gemeente Eindhoven Inboeknummer 11bst00601 Dossiernummer 11.15.752 12 april 2011 Commissienotitie Betreft sluiting sporthal en sportpark. Inleiding In het werkprogramma Samen werkend aan morgen staat dat het college voornemens is de sporthallen Haagdijk, Tivoli en sportpark t Schoot te sluiten. Het college verwacht hierdoor in 2012 125.000 en vanaf 2013 jaarlijks 250.000 te besparen. Om tot een weloverwogen oordeel te komen over de collegeplannen krijgt u in deze notitie - conform de aan de raad gedane toezegging van 1 februari 2011 - aanvullende inhoudelijke en financiële informatie over dit onderwerp. Vanwege de realisatie van sporthal Botenlaan wordt overigens medio 2012 sporthal Lievendaal gesloten. Het hieraan verbonden structurele voordeel maakt reeds onderdeel uit van de exploitatie van sporthal Botenlaan, welke overigens nog niet volledig is gedekt. Voorstel van het college: 1. Instemmen met de sluiting van de sporthal Haagdijk en sportpark t Schoot met ingang van seizoen 2012/2013; 2. Voorlopig nog niet overgaan tot sluiting van sporthal Tivoli; Argumenten 1.1 Sluiting hallen algemeen, gerelateerd aan de inhoudelijke functie sport Uit de benchmark Een veld voor de helft blijkt dat Eindhoven relatief veel sporthallen en -zalen heeft in eigendom van derden (bijvoorbeeld TU/e sportcentrum en middelbare scholen) en tevens dat de bezettingsgraad van de gemeentelijke indoorlocaties lager is dan in de andere Brabantse steden. Dit ondersteunt de mogelijkheid en misschien wel noodzaak dat er een aantal gemeentelijke accommodaties gesloten zou kunnen worden. Als het gaat om het onderbrengen van de bovenwijkse functie van sport is het om het even welke hal gesloten wordt in de stad. Op voorwaarde dat deze bovenwijkse activiteiten elders in de stad terecht kunnen. Hierbij kan gekeken worden naar andere gemeentelijke accommodaties, maar het is ook de moeite waard om hallen van derden hierin te betrekken om zo te komen tot optimale bezettingen. Maar kijkend naar de wijk - en onderwijs functie van de gemeentelijke hallen blijkt dat de ene hal een grote en de andere een (zeer) beperkte wijk en onderwijsfunctie heeft. Voor deze functies is het wenselijk alternatieve locaties te vinden in dezelfde wijk als de te sluiten accommodatie. Omdat de sporthallen Haagdijk en Tivoli een zeer beperkte wijk - en onderwijsfunctie kennen is besloten dat deze beide hallen
(bekeken vanuit de inhoud, los van bedrijfsmatige aspecten) als eerste in aanmerking komen voor sluiting. 1.2 Sluiting sporthal Haagdijk Alle functies van sporthal Haagdijk kunnen naar andere locaties, op voorwaarde dat de communicatie hierover goed is en gebruikers zich flexibel opstellen. Voor de bovenwijkse functie zijn voorzieningen in Genneper Parken in beeld (Fontys Sporthogeschool met sportvoorzieningen en Indoor Sportcentrum). Maar ook ruimte op andere locaties en eventueel in accommodaties van derden zouden hierbij betrokken kunnen worden. Voor de wijk en onderwijsfunctie denken we aan Spilcentra De Toeloop, t Karregat en gymzalen Kouwenhovenseweg en de Jozef Israelslaan. Met de beheerder Haagdijk is gesproken over mogelijkheden om op onderhoud te besparen, koop van de sporthal en uitbaten horeca en evenementen. De mogelijkheden voor een structurele bezuiniging op de exploitatie zijn zeer beperkt en gaan in sommige gevallen gepaard met (stevige) incidentele investeringen. Het noodzakelijke onderhoud zou nog een aantal jaren uitgesteld kunnen worden, maar dan moeten de grenzen van het toelaatbare worden opgezocht. Uiteindelijk heeft dit niet geleid tot een reële andere invulling van de bezuinigingstaakstelling dan de voorgenomen sluiting. 1.3 Sluiting sporthal Tivoli Sluiting van Tivoli hangt samen met de geplande herontwikkeling Tivolikerk. Op het moment dat deze herontwikkeling wordt gerealiseerd en er een spilcentrum met gymzaal komt, kan sporthal Tivoli sluiten. Er is dan voldoende mogelijkheid om de huidige gebruikers te herplaatsen. Sluiting van de Tivolihal is pas op dat moment opportuun. 1.4 Sluiting sportpark t Schoot Sportpark t Schoot kent 1 gebruiker, voetbalvereniging LEW. Deze vereniging heeft circa 315 leden en de financiële situatie van LEW is bepaald niet rooskleurig. Verplaatsing van LEW naar bijvoorbeeld terrein DBS is mogelijk. Als LEW het onverhoopt niet red, is verplaatsing van de teams van LEW naar DBS een optie. Deze combinatie van factoren leidt ertoe dat sluiting van t Schoot de voorkeur heeft boven sluiting van een ander sportpark. Bij voorkeur blijft LEW uiteraard op de huidige locatie. Maar gezamenlijk gebruik van de huidige velden van DBS met behoud van de eigen identiteit van LEW (lees eigen kantine) wordt als beste alternatief gezien. Ook hier is goede communicatie van groot belang om het proces verantwoord te laten verlopen. Daarom zijn gesprekken om de haalbaarheid van het bovenstaande te onderzoeken gearrangeerd. 1.5 De feitelijke besparingen en kosten De eerste berekeningen sluiting sporthallen en sportpark waren gebaseerd op een gemiddelde opbrengst. Per sporthal 100.000 en voor het sportpark 50.000. De exploitatielasten worden niet integraal per locatie geregistreerd in onze administratie. De kapitaallasten en ook de inkomsten zijn wel per locatie inzichtelijk. Bij afstoten vallen kosten en opbrengsten weg. De opbrengsten uit de sporthallen 2
verwachten we te kunnen behouden door gebruikers onder te brengen in de genoemde nieuwe sporthallen. Deze inkomsten zijn reeds opgenomen in de begroting van Fontys Sporthogeschool. Indien de hallen niet gesloten worden staan de inkomsten van deze hallen daarom onder druk. De kapitaallasten van de grond zijn buiten beschouwing gelaten omdat dit een gemeentelijke last blijft tot de grond verkocht is. Na doorrekening zijn de volgende werkelijke opbrengsten en kosten bekend: Haagdijk: - De begroting is gebaseerd op basis van een bezettingsgraad van 75% wat neerkomt op 2155 hele haluren. Haagdijk had in 2010 een bezetting van 2400 hele haluren en een daaruit volgend bezettingspercentage van 83%. Daarmee presteert de hal, voor de bovenwijkse voorzieningen, meer dan voldoende. Het aantal onderwijsuren bedroeg daarentegen slechts 245. Deze leerlingen waren bovendien (grotendeels) afhankelijk van busvervoer. - De wijk- en onderwijsfunctie worden ondergebracht in de spilcentra De Toeloop en Karregat en in de gymzalen aan de Koudehovenseweg en de Jozef Israelslaan. De bovenwijkse functie wordt overgenomen door de Fontys Sporthogeschool. Zie bijlage voor een overzicht van seizoenshuurders onderverdeeld naar functies. - De structurele bezuiniging als gevolg van het sluiten van sporthal Haagdijk bedraagt 110.000,-- per jaar. Dit bedrag bestaat aan de lastenkant uit de gemiddelde exploitatielasten per sporthal van ca. 145.000,-- plus de specifieke kapitaallasten van Haagdijk ca. 70.000,--. De opbrengsten die daar tegenover staan bedroegen 105.000,-- in 2010. - De totaal geplande onderhoudskosten in 2011 bedragen ca. 140.000,--. Dit betreft met name al eerder uitgesteld onderhoud aan het dak wat een investering vergt van ca. 70.000,--. Andere grote investeringen zijn vereist voor de deel- en regelinstallatie en armaturen. - Voor de locatie van sporthal Haagdijk zijn diverse geïnteresseerde partijen in de markt. Verkoop van het kavel is reëel en inschatting is dat de opbrengsten voldoende zijn om de incidentele kosten van sloop en saneren boekwaarden te dekken. Tivoli: - Deze sporthal had in 2010 een bezetting van 1820 hele haluren en een daaruit volgend bezettingspercentage van 63%. Daarmee presteert de hal ondermaats. Het aantal onderwijsuren bedroeg slechts 365. - De wijk- en onderwijsfunctie kunnen worden ondergebracht in het spilcentrum Tivolikerk (nog niet gerealiseerd) en in de gymzalen aan de Heideveldstraat, Geraniumstraat en de Piuslaan. De bovenwijkse functie van sporthal Tivoli wordt overgenomen door een nieuwe sporthal bij één van de twee te realiseren VMBO s (nog niet gerealiseerd). Zie bijlage voor een overzicht van seizoenshuurders onderverdeeld naar functies. - De gemiddelde exploitatielasten per sporthal zijn ca. 145.000,--. De kapitaallasten van Tivoli zijn ca. 25.000,--. De opbrengsten bedroegen ca. 3
95.000,--. Per saldo kost de sporthal Tivoli ca. 75.000,-- en dit bedrag kan daarom structureel bespaard worden. - Het geplande onderhoud van deze sporthal bedraagt in 2011 ca. 157.500,-- en is daarmee hoog te noemen. De hoge kosten worden grotendeels verklaard door het vervangen van de telescooptribune. Deze vervanging is al eerder uitgesteld. - Gezien de onduidelijkheid over het wel of niet doorgaan van de herontwikkeling Tivolikerk ligt sluiting van de Tivolihal zoals bij punt 1.3 staat aangegeven momenteel niet voor de hand. t Schoot: - In het managementcontract zijn afspraken gemaakt over de kosten van het onderhoud van de sportparken. Hiervoor zijn kosteneenheden per park vastgesteld. Op basis hiervan leidt het sluiten van sportpark t Schoot tot een jaarlijkse besparing van ca. 110.000,--. Daar staat ca. 10.000,-- aan inkomsten tegenover waardoor een besparing van ca. 100.000,-- gerealiseerd wordt. - Voor de sluiting is eenmalig 50.000 nodig om de boekwaarde te saneren en dient afkoop plaats te vinden van de kantine, eigendom LEW (WOZ waarde 106.500). Bij verplaatsing van LEW naar een ander park, kan het zijn dat er op dat park een kunstgrasveld moet komen: kosten circa 500.000, kapitaallasten per jaar ca 50.000. Herontwikkeling sportpark brengt niets op in verband met terugkoopbeding vorige eigenaar Philips. Daarom blijft het park in beheer bij de gemeente (beperkte beheerslast). Samenvatting m.b.t. bezuinigingstaakstelling Sluiting van Haagdijk en t Schoot levert structureel 220.000 op en incidenteel 140.000 inzake reeds gereserveerd onderhoudsbudget en een nader uit te onderhandelen bedrag voor verkoop van het kavel Haagdijk. De structurele bezuiniging zou met ingang van seizoen 2012/2013 in kunnen gaan, onder voorwaarde dat de Fontys Sporthogeschool volgens planning in september 2012 in gebruik wordt genomen. Dit komt nagenoeg overeen met de opgenomen bezuiniging in het werkprogramma Samen werken aan morgen. De reële inschatting is dat de incidentele opbrengsten ruim voldoende zijn om de incidentele (frictie)kosten te dekken. Dit legt dus geen druk op onze bezuinigingsopgave. Dit geld niet voor eventuele realisatie van een extra kunstgrasveld. Kantekeningen 1.1 Beschikbare ruimte op alternatieve locaties Het voorstel tot sluiting twee hallen is voor de bovenwijkse functie gedaan in relatie tot de realisatie sporthal Genneper Parken (de bouw van de Fontys Sporthogeschool met een sporthal, een grote zaal en een turnzaal is in volle gang) en de extra sporthal die er komt bij realisatie van in ieder geval een tweede VMBO (op sportcomplex Eindhoven Noord of bij Piuslaan). Het verplaatsen van de bovenwijkse functie van de sporthallen Haagdijk en Tivoli is alleen mogelijk als er voldoende halruimte bijkomt. 4
Een te onderzoeken alternatief is het gebruik maken van beschikbare vrije ruimte in accommodaties van derden. 1.2 Flexibiliteit gebruikers Naast het belang van goede communicatie met gebruikers, wordt van gebruikers ook enige flexibiliteit verwacht betreffende beschikbaarheid op geografische ligging, huidige vaste dagen en tijdstippen, ondergrond en aanwezigheid van horeca. 1.3 Verplaatsing LEW Sportpark t Schoot is de thuisbasis van slechts één vereniging, namelijk voetbalvereniging LEW. Sluiten van dit sportpark betekent dat er een alternatieve locatie voor voetbalvereniging LEW moet worden gevonden. Hierbij wordt gekeken naar beschikbare veldcapaciteit op andere sportparken. LEW beschouwt zichzelf als een Strijpse vereniging waardoor alleen Brabantia en DBS (wordt ook als Strijpse vereniging beschouwd) alternatieven zouden zijn. In tegenstelling tot bij Brabantia biedt de beschikbare ruimte bij DBS wel aanknopingspunten. Op basis van het huidige aantal spelende teams kan LEW bij DBS gehuisvest worden. Hiervoor zou wellicht wel een tweede kunstgrasveld gerealiseerd moeten worden. Als de verplaatsing tot gevolg heeft dat leden afhaken is deze investering wellicht niet nodig. Over de verplaatsing van LEW zijn gesprekken met beide verenigingen gearrangeerd. Buiten Strijp zijn sportparken De Heihoef en Hondsheuvels op basis van de beschikbare veldcapaciteit alternatieve locaties voor de huisvesting van LEW. 1.4 Horeca-exploitant Haagdijk Sluiten van de sporthallen betekent dat overeenkomsten moeten worden ontbonden. De overeenkomsten met Heineken voor de verhuur van de horecagelegenheden kent een opzegtermijn van 15 maanden. De overeenkomsten met de horeca-exploitanten voor het beheer in de avond- en weekenduren kan aan het einde van ieder seizoen worden opgezegd met een opzegtermijn van ten minste één maand. Hoewel de gemeente dus geen directe verantwoordelijkheid heeft richting de horeca-exploitant van Haagdijk, vinden wij het wel belangrijk samen te onderzoeken hoe de (financiële) gevolgen voor deze exploitant beperkt kunnen blijven, bijvoorbeeld door te kijken naar exploitatiemogelijkheden op andere (gemeentelijke) locaties. Uitgangspunten, doelstelling en randvoorwaarden 1.1 Samenhang sluiting sportvoorzieningen, sluiting IJssportcentrum en sporttarieven De bezuinigingsmaatregelen van de sector Sport en Bewegen zijn afzonderlijk, maar ook in samenhang te bezien. De totale taakstelling voor de sector bestaat uit meerdere maatregelen, waarvan sluiting IJssportcentrum, afstoten hallen en parken en tariefsverhogingen de meeste reactie hebben opgeroepen. Binnen deze posten zou een andere verdeling mogelijk zijn, waarbij de totale taakstelling echter ongewijzigd blijft. Bezuinigingsmaatregelen binnen de sector op efficiency, versobering onderhoudsniveau en andere stroomlijning zijn reeds in gang gezet en noodzakelijk om diverse bestaande knelpunten in de sportbegroting op te vangen. 5
1.2 Sportvoorzieningen: bereikbaar, toegankelijk en kwaliteit Bij de totstandkoming van het voorstel tot sluiting hallen en sportpark is rekening gehouden met de uitgangspunten bereikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit om ook in de nabije toekomst een zo goed mogelijk sportaanbod te garanderen. 1.3 Voorwaarde voor onderbrengen wijk- en onderwijsfuncties van te sluiten sportvoorzieningen Het op een andere locatie onderbrengen van de wijk- en onderwijsfuncties vereist in alle situaties een goede communicatie en flexibiliteit van de gebruiker. Voor sporthal Haagdijk is het onderbrengen van deze functies mogelijk. Voor sporthal Tivoli is dit mede afhankelijk van de voortgang van de herontwikkeling Tivoli (spilcentrum en gymzaal). 1.4 Voorwaarde voor onderbrengen vereniging na sluiting sportpark Verenigingen die gebruik maken van een te sluiten sportpark moeten uitwijken naar een ander park, tenzij de vereniging ophoudt te bestaan. Ook hier is optimale communicatie en souplesse van de nieuwe en bestaande gebruikers belangrijk. Bij (mede-)gebruik velden, (vergaande) samenwerking of fusie, overbruggen cultuurverschillen verenigingen etc. Deze insteek sluit aan bij de bevindingen van het onderzoek Vitaliteit sportverenigingen Eindhoven. Procesafspraken Na besluitvorming over de bezuinigingen hallen en sportpark, effectueren we de bezuinigingen in samenspraak met interne en externe betrokkenen. Daarbij is zorgvuldige communicatie met de gebruikers van de sportvoorzieningen van groot belang. Via de reguliere verantwoordingskanalen krijgt het bestuur informatie over de voortgang. Bijlage(n): Seizoenshuurders en gebruikers Haagdijk en Tivoli Burgemeester en wethouders van Eindhoven, secretaris adi/mc11012786 6