Verslag werkbezoek Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven en de SPIL-centra: een uitmuntende samenwerking! 13 maart 2008

Transcriptie

1 VERSLAG dienst Ruimte, Economie en Welzijn Aan : Geadresseerde Afschrift aan : Van : mw. E.M. Hellendoorn Datum : 8 april 2008 Betreft : Verslag werkbezoek Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven en de SPIL-centra Bijlage(n) : : Verslag werkbezoek Centrum Jeugd en Gezin Eindhoven en de SPIL-centra: een uitmuntende samenwerking! 13 maart 2008 Werkbezoek voor wethouders en ambtenaren van de Gelderse gemeenten in het kader van de ontwikkeling Centra voor Jeugd en Gezin. Het werkbezoek is georganiseerd vanuit provinciale project Gezin & Opvoeding. Aanleiding Om concrete voorbeelden van provinciale en landelijke ontwikkelingen te laten zien, organiseert de provincie Gelderland in 2008 een aantal werkbezoeken. Tijdens deze werkbezoeken zullen verschillende Centra voor Jeugd en Gezin, die al een eind op weg zijn, worden bezocht. In ieder werkbezoek staan één of meerdere thema s centraal. De thema s voor het werkbezoek aan Eindhoven zijn: regie en coördinatie van de zorg. Deze thema s zijn ook besproken in het CJG-atelier. De werkbezoeken zijn bedoeld voor de wethouders en ambtenaren van de Gelderse gemeenten. Verslag Inleiding door Marriët Mittendorff, wethouder Jeugd en Gezin en Onderwijs in Eindhoven Na de opening door Charlotte Kooijmans, hoofd Centrum Jeugd en Gezin (CJG) Eindhoven, verzorgt Marriët Mittendorff de inleiding. Marriët Mittendorff begon zes jaar geleden als wethouder met de portefeuille Jeugd & Gezin, destijds nog een nieuwe portefeuille. Zij vond het belangrijk om te kijken naar het kind en zijn/haar context. Zij hechtte veel belang aan een goede infrastructuur. Zij vond het belangrijk om het thema in een breed (pedagogisch) perspectief te bekijken. De wethouder schetst de geschiedenis, de aandachtspunten, de kansen en knelpunten en de ontwikkeling naar een CJG. Eindhoven is één van de landelijke pilotgemeenten als het gaat om de opzet en ontwikkeling van het CJG. Elke gemeente zal tot een eigen structuur komen. Hier is gekozen voor de zogenaamde Spelen-Integreren-Leren-Centra (SPIL-centra ), vergelijkbaar met de Brede School. Belangrijk is de ontwikkeling van de SPIL-centra in alle Eindhovense wijken. De centra krijgen een spilfunctie in de wijken. Het gaat er om activiteiten toe te voegen die niet binnen het onderwijs passen. Zoals didactische activiteiten, welzijnszaken, sport en activiteiten met betrekking tot gezondheid. Het is van belang om grenzen te slechten tussen de verschillende sectoren. De zeven Gideongemeenten hebben samen het initiatief genomen in de ontwikkeling van een CJG. Zij hebben zich ingezet voor het realiseren van goede perspectieven. Het CJG Eindhoven is door minister Rouvoet geopend. Er is bewust gekozen voor één CJG in het centrum van Eindhoven en SPIL-centra in de wijken van Eindhoven. In de SPIL-centra zijn Opvoed- en Opgroei adviseurs aanwezig. De centra zijn laagdrempelig en mensen kunnen binnen lopen om vragen te stellen. Er is veel aandacht voor ouders en jeugd.

2 Presentatie Hanny Versluis, procesmanager pedagogische pijler SPIL-centra De SPIL-centra richten zich op de ontwikkeling van kinderen van 0 12 jaar. SPIL is in andere regio s ook wel bekend als Brede school. Vertrekpunt van de ontwikkeling van de SPIL-centra was: de ontwikkelingen op de basisscholen en het wegwerken van taalachterstanden. Integraal Toezicht Jeugdzaken is er op gericht: Verbeteren van de regelgeving Verbeteren van de zorg voor kinderen (0 12 jaar) Ontwikkeling CJG, verbeteren van de pedagogische infrastructuur. Er komen in totaal 60 SPIL-centra (er zijn 60 basisscholen in Eindhoven, iedere basisschool wordt ingebed in een SPIL-centrum) en de centra zijn bedoeld voor alle kinderen. Er zijn tot nog toe 26 SPIL-centra. Van die 26 centra zijn er 12 in een gezamenlijk gebouw ondergebracht. De andere volgen nog. Er is een duidelijke organisatiestructuur opgezet om de centra te ontwikkelen. Wethouder Mittendorff heeft altijd deelgenomen aan de regiegroep van SPIL. De focus ligt op gezinnen. Er wordt gezamenlijk (met de verschillende partners) gekeken naar de aanpak. Er zijn vier pijlers: een fysieke pijler, een beheer- en bestuurspijler, een financiële pijler en een pedagogische pijler. De pedagogische pijler is gericht op: een raamplan dat per locatie wordt ingevuld: ieder SPIL-centrum maakt een eigen raamplan (een voorbeeld van een raamplan is door gemeenten op te vragen bij Hanny Versluis). per locatie de functie opvoedingsondersteuning (op maat) onderzoek ouderbehoefte (wat vinden ouders belangrijk?) gebruikersoverleg (de samenwerking SPIL-centrum en mensen uit de buurt/mensen die actief zijn in de infrastructuur van de buurt) Het SPIL-verbeterplan. De inzet van de Opvoed en Opgroei- medewerkers verschilt per centrum. Er wordt per locatie gekeken waar behoefte aan is. Het gaat om maatwerk. In de SPIL-centra staan het kind en het gezin centraal. De gemeente trekt 2,5 miljoen euro per jaar extra uit voor de SPIL-centra. Er worden verschillende instrumenten ingezet, belangrijk is dat er een doorgaande lijn ontstaat. Instrumenten zijn: Protocol Preventie Kindermishandeling (de lijsten worden in alle centra actief gebruikt) Ideeënboek Ouderbetrokkenheid Protocol en ideeënboek Omgaan met pesten Instrumenten Integraal Toezicht Jeugdzaken. Uitgangspunt is: kind centraal, één kind, één plan. Bundelen van informatie, met elkaar opstellen van een probleemanalyse en gezamenlijk komen tot een oplossing. Wanneer het komen tot een gezamenlijke oplossing niet in het SPIL-centrum lukt, dan wordt er doorverwezen naar het CJG. Wanneer er een probleem wordt gesignaleerd, wordt er een overleg belegd waar alleen de direct betrokken partijen voor worden uitgenodigd. Zo sluit ook de GGD aan bij overleggen, wanneer zij direct betrokken zijn bij problemen, bijvoorbeeld op scholen. Het gaat dat om situaties met complexe vragen rondom een gezin. 2

3 Er wordt gewerkt met een nieuwe werkwijze, namelijk het bundelen van informatie, met als resultaat één gezin, één plan. Dit werkt ook kostenverlagend. Rol gemeenten De gemeente is de initiatiefnemer in het traject CJG en de ontwikkeling van de SPIL-centra. Zij zorgt voor voldoende middelen, vastgestelde uitgangspunten en toetst of de middelen opleveren wat ten doel is gesteld. Zij neemt ook plaats in de regiegroep. De gemeente heeft nadrukkelijk een sturende rol. Samen met partners ontwikkelt de gemeente verdere plannen. Opvoedings- en opgroeiondersteuning groeit door en gaat zich in de toekomst ook verder ontwikkelen voor jongeren 12+. De ondersteuning gaat ook aansluiten bij overleg op (V)MBO en schoolmaatschappelijk werk. Vragen uit de zaal: Hoe zit het met de uiteindelijke middelen? De ontwikkelingen gaan snel. Vergeleken met vroeger ontstaan er andere overlegstructuren. Het overleg over jongeren 12- gaat op in Zorg Advies Teams (ZAT) en in de SPIL-centra. Vroeger zat de GGD in het netwerk, nu zijn ze vertegenwoordigd in het ZAT en de SPIL-centra. De inrichting van de overleggen verloopt efficiënter en meer gebundeld dan voorheen. Wat is de rol van de gemeenten? De gemeente is initiatiefnemer, zij zorgt voor voldoende middelen en heeft de uitgangspunten vastgesteld. De opzet is preventie. De gemeente heeft een sturende rol. Hoe zit het met jongeren 12+? Het aanbod voor jongeren 12 + is nu nog ondergebracht in het Schoolmaatschappelijk Werk en de ZAT s. De opzet is om de structuur van de SPIL-centra voort te zetten voor jongeren 12+. Het aanbod voor jongeren 12 + is nog in ontwikkeling. Zie bijlage 1 voor de presentatie. Presentatie Charlotte Kooijmans, hoofd CJG Eindhoven Eindhoven heeft gekozen voor één CJG. Hier is een inlooppunt voor ouders/opvoeders en jongeren. Voor kinderen 12- zijn met name de SPIL-centra. Het CJG Eindhoven profileert zich nu nog vooral bij ouders en opvoeders en niet zozeer bij de jongeren zelf. Zij kunnen vooral terecht bij de jongerencentra. Binnenkort wordt er wel een jongerenloket geopend. Een belangrijke reden dat het CJG Eindhoven al zo ver is ontwikkeld, is de doorzettingsmacht van de wethouder. In de toekomst zal landelijk worden geregeld dat de doorzettingsmacht bij de wethouders komt te liggen. Er zijn twee pijlers in het CJG: - Opvoeden en Opgroeien - Aanpak risicojeugd. Opvoeden en Opgroeien Het convenant is getekend op 5 september Deelnemers zijn: de gemeente, GGD, Zuidzorg, Humanitas, Lumensgroep, Korein, SKPO, SALTO en SSOE. Eén keer per maand vindt een stedelijk overleg plaats met alle partners over Opvoed- en Opgroeiondersteuning. Er is een gedeelde visie op dit terrein, expertise en afspraken over afstemming van het aanbod. Het CJG heeft de coördinatie/regiefunctie. 3

4 Het CJG is met name een expertisecentrum voor professionals. Er is een team van pedagogische adviseurs (afkomstig uit de GGD, Welzijn Eindhoven en het Consultatie bureau). De gemeente huurt hen in. Er zijn verschillende specialistische spreekuren: - kind en voeding - kind en verwerking - kind en opvang. Vragen kunnen worden gesteld per , maar veel mensen bellen naar het CJG. Ook kunnen mensen binnenlopen om vragen te stellen. Er zijn ook cursussen en themabijeenkomsten. En het onderwijssteunpunt voor allochtone ouders is bij het CJG ondergebracht. Aanpak risicojeugd Het convenant is getekend op 4 december Deelnemers zijn: de gemeente, BJz, GGD, Zuidzorg, Raad voor de Kinderbescherming, Lumensgroep, politie, leerplicht, Novadic-Kentron en MEE. (De GGZ is nog niet opgenomen in het convenant, zij zullen dit binnenkort ondertekenen. Zij sluiten ook aan bij het signaleringssysteem.) Samenwerking vindt plaats via het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd. De wethouder heeft de interventiemacht. Vanaf 1 april 2007 zijn er twee regisseurs risicojeugd. Zij zitten in het CJG en worden betaald door de gemeente. De gemeente kiest er duidelijk voor om hierbij een belangrijke rol te spelen. Alle gemeenten in Brabant gaan gebruik maken van het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd. In het systeem worden alle kinderen opgenomen. Alle partners zetten de kinderen met risico s of zorg in het systeem. Alleen geautoriseerde partners kunnen in het systeem. Hulpverleners kunnen een signaal afgeven wanneer zij problemen/risico s bij kinderen zien/vermoeden. Dat kunnen alle hulpverleners doen die betrokken zijn bij een gezin. Bij twee signalen of meer vindt een match plaats en gaat het CJG actie ondernemen. Er wordt een zorgcoördinator toegewezen en het wordt in het stedelijk casusoverleg ingebracht Organisaties hebben nu ook nog de neiging elkaar er over te bellen. Het vertrouwen in het systeem moet nog groeien. Het is belangrijk dat de signalen in het systeem worden geregistreerd, ook vanwege beleidsinformatie. Op dit moment speelt er nog wel een probleem met BJz. BJz moet eigenlijk alle kinderen in het systeem zetten, alleen werkt de automatische koppeling nog niet. Dit geldt ook voor de provincie en voor de verslavingszorg. Belangrijk is daarom ook dat er goede aansluitende afspraken worden gemaakt. De koppeling met het Elektronisch Kind Dossier moet nog worden geregeld. De samenwerking tussen de zorgteams in de SPIL-centra ent BJz verloopt nog moeizaam. BJz zou nog meer moeten gaan deelnemen in de afstemming. Bij brede, complexe problematiek kan schoolmaatschappelijk werk een signaal afgeven en wordt er een casusoverleg gepland. Dit overleg is gericht op goede afstemming van de aanpak tussen de betrokken partijen. De regisseurs risicojeugd zijn verantwoordelijk voor de zorgcoördinatie in dit soort complexe situaties. Deze regisseurs komen deels van BJz. Zij zijn onafhankelijk en hebben veel ervaringen met complexe casussen. De afspraken rondom zorgcoördinatie zijn als volgt: - van 0 tot 4 jaar het consultatiebureau - van 4 tot 12 jaar BJz en schoolmaatschappelijk werk - van 12 tot 23 jaar BJz en maatschappelijk werk. De gemeente financiert de menskracht van het CJG vanuit de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling, Onderwijs en Jeugd. 4

5 De financiering komt uit de brede doeluitkering en uit extra middelen (van het Ministerie en van de provincie Brabant in verband met status als pilot-gemeente). In de toekomst moet de brede doeluitkering voldoende zijn om het CJG te bekostigen. Kortom, Eindhoven staat voor het CJG met als belangrijkste doeleinden: Het kind centraal en een sluitende ketenzorg. Dit betekent: samenwerkingsverband ondersteuning zo dicht mogelijk bij het gezin in de wijk, op het SPIL-centrum, op het consultatiebureau laagdrempelig en een aanvullend fysiek CJG. Zie bijlage 2 voor de presentatie. Na de inleiding is een gezamenlijk bezoek aan het CJG gebracht, waar de verschillende ruimten konden worden bekeken en vragen aan professionals konden worden gesteld. Na de gezamenlijke lunch in het gemeentehuis werd de groep opgedeeld, voor het bezoek aan SPIL-centra de Tafelberg en de Burghplan. SPIL-centrum de Burghplan Inleiding door Henk Francken, SPIL-coördinator en Ietje Corman, coördinator Kinderopvang. SPIL-centrum Burghplan is in januari 2007 ontstaan door een samenwerkingsverband van de basisschool Beppino Sarto, de kinderopvang Korein Kinderplein en de peuterspeelzaal Peuterplaza Burghplan. Een belangrijke valkuil, wanneer er wordt gestart met een dergelijk samenwerking, is het niet goed op de hoogte zijn van elkaars visie en aanpak. Belangrijk is om de pedagogische visie mét elkaar te bedenken. De schooldirecteur is ook vaak de directeur van een SPIL-centrum, maar dit hoeft niet. Het is van belang om daar gezamenlijk goed over na te denken en hierover goede afspraken te maken. Belangrijke aandachtspunten bij de ontwikkeling van een SPIL-centrum: goede afspraken maken over coördinatie van het SPIL-centrum met iedereen in gesprek blijven, zorgen dat er niemand wordt gepasseerd communiceer met ouders en betrokken instellingen leidsters van de kinderopvang dienen extra getraind te worden om goed te signaleren. Zie bijlage 3 voor de presentatie. SPIL-centrum de Tafelberg Inleiding door Ankie Koch, SPIL-coördinator en gedragsbegeleider op de basisschool de Driesprong. SPIL-centrum de Tafelberg is in 2002 ontstaan door een samenwerkingsverband van de dagopvang+ (kinderen van 0-4 jaar, die specifieke opvang nodig hebben), de Buitenschoolse Opvang, de peuterspeelzaal en de basisschool. Er is door alle partners gezamenlijk een pedagogisch plan opgesteld. Belangrijk is dat er een doorlopende ontwikkelingslijn ontstaat. De dagopvang+ past daarom eigenlijk niet goed in dit 5

6 concept, er vindt geen doorstroming plaats naar de reguliere opvang of het onderwijs. Toch is besloten de dagopvang+ wel in het SPIL-centrum te betrekken. Het schoolmaatschappelijk werk is voor vragen over opvoeding en zorg. De medewerker Opvoeden en Opgroeien beantwoordt licht pedagogische vragen. De aanpak: wanneer een kind gedragsproblemen heeft, wordt dit eerst besproken in het (kleine) zorgteam. Wanneer er ernstige problemen zijn, dan wordt dit besproken in het brede zorgoverleg. Er wordt vervolgens een plan opgesteld. Wanneer de problemen te complex zijn, dan komt er een overleg in het CJG. Van groot belang is goede interne communicatie. Er zijn verschillende overlegvormen. De ouders worden in het SPIL-centrum ook zoveel mogelijk betrokken. De relatie tussen het SPIL-centrum en het CJG: er is alleen contact wanneer er ernstige zorgen zijn over kinderen en het probleem niet kan worden opgelost. Het SPIL-centrum heeft niet alleen een functie voor opvoed- en opgroeivragen, maar er komen ook allerlei andere vragen en gesprekken op gang, onder andere tijdens de kook- of naailessen. Daarom is het belangrijk dat een SPIL-centrum in de wijk zelf zit. Na de inleidingen en het beantwoorden van vragen wordt in de beide SPIL-centra een uitgebreide rondleiding gegeven. Het eerstvolgende werkbezoek staat gepland op donderdag 12 juni U ontvangt hiervoor een uitnodiging. Informatie Heeft u nog vragen en/of opmerkingen, dan kunt u contact opnemen met: Esta Hellendoorn, beleidsmedewerker Zorg en Jeugdbeleid provincie Gelderland Telefoon: (026) en e.hellendoorn@prv.gelderland.nl Websites: Informatie over het CJG Eindhoven kunt u vinden op Informatie over de ontwikkelingen over het CJG in Gelderland vindt u op het Landelijke informatie over de invoering van het CJG is te vinden op Bijlagen Bijlage 1. presentatie Hanny Versluis, procesmanager pedagogische pijler SPILcentra Bijlage 2. presentatie Charlotte Kooijmans, hoofd CJG Eindhoven Bijlage 3. presentatie Henk Francken, SPIL-coördinator en Ietje Corman, coördinator Kinderopvang Bijlage 3a. gezinskaart brede zorgteam Bijlage 3b aanmeldingsformulier brede zorgteam Bijlage 4. achtergrondinformatie CJG Eindhoven en de SPIL-centra. 6