Monitoring Kijk op Kleintjes

Monitoring Kijk op Kleintjes Elise Roelofse November 2010 Rapport 07-0288d l ER-av l 01

Inhoud Aanleiding... 1. De zorgcoördinatoren... 1.1 gegevens 2001 2009... 1.2 signaleren... 1.3 zorgadviesteams 0 4... 2. Lichte hulp en opvoedingsondersteuning... 2.1 lichte hulp... 2.2 opvoedingsondersteuning...

Aanleiding In het overleg tussen de samenwerkingspartners van Kijk op Kleintjes is in november 2009 besloten om de evaluatie van 2007 niet te herhalen. De meerwaarde van en de tevredenheid over Kijk op Kleintjes is voldoende gebleken. Aan alle verbeterpunten die uit de evaluatie van 2007 voortkwamen is gewerkt. Dat wil niet zeggen dat een volgende evaluatie niet zinvol is. Vanwege de inbedding van Kijk op Kleintjes in de Centra voor Jeugd en Gezin is het beter om een evaluatie van Kijk op Kleintjes in het geheel van (een evaluatie van) het CJG te plaatsen. In dat geval is het wel van belang om de afspraken en resultaten over de afgelopen periode te hebben vastgelegd in bijgaande monitor. Daarnaast is er een tweede aanleiding om te monitoren, d.w.z. om kengetallen en (cijfermatige) gegevens bij te houden. Bij de vorming van de pilot ZAT 0-12 in de Waalsprong bleken de aantallen kinderen en gezinnen in Nijmegen Noord behoorlijk gestegen ten opzichte van eerdere jaren. Daarmee stegen ook het aantal locaties voor Kijk op Kleintjes en het aantal kinderen met mogelijke problemen. Reden voor het aanstellen van een vijfde zorgcoördinator Kijk op Kleintjes. Het bleek daarbij zinvol om aantallen te kunnen vergelijken. In deze monitor willen we een aantal gegevens over 2009 en voorgaande jaren vergelijken en vastleggen. Het vormt een basis om mee verder te gaan. De gegevens zijn van belang voor een goede uitvoering van Kijk op Kleintjes, vooral voor het werk en de verdeling van uren en taken van de zorgcoördinatoren. Waar gegevens over 2010 al bekend waren zijn deze toegevoegd. Per 1 januari 2010 wordt gewerkt in vijf gebieden met elk een zorgcoördinator. De gegevens zijn in twee delen gesplitst: 1. Zorgcoördinatoren: signalering en het ZAT 0-4 2. Lichte hulp en opvoedingsondersteuning Spectrum, CMO Gelderland Monitoring Kijk op Kleintjes 1

2 Monitoring Kijk op Kleintjes Spectrum, CMO Gelderland

1. De zorgcoördinatoren Het werk van de zorgcoördinatoren laat zich splitsen in twee functies: de signalering en het ZAT 0-4. De zorgcoördinatoren verzorgen de voorbereiding, het voorzitterschap en de registratie van de ZAT s 0-4. De signalering houdt in: signalen ophalen in alle kindercentra, observaties uitvoeren, gesprekken met ouders en pedagogisch medewerkers, en ook met andere betrokkenen zoals hulpverleners. De aantallen kinderen waar de observaties en gesprekken over gaan worden bijgehouden onder de term consultaties. Het functioneren van de ZAT s 0-4 wordt bijgehouden in de registratie van de ZAT s. Beschikbaar zijn gegevens over het aantal bijeenkomsten en het aantal nieuw ingebrachte en vaker besproken kinderen. Hiermee kan de grote lijn in beeld blijven, voldoende voor een monitor. Voor een evaluatie van het functioneren en de kwaliteit van de ZAT s is meer nodig. Het is daarbij van belang dat de gegevens over 0-4-jarigen zo goed mogelijk aansluiten bij de ZAT-monitor van het Primair Onderwijs. 1.1 Gegevens 2001-2009 De prestatieafspraken over het aantal consultaties en in het ZAT ingebrachte kinderen over heel Nijmegen zijn bij de invoering van Kijk op Kleintjes in 2006 vastgelegd op basis van een schatting uit de pilot in Dukenburg/Lindenholt. Daar ging het om een inschatting van 500 zorgkinderen op 2000 kinderen van 0-4 jaar in 2001. De zorgcoördinator heeft in de pilot over 100 kinderen consultaties uitgevoerd en er zijn 50 kinderen besproken en verwezen door het ZAT 0-4. Voor de hele stad werden de streefgetallen in 2006 vastgelegd op drie keer zoveel kinderen als in de pilot, omdat er ongeveer 6000 kinderen van 0-4 in Nijmegen woonden. Streefgetallen op jaarbasis: 300 consultaties en 150 kindbesprekingen in de ZATs. Na de evaluatie in 2007 zijn de streefgetallen tot en met 2010 bijgesteld naar 400 consultaties en 100 kindbesprekingen. Bij een groeiend aantal kinderen blijkt immers de passende verwijzing al tot stand te komen voordat inbreng in het ZAT nodig is. In het ZAT worden alleen de kinderen ingebracht voor wie van meerdere kanten advies nodig is om tot passende hulp te komen. Totaaloverzicht Jaar Pilot 2001 Dukenb/Lindenh. Evaluatie pilot 2005 Aantal kinderen 0-4 (afgerond) in project Aantal gesignaleerde kinderen*) Streefgetal Aantal kinderen in ZAT 0-4 2000 Inschatting 500 - risicokinderen 2000 Uitkomst: 100 Uitkomst: 50 Uitrol 2006 6000 300 150 Evaluatie 2007 6000 Uitkomst: 404 Uitkomst: 102 400 100 2008 (7000) Uitkomst: 675 Uitkomst: 124 2009 8000 Uitkomst: 630 Uitkomst: 97 Tabel 1 Streefgetal Spectrum, CMO Gelderland Monitoring Kijk op Kleintjes 3

*) d.w.z. gesignaleerd door kindercentra, en daarna in consultatie bij een zorgcoördinator. De kinderen die zijn gesignaleerd door de GGD zijn alleen in de evaluatie van de pilot geteld, daarna niet meer. In het totaaloverzicht zijn de groei van het aantal kinderen en de wijzigingen in de streefgetallen aangegeven. Inmiddels wonen er in 2010 8.149 kinderen van 0 tot 4 jaar in de gemeente Nijmegen. In 2008 en 2009 ging het om een budget van 243.264,00 voor de werkzaamheden van de vier zorgcoördinatoren. Voor 2010 is het budget vanwege de inzet van een extra zorgcoördinator en de pilot ZAT 0-12 in de Waalsprong opgehoogd naar 273.448,00. 1.2 Signaleren Een vergelijking van de werkgebieden van de zorgcoördinatoren Kijk op Kleintjes is nodig om per stadsdeel de werkdruk en wijzigingen daarin te kunnen volgen. Met hoeveel kinderen, kindercentra en consultatiebureaus hadden de zorgcoördinatoren in 2009 te maken in hun stadsdeel? Hoe is de verdeling van uren zorgcoördinatie over de stadsdelen? Aantallen kinderen van 0-4 per stadsdeel (indeling Kijk op Kleintjes ) Stadsdeel Aantal 0-4-jarigen Centrum en Oost 1.324 Noord 1.363 Oud en Nieuw West 1.435 Dukenburg en Lindenholt 2.123 Midden en Zuid 1.788 Totaal 8.033 Tabel 2. (GBA per 1-1-09) Aantal kindercentra en consultatiebureaus (CB) per stadsdeel Stadsdeel Oost/Centrum/ Noord Uren zorgcoördinator K.o.k. O en C 16 N 16 Peuterspeelzalen Kinderdagverblijven KION Andere kinderdagverblijven 10 11 4, plus 1 peuterspeelzaal Totaal CB kindercentra 26 3 West 21 7 2 1 10 1 Dukenburg en Lindenholt 27 11 5 2 18 2 Midden (incl. Zuid) 24 8 3 5 16 2*) Totaal 104 + 6 uur centraal 36 21 13 70 8 4 Monitoring Kijk op Kleintjes Spectrum, CMO Gelderland

Tabel 3. Bron: KION, oktober 2009 *) De bewoners van Kolping/Landbouwbuurt gaan nu naar het CB in West. De bewoners van het Willemskwartier naar de Molkenboerstraat. In 2011 komt hier één CB voor Midden/Zuid in de Willem, naast het CB in Hatert. Het aantal consultaties per stadsdeel Consultatievragen 2008 en 2009 Stadsdeel Aantal kinderen/gezinnen Peuterspeelzaal 2008 2009 2008 Kinderdagverblijf 2008 Zonder kindercentrum Dukenburg 160 257 118 32 10 Lindenholt 99 71 6 6 Midden 146 135 101 45 West 115 122 56 50 9 OCN 155 116 71 84 Totaal 675 630 317 217 25 Tabel 4. Conclusies Als het om aantallen kinderen van 0-4 jaar gaat spant Dukenburg/Lindenholt de kroon. De zorgcoördinator in dit stadsdeel heeft daarom ook meer uren dan de anderen. Stadsdeel Midden is een goede tweede, bovendien bevinden zich in het gebied in feite vier consultatiebureaus waar mee wordt samengewerkt. Uit de cijfers is duidelijk waarom een splitsing van het werkgebied Oost/Centrum/Noord nodig was. Ook het aantal kindercentra is in Oost/Centrum/Noord het hoogst Het aantal kinderen waarover om consultatie wordt gevraagd blijft stijgen, en is in 2008 en 2009 een stuk hoger dan de prestatie-afspraak. In Dukenburg en Lindenholt worden de meeste vragen gesteld, en in 2008 komt Midden daarin op de tweede plaats. In deze stadsdelen zijn het meer de peuterspeelzalen waar de vragen vandaan komen dan de kinderdagverblijven. In West en Oost/Centrum/Noord verschilt dat niet zo veel. Ter vergelijking de cijfers uit de evaluatie schooljaar (vanaf oktober) 2006/2007 Wijk Consultatievraag Aantal kinderen Dukenburg/Lindenholt 645 + 342 = 987 98 + 61 = 159 West 419 92 Oost 170 55 Midden 375 98 Totaal 1951 404 Tabel 5. Consultatievragen Spectrum, CMO Gelderland Monitoring Kijk op Kleintjes 5

1.3 ZorgAdviesTeams 0-4 In de tabellen is weergegeven hoeveel kinderen zijn ingebracht, besproken en van een verwijsadvies voorzien in de ZAT s. Met name het aantal nieuw ingebrachte kinderen in elk ZAT 0-4 is van belang. Het aantal bijeenkomsten varieert tussen 8 en 12 per jaar, naar behoefte. Een goed gemiddelde (ook elders in het land) is 10 bijeenkomsten per jaar. In de evaluatie van 2006/2007 werden de volgende conclusies getrokken. Het totale aantal nieuw ingebrachte, besproken en verwezen kinderen in de ZAT s 0-4 is dan 102. Ongeveer 25% van de in de kindercentra gesignaleerde kinderen wordt doorgeleid naar het ZAT. Ongeveer de helft van de gesignaleerde kinderen is allochtoon, in O/C/N een kwart. Voor deze evaluatie zijn ook de verwijsadviezen gevolgd. Van de besproken kinderen wordt 41% naar MEE/IV 1 verwezen (in de betekenis van het belangrijkste advies), 33% naar BJZ, 17% naar de NIM en 9% naar overig hulpaanbod zoals Viataal. Vaak zijn het combinaties van hulpaanbod. Contact met MEE en NIM vindt binnen de afgesproken periode van 6 weken plaats. Dit lukt met BJZ niet, hier is op dat moment nog een achterstand in het wegwerken van de wachtlijst aan de voordeur. Zorgteams schooljaar 2006/2007 Wijk Aantal bijeenkomsten zorgteam Aantal nieuw ingebrachte kinderen Aantal kindbesprekingen Dukenburg/ 12 25+13=38 126 Lindenholt West 12 19 72 Oost 8 15 34 Midden 10 30 65 Totaal 42 102 297 Tabel 6. Gegevens Kijk op Kleintjes : ZAT s 2008 en 2009 Stadsdeel Aantal besproken kinderen Eerste keer in ZAT 2008 2009 2008 2009 Tweede of volgende keer in ZAT 2008 2009 Dukenburg 67 89 23 39 44 59 Lindenholt 130 45 85 West 80 128 22 22 58 106 Midden 52 43 19 19 33 24 OCN 21 38 15 17 6 21 Totaal 350 307 124 97 226 210 Tabel 7. 1 Integrale Vroeghulp 6 Monitoring Kijk op Kleintjes Spectrum, CMO Gelderland

Conclusies Het nieuwe streefgetal voor de ZAT-inbreng is in 2008 gesteld op 100. Er zijn in 2008 124 nieuwe kinderen in de ZAT s besproken, meer dan de gestelde norm. In 2009 zijn dat er 97 in totaal, een daling tot iets onder het streefcijfer. Er is wel een verschil per stadsdeel. In Dukenburg/Lindenholt was bijna een verdubbeling te zien van 2007 naar 2008, in 2009 was het aantal weer op het vorige niveau. In West en Oost/Centrum/Noord stijgt het aantal iets. In Midden daalde het. De algemene verklaring hiervoor is volgens de zorgcoördinatoren de sterk verbeterde vroegtijdige signalering, waardoor in een eerder stadium en ook sneller verwezen wordt naar de passende hulp. Er is dan in minder gevallen inbreng in het ZAT nodig. De complexe gevallen blijven in het ZAT besproken worden en men heeft er meerdere besprekingen voor nodig om tot een verwijsadvies te komen. Spectrum, CMO Gelderland Monitoring Kijk op Kleintjes 7

2. Lichte hulp en opvoedingsondersteuning Individuele lichte pedagogische hulp aan ouders van 0-4-jarigen wordt bij Kijk op Kleintjes gegeven door de GGD en de NIM. De groepsgerichte opvoedingsondersteuning voor ouders van 0-4-jarigen wordt bij Kijk op Kleintjes gegeven door de GGD en door Tandem. De GGD biedt themabijeenkomsten in de wijken. Tandem voert thema-koffie-ochtenden uit bij kindercentra en daarnaast groepsbijeenkomsten voor specifieke groepen ouders, die te maken hebben met risicofactoren voor de opvoeding. Dit onderdeel van Kijk op Kleintjes is het meest onderhevig aan wijzigingen, omdat de doelgroepen verschuiven of een ander aanbod nodig blijken te hebben. 2.1 Lichte hulp In de evaluatieperiode 2006/2007 heeft de GGD met 177 gezinnen gesprekken gevoerd, ruim meer dan het afgesproken aantal van 158 hulptrajecten op jaarbasis. Video-Home-Training (VHT) door de GGD is in de evaluatieperiode aan 86 gezinnen gegeven (afgesproken te leveren prestatie 70 keer). Uit de evaluatie die de GGD bij ouders heeft uitgevoerd, blijkt dat zij zeer tevreden zijn over deze hulp. Lichte hulp is in 2008 186 keer geboden, VHT 91 keer. Afgesproken was ook in dit jaar 158 trajecten lichte hulp en 70 keer VHT. De prestatie is wel in het afgesproken aantal uren geleverd, omdat er veel gezinnen zijn die niet het maximale aantal gesprekken nodig hebben. In 2009 is door de GGD aan 228 gezinnen lichte hulp geboden. In 2010 is de afspraak om lichte hulp aan 158 gezinnen te bieden, de kosten hiervan zijn 76.266,00. Er is in 2009 aan 94 gezinnen VHT geboden. De kosten van VHT in 2010 zijn 114.424,00. De registratie-eisen die de gemeente stelt aan de NIM leveren geen gegevens op over het aandeel hulptrajecten vanuit Kijk op Kleintjes. Uit onderzoek van de dossiers blijkt dat er in de eerste 5 maanden van 2007 vanuit Kijk op Kleintjes in elk geval 25 dossiers in behandeling zijn geweest. Het verwachte resultaat op basis van de pilot was 90 dossiers. In het jaarverslag van de NIM is te lezen dat er in totaal in 2007 186 dossiers gerealiseerd zijn, afgesproken was 160. Ook in 2008 worden de dossiers lichte pedagogische hulp niet onderscheiden naar leeftijd van de kinderen. In 2008 waren er 164 afgesloten LPH dossiers, de budgetovereenkomst voor lichte pedagogische hulp was 160. In 2008 en 2009 bedroegen de kosten voor LPH 0-23 van de NIM 155.000,00 per jaar. Onder een LPH dossier wordt verstaan gesprekken over de relatie ouder/kind, in minder dan 7 uur af te ronden. In de AMW dossiers is ook in ongeveer 10% sprake van vragen over de ouder/kindrelatie. Als we de leeftijd bekijken van alle Nijmeegse cliënten van de NIM in 2008 dan zijn er van de 1652 cliënten vier van 0-4 jaar. N.B. In de regiogemeenten is geen enkele cliënt onder de 4 jaar geregistreerd. In 2009 maakt de NIM in haar verantwoording geen onderscheid meer in soorten hulpvragen aan het AMW. 8 Monitoring Kijk op Kleintjes Spectrum, CMO Gelderland

Conclusies De lichte hulp van de GGD wordt in voldoende mate en naar tevredenheid ingezet. Over de lichte hulp van de NIM zijn geen uitspraken te doen. Dit aanbod en de afstemming van dit aanbod zal onder de coördinatie van het Centrum voor Jeugd en Gezin (per wijk of stadsdeel) gaan vallen. 2.2 Opvoedingsondersteuning Themabijeenkomsten van de GGD: in het schooljaar 2006/2007 is afgesproken 32 bijeenkomsten. Er is gestart met een gezamenlijk aanbod van GGD en Tandem tijdens de thema-koffieochtenden op peuterspeelzalen. Na evaluatie besloot de GGD zelf themabijeenkomsten uit te voeren, waarvan er in in 2006 zeven hebben plaatsgevonden. Er zijn 9 themabijeenkomsten geweest in 2007. De opkomst varieerde van 4 tot 25 ouders. In 2008 zijn 22 van de afgesproken 24 bijeenkomsten uitgevoerd. In 2009 zijn 18 bijeenkomsten georganiseerd, waarvan er 6 niet zijn doorgegaan vanwege gebrek aan belangstelling. De kosten voor 12 bijeenkomsten van de GGD in 2010 bedragen 3.949,00. Themakoffie-ochtenden Tandem: in het schooljaar 2006/2007 is afgesproken 165 ochtenden en 30 bijeenkomsten voor specifieke groepen. In de evaluatieperiode zijn er minstens 46 bijeenkomsten uitgevoerd, niet alle gegevens waren voorhanden. De gemiddelde opkomst is 6 ouders. In 2008 waren er aan themakoffie-ochtenden van Tandem 96 (afgesproken 117) op 14 peuterspeelzalen en 3 kinderdagverblijven (conform afspraak). Gemiddeld bereik is 5 á 6 ouders per keer. In 2009 zijn de activiteiten conform de afspraken uitgevoerd: 117 themakoffie-ochtenden op 15 peutergroepen en 3 kinderdagverblijven. Het bereik bleef op gemiddeld 6 ouders. In 2010 gaat het om 110 bijeenkomsten op 14 peuterspeelzalen en 3 kinderdagverblijven. De groepsbijeenkomsten van Tandem voor specifieke groepen ouders gingen in 2007 van start na een fase van onderzoek en ontwikkeling. Het specifieke aanbod bestond in 2008 uit 6 bijeenkomsten met Noord Afrikaanse ouders in Heseveld en 8 groepsbijeenkomsten met 5 ouders met GGZ-problematiek. Er zijn contacten geweest met 2 Afrikaanse ouders in Lindenholt en 3 alleenstaande ouders in West, onvoldoende om een groep te vormen. In 2009 is gewerkt met 4 verschillende groepen ouders, met gemiddeld 6 bijeenkomsten per groep. Het plan voor 2010 is 4 bijeenkomsten met 4 groepen. De kosten voor deze activiteiten van Tandem bedragen in 2010 68.664,00. Daarnaast is er een budget van 3.949,00 om activiteiten in te kunnen zetten bij extra vraag. Conclusie Het aantal themabijeenkomsten van de GGD fluctueerde, maar het aantal themakoffieochtenden dat Tandem in de voorschoolse voorzieningen biedt laat een stijgende lijn zien. Ook het aanbod voor de specifieke doelgroepen blijft stabiel of neemt toe. In dit onderdeel van Kijk op Kleintjes vinden regelmatig in overleg met samenwerkingspartners wijzigingen plaats omdat per wijk en per doelgroep maatwerk geleverd moet worden. Spectrum, CMO Gelderland Monitoring Kijk op Kleintjes 9