Lestip 'De gouden kooi' Over het boek Valentina, prinses en verwend nest, verzamelt spullen en vogels. Ze stuurt dienaren op vogeljacht over de hele wereld naar bijzondere vogels en hakt hen de kop af als ze niet brengen wat ze had verwacht. Tot die ene slimme dienaar op haar pad komt Een eigentijds sprookje met wonderlijke illustraties. Auteur(s) Anna Castiglioni, Carll Cneut (illustrator) Uitgeverij De Eenhoorn / 2014 Aantal pagina's 47 p. ISBN 9789058389633 Genre Doelgroep 1ste leerjaar, 2de leerjaar Trefwoorden Auteur lestip Bert Wastijn Voor het lezen Thema Het thema prinsessen (en dienaars) geeft heel wat opties om op te warmen. Andere thema s komen tijdens en na het lezen aan bod. Optie 1: beeldend werken als basis - (wit, klad of gekleurd) papier - stiften/kleurpotloden/eventueel verf & borstels - eventueel stof & lijm/kranten/tijdschriften/foto s
De kinderen krijgen allemaal 1 (of meerdere) vel(len) papier. De stiften, (kleur)potloden, verf & borstels liggen in het midden van de groep kinderen (rond een tafel, op de grond). De kinderen mogen even nadenken (alleen of in groep) hoe zij denken dat een échte prinses eruit ziet. Als iemand (jongens misschien?) het niet leuk vinden om een prinses te bedenken, mogen zij nadenken hoe iemand eruit ziet die de prinses zou bedienen, zoals een dienaar. De kinderen krijgen even de tijd om hun prinses te tekenen op papier. Ze kunnen hierbij ook stukjes knippen uit tijdschriften of kranten, foto s of stof en lijm. Laat de kinderen alles mooi opruimen. Neem even de tijd om de kinderen in een kring te zetten en te laten vertellen waarom hun prinses/dienaar er zo uitziet. Tip: afbakenen in tijd (bv. 5 minuten) met een grote klok, kan ervoor zorgen dat kinderen sneller gaan werken. Als je verf, lijm en penselen gebruikt, reken je best ook extra tijd in om op te ruimen & handen te wassen. Optie 2: dramatisch werken als basis - Doeken (kleurrijk) of verkleedkledij - Eventueel kroontjes, prinses-accessoires, juwelen, staf - Eventueel ook verkleedkledij voor dienaars, ridders - CD-speler of PC met muziekboxen - CD/Liedje met klassieke muziek (bijvoorbeeld de 5de symfonie van Beethoven) De doeken, verkleedkledij en accessoires zijn duidelijk zichtbaar en makkelijk te nemen. Geef de kinderen volgende opdracht voor ze aan de slag gaan: vertel dat ze zich na jouw uitleg snel mogen verkleden in hun droomprinses (of dienaar/ridder). Vertel dat je daarna een muzieknummer gaat opzetten waarbij ze op de muziek door de ruimte mogen bewegen en zich moeten gedragen zoals de prinses/dienaar waarin ze zich hebben verkleed. (Zoals zij denken dat dat gebeurt.) Voer de opdracht uit met de kinderen. Na het liedje, komen ze in een kring zitten en mogen ze elk om beurt vertellen wat ze hebben gedaan. Eventueel (afhankelijk van de groep) vertellen ze wat ze bij andere prinsessen/dienaars hebben gezien. Tip: Indien voldoende tijd, kun je de kinderen een eigen kroontje laten inkleuren of knutselen. Op het internet vind je heel wat uitknipbare sjablonen of voor kroontjes (bv. Zoekterm sjabloon kroon verjaardag ). Optie 3: Kringgesprek Bij weinig tijd is een goed voorbereid kringgesprek de beste optie. Volgende vragen kunnen het gesprek op gang brengen/houden. Over prinsessen Wat is een prinses? Wie wil graag een prinses zijn? Kan iedereen een prinses worden? Hoe doe je dat?
Hoe ziet een prinses eruit? Wat moet een prinses allemaal doen? Wat heeft een prinses allemaal? Over eenzaam zijn Wat betekent dat eigenlijk, eenzaam (alleen) zijn? Wie voelt zich ook soms eenzaam (alleen)? Wie voelt zich nooit eenzaam (alleen)? Hoe komt dat? Hebben ze tips aan mensen die zich eenzaam (alleen) voelen? Kaft en titel Bekijk samen met de groep de kaft van het boek. Laat de kinderen nadenken wat ze op de tekening zien en wat de titel en de kaft over het verhaal verklappen. Het helpt om hen te laten omschrijven wat ze zien. Tijdens het lezen Opvallend Prinses Valentina draagt op elke tekening een andere hoed, tot ze - op één - na al haar hoeden verkoopt. Op pagina 3 hangt PINO (de vogel uit sesamstraat) ook aan de muur van Valentina. Het haar van prinses Valentina op pagina 44 is heel lang geworden in vergelijking met de pagina ervoor. Ze ligt dus al heel lang te wachten voor het ei uitkomt. Enkele woorden die moeilijk kunnen zijn voor kinderen: Gezanten Koraalriffen Tips Bij het voorlezen kan gespeeld worden met het contrast geschreven tekst - gedrukte tekst. Bij het voorlezen kan gespeeld worden met de uitspraken van de prinses: bijvoorbeeld met een stemmetje. Op de verschillende prenten staan soms overduidelijk de vogels op weergegeven, soms zit een vogel verstopt waar enkel een oog van te zien is. De kinderen kunnen dus telkens meezoeken waar de vogels verstopt zitten. Idem voor de vogelkooien. Ze kunnen bijvoorbeeld het aantal vogels ook tellen. Terugkoppeling met de opdrachten vooraf De vergelijking met hoe de prinses eruit ziet volgens Carll Cneut en volgens de kinderen zelf, kan worden gemaakt. Eventueel kunnen de kinderen een hoed bij hun eigen prinses (of dienaar) tekenen. Want ook sommige dienaars dragen een hoed. Of vergelijken hoe de prinses zich gedraagt met hoe zij zich hebben gedragen tijdens de oefening op muziek. Na het lezen
Optie 1: Kringgesprek over de thema s Richtvragen over het verhaal: Hoe zou het verhaal volgens jullie aflopen? Waarom denken ze dat? Op p. 48 geeft de illustrator zijn eigen mening over welk einde het verhaal van de bloedprinses kent. Kiezen de kinderen hetzelfde einde als de illustrator? Waarom? Zijn er nog andere mogelijke eindes aan dit verhaal? Als ze de kaft van het boek zien, past het verhaal bij wat de prent met vogels oproept? Welke elementen zouden ze zelf nog toevoegen of weglaten en waarom? Hoe zouden de kinderen omgaan met een prinses als Valentina? Vinden ze haar een goede baas voor de dienaars? Waarom wel/niet? Hebben ze tips om (nog) een betere prinses te worden? Kunnen de kinderen dit verhaal samenvatten in 1 woord? Welk woord past volgens hen het beste bij dit verhaal? Vraag ook waarom. Het woord hoeft geen bestaand woord te zijn. Is prinses Valentina gelukkig op het einde van het boek? Waarom denken de kinderen van wel/niet? Hoe zou het verhaal van de dienaar (die het ei aan Valentina gaf) verder gaan? Richtvragen over verwend zijn/worden: Wat vinden de kinderen van het gedrag van de prinses? Willen ze ook zo n prinses zijn? Waarom wel/niet? De prinses hakt hoofden af van de mensen die haar helpen omdat ze niet krijgt wat ze graag wilt. Hoe zouden de kinderen reageren in haar plaats? Hoe ervaren de kinderen dat onthoofden? Gruwelijk, oké, eerder goed, eerder minder goed? Waarom zou dat in dat land van Valentina allemaal goed zijn? Eventueel link met de actualiteit (doodstraf in verschillende landen, IS etc.) Kennen de kinderen nog sprookjes of boeken waarin het hoofd wordt afgehakt (bv. De Wondertuin - KJV 2015)? Moeten de kinderen alles letterlijk nemen als het over sprookjes gaat? Waarvoor zou het hoofd afhakken symbool kunnen staan? Krijgen de kinderen alles wat ze willen? Hoe vinden ze dat? Hoe zou dat komen? Richtvragen over eenzame prinsessen: Hoeveel vrienden heeft de prinses? Hoe zou dat komen? Vooraf hebben we nagedacht over tips voor mensen die zich alleen voelen (eenzaam zijn). Welke tips willen we aan Valentina geven? Zijn prinsessen vaak alleen? Hoe zou dat komen? Waarom denken jullie zoiets? Optie 2: Beeldend verderwerken aan de vogel Richtvragen over de illustraties: Laat de kinderen een prent uit het boek kiezen. Ofwel 1 prent voor de hele groep, ofwel per kleine groep of per kind een prent. Vraag hen eventueel om het volgende te doen: Te laten verwoorden (op papier of voor de groep) wat hen het meest opvalt aan de tekeningen (1 element). Te laten verwoorden wat ze allemaal op hun gekozen prent zien (planten, vogels - welk type vogel - )
Te laten beschrijven hoe de illustrator deze prent zou gemaakt hebben. (Hen te laten vertellen hoe de tekening tot stand zou gekomen zijn. Wat zou hij eerst getekend of gekleurd hebben? Wat daarna ) Even te focussen op een vogel in de prent: wat heeft de vogel allemaal van onderdelen? (Snavel; veen, klauwen ) Lijken de vogels echt te bestaan? Waarom denken ze van wel/niet? Is er een verschil tussen de vogels (sommige zijn afgewerkt als een kindertekening) - (wit, klad of gekleurd) papier; - stiften/kleurpotloden/eventueel verf & borstels; - eventueel stof & lijm/kranten/tijdschriften/foto s De kinderen krijgen allemaal 1 (of meerdere) vel(len) papier. De stiften, (kleur)potloden, verf & borstels liggen in het midden van de groep kinderen (rond een tafel, op de grond). De kinderen mogen even nadenken (alleen of in groep) hoe zijn denken dat de bijzondere vogel eruit ziet. De kinderen krijgen even de tijd om hun vogel vorm te geven op papier. Ze kunnen hierbij ook stukjes knippen uit tijdschriften of kranten, foto s of stof en lijm. Laat de kinderen alles mooi opruimen. Neem even de tijd om de kinderen in een kring te zetten en te laten vertellen waarom hun vogel er zo uitziet. Optie 3: Boeken vergelijken - Het boek De wondertuin De Gouden Kooi en De Wondertuin gaan beide over prinsessen uit het andere landen. Het kan interessant zijn om de prinsessen te vergelijken. Deze opdracht kan enkel plaatsvinden als de kinderen ook het boek De Wondertuin al gelezen hebben. Denk terug aan de prinses uit De Wondertuin. Hoe lijken de prinsessen uit dit boek op prinses Valentina? Bv. De prinsessen zijn in beide boeken op hun manier een beetje eenzaam. Valentina compenseert dit door op zoek te gaan naar haar droom/wonder-vogel, de prinsessen uit De Wondertuin gaan samen op zoek naar avontuur tijdens hun droom of slaap of Bv. De prinsessen denken vooral aan zichzelf: Valentina gaat de dienaars zelf laten onthoofden om haar zin te krijgen. De Wondertuin-prinsessen weten dat de prinsen of detectives onthoofd worden als ze in slaap vallen en dus geen antwoord kunnen bieden. Bv. De prinsessen wonen allemaal in een land ver van hier. Het lijkt er niet op dat de prinsessen in België wonen. Welke elementen komen terug in beide boeken? Waar verschillen beide boeken erg van elkaar? Bv. In beide boeken wordt gestraft met onthoofden, willen de prinsessen iets, wordt de hulp ingeroepen van
dienaars die uiteindelijk de prinses(sen) in de maling nemen Bv. In De Gouden Kooi is er een open einde, meer dan in De Wondertuin. In het eerste boek, beschrijft de auteur opties (ook al heeft de illustrator er zijn mening over) zonder meer. In De Wondertuin is er al inzicht in wat de prinsessen allemaal doen. Valentina is op zoek naar geluk in het hebben van iets, de Wondertuin-prinsessen willen hun vrijheid en hun eigen gang gaan. In De Wondertuin is de boeman de vader van de prinsessen, bij De Gouden Kooi is prinses Valentina de oorzaak van veel leed. Andere leestips Het hondje dat Nino niet had / Edward van de Vendel en Anton van Hertbruggen (De Eenhoorn, 2013) De Wondertuin / Gerda Dendooven (Querido, 2014) Metromonsters / Pieter van Oudheusden (De Eenhoorn, 2008)