Leesprogramma Beestachtig Groep 5
INHOUD 1 Inleiding... 1 1.1 Doelstelling... 1 2 Het leesprogramma... 2 2.1 De Organisatie... 2 2.2 Voorbereiding... 2 2.3 Introductie in de klas... 2 2.4 Leerlingen met leesproblemen... 3 2.5 Doe de boekentest... 3 2.6 Boekpromotie door de leerkracht... 3 2.7 Leeslogboek in schoolwise... 4 3 Verwerkingssuggesties... 6 3.1 Woorden verzamelen... 6 3.2 Een lang verhaal... 7 3.3 Onvolledig verhaal... 7 3.4 Eigen boekentips bedenken... 7 4 Verwerkingssuggesties rond het thema... 8 4.1 Digitale dierenpuzzels... 8 4.2 Dierenwoordenwolk maken... 8 5 Bijlagen... 9 5.1 Woorden verzamelen... 10 5.2 Een Fresco: verhaal als lange gezamenlijke tekening... 11 Versie: augustus 2015
1 INLEIDING In groep 5 zijn leerlingen toe aan het leren kiezen van boeken. Ze kunnen nu goed lezen, hebben zelf met verschillende soorten boeken kennisgemaakt en gaan meer en meer m hun eigen smaak ontwikkelen. Hieraan vooraf gaat het leren kiezen uit een aanbod. Het kiezen vann de juiste boeken is essentieel in het bevorderen van leesplezier.. Boeken lezen werkt als een cirkel: het kiezen van het boek, het beleven, het waarderen en daarna, met de opgedane ervaring, weer kiezen, beleven en waarderen. Het Leesprogramma is een leesbevorderingsactiviteit waarbij leerlingen worden gestimuleerd een aantal boeken te lezen binnen een bepaald thema. Dit door hen een kleine beloning te geven voor het lezen (en verwerken) van ongeveer vijf boeken. 1.1 Doelstelling Het belangrijkste doel van het leesprogramma is in de eerste plaats het h lezen te stimuleren, maar daarnaast is het ook leuk om aan de hand van de boeken met de leerlingen een bepaald thema uit te werken. 1
2 HET LEESPROGRAMMA Het thema van dit Leesprogramma is dieren. Onder het motto: Beestachtig! Een aansprekend thema waar u vele kanten mee op kunt. Huisdieren, wilde dieren, uitgestorven dieren, fantasiedieren, knuffeldieren, vriendschap met dieren en hett beschermenn van dieren, voor elk wat wils. 2.1 De Organisatie Rondom het thema dieren gaan de leerlingenn lezen. Het lezen gebeurt in de klas; ; bijvoorbeeld het vaste vrij lezen kwartier per dag. Bij het leesprogramma krijgt iedere leerling eenn deelnemerspasje met daarop ruimte voor 5 stempels. Na ieder gelezen boek geeft u de leerling een stempel. Gedurende het project zijn er activiteiten te doen rond het thema dieren. Zo krijgt het thema meer betekenis en diepgang voor de leerlingen. Voor alle leerlingen zijn er beestachtig mooie boekenleggers. U kunt ze aan het begin uitdelen. Maar u kunt ze ook gebruiken om halverwege de periodee om de aandacht op hett leesprogramma een nieuwe impuls te geven. Geef ze bijvoorbeeld als cadeautje na het 2e of 3e gelezen boek. Tip: Lees een boek voor uit de meegeleverde collectie en alle leerlingen hebben een stempel verdient. Aan het einde van het project ontvangen allee leerlingen een oorkonde. Daarbij maakt het niet uit hoeveel stempels ze op hun pas hebben. 2.2 Voorbereiding U ontvangt: Deelnemerspasjes Oorkondes Boekenleggers Een collectie boeken passend bij het thema Dieren Stempeltje Vooraf doen: De geleverde boeken bekijken om voorkennis te hebben over dee beschikbare boeken De geleverde boeken duidelijk zichtbaarr in de klas neer zetten Bekijk de mee geleverde materialen Op http://educatie.debibliotheekhaarlemmermeer. nl/lessuggesties: o Handleiding Jigsaw bekijken o Handleiding Wordle bekijken 2.3 Introductie in de klas Plaats de boeken op een tafel zodat ze goed zichtbaar in de klas ten toon t gesteldd staan. Kleed de boekentafel eventueel aan met voorwerpen en posters die bij het thema horen zoals: knuffelbeesten, dierenposters. Laat de kinderen knuffelbeesten van huis meenemen. 2
U kunt het programma introduceren door fragmenten voor te (laten) lezen uit de boeken rond het thema. In het boekenkrat vindt u daartoe voldoende suggesties. Maak een keuzee voor één off meer boeken als startpuntt voor het leesprogramma. 2.4 Leerlingen met leesproblemen Voor leerlingen die moeite hebben met lezenn kunt u de nadruk leggen op de informatieve boeken. Bij dit onderwerp zijn deze heel goed te gebruiken. Misschien krijgt u juist hen enthousiast met boeken waarin wat minder de nadruk ligt op de tekstt en meer op de illustraties. Zijn er voor uw groep te weinig boeken voor zwakke lezers vraag dan advies aan de leescoördinator op uww school. Bedenk een manier om juist dezee leerlingen een handje te helpen. Geef ze een voorsprong door ze te laten beginnen met een pasje waar al een stempel in staat, of twee als a dat goed werkt. Tip: Het volmaken van het pasje is geen doel op zich. Ook minder gemotiveerde en geoefende lezers leveren een prestatie, ook al lezen ze maar één boek! Geef als stimulans eens eenn extra stempel voor bijvoorbeeld een dik boek of een bijzondere doe opdracht. 2.5 Doe de boekentest Met de boekentest leren de leerlingen spelenderwijs hoe ze een boek kunnen kiezen. Door het beantwoorden van de 10 vragen leren de leerlingen op een andere manierr naar een boek te kijken en te kiezenn dan alleen naar de voorkant. Doe de eerste keer de test klassikaal, laat dee leerlingen een boek kiezen uit de collectie. Bespreek na afloop de test met de leerlingen.. Wie heeft er meer ja dan nee scores?? Bij wie zijn de nee scores het hoogst, wat doe je dan als dat zo is? (Een ander boek kiezen en de test op nieuw doen). Het kan gebeuren dat een leerling na een paar hoofdstukken gelezenn te hebben aan geeft dat hij/zij het toch geen leuk boek vindt ondanks dat de ja scores het hoogst waren. w Geef de leerling de gelegenheid om een nieuw boek te kiezen enn de test opnieuw te maken. Belangrijk is dat ze plezier houden in lezen en zoveel mogelijk positievee leeservaringen opdoen. 2.6 Boekpromotie door de leerkracht Hou een boekenkring tijdens hett project op een vast moment van dee week. Nodig leerlingen uit om kort iets te vertellen over het boek dat ze lezen of net gelezen hebben. Laat ze eventueel een fragment voorlezen. Als leerkracht kunt u één of meerdere boeken inbrengen. Door een fragment voor te lezen stimuleert u leerlingen om het zelf te willen gaan lezen. Per boekenkring worden er maximaal vier korte presentatiess of activiteiten uitgevoerd. Na afloop van het leesprogramma kunt u doorgaan met regelmatig een e boekenkring houden. Maak dan gebruik van de boeken uit de schoolbibliotheek. 3
Terwijl uw leerlingenn aan het lezen zijn, leestt uzelf ook een boek van de geleverde collectie. Leerlingen worden vaak nieuwsgierig naar het boek dat de juf of meester zit te lezen. Zeker als u, zogenaamd, per ongeluk laat merken wat u van het boek vindt; grinnik tijdens het lezen verzucht wat spannend kijk verdrietig en/of snif af en toe tijdens het lezen zeg aan het eind van het stilleesmoment iets over het boek: o ik ben nu een spannend/grappig/zielig/enz. boek aan het lezen o ook een negatieve opmerking kan nieuwsgierig makend werken o Wat een raar boek / vies boek is dit zeg! Zorg dat u over enkele boeken wat meer kunt vertellen. Bijvoorbeeldd in welke plaats of tijd het verhaal speelt. Lees een pakkend zinnetje van de achterflap of vertel iets over het thema van het boek. De bedoeling hiervan is om leerlingen nieuwsgierigg te maken. Lees van zoveel mogelijk boeken een paar fragmenten. Gebruik daar het leeskwartier voor. Hieronder enkele algemene tips om boeken onder de aandacht te brengen: U kunt een boek introduceren door er één of twee pakkende fragmenten uitt voor te lezen en/of er iets over te vertellen. Wijs de leerlingen op eventuele leesdrempels: een saai begin, flash backs, vreemdee namen. Wanneer leerlingen hierop voorbereid zijn z hebben ze er minderr moeite mee. Bekijk van een aantal boeken uit de kratt het uiterlijk. Bekijk de kaft k en de titel. Bespreek met elkaar welke boeken leuk lijken en waarom. U kunt voorwerpen meenemen en latenn zien die betrekking hebben op de inhoud. Lees af en toe, bijvoorbeeld aan het eindd van de dag, uit een boek een stuk voor. Laat regelmatig leerlingen, die hun boekk met plezier gelezen hebben, iets over hun boek vertellen. Laat ze vertellen waarom ze het zo boeiend, leuk of grappig vonden. Boekenhoek: zorg voor een lekkere leesplek in de klas met eventueel een lekkere zitje, kussens, e.d.. Boek van de week. Zet elke week een boek, gedicht, auteur of illustratie centraal. Wissel de keuze af met die van de leerlingen. schoolwise heeft op de startpagina eenn boekencarrousel. Hierinn staan steeds tips van wisselende thema s. Daarnaast kunnen leerlingen tips krijgen viaa snuffelen en zoeken in de kast. 2.7 Leeslogboek in schoolwise Met schoolwise kunnen de leerlingen een leeslog bij houden, waarin per gelezen boek wordt aangegeven wat ze er van vonden. Deze leeslogs worden per leerlingg bewaard enn vormen een mooi online document aan het eind van de basisschool. Laat de leerlingen zien hoe ze in schoolwise een leeslog kunnen bijhouden: Een leeslog bijhouden gebeurt via de schoolwise Portal. Om gebruik te maken van het leeslog moet de leerling ingelogd zijn met zijn eigen gebruikersnaam en wachtwoord (hetzelfde als de bibliotheekinlog). Elke leerling kan een eigenn leeslog bijhouden, dat wil w zeggen zijn of haar mening geven over een gelezen boek. Dit staat los van het lenen van een boek. Het kunnen dus boeken uit de 4
Rode Draad zijn, maar ook eigen boeken vann thuis of geleende boeken in de schoolbibliotheek of openbare bibliotheek. Het doel van het leeslog is dat leerlingen leren reflecteren op een gelezen boek. Daarnaast iss het natuurlijk leuk voor de leerling zelf om te zien wat hij door de jaren heen h las en wat hij daar van vond. Als leerkracht kunt u de leeslogs van de leerlingen inzien, via het docentenmenu van schoolwise. Voor de leerling Je zoekt het boek op in de catalogus Klik op Leeslog Log in (als dat nog niet gebeurt is) Vul het aantal sterren in dat je het boek wil geven ( 1 tot en met 5) Beantwoord de vragen Er zijn verschillende formulieren voor onder,, midden en bovenbouw. De vraagstelling wordt steeds moeilijker. Klik op Bewaren. Het aantal sterren dat gegeven iss kan door andere leerlingen bekeken worden. Leerlingen kunnen elkaar hierdoor motiveren om een boek te lezen. 5
Voor de leerkracht Log met uw leerkrachten inlog. Ga naar het Docent menu Kies Leesloglijst Kies de gewenste klas Kies de gewenste leerling Bekijk de gelezen boeken en de mening van de leerling over het boek 3 VERWERKINGSSUGGESTIES Bij leesbevordering kunt u diverse werkvormen gebruiken waarmee je j kinderboeken onder de aandacht brengt en leerlingen stimuleert tott lezen. 3.1 Woorden verzamelen Nodig: bakjes of potjes voor de woorden papier en potloden Verzamel samen met de leerlingen tijdens het lezen woorden in bakjes of potjes.. Verzin vooraf samen welke woorden het worden. Bijvoorbeeld: grappige woorden,, moeilijke woorden, lieve woorden of woorden die bij het thema passen zoals; huisdier, lievelingsdier, dierentuin, beestachtig, namen van dieren, enz. Laat een groepje leerlingen uit de verschillende potten blindelings een woord trekken en daar een verhaal bij verzinnen. Voor meer informatie, zie bijlage 5.1 Woorden verzamelen. 6
3.2 Een lang verhaal Nodig: Een lange rol papier Tekenmateriaal Kies voor een zwervend verhaal: de personages gaan van plaats naar plaats en ontmoeten steeds s andere personages. Lees het verhaal (of een deel) voor, bespreek de verschillende episodes van het boek en schrijf ze op. Nummer en verdeel dee episodes. De kinderen tekenen t eenn episode in kleine groepjes van 2 of 3 kinderen. Verdeel de rol papier over het aantal episodes e van het boek. De personages moeten de leesrichting volgen: dus van links naar rechts verplaatsen. In de tekening mag tekst toegevoegd worden, bijvoorbeeld doorr tekstballonnen. Verbindt de episodes onderling met duidelijke elementen: een weg, de lucht, enz. Voor meer informatie, zie bijlage 5.2 Een Fresco: verhaal als lange gezamenlijke tekening. 3.3 Onvolledig verhaal Kies een boek uit de kist en lees het voor. Lees de laatste twee of drie hoofdstukken nog niett voor. Praat met de leerlingen over hett verhaal. Hoe zal het verhaal verder gaan? Is er een leerling die het boek al gelezen heeft en weet hoe het afloopt laat hij/zij dat nog niett verklappen? Laat de leerlingen een eigen einde aan het verhaal bedenken en dit opschrijven. o Natuurlijk mag hier flink bij gefantaseerd worden. Laat een aantal leerlingen hun afloop voorlezen. v Tot slot leestt u het boek uit. 3.4 Eigen boekentips bedenken Leerlingen kunnen zelf heel goed activiteitenn en suggesties bij de boeken en media verzinnen. Laat ze kennismaken met de boeken door ze te laten rouleren in de klas. Leerlingen bekijken ze in groepjes van twee en kiezen de boeken die ze leuk vinden. Hierna gaan ze met de boeken van hun keus aan de slag: ze verzinnen er opdrachtjes bij voor de ander. De leukstee vondsten kunnen doorr de hele groep worden gedaan. 7
4 VERWERKINGSSUGGESTIES ROND HET THEMA U kunt het thema dieren op verschillende manier uitdiepen in de klas. Hier volgen een aantal suggesties: 4.1 Digitale dierenpuzzels Op de website van de Bibliotheek Haarlemmermeer staat de handleiding Jigsaw (http://educatie.debibliotheekhaarlemmermeer.nl/lessuggesties) waarin stap voor stap uitgelegd hoe een en ander werkt. Neem deze als leerkracht door. Maak eerst een gezamenlijke puzzel op het digibord. Uw leerlingen komen om de beurt naar het digibord om een stukje van de puzzel te leggen. Daarna gaan de leerlingen zelfstandig of in tweetallen aan de slag. Tip: begin met een puzzel van maximaal 20 stukjes. Leerlingen gaan aan de slag met het maken van een digitale dierenpuzzel op de website Jigsawplanet: www.jigsawplanet.com Hiervoor kiezen ze een dier, bijvoorbeeld b uit het boek Springende pinguïns en lachendee hyena s. Off ze nemen het dier uit een e ander boek. Ze selecteren een mooie afbeelding via Google images, slaan de afbeelding op en kopiëren k de afbeelding naar de website. Wanneer dit te moeilijk blijkt te zijn, kan de leerkracht dit voor voordoen op het digibord. 4.2 Dierenwoordenwolk maken Op www.wordle.net maak je prachtige woordenwolken over allerlei onderwerpen. Het is heel eenvoudig. Selecteer een aantal woorden, kopiëren in het format, klikken op go en klaar is de Wordle. Voor uitgebreide handleidingen voor werken met Wordle in het onderwijs zie: http://educatie.debibliotheekhaarlemmermeer.nl/les suggesties handleiding Wordle. Stel gezamenlijk een Wordle samen. Selecteer op het digibord met de leerlingen huisdieren. Maakk hiervan een lijst. Vul deze in op de site, onder de knop Create, klik op go en klaar is je Wordle. Wanneer sommige huisdieren populairder zijn dan andere, maak dan onder de knop Advanced de Wordle. Vul achter ieder dier een cijfer in tussen de 10 en 100. Op de volgende manier: hond: 100, Poes: 10, enz. De populairste dieren krijgen een hoog cijfer, de minst populaire eenn laag cijfer. De woorden worden hierdoorr groter dan wel kleiner in de Wordlee afgebeeld. Hierna gaan de leerlingen in tweetallen aan de slag. Vraag ze een Wordle te maken met kernwoorden uit het boek. Een leukee manier om een boek te presenteren voor de klas. Alle Wordle s krijgen uiteraard eenn plek in de klas. 8
5 BIJLAGEN 9
5.1 Woorden verzamelen 10
5.2 Een Fresco: verhaal als lange gezamenlijke tekening 11