkheden om een arbeidsongeval aan te geven: - Papieren aangifte die, ondertekend, binnen de 8 kalenderdagen naar de verzekeraar wordt verstuurd; - Elektronisch via de portaalsite van de FOD http://www.socialezekerheid.be). Het uitzendbureau dient eerst de toegangscodes aan te vragen; - Via elektronische weg naar de verzekeraar volgens een afgesproken procedure. Met de elektronische aangifte moeten heel wat minder gegevens (i.v.m. verzekeraar, slachtoffer, vakantiekas, mutualiteit,.) ingevuld worden omdat zowel het slachtoffer als de werkgever als de gebruiker geïdentificeerd worden met hun nationaal nummer. Via de kruispuntbank worden de ontbrekende gegevens aangevuld. Procedure bij ernstig arbeidsongeval Ongevallenrapport voor ernstige ongevallen: De welzijnswet bepaalt dat bepaalde ernstige ongevallen moeten onderzocht worden door de preventiedienst. Een rapport over dit onderzoek moet aan de bevoegde toezichtsambtenaar opgestuurd worden. Zie model omstandig verslag, aangepast voor de uitzendsector,. De gebruiker is verantwoordelijk voor de uitvoering van de maatregelen opgelegd door de Welszijnswet en dit zowel voor de uitzendkrachten als voor de eigen werknemers. De Welzijnswet van 4/08/1996, hoofdstuk XI bis bepaalt dat uitzendbureau en gebruiker samenwerken om de herhaling van een ernstig ongeval van een Page 5 of 7
uitzendkracht te voorkomen. De modaliteiten van deze samenwerking moeten opgenomen worden in de overeenkomst tussen uitzendbureau en gebruiker. De definitie van een ernstig arbeidsongeval gebeurt door middel van codes. Taakverdeling tussen gebruiker en uitzendbureau: 1. De gebruiker brengt zijn preventiedienst, de interne dienst indien preventieadviseur niveau I of II aanwezig is, zoniet de externe dienst PBW, op de hoogte van het ernstig arbeidsongeval; 2. deze dienst onderzoekt onmiddellijk het ongeval: a. vaststellen oorzaken; b. voorstellen preventiemaatregelen om herhaling ervan te voorkomen; c. bezorgt hierover een omstandig verslag. Een omstandig arbeidsongevallenverslag wordt opgemaakt (model voor de uitzendsector op de website van PI). 3. Het uitzendbureau geeft informatie over slachtoffer en gebruikerscontract aan de preventiedienst die het omstandig verslag opstelt; 4. De preventiedienst bezorgt dit omstandig verslag aan de gebruiker, die het verslag aanvult met: a. de beslissing over de maatregelen die hij zal nemen; b. een actieplan met toepassingstermijnen; c. het advies van het comité PBW; 5. De gebruiker bezorgt het omstandig verslag aan het uitzendbureau, dat het verslag aanvult met: a. haar bemerkingen en haar beslissing over de maatregelen die zij zal nemen; b. een actieplan met toepassingstermijnen i.v.m. de maatregelen en de actiepunten die op het uitzendbureau betrekking hebben; 6. Het door de gebruiker ondertekend en door het uitzendbureau aangevuld omstandig verslag wordt, door de gebruiker, binnen de tien dagen volgend op het ongeval aan de ambtenaar "Toezicht op Welzijn op het Werk" bezorgd. Opmerking: is deze termijn niet haalbaar dan is het toegelaten een voorlopig verslag te bezorgen, waarna de ambtenaar vastlegt binnen welke termijn hij de aanvullingen moet ontvangen. Het voorlopig verslag bevat: a. identificatie van slachtoffer en werkgever; b. gedetailleerde beschrijving van plaats arbeidsongeval; c. gedetailleerde beschrijving van omstandigheden arbeidsongeval; d. primaire oorzaken; e. overzicht van de nog uit te voeren onderzoeken en verantwoording geen omstandig verslag; f. bevindingen van het Comité PBW; g. Indien beschikbaar: de adviezen van het Comité PBW. 7. Een kopie van het omstandig verslag wordt bezorgd aan PI en het uitzendbureau houdt PI verder op de hoogte van de behandeling van het arbeidsongeval. Verzwaard risico Sommige ondernemingen moeten boete betalen aan de arbeidsongevallenverzekeraar. Het doel daarvan is de ongevallenpreventie te stimuleren door ondernemingen financieel te straffen en te verplichten een preventieplan op te stellen via het arbeidsongevallenverzekeringssysteem. Page 6 of 7
Het betreft de ondernemingen die aan volgende 3 voorwaarden moeten voldoen : ofwel : o o o Gedurende de vorige 3 jaren (observatieperiode) minstens 5 ongevallen met 4 of meer dagen werkverlet of de dood tot gevolg, (ongevallen op de weg van en naar het werk worden niet meegerekend, ongevallen van uitzendkrachten worden wel meegerekend); jaarlijkse risico-index, berekend door FAO, bedraagt minimaal 10x risicoindex van de sector, in het laatste jaar van de observatieperiode én in één van de vorige 2 jaren; behoren tot de 100 ondernemingen die de grootste afwijking hebben t.o.v. van de sectorale index van 2008, voor de observatieperiode 2006-2008; behoren tot de 150 ondernemingen die de grootste afwijking hebben t.o.v. van de sectorale index van 2009, voor de observatieperiode 2007-2009; behoren tot de 200 ondernemingen, die de grootste afwijking hebben t.o.v. van risico-index van sector van 2008, respectievelijk 2009 of 2010. Opmerking: boete wegens verzwaard risico kan geen 2 jaar na mekaar opgelegd worden. Wetgeving Wet van 10 april 1971, Ongevallenwet; Wet van 4 augustus 1996, Welzijnswet; K.B. van 27 maart 1998, Welzijnsbeleid; K.B. van 5 november 2002, Onmiddelijke aangifte van tewerkstelling; Wet van 10 augustus 2001 Betreffende de verzoening van de werkgelegenheid en de kwaliteit van het leven; Wet van 11 mei 2007 betreffende arbeidsongevallen i.v.m. wettelijk samenwonenden; K.B. van 31 maart 1987 tot wijziging arbeidsongevallenwet; K.B. van 15 december 2010 Welzijn uitzendkrachten. Draagwijdte en doelstelling van de circulaire Een circulaire herneemt de inhoud van een besluit op een eenvoudige en klare taal. De informatie opgenomen in deze circulaire wordt gegeven ten louter indicatieve titel en houden geenszins een raad of juridisch advies in. Preventie en Interim wijst elke aansprakelijkheid af voor enige schade die zou volgen, rechtstreeks of onrechtstreeks, uit een vergissing of een weglating in deze circulaire. Het gebruik van deze circulaire behoort tot de exclusieve verantwoordelijkheid van de lezer. Page 7 of 7