030 Typ teksttyp teksttyp tekst Rabin S. Baldewsingh Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Samenleving Datum 7 oktober 2016 Onderwerp Toekomst Haeghe Groep RIS295188 Contactpersoon - Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten Afdeling Beleid Doorkiesnummer 14070 E-mailadres - Geachte voorzitter, In juli 2012 is uw raad geïnformeerd over het besluit (RIS 250546) van het college om de verzelfstandiging van de Haeghe Groep voor te bereiden. Toentertijd was dat ingegeven door de veranderende context van wet- en regelgeving, budgettaire wijzigingen en de gevoelde noodzaak om de Haeghe Groep rendabeler te laten functioneren. De Haeghe Groep zou nieuwe productmarktcombinaties en extra afspraken met het bedrijfsleven moeten maken over het inzetten van mensen uit de doelgroep en meer werk uit de markt gaan halen. Om tot verzelfstandiging te komen, moest de Haeghe Groep een transitie doormaken zoals het afwikkelen van de reorganisatie, verdere kostenbewaking en -reductie en het vergroten van de commerciële netwerken van de Haeghe Groep, opdat een financieel gezond bedrijf per 1 januari 2016 zou starten. Zoals ik in deze brief zal toelichten is de maatschappelijke en wettelijke context ten opzichte van 2012 aanmerkelijk veranderd en er is meer behoefte aan een eenduidige en centrale regie op de uitvoering van de Participatiewet en de Wsw. Daarom ziet het college zich genoodzaakt de koers te verleggen en af te zien van verzelfstandiging. Maatschappelijke veranderingen De maatschappelijke context van het sociaal domein waarbinnen sociaal werk wordt uitgevoerd, is ten opzichte van juli 2012 aanzienlijk veranderd. Niet alleen wet- en regelgeving, maar ook de maatschappelijke betrokkenheid van werkgevers is gewijzigd. De veranderde wet- en regelgeving maakt dat de instroom van nieuwe sociaal werkers onder de oude Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) is gestopt. De Participatiewet die vanaf 2015 van kracht is, gaat veel meer uit van inzet van de kracht en talenten van mensen in banen bij reguliere- of sociale werkgevers. Dit vraagt in veel mindere mate om SW-bedrijven als productiebedrijf en in veel hogere mate om inzet op de ontwikkeling en voorbereiding van kandidaten op plaatsing bij reguliere werkgevers. De Haeghe Groep is goed in de ontwikkeling van mensen die extra aandacht en begeleiding nodig hebben om hun arbeidsvermogen in te kunnen zetten. Hiermee is de Haeghe Groep een vooraanstaande partner voor het aan het werk helpen van met name arbeidsbeperkten binnen de gemeentelijke doelgroep. Gemeente Den Haag Postbus 12600 T 14070 Spui 70 2500 DJ Den Haag www.denhaag.nl Den Haag
De mindset van werkgevers is, al dan niet met behulp van stimulerende maatregelen in de vorm van subsidies, eveneens ontwikkeld naar meer sociaal ondernemerschap en het dragen van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Werkgevers hebben zich in het sociaal akkoord van april 2013 verbonden aan het creëren van extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Dit is de banenafspraak. Hiermee besteden deze werkgevers minder werk uit. Tenslotte daalt het aantal SW-medewerkers de komende jaren aanzienlijk vanwege natuurlijk verloop en de door Rijksbeleid bepaalde instroomstop in de Wsw. De bureaus SEO en Berenschot hebben voor het ministerie van SZW de zogenaamde blijfkans van Wsw ers per gemeente berekend, op basis van o.a. de leeftijdsopbouw van de medewerkers. Deze blijfkans geeft het verwachtte verloop weer. Op basis van deze blijfkans is te verwachten dat medio 2020 nog maar 76% van het aantal SWmedewerkers t.o.v. het aantal van 2015 werkzaam is bij de Haeghe Groep, oftewel een uitstroom van zo n 450 mensen tot medio 2020. Dit is een aanzienlijke krimp, die in aantallen niet opgevangen wordt door de aanwas van nieuwe doelgroepen zoals beschut werk. Zo worden er 200 medewerkers beschut werk aangesteld tot eind 2018 1, die gemiddeld een lagere loonwaarde hebben dan de uitstromende SW-medewerkers. De Participatiewet en het sociaal akkoord maken dat mensen met een hogere loonwaarde rechtstreeks bij werkgevers aan de slag gaan, met behulp van de nodige voorzieningen. Voor wie de reguliere arbeidsmarkt voorlopig een stap te ver is, biedt de gemeente de wettelijke Participatieplaatsen. Zo zijn er op basis van contractuele afspraken tussen de Dienst SZW en de Haeghe Groep 500 Participatieplaatsen bij de Haeghe Groep ingericht, waar met een methodiek gewerkt wordt die gericht is op het versterken van de intrinsieke motivatie en verbeteren van de inzetbaarheid en werknemersvaardigheden van mensen. Het is niet te verwachten dat de hierop aangewezen doelgroep stijgt. De afspraken tussen de Dienst SZW en de Haeghe Groep kennen voor beschut werk en de wettelijke Participatieplaatsen een dekkende financiering, waarin bedrijfskosten voor deze doelgroepen zijn meegenomen. Op basis van geobjectiveerde prognoses over het verloop in de Wsw en andere doelgroepen bepalen we de verwachtte ontwikkelingen voor de Haeghe Groep voor de komende jaren. De veranderingen in het sociale domein in landelijke wet en regelgeving brengen met zich mee dat in den lande, gemeenten en SW-organisaties in beweging zijn. Ca. de helft van de gemeenten geeft aan bezig te zijn om toe te werken naar één geïntegreerde uitvoeringsorganisatie van de Participatiewet. Ook voor de destijds voorgenomen verzelfstandiging van de Haeghe Groep in Den Haag hebben de geschetste ontwikkelingen grote consequenties. Consequenties voor verzelfstandiging De geschetste maatschappelijke en wettelijke veranderingen vragen om een eenduidige en centrale regie op de uitvoering van de Participatiewet, de realisatie van één aanspreekpunt voor en naar de arbeidsmarkt en een betere beheersing van de financiële gevolgen van de Participatiewet en de kosten van de eigen organisatie. De Haeghe Groep staat voor een ontwikkelopgave, waarbij zij als gemeentelijke uitvoeringspartner meer gaat samenwerken met het Werkgeversservicepunt (WSP) van de Dienst SZW. Deze nauwere samenwerking in de uitvoering staat inhoudelijk op gespannen voet met een verzelfstandiging van de Haeghe Groep. 1 Het Rijk rekent 147 beschutte werkplekken aan Den Haag toe, waar we als college de ambitie van 200 hebben gesteld. De vraag van het Rijk doortrekkend naar 2020 geeft een aan Den Haag toebedeeld aantal van 220 beschutte werkplekken, welke de Wsw uitstroom in aantallen niet compenseert. Bron: Publicatie ministerie van SZW Fictieve verdeling beschutte werkplekken 2015. 2/5
Verzelfstandiging van de Haeghe Groep was geen doel op zich, maar een middel dat een positief effect moest hebben op de bedrijfsvoering, i.c.m. de commerciële oriëntatie van de Haeghe Groep. De Haeghe Groep heeft de laatste jaren geïnvesteerd in een veranderprogramma, waarbij sturing, commercie en efficiënt capaciteitsmanagement speerpunten zijn. Ik heb deze ontwikkelingen gevolgd en zie inderdaad een professionalisering bij de organisatie. Tegelijkertijd is de financiële situatie van de Haeghe Groep nog niet op het voor verzelfstandiging gewenste niveau gekomen. Verzelfstandiging vraagt naast een gunstig maatschappelijk klimaat om een duurzaam financieel resultaat, wat betekent dat een bedrijfsonderdeel over meerdere jaren op eigen benen kan staan, dus zonder financiële steun van de gemeente Den Haag. Met de Haeghe Groep is de afgelopen jaren een jaarlijks toegestaan tekort van ca. 7 mln. afgesproken, waar de dienst o.a. met incidentele inkomsten en oplossingen binnen is gebleven. Deze ca. 7 mln. gaat grotendeels naar het tekort op de Wsw salarissen ten opzichte van de subsidie die hiervoor ontvangen wordt. Uit twee recente rapporten van de GAD is gebleken dat de (financiële) situatie van de Haeghe Groep, de beperkte omzetgroei en kostenreductie op dit moment weinig tot geen ruimte bieden voor verzelfstandiging. De omzetgroei komt daarbij voor verzelfstandiging voor een te beperkt deel uit privaatrechtelijke activiteiten, waar in de nabije toekomst geen aanzienlijke verbetering in voorzien is. De bedrijfsonderdelen laten in de periode 2013-2019 negatieve (geprognosticeerde) financiële resultaten zien, uitgezonderd het bedrijfsonderdeel Schoon en Groen. Dit bedrijfsonderdeel heeft wel een duurzaam positief exploitatieresultaat, maar is voor 90% afhankelijk van opdrachten van de gemeente Den Haag. Het ministerie van SZW heeft recentelijk door het bureau Berenschot landelijk onderzoek laten doen naar o.a. operationele resultaten, salarislasten, kostprijzen en daarmee gemeentelijke bijdragen aan SW-bedrijven. Vergeleken bij landelijke gemiddelden is de gemeentelijke bijdrage aan de Haeghe Groep de afgelopen jaren hoog. Ook de kostprijs voor het ontwikkelen van andere doelgroepen is relatief hoog. Waar Berenschot aangeeft dat omgevingskenmerken (sociaaleconomische factoren) in slechts zeer beperkte mate invloed hebben op de hoogte van de SW-prijs. De samenstelling (o.a. leeftijd, duur dienstverband, ernst van de beperking, moment van instroom) van de Wsw ers heeft, zoals verwacht, wel effect op de loonkosten. Als de jaarrekening van de Haeghe Groep opgesteld zou worden naar grondslagen zoals geldend in de private sector (Burgerlijk Wetboek, Boek 2 Titel 9) in plaats van de grondslagen in de publieke sector (het BBV) zal het eigen vermogen van de Haeghe Groep naar verwachting afnemen met ca. 8,4 mln., tot een negatief eigen vermogen van 7,9 mln. (door aftrek van de huidige dienstcompensatiereserve van 0,5 mln.). Hiervoor zou door de gemeente een incidentele voorziening getroffen moeten worden. Dit staat los van een eventuele structurele gemeentelijke bijdrage zoals die er tot op heden is geweest. Al met al concludeer ik op grond van veranderingen in de maatschappelijke en wettelijke context dat er een eenduidige regie op uitvoering van de Participatiewet nodig is, waarbij verzelfstandiging van de Haeghe Groep geen haalbare en wenselijke weg is. Daarbij is de financiële situatie van de Haeghe Groep niet op het voor verzelfstandiging benodigde niveau gekomen, noch is dit te verwachten in de nabije toekomst. De Haeghe Groep heeft een te geringe omzetgroei uit privaatrechtelijke activiteiten en een negatief operationeel resultaat, geschoond voor incidentele subsidies. Overgang naar SZW en verbeteropgave Gezien de veranderende omgeving, de veranderingen waar we als gemeente voor staan in beleid en uitvoering en de behoefte aan een eenduidige regie op zowel de uitvoering van de Participatiewet en de Wsw als de financiële gevolgen daarvan, zal de komende periode verkend worden om de Haeghe Groep per 1 januari 2018 integraal onder te brengen bij de dienst SZW. Er wordt een verkenner aangesteld. Medio 2017 zullen zijn resultaten bekend zijn en zal het college een definitieve keuze maken. 3/5
In voorbereiding op deze beoogde overgang acht ik een aantal verbeteringen noodzakelijk, waar tot eind december 2017 de tijd voor wordt genomen. De Haeghe Groep blijft gedurende deze periode een onderdeel van de gemeentelijke organisatie, waarbij de plv. Gemeentesecretaris als portefeuillehouder in het GMT toezicht houdt op de uitvoering van de wettelijke taken en het binnen handbereik brengen van een gezonde bedrijfsvoering. Verbeterstappen Het gaat om inhoudelijke, organisatorische en bedrijfsmatige verbeteringen. Inhoudelijke verbeterstappen -Ontwikkelend naar een inclusieve samenleving streven we ernaar om meer mensen die ver van de reguliere arbeidsmarkt afstaan bij de samenleving te betrekken in zo normaal mogelijke omstandigheden. Ik vind het belangrijk dat de Haeghe Groep dit in haar dienstverlening voorop stelt, met die notie dat er altijd een vangnet is voor wie dat nodig heeft. Ik vind arbeidsontwikkeling en doorstroomperspectief van groot belang. Ook in de toekomst zal de Haeghe Groep zich blijven inzetten voor de persoon en arbeidsontwikkeling van mensen die ver van de reguliere arbeidsmarkt afstaan. -Een inhoudelijke verbetering van de Participatieplaatsen die door opdrachtgever Dienst SZW bij de Haeghe Groep worden ingekocht. Gezamenlijk werken de Dienst SZW en de Haeghe Groep aan de versterking van de methodiek, om de kwaliteit van door- en uitstroom te verbeteren. -De samenwerking tussen het WSP van de Dienst SZW en de Haeghe Groep in de benadering van werkgevers wordt verbeterd. De benadering van werkgevers t.a.v. de banenafspraak gebeurt primair door WSP. Dit wil zeggen dat de detachering van SW-medewerkers (meetellend voor de banenafspraak) in samenspraak met WSP zal gebeuren. Organisatorische verbeterstap De rol van de huidige (externe) Raad van Advies paste bij het voornemen van verzelfstandiging. Nu er geen verzelfstandiging meer voorzien is, wordt deze rol per direct belegd bij het gemeentelijk bestuur, alvorens de beoogde integrale plaatsing van de Haeghe Groep onder SZW. Bedrijfsmatige verbeterstappen -Het totale toegestane begrotingstekort van de Haeghe Groep is gedekt binnen de bestaande meerjarenbegroting. Het toegestane tekort bestaat uit het tekort op Wsw-salarissen en een toegestaan operationeel exploitatietekort. Het Rijk voert middels de rijkssubsidie op de Wsw tussen 2016 en 2020 een efficiencykorting van 9% door op de bedrijfsvoering. Ook na overgang naar SZW zal deze opgave blijven bestaan. Om met deze korting binnen de begroting te blijven, zijn verbeterstappen bij de Haeghe Groep nodig onder meer op het gebied van de bedrijfsvoering. Ik laat de GAD mij adviseren over de nodige verbeteringen. -De organisatie wordt toegerust op uitvoering van de Participatiewet, waarbij de Haeghe Groep onder SZW komt te vallen. Hierbij is het belangrijk dat de Diensten SZW en de Haeghe Groep nu al de nodige sturingsgegevens uitwisselen om de verantwoordelijkheid voor de doelgroepen optimaal te kunnen nemen. - Met de overgang van de Haeghe Groep naar SZW wordt voor uitvoering van de wettelijke taken ten aanzien van de Participatiewet en de Wsw binnen het totaal toegestaan begrotingstekort gebleven van maximaal 7,7 mln. in 2016 en maximaal 7,2 mln. in de jaren 2017-2020 2. In de komende periode wordt nader bezien wat het definitief toegestaan tekort voor 2017-2019 wordt, waarbij de hiervoor 2 In de Programmabegroting 2016-2019 is een toegestaan begrotingstekort van 7,7mln voor 2016 opgenomen en voor 2017-2019 jaarlijks een tekort van 7,2mln. Het meer bedrag van 0,5 mln. voor 2016 is in de collegeretraite van 2015 beschikbaar gesteld om de medewerkers van de kas, welke in 2015 is verkocht, in te huizen op de hoofdlocatie van de Haeghe Groep. 4/5
genoemde bedragen niet overschreden worden. Dit gebeurt op basis van een berekening van de Wsw salarissen, de verwachte uitstroom van Wsw ers en de efficiencykorting van het Rijk op de bedrijfsvoering van de Haeghe Groep. -Voor mensen met een Wsw-dienstbetrekking geeft de beoogde overgang naar SZW geen additionele onrust. Zij behouden hun wettelijke rechten en plichten en behouden hun baan. Tenslotte/Samenvatting Wij zijn in 2012 een traject ingegaan van interne verzelfstandiging van de Haeghe Groep, met volledige verzelfstandiging als beoogde vervolgstap. Binnen de Haeghe Groep is de afgelopen jaren hard gewerkt aan de benodigde verbeterslagen in de bedrijfsvoering en financiën. Dit is de overzichtelijkheid van de bedrijfsvoering ten goede gekomen. De maatschappelijke en wettelijke context ten opzichte van 2012 is aanmerkelijk veranderd en er is meer behoefte aan een eenduidige en centrale regie op de uitvoering van de Participatiewet en de Wsw. Daarom zie ik mij genoodzaakt de koers te verleggen en af te zien van verzelfstandiging. De komende periode wordt verkend om de Haeghe Groep per 1 januari 2018 integraal onder te brengen bij de dienst SZW. Er wordt een verkenner aangesteld. Medio 2017 zullen zijn resultaten bekend zijn en zal het college een definitieve keuze maken. Hiermee beogen we één aanspreekpunt voor en naar de arbeidsmarkt en een betere beheersing van de financiële gevolgen van de Participatiewet en de kosten van de eigen organisatie. De komende periode wil ik aangrijpen om aan de hand van de genoemde verbeteropgaven, de Haeghe Groep klaar te maken voor de beoogde overgang naar SZW en daarmee haar toekomstige rol binnen de geschetste context. In deze brief heb ik de aanpak hiertoe geschetst, een aanpak waarin ik zorgvuldigheid ten opzichte van de betrokken medewerkers nadrukkelijk wil waarborgen. Ik hoop u met deze brief voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, Rabin Baldewsingh wethouder 5/5