Grenzen Wat zijn grenzen en hoe stel je ze? WWW.HEART4HAPPINESS.NL July 5, 2016 Opgesteld door: Sheila Neijman
Grenzen Wat zijn grenzen en hoe stel je ze? In mijn leven heb ik ervaren dat ik het heel erg moeilijk vond om te begrenzen. Omdat ik van nature erg open ben en mijn ervaringen besprak, ontdekte ik dat ik niet de enige was die grenzen stellen moeilijk vond. We hebben op de één of andere manier een angst of weerstand om duidelijke grenzen te stellen en mensen feedback te geven op hun (persoonlijke) verantwoordelijkheden en gedrag of dit nu op werk is of in onze persoonlijke relaties. Achteraf begrenzen Ik was altijd iemand die achteraf pas in staat was om mijn grenzen aan geven - noem het secundair- dus als mijn grenzen al regelmatig overschreden waren. Als ik dan uiteindelijk in staat was om mijn grens aan te geven, deed ik dat vanuit een beschuldigende vinger. Ik ging dus met mijn vinger wijzen naar de ander hoe hij/zij mijn grens was overschreden en kreeg dan eerder weerstand dan begrip. Ik heb ervaren dat je veel meer zelfliefde en compassie gaat ervaren als je wel je grenzen leert te stellen, zonder beschuldigende vinger, maar vanuit zelfliefde. Je wordt daardoor ook een vriendelijke mens. In mijn (werk) leven kon ik moeilijk omgaan met mensen die mij op wat voor manier dan ook kwetsten. Dit kon gaan over uiteenlopende gevoelens: Mij niet gehoord voelen; Niet gewaardeerd; Het gevoel dat mensen over mij heen liepen; Mij onrespecvol behandelden; Mij vernederden; Of het voor mij onveilig maakten. Ik wilde de ander dan wel aanspreken op zijn of haar gedrag, maar ik kon nooit de juiste woorden vinden of stelde het uit om geen gedoe te krijgen of ik voelde het pas achteraf. Het gevolg was dat emoties zich in mij opstapelden en in ik het heetst van de strijd wel in staat was om te vertellen wat ik voelde. Dit kwam dan zo ongenuanceerd uit mijn mond, dat dit destructief was voor relaties. 1
Dit resulteerde weer in een soort van spiraal, dat ik steeds minder mijn grenzen durfden te uitten uit angst dat een relatie verbroken werd. Inmiddels heb ik geleerd om veel meer bij mezelf te blijven en te voelen wanneer iemand mijn grens overgaat. Hierdoor schiet je niet meer in de beschuldiging en kun je een ander wijzen op zijn of haar gedrag vanuit compassie. Hierdoor word je een leuker mens, echt! Grenzen aangeven vanuit schuld werkt nimmer. De ander schiet direct in zijn overlevingsmechanisme en het betekent einde van de relatie of een relatie vol strijd en beschuldigingen. Contact maken met je lijf Op de één of andere manier zijn we meer bezig met hoe een ander over ons denkt dan contact te houden met ons eigen gevoel. We willen niemand teleurstellen en slikken onze grenzen in. Het is nu eenmaal niet gemakkelijk om je grenzen te stellen, maar toch is het een daad van (zelf) liefde om je grenzen te kunnen aangeven. Je kunt niet liefdevol zijn zonder grenzen. Je kunt niet empathisch zijn zonder grenzen. Je kunt niet gelukkig zijn zonder grenzen. Duidelijke grenzen zijn belangrijk voor een gezonde en evenwichtige levensstijl. Grenzen gaan over wat goed voor jou is en wat niet goed voor jou is, wat oké is en niet oké, een persoonlijke eigendomslijn. Grenzen definiëren wie je wel bent en wie je niet bent. Grenzen kun je vanuit liefde leren stellen en niet vanuit schuld. Natuurlijk is dat een groeiproces van bewustwording. Brene Brown een onderzoeker op de Universiteit van Houston zei ooit: If everyone would set clear boundaries, the world would be a much better place. The most compassionate people are the most boundaried people. Volgens mijn visie klopt dit volledig. Grenzen gaan niet over muren stellen, of mensen buiten sluiten, maar grenzen gaan over respect en compassie voor jezelf en daarmee ook voor de ander. Ik heb zo vaak mijn eigen grens overschreden omdat ik mijn eigen grenzen onvoldoende kende en de ander te veel de ruimte gaf om mij slecht te behandelen. 2
Door het stellen van duidelijke grenzen voelde niet alleen ik, maar ook de ander zich beter. Zorgen voor je eigen grenzen is niet alleen belangrijk voor je eigen geluk, maar ook van de ander. Grenzen zijn cruciaal. Het is de manier om met je eigen kwetsbaarheid om te gaan. Jij bepaalt op een duidelijke en vriendelijke manier wat goed voor jou is, zonder een bitch of manipulator te zijn, maar vanuit kwetsbaarheid naar jezelf. Grenzen stellen schept een klimaat van liefde en veiligheid om, binnen de grenzen, de ruimte te krijgen om je ontwikkelen. Op een compassievolle en duidelijke manier grenzen te leren stellen, doe je door veelvuldig te oefenen. Dit gaat stapje-voor-stapje. Het gaat om leren jezelf serieus te nemen, zodat je ook de ander serieus neemt. Als je altijd voor iedereen klaarstaat, maar niet voor jezelf, leer te ontdekken wat jouw behoeften zijn, wat jij nodig hebt. Mensen die jouw grenzen niet accepteren Er zijn natuurlijk altijd mensen die jouw grenzen niet accepteren, zeker als jij gaat oefenen met grenzen stellen, kun je ontdekken dat deze grenzen in je huidige kring niet snel geaccepteerd worden. Of je komt tot de ontdekking dat er mensen zijn zonder grensbesef : mensen die boos worden omdat jij je grens stelt. Als jij aangeeft wat niet goed voor jou voelt of wat niet oké is, kunnen mensen zonder grensbesef hetzelfde gedrag vertonen als kleine kinderen: ze gedragen zich als het gekrenkte kind. Net als kinderen die hun zin niet krijgen voelen mensen zonder grensbesef dit eveneens. Ze hebben een overtuiging opgebouwd dat ze recht hebben op dingen van de ander, of zelfs op jou. Ze menen de baas te kunnen spelen over de ander en als er een grens gesteld wordt, verliezen zij in feite hun zelfbeheersing en worden boos. Het is dan belangrijk om te voelen wat het met jou doet als een persoon jouw grens overschrijdt. Het heeft geen zin om vanuit boosheid te reageren. De kunst is om mindful en heartful te blijven ook als iemand je grens overschrijdt. Daarnaast is het van belang te beseffen dat de ander degene is met een probleem, niet jij. Dit is echt essentieel omdat in het oefenen met grenzen stellen je de neiging kunt krijgen de schuld bij jezelf te zoeken. Zij hebben echter niet geleerd de ander te respecteren. Dus laat de boosheid bij de ander, jij hoeft de ander niet te redden, dat is aan de ander. 3
Mensen zonder grensbesef reageren op iedereen die grenzen stelt. Door niet voor de ander te gaan zorgen, of op welke manier dan ook in actie te komen, neem jij de macht in eigen handen en geef je de ander ook de mogelijkheid om te kunnen groeien. Ga je redden, dan hebben zij de macht over jou en gaan zij jou overheersen. Als jij niet meer toestaat dat de ander de baas over jou speelt, moeten ze een andere manier vinden om met jou om te gaan. Als ze wel de macht over jou hebben, bevinden zij zich binnen jouw grenzen en niet erbuiten. Als je gaat oefenen met grenzen stellen, zorg dan dat je je verhaal kwijt kunt bij mensen die jij vertrouwt. Het is belangrijk dat je kunt ventileren om niet onder de druk van mensen zonder grensbesef bijvoorbeeld zelf boos te worden of jezelf terug te trekken. Manipulatie en grenzen Je kunt geconfronteerd worden met manipulatie waarin een ander je via schuldboodschappen wil manipuleren. Bijvoorbeeld uitspraken als: Ik dacht dat je van mij hield, maar je hebt nooit van mij gehouden; Ik heb zoveel voor jou gedaan, waarom doe jij nu zo? Hoe kun je mij nu niet even helpen, dit kun je echt niet maken! Jij bent echt zo slecht, weet je dat. Mensen die manipuleren willen jou een schuldgevoel aanpraten. Ze willen dat jij je slecht voelt over jezelf. Natuurlijk kunnen we allemaal manipuleren, maar zorg dat jij je er bewust van bent. Zeker als je gaat oefenen met grenzen stellen, is dit een krachtige manier om je schuldig te laten voelen en je grens weer in te trekken. Dus herken de schuldboodschappen die via manipulatie tot stand komen. Ga jezelf niet verdedigen of rechtvaardigen, vertel gewoon vanuit compassie jouw grens. Leer assertief te zijn door de schuldboodschappen te transformeren richting gevoelens, bijvoorbeeld: Ik begrijp dat je het niet eens bent met mijn beslissing, ik vind het vervelend dat jij je zo voelt. Op deze manier blijf je empathisch en maak je duidelijk dat hoe de ander zich ook voelt, bij de ander hoort. Je kunt altijd luisteren naar de ander, ook met schuldboodschappen, zeker als het mensen betreft waar je erg close mee bent, maar neem geen schuld op je. 4
Waar ligt jouw grens? Ik nodig je uit om te kijken naar je eigen grenzen, waar zijn mijn grenzen op gebaseerd? Sta ik er volledig achter? Met elke grens definieer jij jezelf, het is belangrijk om ernaar te kijken. Is je grens gebaseerd op zelfliefde of eerder op angst om mensen buiten te houden. Is het een muur of een grens? Grenzen zijn namelijk geen muren. Durf dit te onderzoeken in jezelf. Volgens Henry Cloud hebben grenzen invloed op alle terreinen van ons leven: 1. Lichaamsgrenzen helpen ons aan te geven wie ons mogen aanraken en onder welke omstandigheden zij dit mogen. 2. Mentale grenzen geven ons de vrijheid onze eigen gedachten en meningen te hebben. 3. Emotionele grenzen helpen ons met onze eigen emoties om te gaan en los te maken van schadelijke, manipulatieve emoties van anderen. Om je eigen grens goed te kennen, is het belangrijk goed contact te hebben met je gevoelens. Je gevoelens vertellen namelijk of je grens is overschreden. Goed leren luisteren naar je gevoelens is dus belangrijk in het definiëren van je grenzen, want het is een indicatie van waar je grens ligt. Alleen jij kunt je eigen grens definiëren, niemand anders. Gezonde grenzen zijn belangrijk om gezonde relaties te ontwikkelen. Een grens gaat niet over weerstand wat jij niet wilt, het gaat over jouw persoonlijke waarheid en integriteit. Grenzen evolueren. Ze zijn niet statisch net als dat ons gevoel niet statisch is. Uiteindelijk gaat het om je gevoelens en emoties te (her) kennen en je grenzen af te stemmen op je geluksgevoel. Oefening: Schrijf 5 aspecten op waar jij op dit moment je niet gelukkig door voelt, dit kan gaan over mensen die dingen doen die jij niet prettig vindt, of een (werk) situatie die je niet fijn vindt. Als je deze 5 aspecten hebt omschreven stel jezelf vervolgens de vraag of in deze 5 aspecten jij mogelijk grenzen je grenzen overschrijdt en schrijf ze op. Een voorbeeld: Je komt op werk en je manager vraagt op een geïrriteerde toon of jij meteen een opdracht snel wilt afmaken, zonder ook maar goedemorgen te zeggen en loopt weg. 5
Jij voelt dat je emotionele grens wordt overschreden. Hoe zou jij normaal reageren op deze situatie? Let op je gevoel, wat doet deze reactie met jou? Bedenk voor jezelf hoe jij het wel zou willen; Zorg dat je niet in de schuldboodschap terecht komt; Maak een bewuste keuze hoe je hierop reageert; Let op je lichaamstaal als je reageert, sta in je kracht; Besef dat jij de macht hebt over jezelf. Een voorbeeld: Ik begrijp dat de opdracht snel af moet. Ik heb liever dat je eerst even met mij overlegt hierover. Succes met het oefenen met grenzen. Geluksgroet, Sheila Neijman www.heart4happiness.nl 6