Prof. dr. Henk W. Volberda Politieke Ronde Tafel Alliander 27 Conclusies enquête Flexibilisering van arbeid is een niet te stuiten trend. Het zou goed zijn om hier passend en toekomstgericht beleid op te ontwikkelen.
Inleiding In het voorjaar van 2016 deed onderzoek onder een groep van circa 400 groot en middelgrootte bedrijven. Hierbij werd het hoger management en directie gevraagd naar hun visie op de arbeidsmarkt, de ontwikkelingen rondom zelfstandig kenniswerkers binnen hun bedrijf en naar hun mening over de (uitvoerbaarheid) van het werken met modelovereenkomsten als vervanger van de VAR per 1 mei 2016. Het onderzoek is een vervolg op een eerdere studie eind 2015. Aanleiding voor dit onderzoek vormen de gesprekken aan de Politieke Ronde Tafel waaraan circa 30 van de aan dit onderzoek deelnemende bedrijven ook verbonden zijn. Veel leesplezier. Bart Timmer Algemeen Directeur Stel geen regels op welke zzp er hoe vaak of hoe lang mogen worden ingehuurd. Pak schijnzelfstandigheid concreet aan, maar laat situaties die in het voordeel van zowel bedrijven als zzp ers zijn ongemoeid. Deze nieuwe wet dreigt een papieren tijger te worden met veel hoofdpijndossiers als gevolg.
Voorjaar 2016 deed onderzoek onder een grote groep bedrijven naar wat zij signaleren in hun omgeving waar het gaat om ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De voornaamste conclusies vindt u onderstaand op een rij. 70% begrijpt het afschaffen van de VAR en de introductie van modelovereenkomsten. Wel ziet een meerderheid problemen bij de uitvoerbaarheid van deze wet in de praktijk. Een meerderheid van de bedrijven (54%) verwacht voor 1 januari 2017 klaar te zijn met het vervangen van de VAR voor modelovereenkomsten. Bijna een kwart is voor de deadline van 1 mei 2017 hiermee klaar, 6% denkt meer tijd nodig te hebben. Bedrijven zien het aanpakken van schijnzelfstandigheid en het medeverantwoordelijk maken van opdrachtgevers als belangrijkste argumenten voor de nieuwe wet. Daarmee kan geconcludeerd worden dat de politiek haar zendingswerk goed heeft gedaan en de argumenten van het kabinet herkend worden. Een overgrote meerderheid van 63% van de bedrijven is het er niet mee eens dat zzp ers zelf de regie dienen te hebben over hun vervanging. 60% van de respondenten is niet bereid om meer te betalen wanneer zzp ers zelf zorgen voor kennisdeling en -borging. 85% van de bedrijven kent geen maximum aan de inhuurperiode van zelfstandige kenniswerkers.
De grootste groep zelfstandigen draait meer dan 1.500 uur per jaar voor de opdrachtgevers die in dit onderzoek bevraagd zijn. Ook het aantal zelfstandigen dan tussen de 1.000 en 1.500 uur per jaar werkt is, met bijna een kwart, groot. De meeste bedrijven geven aan dat het werken met zelfstandig kenniswerkers de organisatie een voorsprong geeft t.o.v. andere bedrijven in de markt die dit niet of minder doen, al zegt bijna een kwart van de respondenten dit niet goed te weten. Een meerderheid vindt de actuele vakinhoudelijke kennis en bijbehorende vaardigheden van de door hen ingehuurde zzp ers beter in vergelijking met mensen in loondienst. Daarmee is dus duidelijk dat zelfstandigen toegevoegde waarde bieden t.o.v. werknemers. 60% van de bedrijven zou graag zien dat meer zpp ers de overstap maken van het zelfstandigen bestaan naar een loondienstverband, maar 21% van de respondenten ziet dit in de praktijk niet gebeuren. Een nieuw kabinet moet schijnzelfstandigheid bestrijden en voldoende ruimte bieden aan echte zzp ers voor een juiste balans tussen baanzekerheid en flexibilisering van de arbeidsmarkt. Het ontslagrecht moet op de schop, het verschil tussen vaste contracten en flexcontracten moet verminderd worden. Op lange termijn moet liberalisering van lonen (bijv. lagere lonen op latere leeftijd) meer ingeburgerd worden.
Maar liefst 84% ervaart niet dat, op basis van eenzelfde aantal uren, de kosten van een zzp er per saldo lager zijn dan de loonkosten (incluis risico opslag) van een vaste medewerker. Dit staat haaks op de conclusie van het CBS dat het zzp ers gemiddeld zo n tien procent minder verdienen dan werknemers in loondienst. Een zelfstandige zonder personeel verdiende in 2014 bruto gemiddeld bijna 32.000 euro, terwijl een werknemer bijna 36.000 euro kreeg. Dat de uitkomst haaks staat op deze cijfers komt door de doelgroep, de ondervraagde bedrijven werken met zelfstandige hoogopgeleide kenniswerkers, aan de bovenkant van de arbeidsmarkt. 56% van de respondenten vindt dat er ingegrepen moet worden wanneer concurrentie op arbeidsvoorwaarden ertoe leidt dat het in sommige sectoren alleen nog mogelijk zou zijn om als zzp er te werken (er vindt in dat geval vervanging van werknemers plaats). Bijna een derde (31%) vindt dat dit aan de markt is. Bijna de helft van de bedrijven (47%) vindt het recente voorstel van het CDA voor een basisverzekering die alle werkenden beschermt tegen loonverlies als ze niet kunnen werken een goed idee. Asscher ziet wel wat in CDA-plan voor ziektewet die ook voor zzp ers geldt Vakbonden positief Minister Lodewijk Asscher van sociale zaken vraagt de Sociaal-Economische Raad om advies over het CDAplan om te komen tot een nieuwe ziektewet voor alle werknemers én zelfstandigen zonder personeel (zzp ers). Het VVD-PvdA-kabinet hoopt met Prinsjesdag met een voorstel te komen op basis van het idee van oppositiepartij CDA. Asscher constateert met het CDA dat de groei van het aantal zzp ers een probleem is. Zij hebben vaak geen verzekering tegen ziekte en zijn daarom goedkoper dan gewone werknemers. Verder hebben bedrijven last van de verplichting om zieke werknemers twee jaar lang loon door te betalen; dat belemmert het aannemen van personeel. Regeringspartijen VVD en PvdA konden het de afgelopen jaren niet eens worden over het oplossen van deze problemen. In het voorstel van het CDA hoeven bedrijven nog maar acht weken loon door te betalen aan zieke werknemers. Daarna neemt een verzekering de kosten over. De eerste acht weken moeten zzp ers dus ook zelf het risico dragen, maar daarna zijn zij verzekerd tegen inkomstenderving. De PvdA reageerde eerder al positief op het voorstel. VVD en D66 zien er weinig in, met name omdat zij tegen een collectieve regeling zijn. Minister Asscher ziet nog beren op de weg, want bedrijven moeten ook na acht weken verantwoordelijk blijven voor reïntegratie. Maar hij put moed uit positieve respons van vakbonden en werkgeversorganisaties. (TROUW) VANDAAG 6, COMMENTAAR 21 Meer nieuws Ipv een basisverzekering werkloosheid voor iedereen, zou ik pleiten voor een basisinkomen voor iedereen. Daarbij kunnen ontslagregels verder worden versoepeld.