Overzicht cursussen Informatievaardigheid Universitaire Bibliotheken Leiden Collegejaar 2013-2014 Deze brochure geeft een overzicht van de cursussen op het gebied van informatievaardigheid die worden aangeboden door de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL). Informatievaardigheid is die combinatie van competenties die iemand nodig heeft om te onderkennen wanneer hij informatie nodig heeft en waarmee hij in staat is de benodigde informatie op te sporen, te evalueren en effectief en zorgvuldig te gebruiken. Het betreft competenties die onder de paraplu van academische vaardigheden vallen. In de Bijlage is een nadere specificatie van informatievaardigheid opgenomen, gerelateerd aan de competenties van onderzoekers. (Vitae, RIN, Sconul (2012). The informed researcher) De cursussen die verzorgd worden door de UBL worden geëvalueerd met behulp van een bewerking van de onderwijsevaluaties van docenten én van het ICLON. Indien nodig stellen wij cursussen op basis van deze evaluaties bij. Het is het streven om geregeld nieuwe cursussen te ontwikkelen, te onderhouden en verouderde cursussen uit te faseren. De cursussen worden verzorgd voor de volgende doelgroepen: - Studenten aan de Universiteit Leiden - Docenten aan de Universiteit Leiden - Onderzoekers aan de Universiteit Leiden Alle in deze brochure beschreven cursussen kunnen ook in het Engels worden verzorgd. Indien u gebruik wilt maken van ons aanbod neem dan contact op met uw vakreferent. 1
1. Digitale bibliotheekintroducties 1.1. Virtuele rondleidingen Leerdoel: kennismaking met bibliotheken: Er zijn films beschikbaar over de volgende bibliotheken: Universiteitsbibliotheek, Bibliotheek Rechten, Bibliotheek Sociale Wetenschappen, Bibliotheek Wiskunde en Natuurwetenschappen, East Asian Library. De films geven een beeld van de belangrijke ruimtes, digitale collecties, uitleenmogelijkheden, werkplekken, werkwijze lockers UB. Doelgroep: In Leiden startende studenten (met name eerstejaars) Duur: 15 minuten Uitvoering: plaats- en tijdonafhankelijk via website 1.2. Catalogustutorial Leerdoel: eenvoudig catalogusgebruik, boeken lenen, aanvragen, reserveren; artikelen vinden. Inclusief virtuele rondleidingen Vorm: online tutorial met zoekopdrachten Doelgroep: In Leiden startende studenten (met name eerstejaars) Duur: 20 minuten Uitvoering: Plaats- en tijdonafhankelijk via website of Blackboard 1.3. Toets Catalogus Speciaal om na te gaan of het volgen van de Catalogustutorial tot resultaat geleid heeft, bieden wij een toets aan in Blackboard. Wij adviseren dringend om studenten deze toets te laten maken. De toets bestaat uit 15 vragen, variërend in moeilijkheidsgraad. De toets is beschikbaar in het Nederlands en Engels. 2. Informatie zoeken 2.1. Basiscursus Informatie vinden met eigen onderwerp Leerdoel: Gebruik Catalogus voor gevorderden; Google Scholar; vakspecifieke databases; zoeken met trefwoorden. Vorm: hands-on training aan de hand van eigen onderwerp Doelgroep: Eerstejaars studenten Verplichte voorkennis: Catalogustutorial Duur: 90 minuten Uitvoering: Bibliotheekmedewerker Alternatieven: Toolbox. 2.2. Basiscursus Informatie vinden aan de hand van een casus Leerdoel: Gebruik Catalogus voor gevorderden, Google Scholar; vakspecifieke databases; zoeken met trefwoorden. Vorm: hands-on training aan de hand van uitgereikte casus (alle studenten dezelfde casus) Doelgroep: Eerstejaars studenten Verplichte voorkennis: Catalogustutorial Duur: 90 minuten Uitvoering: Bibliotheekmedewerker 2
Alternatieven: Toolbox. 3. Start een scriptie Leerdoel: onderzoeksvraag bepalen, zoekstrategie opzetten, vakspecifieke bronnenkennis, selecteren van relevante literatuur. Doelgroep: scriptieschrijvers (bachelor) Vorm: hands-on training aan de hand van eigen onderwerp Duur: 90 minuten Uitvoering: vakreferent Alternatief: Toolbox 4. Paper Clinics Leerdoel: Literatuuronderzoek, resultaten bewaren en verwerken, introductie bibliografische software, zoals Endnote Doelgroep: Masterstudenten, AIO s Vorm: Een-op-een begeleiding, gesprek Duur: max. 90 minuten Uitvoering: Vakreferent, na individuele afspraak Alternatief: Toolbox 5. Plagiaat Leerdoel: wat mag wél en wat mag niet? Auteursrecht, citeren Vorm: interactieve presentatie aan de hand van vele vormen van plagiaat en (on)geoorloofd hergebruik van informatie. Doelgroep: Eerstejaars studenten Duur: 60 minuten Uitvoering: Bibliotheekmedewerker Alternatief: Toolbox 6. Bibliografische software Endnote Leerdoel: Endnote gebruiken, gegevens importeren, gebruiken in Worddocumenten Vorm: Hands-on Doelgroep: onderzoekers en docenten Duur: 120 minuten; deze cursus wordt geregeld aangeboden als inloopcursus Uitvoering: Informatiespecialist 7. Library crash course Leerdoel: Korte introductie van Leidse bibliotheeksystemen en regels voor (buitenlandse) masters Vorm: Hands-on 3
Doelgroep: onderzoekers en docenten Duur: 120 minuten Uitvoering: Informatiespecialist 8. Workshop How to make your work Open Access Leerdoel: Inleiding op Open Access, Open Access in diverse vakgebieden. Vorm: College met opdrachten Doelgroep: Researchers Duur: Afhankelijk van wensen opleiding Uitvoering: Vakreferent 9. Werken met onderzoeksdata Leerdoel: Gebruiken van openbaar beschikbare onderzoeksdata, duurzaam opslaan van onderzoeksdata, werken met een datamanagementplan. Vorm: nader te bepalen Doelgroep: startende onderzoekers Duur: nader te bepalen Uitvoering: datalibrarian Deze cursus wordt in het najaar van 2013 opgeleverd. 10. Inloopbijeenkomst Wetenschap op je tablet Leerdoel: Werken met wetenschappelijke informatiebronnen op een tablet; werken met apps van bibliotheek en uitgevers; handige apps voor lezen, annoteren, bibliografische pakketten; etc. Vorm: Informele setting, onderlinge uitwisseling Doelgroep: studenten en medewerkers van de Universiteit Leiden Duur: 2 uur Uitvoering: onder leiding van medewerkers van de bibliotheek Deze bijeenkomst wordt in het najaar van 2013 voor de eerste keer georganiseerd. 11. Webcursus sociale media en wetenschappelijke communicatie Leerdoel: Gebruiken van diverse social media applicaties in wetenschappelijke communicatue Vorm: webcursus Doelgroep: studenten en medewerkers van de Universiteit Leiden Duur: nader te bepalen Deze cursus wordt eind 2013 opgeleverd 12. Library update voor docenten Dit is geen cursus, maar een mogelijkheid voor docenten om zich door onze specialisten te laten bijpraten over nieuwe diensten en producten van de bibliotheek. De update wordt op maat gemaakt met het oog op uw vakgebied. De nieuwste databases, beschikbare e-books, 4
trucs en tips, zoals het gebruik van RSS of apps, wij komen graag bij u langs om u op de hoogte te brengen. Uitvoering: vakreferent 13. Toolbox Wetenschappelijke Informatie vinden Leerdoel: - Zoeken van wetenschappelijke informatie - Leidse Catalogus - Beoordelen van gevonden informatie - Verwerken en verwijzen - Wetenschappelijke publicaties. - Start een scriptie - Open access - Datamanagement Vorm: interactieve tutorials De Toolbox wordt aangeboden via de website van de bibliotheken (http://bibliotheek.leidenuniv.nl/hulp/toolbox/) én via Blackboard (Course Catalog onder Bibliotheken). De toolbox is ook beschikbaar in het Engels, en bevat dan andere interactieve tutorials. Over het algemeen zijn de Engelse tutorials interactiever en speelser van opzet dan de Nederlandse. Bij de Toolbox hoort ook een instaptoets (zie paragraaf 11), waarmee de student advies krijgt welke modules hij zou kunnen gaan volgen. 14. Toetsen informatievaardigheid Zelftoetsen Een onderdeel van de Toolbox vormen de zelftoetsen informatievaardigheid. Er is een instaptoets en een eindtoets beschikbaar. De toetsen bestaan uit 20 vragen over de verschillende deelaspecten van informatievaardigheid. De vragen kennen verschillende moeilijkheidsgraden. De deelnemer krijgt per onderwerp een gericht advies, gericht op modules uit de toolbox ; tevens voorzien de toetsen in inhoudelijke feedback per vraag. De vragenpool in Blackboard omvat inmiddels ruim 120 vragen, die zijn gereviewd door medewerkers van het ICLON en de bibliotheken van de Universiteit van Amsterdam, Twente en de Vrije Universiteit. Het aantal beschikbare vragen groeit gestaag. De toetsen staan in de bij de Toolbox behorende Blackboard-module. Deze staat in de Course Catalog onder Bibliotheken. Alle toetsen zijn beschikbaar in het Nederlands en Engels. Sommige opleidingen hebben een aparte Toolbox-Blackboardmodule; deze staat in de Course Catalog zowel onder Bibliotheken, als onder de eigen opleiding. 5
Scoringsrubriek Naast deze vormen van zelftoetsing is er een instrument waarmee docenten de informatievaardigheid van studenten kunnen toetsen. Bij het beoordelen van een product van een student (artikel, werkstuk, scriptie) kan gebruik gemaakt worden van een scoringsrubriek. Deze scoringsrubriek is onderverdeeld in 8 criteria en op ieder criterium kan gescoord worden in welke mate (op een schaal van 1 tot 10) de student zich gedraagt als professional of als beginner op het gebied van informatievaardigheid. 6
7
8