mei 2015 Partnership management In vogelvlucht
2
Inhoudsopgave Partnership management door BMO Global Asset Management 3 Filosofie Partnership management 4 Investment beliefs Partnership management 5 Rol van Investment Solutions binnen Partnership management 6 Rol van de overige disciplines binnen Partnership management 8 Waarom BMO Global Asset Management? 10 3
Partnership management door BMO Global Asset Management Partnership management is onze benaming van fiduciair management. Partnership management valt onder en wordt gerund door een gespecialiseerd team van beleggingsprofessionals in Amsterdam en Londen. Het team fungeert voor onze opdrachtgevers als het externe beleggingsbureau. Iedere klant krijgt een eigen Delegated CIO toegewezen die samen met de klant - rekeninghoudend met de verplichtingenstructuur - risicobereidheid, beleggingsovertuigingen ( investment beliefs ) en -behoeften in kaart brengt. De Delegated CIO is vervolgens verantwoordelijk voor het dagelijkse beheer van de beleggingsportefeuille. De dienstverlening onder de vlag van Partnership management bevat zeven modules: Assetallocatie & strategie Dynamisch balansbeheer Multimanagement Risicomanagement Opleiding & educatie Rapportage Maatschappelijk verantwoord advies en beleggen Wij zijn ervan overtuigd dat de juiste strategische positionering van de klantportefeuille veruit de belangrijkste factor is voor de beleggingsresultaten. Op basis van input van het ALM- en het assetallocatieteam zorgt de Delegated CIO voor de juiste strategische positionering en voor eventuele herziening van de beleggingsportefeuille als de omstandigheden bij de klant of in de markt daar aanleiding toe geven. Echte alpha is in onze optiek dun gezaaid: onze portefeuilles zijn daarom een combinatie van actieve en passieve strategieën en wij besteden het beschikbare risicobudget alleen aan die alphabronnen waar de beleggingsargumenten zeer overtuigend zijn. De portefeuille zal gediversifieerd worden samengesteld op basis van diverse alphabronnen, waarbij (delen van) de beleggingsportefeuille door externe managers wordt beheerd. Door veranderingen in wet- en regelgeving, volatiele dekkingsgraden, de zoektocht naar rendement tegen het juiste risico, discussies met interne en externe specialisten en de noodzaak om op de hoogte te blijven van een steeds verder groeiend arsenaal aan (alternatieve) beleggingen, zijn pensioenfondsen steeds vaker op zoek naar efficiënte en effectieve manieren voor het beheer en bewaken van het aan hen toevertrouwde vermogen. Partnership management benadrukt dat de kern van de relatie tussen een vermogensbeheerder en een pensioenfonds samenwerking is, waarbij de klant uiteindelijk in control dient te zijn op alle aspecten van de beleggingsportefeuille en eventuele afdekkingsstrategieën. 4
Filosofie Partnership management Onze filosofie is om de doelstellingen van onze klanten te begrijpen en proactief te adviseren hoe zij deze doelstellingen het beste kunnen bereiken. Zowel op strategisch niveau, maar ook door klanten te helpen navigeren door de veranderende economische omgeving en bij wijzigingen in de regelgeving. Wij treden op als partner, zodat het bestuur zich kan concentreren op de zaken die er werkelijk toe doen: strategie en risicomanagement. Daartoe zullen wij de zorg op ons nemen voor het strategisch advies, de implementatie en het dagelijkse vermogensbeheer. Door goed beheerste en gedocumenteerde processen alsook adequate en transparante rapportages over posities en risico s, is de klant volledig geïnformeerd en in control. Wij zijn ervan overtuigd dat de complexiteit van de beleggingsportefeuille moet aansluiten bij wat de klant kan begrijpen en kan overzien, gegeven de middelen en tijd die tot zijn/haar beschikking staan. Elke institutionele belegger geeft een eigen invulling aan de governancestructuur. Naast het bestuur kan er sprake zijn van een beleggingscommissie, externe adviseurs en een bestuursbureau. De verdeling van taken en verantwoordelijkheden over deze partijen kan van klant tot klant verschillen en het is onze visie om op alle aspecten op te treden als partner en objectieve parameters aan te dragen voor een transparante beoordeling. Een goede en heldere taakafbakening tussen de diverse organen, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen verantwoordelijkheden op het gebied van advisering, implementatie en controle, draagt bij aan een effectieve samenwerking. Daarnaast is het belang van de klant ook ons belang. Onafhankelijkheid in de advisering en de implementatie wordt gewaarborgd door de organisatiestructuur waar wij voor hebben gekozen. De beleggingstechnische invulling van Partnership management door de afdeling Investment Solutions is strikt gescheiden van de afdelingen die zich bezighouden met het dagelijkse beheer van aandelen en vastrentende waarden. Investment Solutions identificeert de beste oplossing voor de klant. Zo kunnen de beleggingen zowel bij ons als bij externe beheerders worden ondergebracht. Om ervoor te zorgen dat de klant optimaal gebruik kan maken van alle binnen BMO Global Asset Management aanwezige aanwezige kennis en expertise, is er het kernteam. Het kernteam herbergt alle disciplines in zich, om op een breed front als Partner op te treden. 5
Investment beliefs Partnership management Veel pensioenfondsen en verzekeraars hebben een filosofie in de vorm van investment beliefs geformuleerd. Als onderdeel van onze Partnership-managementfilosofie hanteren wij een aantal eigen investment beliefs, die het uitgangspunt vormen van onze dienstverlening: Beheersbare complexiteit: het bestuur is in control. De complexiteit van de beleggingsportefeuille dient te zijn afgestemd op de beschikbare capaciteit en expertise van de klant. De klant dient te begrijpen waarin wordt belegd en welke risico s worden genomen. Aansluiting bij de governancestructuur van de klant. Elke klant heeft haar eigen governancestructuur. Naast het bestuur zijn er vaak ook een beleggingsadviescommissie en externe adviseurs actief die hun eigen specifieke functie vervullen. Wij sluiten aan bij de gewenste governancestructuur van de klant en is groot voorstander van een heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden. Onafhankelijkheid. BMO Global Asset Management werkt in het belang van de klant. De onafhankelijkheid die daarvoor nodig is, wordt op diverse manieren gewaarborgd: Scheiding tussen Partnership management en vermogensbeheer. Transparantie in de kosten met een duidelijke koppeling naar de dienstverlening. Onafhankelijk risicomanagement. Scheiding Partnership management en vermogens beheer, extern beheer tenzij... Voor ons is een heldere scheiding tussen Partnership management en vermogensbeheer essentieel. Wij reflecteren deze scheiding ook in de vergoedingenstructuur. Er mag geen sprake zijn van belangenconflicten en het is beter om zelfs de schijn daarvan te vermijden. Het belang van de klant staat hierbij voorop. De afweging tussen intern en extern beheer vindt onafhankelijk, objectief en transparant plaats. Passief beheer is het vertrekpunt. Actief beheer moet zowel in theorie als praktijk overtuigend waarde kunnen toevoegen. Daarbij wordt ook rekening gehouden met de additionele kosten van actief beheer ten opzichte van passief beheer, zowel in termen van beheervergoeding en transactiekosten als in termen van de extra governance-inspanning. Een andere belangrijke factor in deze afweging is risico. Passief beheer kan leiden tot concentratierisico s in bepaalde landen of emittenten. Voorkeur voor discretionair beheerde mandaten. Discretionaire mandaten zijn naar onze mening te prefereren boven beleggingsfondsen: De effecten staan op naam van de klant die het economisch en juridisch eigendom heeft. De klant kan eigen, specifieke, richtlijnen formuleren voor het mandaat en heeft volledige controle. Een discretionair mandaat maakt het mogelijk om een specifiek uitsluitings- en stembeleid te voeren. Er is op ieder moment volledig inzicht in de samenstelling van de beleggingsportefeuille (optimale transparantie en goed risicomanagement). Wij bieden overigens ook een aantal fiduciaire beleggingsfondsen, waarin discretionair belegd wordt door externe beheerders. Transparantie ten aanzien van de kosten. Wij staan voor volledige transparantie van de kosten. Dit geldt zowel voor de kosten die wij in rekening brengen als die van de externe beheerders. Het is essentieel dat de klant een volledig en juist beeld heeft van alle gemaakte kosten. Deze dienen goed verantwoord en beheerst te kunnen worden en in verhouding te staan tot - en gerelateerd te zijn aan - de geleverde diensten en prestaties. Integratie van maatschappelijk verantwoord advies en beleggen. Wij zijn van mening dat maatschappelijk verantwoord beleggen op alle fronten volledig geïntegreerd dient te zijn in het beleggingsbeleid en afgestemd op het specifieke beleid van de klant. Wij bieden de mogelijkheid tot het doorvoeren van uitsluitingen, het verrichten van engagement en het uitoefenen van stemrecht. Daarnaast vinden wij dat duurzaamheidsfactoren meegenomen dienen te worden in de besluitvorming rond beleggen en screent ook externe beleggers daarop. 6
Rol van Investment Solutions binnen Partnership management De afdeling Investment Solutions geeft beleggingstechnisch invulling aan Partnership management en werkt onafhankelijk van het operationele vermogensbeheer. Investment Solutions biedt een volledig aanbod van beleggingsoplossingen, die zowel als totaalpakket als modulair afgenomen kunnen worden. Investment Solutions Fiduciair advies Dynamisch balansbeheer (ALM) Assetallocatie Derivatenbeheer Managerselectie Maatschappelijk verantwoord advies en beleggen Investment Solutions verenigt de volgende beleggingsdisciplines: fiduciair advies, dynamisch balansbeheer (ALM), derivatenbeheer, assetallocatie, managerselectie en maatschappelijk verantwoord advies en beleggen. Hierbij staan wij proactief naast de klant, staat hem bij in alle processen die plaatsvinden: vanaf het geven van een zogenaamde second opinion op de ALM-studie tot aan de implementatie van de beleggingsportefeuille. Investment Solutions is werkzaam vanuit kantoren in Amsterdam en Londen. Gezamenlijk vertegenwoordigen zij een schat aan ervaring en deskundigheid en hebben zij een duidelijke kennis van de Nederlandse pensioen- en verzekeringsmarkt. Hiervan kan de klant (als totaaloplossing of door onderdelen af te nemen) profiteren. Fiduciair advies De Partnership advisering is vormgegeven met een aparte afdeling bestaande uit zogeheten Delegated CIO s. Dit model past goed bij institutionele beleggers die geen eigen hoofd beleggingen hebben danwel countervailing power willen hebben ten opzichte van het huidige hoofd beleggingen of de beleggingscommissie. De klant krijgt dan vanuit de afdeling Investment Solutions een Delegated CIO toegewezen. Die is de vooruitgeschoven post als het gaat om de gehele beleggingsportefeuille, overziet de gehele positie van de klant ten opzichte van de verplichtingen en ambities en haakt de diverse disciplines (zowel intern als extern) die nodig zijn aan. Dynamisch balansbeheer (ALM) Het ALM-team levert een wezenlijke bijdrage aan de strategische advisering op het gebied van balansbeheer. Belangrijk uitgangspunt daarbij zijn de nominale en reële dekkingsgraad van het pensioenfonds. De filosofie is dat de beleggingsportefeuille de doelstellingen en risicohouding van het fonds weerspiegelt en robuust is in uiteenlopende economische scenario s. Daartoe wordt gebruik gemaakt van eigen modellen, die inzicht geven in de effectiviteit van mogelijke oplossingen. Welk profiel van rendement en risico is wenselijk? Wat zijn de consequenties indien het rente- of inflatierisico geheel of gedeeltelijk wordt afgedekt? Welk rendement wordt er op de lange termijn verwacht? Zo kan de klant een gefundeerde en bewuste keuze maken voor een strategische allocatie en de afdekking van de belangrijkste risico s. Is de keuze eenmaal gemaakt en geïmplementeerd, dan kunnen de economische ontwikkelingen of de financiële positie van het fonds aanleiding zijn om tijdelijk af te wijken van de centrale strategie. Door middel van dit zogenaamde dynamisch balansbeheer kan waarde worden toegevoegd. 7
Assetallocatie Het assetallocatieteam ondersteunt bij de vormgeving van de daadwerkelijke beleggingsportefeuille. Hoe kan gegeven de strategische allocatie het afgesproken risicobudget het beste ingezet worden over de diverse beleggingscategorieën? In welke markten is het zinvol om actief risico te nemen? Daarbij staan de risicobereidheid en de investment beliefs van de klant alsook de gewenste mate van complexiteit centraal. Een (gedeeltelijk) passieve invulling kan daarvan het resultaat zijn. Op basis van alle input wordt door de Delegated CIO een onderbouwd advies uitgebracht aan de klant, uiteraard binnen het afgegeven mandaat. Een deel van het actieve budget kan ingezet worden voor tactische assetallocatie. Wij hebben daarvoor een bewezen proces dat uitgaat van diverse kwantitatieve en kwalitatieve factoren. Tactische posities worden gespreid en binnen met de klant afgesproken bandbreedtes ingenomen, zodat de risico s goed beheerst zijn. De strategen uit het assetallocatieteam voorzien de klant voorts proactief van economische vooruitzichten en analyses, om goed op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en de mogelijke implicaties hiervan voor de strategische assetmix. Derivatenbeheer BMO Global Asset Management een lange en uitgebreide ervaring met het implementeren van derivatenstrategieën ter ondersteuning van het balansbeheer. Het aantal en de omvang van de transacties maakt ons tot een grote speler. Dit komt de klant ten goede bij de executie van derivatentransacties, waar goede voorwaarden kunnen worden bedongen. Maar de marktkennis en contacten komen ook zeer goed van pas in de advisering over de wijze waarop een afdekking het beste gestructureerd kan worden. Zowel discretionaire als gepoolde oplossingen zijn mogelijk. Omdat wij puur gericht zijn op vermogensbeheer, kan er volstrekt onafhankelijk geopereerd worden. In onze visie gaat het bij het afdekken van risico s om risicomanagement, niet om actief beheer. Wel voegen wij waarde toe door een kundige manier van implementeren, in nauw overleg met de klant. Uiteraard wordt hierover transparant gerapporteerd. Managerselectie Het feitelijke beheer van de portefeuille kan zowel door ons als door externe vermogensbeheerders worden verricht. Het gaat erom dat de klant de best mogelijke oplossing aangeboden krijgt, die past bij het gezochte profiel (op basis van doelstellingen en risicobereidheid). Het onafhankelijke managerselectieteam hanteert een zeer gedegen en goed gedocumenteerd selectieproces. Het gaat om meer dan mooie historische rendementen. Een goed begrip van de beheerder, zijn beleggingsfilosofie en proces staat voorop om tot de overtuiging te kunnen komen dat ook naar de toekomst goede rendementen geleverd worden met acceptabele en beheerste risico s. Eenmaal aangesteld worden de beheerders strak gemonitord en continu afgezet tegen mogelijk betere alternatieven. Wij bieden hierbij zowel gepoolde als discretionaire oplossingen. Maatschappelijk verantwoord advies en beleggen (MVB) Criteria op het gebied van milieu, maatschappij en governance worden meegenomen in de managerselectie alsook in het operationeel vermogensbeheer. De expertise die hiervoor binnen BMO Global Asset Management aanwezig is, stelt ons in staat om de klant te adviseren. Het betreft hier niet alleen advisering met betrekking tot beleidsbepaling, maar ook proactief advies bij actuele ontwikkelingen die een impact hebben op mens, milieu en maatschappij. De implementatie van het MVB-beleid wordt verzorgd in samenspraak met ons Governance & Sustainable Investment team (één van de grootste duurzame teams in Europa), door zowel portefeuillemanagers als het managerselectieteam. Onze reo -oplossing (responsible engagement overlay) is op iedere aandelen- en bedrijfsobligatieportefeuille van toepassing (ongeacht of wij het operationele vermogensbeheer voeren). Uiteraard rapporteren wij hier uitgebreid over. 8
Rol van de overige disciplines binnen Partnership management Risicomanagement Wij beheren mandaten met een scherp oog voor de risico s in de portefeuille, zowel versus de verplichtingen als binnen de beleggingen zelf. Toezicht hierop vindt onafhankelijk bij ons intern plaats. Het toezicht op de portefeuillemanagementactiviteiten en de onafhankelijke analyse en het controlekader worden verzorgd door onafhankelijk van elkaar opererende teams. De onafhankelijke teams bewaken op diverse niveaus de risico s die er binnen de portefeuilles worden genomen. De berekende en bewaakte risicocijfers zijn onder andere: tracking error (zowel op balansniveau als van de actieve beleggingsportefeuille) Solvency at Risk absolute volatiliteit (van beleggingen en verplichtingen) Value at Risk voorwaardelijke Value at Risk De risicocijfers kunnen worden onderverdeeld naar beleggingscategorie, manager, regio, emittent etc. Vaak worden ook scenarioanalyses op de portefeuilles uitgevoerd. Wij analyseren de portefeuille dan op historische gebeurtenissen (9/11, crisis in Rusland etc.), zeer nadelige rentecurves en marktniveaus. Tevens bedenken wij extreme gebeurtenissen in overeenstemming met de specificaties van de klant en/of portefeuillemanager. Gelden er risicolimieten, dan bewaken de teams deze limieten, ongeacht of deze door de klant of intern zijn opgelegd. Rapportage Wij hebben onze rapportages uitbesteed aan State Street. State Street draagt zorg voor de aanlevering van overeengekomen rapportages, zoals klantspecifieke maand- en kwartaalrapportages, risicorapportages en macro-economische vooruitzichten. Deze rapportages worden aangevuld met periodieke presentaties en marktvisies van BMO Global Asset Management over actuele onderwerpen. Ook zijn wij in staat ondersteuning te bieden bij het vaststellen van het beleggingsplan voor het komende kalenderjaar. Tot slot kunnen wij de benodigde informatie verstrekken in het kader van verplichte rapportages, die door de institutionele belegger aan haar toezichthouders moeten worden aangeleverd. Deterministische scenarios Aandelen -40% -20% 0% +20% +40% Swaprente +1.0% 101% +0.5% 98% 95% -0.5% 93% -1.0% 91% I II 113% 108% 102% 101% 98% 120% 114% 109% 106% 103% 130% 122% 117% 112% 109% III IV 139% 135% 124% 119% 114% I Stagflatie II Deflatie III Voorspoed IV Goldilocks 9
Relatiebeheer De bakermat van Partnership management ligt in Nederland en wij zijn van mening dat, daar waar mogelijk, klanten in de lokale taal bediend dienen te worden. De klant staat namelijk centraal in onze strategie. Het relatiebeheer is dan ook verdeeld in een team voor pensioenfondsklanten en een team voor verzekeraars. Beide teams beschikken over specifieke kennis over en expertise van respectievelijk de Nederlandse pensioen- en verzekeringsmarkt. Ook kan op deze wijze de continuïteit gewaarborgd worden. De relatiebeheerder vertaalt de wensen en eisen van de klant naar de daarbij behorende dienstverlening, bewaakt de klanttevredenheid alsook de contractuele afspraken (inclusief Service Level Agreements) die zijn overeengekomen. Zowel de relatiebeheerder als de Delegated CIO zijn vast onderdeel van het kernteam dat de klant krijgt toegewezen. De samenstelling van het team hangt verder af van de specifieke kenmerken van het mandaat alsook de uiteindelijke taken en verantwoordelijkheden die aan de Partnership Manager worden toegekend. Het voordeel van deze structuur is dat het multidisciplinaire team de institutionele belegger goed kent en vice versa. De specialisten werken vanuit hun eigen afdelingen, waardoor ervaringen bij andere opdrachtgevers en andere mandaten kunnen worden ingebracht ten behoeve van de klant. Een bijkomend voordeel van het feit dat de specialisten werken vanuit hun eigen afdelingen is dat zij binnen hun eigen procedures en processen blijven werken. Hierdoor zijn continuïteit en consistentie gewaarborgd. Consultant Bestuur De klant Beleggingscommissie Bestuursbureau Delegated CIO Risicomanager Accountmanager Kernteam De klant Multimanager specialist Beleggingsportefeuille vs. Verplichtingen Andere relevante specialisten Actuaris 10
Waarom BMO Global Asset Management? Partnership management door BMO Global Asset Management onderscheidt zich door haar flexibiliteit in het soort oplossingen en de dienstverlening die afgestemd worden op de specifieke situatie van de klant, haar ruime ervaring in beheer en advisering, de kostenefficiënte invulling en haar sterke Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB)-capaciteit. Wij hebben alle onderdelen van fiduciair vermogensbeheer in huis om de klant te faciliteren (als totaaloplossing of modulair). Hieronder vatten we onze kwaliteiten kort samen: Partnership management door BMO Global Asset Management biedt klanten: Transparantie: wij bieden bij aanvang, maar ook gedurende het mandaat volledig inzicht in de wijze waarop keuzes tot stand zijn gekomen. Flexibiliteit: onze aanpak biedt keuzevrijheid. De specifieke voorkeuren van de klant kunnen op elke niveau worden meegenomen. Voorbeelden hiervan zijn een maximum of minimum percentage voor interne of externe producten, de totale beheerkosten en de omvang van specifieke tracking errors en/of andere risicomaatstaven. Bovendien kunnen de zeven onderdelen van Partnership Management in principe modulair worden afgenomen. Objectiviteit: doordat de afdeling Investment Solutions onafhankelijk van het operationeel vermogensbeheer opereert, wordt een belangenconflict in de keuze tussen intern en extern beheer voorkomen. Wij zijn een betrouwbare, stabiele partner met een duidelijke focus. Vermogensbeheer is de enige kernactiviteit en wij hebben haar dienstverlening afgestemd op de Nederlandse cultuur en wet- en regelgeving. Als Partnership klant staat een multidisciplinair team voor u klaar. Uw account-manager en de Delegated CIO zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor kwalitatief hoogwaardige dienstverlening en maken beiden onderdeel uit van en worden ondersteund door grote, ervaren en deskundige teams; Wij beschikken over ruime kennis en kunde op het gebied van het afdekken van ongewenste risico s (inclusief het opzetten en onderhouden van hedgestrategieën). Als toonaangevende speler op het gebied van MVB kunnen wij onze klanten op vele manieren ondersteunen in het ontwerpen en uitvoeren van hun eigen beleid. Bovendien hebben wij duurzaamheid in ons DNA, zijn wij onderdeel van de FTSE4Good en het Governance & Sustainable Investment team is toonaangevend op het gebied van verantwoord advies en beleggen. BMO Global Asset Management betrekt onze Nederlandse klanten nauw bij onze dienstverlening via twee gremia: een Klantenadviesraad (KAR) en een MVB-werkgroep De KAR en de MVB-werkgroep dienen als klankbord voor het Dagelijks Bestuur van het Nederlandse kantoor van BMO Global Asset Management, respectievelijk op het gebied van institutioneel vermogensbeheer en verantwoord beleggen. Beide gremia kunnen gevraagd en ongevraagd advies geven. 11
Contact Hoofdkantoor BMO Global Asset Management (EMEA) Verenigd Koninkrijk Tel: +44 (0) 20 7628 8000 Website: www.bmogam.com Overige kantoren Verenigd Koninkrijk Tel: +44 (0) 20 7011 4444 020-582 3000 bmogam.nl Duitsland Tel: +49 (0) 69 5979 9080 Verenigde Staten Tel: +1 (0) 617 426 9050 Ierland Tel: +353 (0) 1 436 4000 Portugal Tel: +351 (0) 21 003 3200 Hong Kong Tel: +(852) 3965 3160 Producten BMO Global Asset Management biedt een breed pakket aan beleggingsoplossingen voor pensioenfondsen, liefdadigheidsinstellingen, verzekeraars en overige organisaties. We bieden niet alleen de mogelijkheid tot discretionair vermogensbeheer, maar ook tot participatie in onze institutionele beleggingsfondsen. Verder beleggen wij in diverse regio s zakelijke waarden en vastrentende waarden. Onze strategie is gebaseerd op drie pijlers: Advisory Solutions (Partnership management en Dynamisch balansbeheer) Maatschappelijk verantwoord advies en beleggen Specialistische beleggingsproducten Belangrijke informatie De in dit document weergegeven informatie was bij ons bekend op 31 maart 2015, tenzij anders vermeld. Dit document is uitsluitend bedoeld voor professionele beleggers en dient niet te worden verstrekt aan niet-professionele beleggers. De informatie die verschaft wordt in dit document is alleen bedoeld ter informatie en dient niet te worden beschouwd als enige vorm van advies aan de ontvanger of lezer waar deze op mag of kan vertrouwen bij het nemen van beslissingen over het doen van investeringen, beleggingen of het aangaan van beleggingsovereenkomsten, noch betreft dit een aanbod om dergelijke transacties aan te gaan. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De waarde van beleggingen kunnen fluctueren. Het is mogelijk dat beleggers hun inleg niet (volledig) terugkrijgen. Investeerders dienen niet over te gaan tot het beleggen in financiële instrumenten indien zij niet bereid zijn om de risico s die hiermee gepaard kunnen gaan te accepteren. Dit document wordt uitgegeven door BMO Global Asset Management, een handelsnaam van F&C Netherlands B.V., in Nederland gereguleerd door de Autoriteit Financiële Markten (AFM). 2015 BMO Global Asset Management. Alle rechten voorbehouden. BI00158 05/15