Zorgverzekeraars in Nederland Themameting: Zicht op goede zorg V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 1
Inhoud Inleiding 3 1 Beleving van de gezondheidszorg 2 De keuze voor een zorgverlener 13 3 Kwaliteit en transparantie in de gezondheidszorg 23 Het proces van contractering 31 Onderzoeksverantwoording 3 V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 2
Inleiding Zorgverzekeraars Nederland In opdracht van Zorgverzekeraars Nederland heeft Veldkamp onderzoek uitgevoerd onder het Nederlands publiek en zorgverleners rond het thema zicht op goede zorg. Het doel van dit onderzoek is om een beeld te geven van de rol die kwaliteit speelt in het informatie- en keuzeproces van zorggebruikers en de rol van zorgverzekeraars daarbij. Bij zorgverleners zijn daarnaast de opvattingen over de rol van zorgverzekeraars bij het bevorderen van de kwaliteit in kaart gebracht. Steekproef Om deze vragen te beantwoorden is onder beide doelgroepen kwantitatief onderzoek uitgevoerd. Hierbij is een steekproef van: n=826 personen uit het Nederlands publiek en n=13 zorgverleners ondervraagd. Het veldwerk is online uitgevoerd. De gegevens zijn in de periode van 10 tot en met 2 september 201 verzameld. Een verdere omschrijving van de uitvoering van het veldwerk is beschreven in de onderzoeksverantwoording, die als bijlage bij dit rapport is opgenomen. Indeling rapportage In dit rapport beschrijven we de uitkomsten van het onderzoek. Allereerst gaan we in het eerste hoofdstuk in op de beleving van de gezondheidszorg en maken we een vergelijking tussen de beleving van het Nederlands publiek en mensen die zelf werkzaam zijn in de zorg. Bij sommige vragen wordt in dit hoofdstuk een vergelijking gemaakt met het themaonderzoek Hoe houden we de zorg betaalbaar? dat Veldkamp in 2013 uitvoerde in opdracht van Zorgverzekeraars Nederland. Het tweede hoofdstuk gaat over hoe zorgconsumenten tot de keuze voor een bepaalde zorgverlener komen, wat zij daarbij belangrijk vinden en wat ze daarbij verwachten van hun zorgverzekeraar. Het derde hoofdstuk gaat over hoe zorgverleners aankijken tegen de geboden kwaliteit en transparantie in de zorg. In het afsluitende hoofdstuk gaan we dieper in op het proces van contractering en brengen we de adviezen in kaart die zorgverleners geven om dit proces van te verbeteren. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 3
Samenvatting (1/3) Men blijft de zorg met financiële onderwerpen associëren Veel Nederlanders denken bij de term gezondheidszorg aan financiële zaken zoals de hoge kosten van de zorg (1%) of aan de bezuinigingen in de zorg (11%). Ook mensen die zelf in de zorg werken associëren de gezondheidszorg relatief vaak met bezuinigingen (2%), de achteruitgang van de zorgkwaliteit (20%) of juist met de goede kwaliteit van de geboden zorg (18%). De problemen in de zorg zijn volgens Nederlanders financieel van aard Gevraagd naar de belangrijkste problemen in de zorg noemen Nederlanders net als in 2013 ook vaak problemen die financieel van aard zijn. Bezuinigingen (1%) en een te hoog eigen risico (1%) worden in 201 het vaakst genoemd. Deze twee problemen worden dit jaar vaker genoemd dan in 2013. In dat jaar noemde men de te hoge salarissen van bestuurders nog als belangrijkste probleem (6% in 2013 versus 0% in 201). Ten opzichte van 2013 zijn er weinig veranderingen, alleen het aantal Nederlanders dat geldverspilling als belangrijk probleem beschouwd is het afgelopen jaar afgenomen van 6% in 2013 naar 39% in 201. Zorgverleners zien meer problemen die met de organisatie van de zorg te maken hebben Zorgverleners noemen een teveel aan bezuinigingen (61%) en de salarissen van bestuurders en de salarissen van de bestuurders (3%) vaak als belangrijk probleem. Vaker dan het Nederlands publiek noemt men daarnaast problemen die gerelateerd zijn aan de organisatie van de gezondheidszorg. Zo vindt 61% dat de zorgverzekeraars teveel macht hebben, is 8% van mening dat er onvoldoende personeel is in de zorg en vindt 6% dat de marktwerking in de zorg niet leidt tot betere zorg. Men is tevreden over de kwaliteit van de gezondheidszorg Net als in 2013 is een ruime meerderheid van de Nederlanders tevreden over de kwaliteit van de gezondheidzorg. Het aantal tevreden Nederlanders is het afgelopen jaar wel iets afgenomen: vond in 2013 6% de kwaliteit van de zorg nog (heel) goed, in 201 is dat gedaald tot 0%. De tevredenheid onder zorgverleners over de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg relatief hoog: 81% vindt de zorg (heel) goed.. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201
Samenvatting (2/3) Kostenvergoeding is belangrijk bij de keuze van een zorgverlener Dat de kosten van een behandeling worden vergoed, is voor driekwart van de Nederlanders reden om voor een bepaalde zorgverlener te kiezen. Voldoende ervaring van de zorgverlener, zorgverleners die luisteren en tijd nemen voor hun patiënten en een aanbeveling door de huisarts zijn keuzemotieven die door ongeveer de helft van de Nederlanders belangrijk worden gevonden. Men is tevreden over de keuzemogelijkheden Driekwart is tevreden over de keuzemogelijkheden bij het selecteren van zorgverleners. Mensen die recent of wat langer geleden een zorgverlener hebben gekozen, hebben dat in de helft van de gevallen zelf gedaan. In een derde van de gevallen maakte de huisarts de keuze voor hen. De helft van de mensen die zelf voor een zorgverlener koos, heeft van tevoren informatie ingewonnen over de bewuste zorgverlener. Zes op de tien deden dat via internet, vier op de tien deden dat via mensen in de sociale omgeving. De gevonden informatie wordt doorgaans goed beoordeeld: zo gaf 63% aan dat de informatie nuttig was bij het maken van de keuze voor een zorgverlener, voor 31% hielp de informatie een beetje. Huisartsen, patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars als informatieverstrekkers Huisartsen, patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars worden door zeven tot acht op de tien Nederlanders gezien als partijen die informatie beschikbaar zouden moeten hebben over de kwaliteit van zorgverleners. Beoordelingssites op internet worden door zes op de tien genoemd. Andere zorgverleners worden door een derde genoemd. De dekking van de verzekering is goed bekend Acht op de tien Nederlanders geven aan te weten waar ze informatie kunnen vinden over de dekking van hun zorgverzekering. Toch heeft een derde weleens een behandeling ondergaan waarvan men vooraf niet wist of die vergoed werd. Voor zeven op de tien is het duidelijk waarom zorgverzekeraars wel of geen contracten sluiten met bepaalde zorgverleners. Bij dit contracteringsproces denkt een ruime meerderheid dat de prijs, de kwaliteitsnormen, ervaring, deskundigheid en veiligheidsaspecten belangrijke factoren zijn. Als het aan de Nederlander zelf ligt, zou de prijs een kleinere rol bij contractering van zorgverleners mogen spelen en veiligheidsaspecten juist een grotere rol.. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201
Samenvatting (3/3) Transparantie in zorgkwaliteit is gewenst Acht tot negen op de tien zorgverleners (artsen, specialisten, apothekers en verplegers) vinden dat zorgverzekeraars, patiënten en andere zorgverleners inzicht moeten hebben in de kwaliteit van zorg van hun eigen praktijk of instelling. Slechts een klein deel vindt dat de zorgkwaliteit van de eigen praktijk of instelling op dit moment al voldoende inzichtelijk is. Kwaliteit wordt verschillend inzichtelijk gemaakt Zorgpraktijken en instellingen maken de kwaliteit van hun zorg op verschillende manieren duidelijk. Naar patiënten toe wordt dit vaak via internet (22%) en persoonlijke voorlichting (1%) gedaan. Naar zorgverleners wordt dit vaak inzichtelijk gemaakt door middel van keurmerken (1%) en internet (1%). Voor zorgverzekeraars wordt het vaak inzichtelijk gemaakt door cijfers en statistieken (1%) en keurmerken (11%). Behandelfrequentie als criterium voor kwaliteit Zes op de tien Nederlanders én zorgverleners zien de behandelfrequentie van zorgverleners en de waardering van andere patiënten als criterium voor goede kwaliteit. Daarnaast zien zorgverleners de registratie in het BIG-register (68%) als goede graadmeter van kwaliteit. Zorgverleners en het Nederlands publiek denken anders over kwaliteitsverschillen in de zorg Ruim de helft van de Nederlanders denkt dat er kwaliteitsverschillen zijn tussen zorgverleners. Zorgverleners denken dat zelf minder vaak: volgens vier op de tien zijn er grote kwaliteitsverschillen. Zorgverleners denken dat er veel overeenstemming is over wat de belangrijkste kwaliteitscriteria zijn. Van de artsen en apothekers denken zes op de tien dat er binnen hun beroepsgroep overeenstemming is over de kwaliteitscriteria. Bij verplegers is de consensus nog groter: in deze beroepsgroep denkt driekwart dat er overeenstemming over de kwaliteitscriteria. Zorgverleners zijn kritisch over het proces van contractering Vier op de tien artsen zeggen volledig of grotendeels op de hoogte te zijn van de criteria waar zorgverzekeraars op letten bij de contractering van hun praktijken. Onder verpleegkundigen is die kennis een stuk lager en geeft de helft aan niet te weten waar zorgverzekeraars op letten. Over het proces van contractering zijn zorgverleners kritisch: 6% van de artsen en apothekers geeft aan dat het proces slecht verloopt. Een minderheid heeft tips om het proces te verbeteren. Met meest genoemd worden: meelopen in het werkveld (8%), minder naar de kosten kijken (%) en meer naar patiënten luisteren. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 6.
1 Beleving van de gezondheidszorg
Waar denkt men aan bij de term gezondheidszorg? Veel Nederlanders denken bij de term gezondheidszorg aan neutrale begrippen zoals zieken- en verpleeghuizen (1%) en medische specialisten zoals artsen (12%). Ook denkt men vaak aan financiële zaken als hoge kosten (1%) en bezuinigingen of dat er minder geld naar de zorg gaat (11%). Zorgverleners denken relatief aan bezuinigingen (2%), verslechtering van de zorg (20%) of de goede kwaliteit van de zorg (18%). Wat is het eerste waar u aan denkt bij het onderwerp de gezondheidszorg in Nederland? (open vraag)* ziekenhuis / verpleeghuis hoge kosten zorg arts / huisarts /specialist bezuinigingen / minder geld voor de zorg verslechtering / achteruitgang zorg goede kwaliteit zorg ouderen en gehandicaptenzorg verzekeraars / verzekerings(premie) eigen bijdrage stijgende kosten slechte zorg medische hulp kosten / betaalbaarheid bureaucratie NL Publiek 201 (n=826) 3 2 3 2 1 6 6 8 8 8 12 11 10 1 1 18 20 2 0 30 60 % Verschil in leeftijd Jongeren van 18 tot en met 2 jaar denken relatief vaak aan neutrale begrippen zoals zieken- en verpleeghuizen (28%) en medisch specialsiten zoals artsen (22%). De associaties van ouderen wijken niet veel af van het Nederlands gemiddelde. Alleen - tot en met 6-jarigen denken bovengemiddeld vaak aan verslechtering van de zorg (20%). Zorgverleners (n=13) * Alleen antwoordcategorieën van % bij één van de twee groepen of meer zijn in de grafiek weergegeven. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 8
Denken zorgverleners aan hetzelfde bij de term gezondheidszorg? Er zijn grote onderlinge associatieverschillen bij de zorgverleners. Zo denken artsen en apothekers relatief vaak aan de goede kwaliteit van de zorg (3%), terwijl verpleegkundigen relatief vaak aan bezuinigingen en verslechtering van de zorg denken (respectievelijk 2% en 23%). Wat is het eerste waar u aan denkt bij het onderwerp de gezondheidszorg in Nederland? (open vraag; n=13)* goede kwaliteit zorg bezuinigingen / minder geld voor de zorg verslechtering / achteruitgang zorg kosten / betaalbaarheid toegankelijkheid hoge kosten zorg bureaucratie arts / huisarts /specialist ziekenhuis / verpleeghuis medische hulp hervormingen ouderen en gehandicaptenzorg 3 12 12 2 12 23 6 1 6 10 3 3 9 3 6 0 30 60 % artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) * Alleen antwoordcategorieën van % of meer zijn in de grafiek weergegeven. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 9
Wat zijn volgens het Nederlands publiek belangrijke problemen in de zorg? De belangrijkste problemen in de gezondheidszorg zijn volgens het Nederlands publiek financieel van aard. De bezuinigingen in de zorg en de hoogte van het eigen risico worden het vaakst genoemd. Beide problemen worden vaker genoemd dan in 2013. De salarissen van de bestuurders - door de helft van de Nederlanders als probleem genoemd - en geldverspilling in de zorg worden minder vaak dan in 2013 genoemd. Wat zijn volgens u de belangrijkste problemen in de gezondheidszorg? (maximaal vijf antwoorden mogelijk) er wordt te veel bezuinigd in de gezondheidszorg het eigen risico is te hoog de salarissen van de bestuurders zijn te hoog de premie van de zorgverzekering is te hoog de zorgverzekeraars hebben te veel macht er wordt veel geld verspild in de zorg kosten gezondheidszorg voor de samenleving zijn te hoog de marktwerking in de gezondheidszorg leidt niet tot betere zorg er is onvoldoende personeel in de gezondheidszorg te veel behandelingen worden door de zorgverzekering niet gedekt de wachtlijsten voor behandeling zijn te lang zorgverleners plegen veel fraude 1 12 11 16 23 18 3 3 32 31 31 31 39 1 6 1 6 3 6 0 6 probleem leeft sterk probleem leeft redelijk sterk probleem leeft niet of nauwelijks 0 0 100 % Verschil in leeftijd Ouderen hebben een andere probleemperceptie dan jongeren. 6-plussers vinden vaker dan gemiddeld dat de salarissen van de bestuurders te hoog zijn (62%) en dat zorgverzekeraars te veel macht hebben (%). Jongeren tot 2 jaar vinden de premie en het eigen risico relatief vaak te hoog (beide 62%). NL publiek 201 (n=826) NL publiek 2013 (n=802) V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 10
Zien zorgverleners andere problemen dan het Nederlands publiek? Mensen die zelf in de gezondheidszorg werken vinden in vergelijking met het Nederlands publiek de bezuinigingen en de macht van de zorgverzekeraars vaker een belangrijk probleem. Ook de marktwerking in de zorg en het gebrek aan personeel worden door zorgverleners veel vaker genoemd dan door het Nederlands publiek. Wat zijn volgens u de belangrijkste problemen in de gezondheidszorg? (maximaal vijf antwoorden mogelijk) Grote verschillen zorgverleners er wordt te veel bezuinigd in de gezondheidszorg het eigen risico is te hoog de salarissen van de bestuurders zijn te hoog de premie van de zorgverzekering is te hoog de zorgverzekeraars hebben te veel macht er wordt veel geld verspild in de zorg kosten gezondheidszorg voor de samenleving zijn te hoog de marktwerking in de gezondheidszorg leidt niet tot betere zorg er is onvoldoende personeel in de gezondheidszorg te veel behandelingen worden door de zorgverzekering niet gedekt de wachtlijsten voor behandeling zijn te lang zorgverleners plegen veel fraude 1 61 1 28 0 3 6 2 61 39 38 3 2 32 6 31 8 23 1 1 11 0 0 80 % NL publiek 201 (n=826) totaal zorgverleners (n=13) Artsen en apothekers kijken anders tegen de problemen in de gezondheidszorg aan dan verpleegkundigen. Hieronder staan de grootste verschillen. Voor verpleegkundigen zijn bezuinigingen en de salarissen van de bestuurders de grootste problemen. Artsen en apothekers denken daarentegen dat de belangrijkste problemen de macht van de zorgverzekeraars en de marktwerking zijn. % 100 0 0 6 2 te veel bezuinigd 61 26 salarissen bestuurders 28 8 premie te hoog verpleegkundigen (n=11) 88 38 3 macht zorgverzekeraars marktwerking artsen/apothekers (n=262) 3 33 onvoldoende personeel V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 11
Hoe beoordelen Nederlanders de kwaliteit van de gezondheidszorg? De kwaliteit van de gezondheidszorg wordt door het Nederlands publiek duidelijk niet als probleem gezien. Een ruime meerderheid van de Nederlanders is (zeer) tevreden over de kwaliteit van de gezondheidszorg in Nederland (0%). Dit percentage is wel lager dan in 2013 (6%). Zorgverleners zijn vaker tevreden over de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg dan het Nederlands publiek. Dit geld in het bijzonder voor artsen en apothekers (92% vindt de zorg (heel) goed). Hoe vindt u de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg in het algemeen? Nederlands publiek Zorgverleners % 100 6 6 1 38 0 6 68 6 1 0 26 NL publiek 201 2 NL publiek 2013 16 19 totaal zorgverleners verpleegkundigen 6 artsen/ apothekers heel slecht slecht niet goed of slecht goed heel goed V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 12
2 De keuze voor een zorgverlener
Wat vinden Nederlanders belangrijk bij de keuze voor een zorgverlener? Vergoeding van de kosten is de belangrijkste keuzefactor voor een zorgverlener. Voldoende ervaring van de zorgverlener, zorgverleners die de tijd voor hun patiënten nemen en een aanbeveling van de huisarts worden door de helft van het Nederlands publiek belangrijk gevonden. Welke van de volgende zaken vindt u belangrijk bij het kiezen van een zorgverlener? Basis: Nederlands publiek (n=826) dat de kosten worden vergoed door mijn zorgverzekeraar voldoende ervaring van de zorgverlener luisteren/de tijd voor mij nemen 3 3 aspecten die door door de meerderheid belangrijk worden gevonden dat mijn huisarts hem/haar aanbeveelt 0 goede beoordeling in vergelijkend onderzoek 33 voldoen aan de normen van de beroepsgroep weinig reistijd naar zorgverlener dat mensen in mijn omgeving hem/haar aanbevelen 2 2 32 aspecten die door de minderheid belangrijk worden gevonden geen van deze 2 0 0 100 % V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 1
Vinden Nederlanders dat er genoeg zorgverleners te kiezen vallen? Driekwart van de Nederlanders vindt dat er (ruim) voldoende te kiezen valt bij het selecteren van zorgverleners. Circa één op de tien vindt dat er onvoldoende keuze is. De meest genoemde reden hiervoor is dat hun zorgverzekeraar geen contract heeft met bepaalde zorgverleners. Vindt u dat er voldoende te kiezen valt bij het selecteren van zorgverleners? Basis: Nederlands publiek (n=826) U gaf aan dat er te weinig te kiezen valt bij het selecteren van zorgverleners. Welke van de volgende zaken spelen hierbij een rol? Basis: alleen gevraagd aan mensen die vinden dat er te weinig te kiezen valt bij de keuze voor een zorgverlener (n=93) mijn zorgverzekeraar contracteert niet alle zorgverleners 66% 10% 1% Waarom vindt men dat er onvoldoende te kiezen valt? er zijn weinig zorgverleners in mijn regio 26 1% 9% ik vind het moeilijk om te kiezen 26 mijn huisarts geeft mij hierin geen keuze 13 ruim voldoende voldoende onvoldoende zeer onvoldoende weet niet Diversen 11 0 0 100 % V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 1
Hoe maakt men de keuze voor een zorgverlener en vindt men deze keuze belangrijk? De helft van de Nederlanders die onlangs voor een zorgverlener moest kiezen deed dit zelfstandig (3%). Voor ongeveer een derde van de mensen die onlangs een zorgverlener moesten kiezen, maakte de huisarts de keuze (31%). De keuze voor een zorgverlener wordt door acht op de tien Nederlanders heel belangrijk (2%) of belangrijk gevonden (30%). Als u denkt aan de laatste keer dat u voor uzelf of voor iemand anders een nieuwe zorgverlener moest kiezen waar u nog geen contact mee had, wat zocht u toen? Basis: Nederlands publiek (n=826) Als u denkt aan de laatste keer dat u voor uzelf of voor iemand anders een zorgverlener moest kiezen, hoe is dat toen gegaan? Basis: iedereen die onlangs een zorgverlener heeft gekozen (n=91) Hoe belangrijk was deze keuze toen voor u? Basis: iedereen die onlangs een zorgverlener heeft gekozen (n=91) niet van toepassing 1 een medisch specialist een fysiotherapeut 12 23 3% 31% 2% 1% 1% een tandarts of orthodontist 9 12% % 30% een huisarts een andere zorgverlener 6 zelfstandig geselecteerd heel belangrijk een psychotherapeut 3 0 0 100 % mijn huisarts heeft voor mij gekozen kreeg automatisch een zorgverlener toegewezen weet het niet meer belangrijk niet zo belangrijk helemaal niet belangrijk V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 16
Wint men informatie in over zorgverleners en zo ja, hoe doet men dit? Ongeveer de helft van de Nederlanders die onlangs voor een bepaalde zorgverlener heeft gekozen, heeft van tevoren informatie ingewonnen over de kwaliteit van deze zorgverlener. Het vaakst wordt daar internet voor gebruikt (8%) of wint men informatie in bij mensen in de omgeving (2%). Ruim een derde van deze groep mensen geeft aan dat de gezochte informatie gemakkelijk te vinden was, een kwart geeft aan dat deze informatie moeilijk te vinden was. Als u denkt aan de laatste keer dat u voor uzelf of voor iemand anders een zorgverlener moest kiezen, hebt u toen informatie ingewonnen om de kwaliteit van de zorgverleners te kunnen beoordelen? Basis: iedereen die onlangs een zorgverlener heeft gekozen (n=91) Waar hebt u deze informatie ingewonnen? Basis: iedereen die onlangs een zorgverlener heeft gekozen en hierover vantevoren informatie heeft ingewonnen (n=2) Hoe moeilijk of gemakkelijk was het om informatie te vinden over de kwaliteit van zorgverleners? Basis: iedereen die onlangs een zorgverlener heeft gekozen en hierover van tevoren informatie heeft ingewonnen (n=2) internet 8 mensen in mijn omgeving 2 28% ja: 9% nee: 1% mijn huisarts patiëntenorganisatie 9 3 39% 8% % 20% mijn zorgverzekeraar 8 63% 63% gaf aan dat de informatiehielp bij het maken van een keuze. Bij 31% hielp de informatie een beetje en bij 6% hielp de informatie niet. een andere zorgverlener diversen gemeentegids 6 1 0 0 100 % zeer moeilijk tamelijk moeilijk niet moeilijk, niet gemakkelijk tamelijk gemakkelijk heel gemakkelijk V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 1
Waar zou informatie over de kwaliteit van zorgverleners beschikbaar moeten zijn? Huisartsen (8%), patiëntenorganisaties (2%) en zorgverzekeraars (6%) worden alle drie gezien als partijen waar een ruime meerderheid van de Nederlanders van vindt dat zij informatie over de kwaliteit van zorgverleners zouden moeten hebben. Beoordelingssites op internet worden door 9% genoemd. Van zorgverleners wordt minder vaak verwacht dat zij informatie over andere zorgverleners hebben. Waar zou informatie over de kwaliteit van zorgverleners beschikbaar moeten zijn? Basis: Nederlands publiek (n=826) bij huisartsen 8 20 2 bij patiëntenorganisaties 2 2 3 bij zorgverzekeraars 6 26 8 op beoordelingssites op internet 9 29 12 bij andere zorgverleners 3 0 1 0% 0% 100% zeker eventueel niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 18
Wat weten Nederlanders over de dekking van hun zorgverzekering? Acht op de tien weten waar zij informatie kunnen vinden over de dekking van hun zorgverzekering. Toch heeft bijna een derde van de Nedderlanders weleens een behandeling gehad waarbij zij vooraf niet wisten of de behandeling werd vergoed. Voor zeven op de tien Nederlanders is het duidelijk waarom hun zorgverzekeraar al dan niet een contract heeft met bepaalde zorgverleners. Weet u waar u informatie kunt vinden over wat wel en niet wordt gedekt door uw zorgverzekering? Basis: Nederlands publiek (n=826) Heeft u weleens een behandeling gehad waarbij u vooraf niet wist of deze behandeling vergoed werd door uw verzekeraar? Basis: Nederlands publiek (n=826) Is voor u duidelijk waarom uw zorgverzekeraar wel of niet een contract heeft met een zorgverlener? Basis: Nederlands publiek (n=826) ja: 81% nee: 19% ja: 0% nee: 30% ja: 31% nee: 69% V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 19
Wat vinden Nederlanders belangrijk bij de contractering van zorgverleners door zorgverzekeraars? De prijs, de kwaliteitsnormen, ervaring en deskundigheid, het resultaat van geleverde zorg en veiligheid zijn allemaal aspecten waar een ruime meerderheid van denkt dat zij belangrijk zijn voor zorgverzekeraars bij het afsluiten van contracten met zorgverleners. Hoe belangrijk denkt u dat de volgende aspecten voor zorgverzekeraars zijn als zij contracten afsluiten met zorgverleners? Basis: Nederlands publiek (n=826) prijs 6 1 8 1 kwaliteitsnormen 36 1 1 ervaring en deskundigheid 3 1 9 1 resultaat of effect van geleverde zorg 31 8 1 6 veiligheidsaspecten 29 1 12 1 deelname aan netwerk van zorgverleners 13 6 28 10 aantal andere zorgverleners in de regio 1 1 2 3 8 0% 0% 100% heel belangrijk belangrijk niet zo belangrijk helemaal niet belangrijk weet niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 20
Wat vinden Nederlanders belangrijk bij de contractering van zorgverleners door zorgverzekeraars? Ervaring en deskundigheid, het resultaat van geleverde zorg, kwaliteitsnormen en veiligheid zijn allemaal aspecten waar een ruime meerderheid van vindt dat dat zij belangrijk zouden moeten zijn voor zorgverzekeraars als zij een contract met zorgverleners afsluiten. Hoe belangrijk vindt u dat deze aspecten zouden moeten zijn voor zorgverzekeraars als zij contracten afsluiten met zorgverleners? Basis: Nederlands publiek (n=826) ervaring en deskundigheid 9 3 2 resultaat of effect van geleverde zorg 9 3 3 kwaliteitsnormen 9 3 3 veiligheidsaspecten 2 0 prijs 31 2 18 6 deelname aan netwerk van zorgverleners 22 2 2 aantal andere zorgverleners in de regio 21 0 2 0% 0% 100% heel belangrijk belangrijk niet zo belangrijk helemaal niet belangrijk weet niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 21
Hoe kijken Nederlanders aan tegen de contractering van zorgverleners door zorgverzekeraars? De prijs is een aspect waarvan veel Nederlanders denken dat dit een belangrijke rol speelt bij de contractering van zorgverleners. (8%) terwijl dit volgens minder Nederlanders belangrijk zou moeten zijn (3%). Aan de andere kant van het spectrum staan de veiligheidsaspecten: 80% denkt dat dit belangrijk is bij de contractering van zorgverleners, terwijl 92% vindt dat dit belangrijk zou moeten zijn. Wat denkt men dat zorgverzekeraars belangrijk vinden bij contractering en wat vindt men dat belangrijk zou moeten zijn? Alle percentages zeer belangrijk en belangrijk zijn naast elkaar gezet. Basis: Nederlands publiek (in %; n=826) Aspecten die volgens Nederlanders minder belangrijk zouden moeten zijn Aspecten die volgens Nederlanders belangrijker zouden moeten zijn 8 3 6 61 9 6 8 93 93 9 86 92 8 80 prijs aantal zorgverleners in de regio deelname aan netwerk van zorgverleners kwaliteitsnormen resultaat of effect van geleverde zorg ervaring en deskundigheid veiligheidsaspecten is (heel) belangrijk zou (heel) belangrijk moeten zijn V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 22
3 Kwaliteit en transparantie in de gezondheidszorg
Moeten anderen inzicht krijgen in de kwaliteit van het zorgaanbod? Zowel artsen, apothekers als verpleegkundigen zijn het er in ruime mate over eens dat zorgverzekeraars, patiënten en andere zorgverleners inzicht moeten krijgen in de kwaliteit van de zorg van hun praktijk of instelling. Slechts een klein deel van deze groepen vindt echter dat de kwaliteit van de geleverde zorg op dit moment al inzichtelijk is voor zorgverzekeraars, patiënten en andere zorgverleners. Vindt u dat anderen inzicht zouden moeten krijgen in de kwaliteit van de zorg die uw praktijk/instelling levert? Vindt u dat de kwaliteit van de zorg die uw praktijk of instelling levert voldoende inzichtelijk is voor anderen? Zorgverzekeraars artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) 8 8 22 1 Voor zorgverzekeraars artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) 19 2 12 3 18 2 9 Patiënten artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) 9 9 Voor Patiënten artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) 1 1 22 2 6 9 13 Andere zorgverleners artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) 93 88 12 Voorandere zorgverleners artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) 1 20 23 20 1 6 19 0% 0% 100% 0% 0% 100% moet wel inzicht krijgen moet geen inzicht krijgen zeer inzichtelijk niet zo inzichtelijk helemaal niet inzichtelijk weet niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 2
Hoe maken zorgverleners de kwaliteit voor anderen inzichtelijk? Zorgverleners maken de kwaliteit van de zorg van hun praktijk of instelling op verschillende manieren inzichtelijk. Als het gaat om zorgconsumenten, wordt daar vaak internet (22%) of persoonlijk (1%) voorlichting voor gegeven. Als het zorgverleners betreft, gebruiken zorgverleners vaak keurmerken (1%) of internet (1%). Bij zorgverzekeraars wordt vaak gebruik gemaakt van cijfers en statistieken (1%) en keurmerken (11%).. Hoe maakt uw praktijk of instelling de kwaliteit van zorg inzichtelijk voor patiënten? Hoe maakt uw praktijk of instelling de kwaliteit van zorg inzichtelijk voor zorgverleners? Hoe maakt uw praktijk of instelling de kwaliteit van zorg inzichtelijk voor zorgverzekeraars? website / internet 22 keurmerken 1 cijfers en statistieken 1 (persoonlijke) voorlichting 1 website internet 1 keurmerken 11 enquêtes 10 door openheid en transparantie 12 indicatoren 9 contact met patiënten onderhouden 10 jaarverslag 8 inspectie keurmerken 9 overleg en gesprekken jaarverslag folders 9 cijfers en statistieken contacten met zorgverzekeraars informatie geven 9 zorgkaarten / dossiers zorgkaarten / dossiers door openheid en transparantie 9 na- en bijscholing 6 complicatie(registratie) overleg en gesprekken 6 (persoonlijke) voorlichting 6 kan niet toelichten cijfers en statistieken indicatoren diversen 18 weet niet weet niet 12 weet niet 16 0 2 0 % 0 2 0 % 0 2 0 % Artsen en apothekers maken relatief veel gebruik van internet (31%) en persoonlijke voorlichting (23%). Artsen en apothekers maken relatief veel gebruik van overleg of (persoonlijke) gesprekken (1%) en indicatoren (11%). Artsen en apothekers maken relatief veel gebruik van indicatoren (16%) en keurmerken (18%). Verpleegkundigen weten het relatief vaak niet (20%) V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 2
Welke informatie helpt zorgconsumenten bij de keuze voor zorgverleners? De meerderheid van het Nederlands publiek ziet de behanddelfrequentie van zorgverleners, de waardering van andere patiënten, de registratie in het BIG-register en het aantal jaren werkervaring van zorgverleners als informatie die hen kan helpen bij de keuze voor een zorgverlener. De mening van de zorgverleners is grotendeels hetzelfde, maar wijkt op enkele punten af. Zo zien zij vaker dan het Nederlands publiek de BIG-registratie en de opleiding van de zorgverlener als informatie die zorgconsumenten bij hun keuze kunnen helpen. Welke van de volgende soorten informatie over kwaliteit kunnen zorgconsumenten helpen bij het kiezen van een zorgverlener? hoe vaak een zorgverlener een bepaalde behandeling doet hoe deze zorgverlener door andere patiënten wordt gewaardeerd of de zorgverlener geregistreerd staat (in het BIG-register) hoeveel jaar ervaring een zorgverlener heeft 63 6 62 6 2 68 1 9 door de meerderheid van het Nederlands publiek genoemd als indicator voor kwaliteit of de zorgverlener weleens is berispt of gewaarschuwd door een tuchtcollege 3 hoeveel complicaties / incidenten zich gemiddeld voordoen bij een behandeling hoe de zorgverlener door vakgenoten wordt beoordeeld 3 3 38 door een minderheid van het Nederlands publiek genoemd als indicator voor kwaliteit welke opleiding een zorgverlener heeft gevolgd 22 2 diversen 3 NL publiek 201 (n=826) 0 0 100 % totaal zorgverleners (n=13) V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 26
Verschillen tussen zorgverleners onderling: welke informatie over de kwaliteit helpt zorgconsumenten bij de keuze voor een zorgverlener? Artsen, apothekers en verpleegkundigen verschillen in hun opvatting over welke soorten kwaliteitsinformatie zorgconsumenten het beste kunnen helpen bij het kiezen van een zorgverlener. Zo noemen verpleegkundigen de registratie in het BIG-register vaker dan artsen en apothekers. Op hun beurt noemen zij vaker het aantal compicaties bij een behandeling en de beoordeling door vakgenoten als goede graadmeter voor kwaliteit. Welke van de volgende soorten informatie over kwaliteit kunnen zorgconsumenten helpen bij het kiezen van een zorgverlener? of de zorgverlener geregistreerd staat (in het BIG-register) hoe vaak een zorgverlener een bepaalde behandeling doet hoe deze zorgverlener door andere patiënten wordt gewaardeerd hoeveel jaar ervaring een zorgverlener heeft 9 0 68 63 1 8 9 door de meerderheid genoemd als indicator voor kwaliteit hoeveel complicaties / incidenten zich gemiddeld voordoen bij een behandeling welke opleiding een zorgverlener heeft gevolgd 0 2 3 door een (krappe) minderheid genoemd als indicator voor kwaliteit hoe de zorgverlener door vakgenoten wordt beoordeeld of de zorgverlener weleens is berispt of gewaarschuwd door een tuchtcollege 29 33 3 3 diversen 2 10 0 0 100 % artsen / apothekers (n=262) verpleegkundigen (n=11) V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 2
Zijn er kwaliteitsverschillen tussen zorgverleners? Het Nederlands publiek schat de kwaliteitsverschillen tussen zorgverleners groter in dan mensen die zelf in de zorg werken. In de optiek van meer dan de helft van de Nederlanders zijn de kwaliteitsverschillen tussen zorgverleners zeer groot (9%) of groot (%). Vier op de tien zorgverleners denken dat de kwaliteitsverschillen zeer groot (6%) of tamelijk groot (3%) zijn. Tussen zorgverleners zijn er wel verschillen: artsen en apothekers denken minder vaak dat de kwaliteitsverschillen groot zijn (respectievelijk % en 28%). Hoe groot denkt u dat de kwaliteitsverschillen tussen zorgverleners zijn? NL Publiek (n=826) 9 3 6 zorgverleners totaal (n=13) 6 3 32 10 1 6 artsen / apothekers (n=262) 28 18 32 verpleegkundigen (n=11) 36 2 1 0% 0% 100% zeer groot tamelijk groot niet groot, niet klein tamelijk klein zeer klein weet niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 28
Zien zorgverleners het als hun verantwoordelijkheid om hun patiënten bij doorverwijzing te informeren over de kwaliteit van zorg? Driekwart van de artsen en apothekers zien het volledig (31%) of grotendeels (%) als hun verantwoordelijkheid om patiënten te informeren over de kwaliteit van zorg als ze hun patiënten doorverwijzen. Verpleegkundigen verwijzen minder vaak door. Zij zien het dan ook minder vaak als hun verantwoordelijkheid om patiënten bij doorverwijzing te informeren over de kwaliteit van de zorg. In welke mate ziet u het als uw verantwoordelijkheid om patiënten te informeren over de kwaliteit van zorg wanneer u ze doorverwijst? artsen / apothekers (n=262) 31 19 3 verpleegkundigen (n=11) 9 30 1 0% 0% 100% volledig grotendeels enigszins niet weet niet / niet van toepassing V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 29
Is er overeenstemming onder zorgverleners over wat de belangrijkste kwaliteitscriteria in de beroepsgroep zijn? Ruim zes op de tien artsen en apothekers denken dat er binnen hun beroepsgroep volledig (13%) of grotendeels (0%) overeenstemming is over wat de belangrijkste kwaliteitscriteria zijn. Onder verpleegkundigen is de consensus groter. Hier denkt driekwart dat er volledig (1%) of grotendeels (60%) overeenstemming is. Is er binnen uw beroepsgroep overeenstemming over wat de belangrijkste kwaliteitscriteria zijn? artsen / apothekers (n=262) 13 0 2 9 2 verpleegkundigen (n=11) 1 60 16 1 8 0% 0% 100% volledig grotendeels enigszins nauwelijks of niet weet niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 30
Het proces van contractering
Hoe kijken zorgverleners aan tegen het proces van contractering? Vier op de tien artsen en apothekers zeggen volledig (9%) of grotendeels (3%) te weten waar zorgverzekeraars op letten bij de contractering van hun praktijk. Onder verpleegkundigen is dit percentage lager. De helft geeft aan niet te weten waar zorgverzekeraars op letten. Zeven op de tien verpleegkundigen weten ook niet hoe het proces van contractering verloopt (69%). Een meerderheid van artsen en apothekers is negatief over dit proces. 6% geeft aan dat het proces van contractering tamelijk of zeer slecht verloopt. Weet u waar zorgverzekeraars op letten bij de contractering van uw paraktijk of instelling? Hoe vindt u dat dit proces van contractering verloopt? Artsen / apothekers (n=262) 9 3 3 21 Artsen / apothekers (n=262) 10 20 26 30 1 Verpleegkundigen (n=11) 3 1 30 0 Verpleegkundigen (n=11) 1 1 2 69 0% 0% 100% ja, volledig ja, grotendeels ja, enigszins niet 0% 0% 100% zeer goed tamelijk goed niet goed, niet slecht tamelijk slecht zeer slecht weet niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 32
Hebben zorgverleners tips om het proces van contractering te verbeteren? Vier op de tien zorgverleners hebben geen concreet advies aan zorgverzekeraars om het proces van contractering te verbeteren. De adviezen die worden gegeven, lopen uiteen van meelopen in het werkveld (8%), minder naar de kosten kijken (%) en meer naar patiënten luisteren (6%) tot aan meer op de kwaliteit letten (%) en betere informatie inwinnen bij betrokkenen (%). Heeft u adviezen aan zorgverzekeraars om het proces van contractering te verbeteren? (open vraag) geen advies meelopen in het werkveld ik heb hier geen ervaring mee minder naar de kosten kijken meer naar patiënten luisteren op kwaliteit letten, niet op de kosten betere informatie inwinnen bij betrokkenen meer overleggen met betrokkenen betere communicatie naar betrokkenen meer keuzemogelijkheden bieden betere criteria ontwikkelen meer aandacht voor individuele patiënten meer transparantie weet niet 8 6 3 3 3 3 3 13 38 Artsen en apothekers adviseren in vergelijking met verpleegkundiger relatief vaak om meer op de kwaliteit te letten (1%) en minder naar de kosten te kijken (13%).. 0 2 0 % V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 33
Uit de open antwoorden: hebben zorgverleners tips om het proces van contractering te verbeteren? Heeft u adviezen aan zorgverzekeraars om het proces van contractering te verbeteren? (open vraag) De zorgkostenplafonds moeten weg. Ik moet in de loop van het jaar cliënten weigeren terwijl ik geen wachtlijsten heb en nooit heb gehad, dit vind ik zeer slecht. Meer overleg met beroepsverenigingen om werkbaarheid van kwaliteitseisen vooraf te bespreken. Minder onnodige informatie opvragen in proces van contractering. Minder betutteling bij opleggen omzetplafonds. Ik maak zelf wel uit hoeveel weken ik met vakantie ga! Minder dwang, meer overleg. Beter aansluiten bij de integrale praktijk en kennis van zaken; neem artsen uit de praktijk in adviesraad of klankbord. Stop met tekenen bij het kruisje, maar ga echt het gesprek aan. eerlijkere onderhandelingen, huisartsen mogen niet namens een groep onderhandelen maar de verzekeraar wel namens vele patienten. Contracteren op basis van kwaliteit is niet hetzelfde als de laagste kosten cijfers over complicaties en morbiditeit zijn niet altijd goed te vergelijken tussen verschillende ziekenhuizen. Gebruik alleen eisen die gevalideerd zijn binnen Nederland en door de specifieke beroepsgroep ontwikkeld zijn. Resultaten behaald in het buitenland zijn lang niet altijd van toepassing op de Nederlandse situatie. Geef openheid van zaken betreffende specifieke geldstromen. Duidelijke criteria maken dit nuttig zijn waar je aan moet voldoen. De criteria kunnen uit richtlijnen komen die beroepsverenigingen zelf gemaakt worden. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 3
Moeten zorgverleners die niet aan de kwaliteitsnorm van zorgverzekeraars voldoen nog worden gecontracteerd? Artsen en apothekers zijn verdeeld over de vraag of zorgverleners minder of niet meer gecontracteerd worden wanneer zij niet aan de kwaliteisteisen van zorgverzekeraars voldoen. Ruim vier op de tien vinden dit een tamelijk slecht (2%) of zeer slecht (1%) idee, terwijl bijna drie op de tien dit een zeer goed (8%) of tamelijk goed (20%) idee vinden. Onder verpleegkundigen is men minder verdeeld: ruim de helft vindt dit een zeer goed (%) of tamelijk goed (6%) idee. Wat vindt u ervan wanneer zorgverleners minder of niet meer worden gecontracteerd wanneer zij niet aan de kwaliteitseisen van zorgverzekeraars voldoen? Artsen / apothekers (n=262) 8 20 26 2 1 Verpleegkundigen (n=11) 6 26 11 1 8 0% 0% 100% zeer goed tamelijk goed niet goed, niet slecht tamelijk slecht zeer slecht weet niet V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 3
Onderzoeksverantwoording
Onderzoeksverantwoording kwantitatief onderzoek Steekproefbron Nederlands publiek en verpleegkundigen Voor de gegevensverzameling onder het Nederlands publiek en onder verpleegkundigen is gebruik gemaakt van TNS NIPObase. Dit is een database van huishoudens die over een pc en een modem beschikken en die zich bereid hebben verklaard aan onderzoek mee te werken. Deze personen nemen met enige regelmaat deel aan onderzoek via CAWI (webinterviewing). Het panel bestaat in totaal uit 200.000 personen. De werving voor het panel geschiedt grotendeels via traditionele onderzoeksinstrumenten. Bij de diverse mondelinge en telefonische omnibussen van Veldkamp en TNS NIPO wordt de bereidheid voor deelname aan het panel getoetst. Bij al deze onderzoeken is sprake van random sampling: iedere groep uit de samenleving heeft in principe een even grote kans om in de steekproef te komen. De huishoudens waarvan de panelleden deel uitmaken, zijn in het bezit van een computer met internetverbinding. Van veel panelleden is de beroepsgroep op voorhand bekend. Hierdoor konden de verpleegkundigen worden geïdentificeerd. Steekproefbron artsen en apothekers Voor deze steekproef is gebruik huisartsen, medisch specialisten en apothekers uit de healthcare panels van TNS NIPO. Deelnemers aan deze panels worden meerdere keren per jaar met onderzoek benaderd. Meestal gebeurt dit online, maar ze kunnen ook uitgenodigd worden voor kwalitatief onderzoek. Bij kwantitatief onderzoek krijgen zij een e-mail met een link naar de vragenlijst toegestuurd. Deze kunnen zij op ieder gewenst moment invullen via internet. Als dank voor hun medewerking zijn onder deze deelnemers een aantal cadeaubonnen verloot. Steekproef en veldwerk Het veldwerk is uitgevoerd van 10 tot en met 2 september verzameld 201. Uitgegaan is van het ondervragen van 800 Nederlanders van 18 jaar en ouder en van n=00 zorgprofessionals. Voor de steekproef uit het Nederlands publiek is een steekproef getrokken van n=1.20 personen. Van de benaderden hebben n=826 personen deelgenomen aan het onderzoek, waarmee de respons uitkomt op 66%. De netto steekproef is op een aantal kenmerken (sekse, leeftijd, opleidingsniveau, grootte huishouden, regio) vergeleken met landelijke cijfers (volgens de Gouden Standaard) en waar nodig herwogen. Het resultaat is dat we kunnen spreken van een representatieve steekproef op deze achtergrondkenmerken. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 3
Onderzoeksverantwoording kwantitatief onderzoek De steekproef van zorgprofessionals bestond oorspronkelijk uit n=1.20 personen. Dit bleek onvoldoende om de beoogde respons te realiseren. Op 18 september is daarom een extra steekproef van n=90 personen uitgezet. De totale bruto steekproef komt daarmee op n=2.2 personen. Uiteindelijk zijn 10 geslaagde interviews gerealiseerd. De respons komt hiermee uit op 1 procent. Om op basis van de steekproef onder de verschillende groepen zorgprofessionals uitspraken te kunnen doen over de zorgverlener, is een herweging uitgevoerd. De weging wordt daarbij bepaald door het aantal werkzame personen per beroepsgroep (cbs-cijfers, 2012). In de volgende tabel zijn de aantallen voor- en na weging weergegeven. steekproef voor weging steekproef na weging abs % abs % huisartsen 1 1 1 medisch specialisten 16 3 69 1 apothekers 11 2 verpleegkundigen 11 3 320 totaal 13 100 13 100 Omdat verpleegkundigen in de populatie sterk vertegenwoordigd zijn, tellen ze ook relatief zwaar mee in de netto steekproef. Waar relevant zijn de verpleegkundigen in het rapport afgezet tegen de samengenomen groepen (huis-)artsen en apothekers. Wijze van rapporteren In het rapport zijn de resultaten weergegeven in afgeronde percentages, waarbij percentages met de eerste decimaal naar boven zijn afgerond en percentages met een decimaal < naar beneden. Indien hierdoor bij optelling kolom- of rijtotalen groter of kleiner dan 100% ontstonden, dan zijn deze niet gecorrigeerd. Bij de figuren en tabellen zijn de letterlijke teksten van de voorgelegde vragen opgenomen, tenzij het gaat om uitsplitsingen naar verschillende groepen of samenvoeging van verschillende vragen. V6238 Zorgverzekeraars Nederland themameting oktober 201 38