STEMMING 'Gazprom conformeert zich aan nieuwe marktrealiteit' 10-09-2015, AMSTERDAM (Energeia) - Energeia's stemming behandelt achtereenvolgens de prijsontwikkeling op de markt voor olie, steenkool, CO2- emissierechten, elektriciteit en aardgas, en geeft vervolgens een beeld van de spreads. Olie De olieprijs lijkt nog steeds zoekende naar een nieuw evenwicht. De tweede helft van augustus kenmerkte zich door flinke prijsdalingen als gevolg van het verlies van vertrouwen in de Chinese economie. Op die prijsdalingen volgde een scherpe opwaartse correctie: Chinese groeicijfers mochten dan geen dubbele cijfers meer noteren, maar de tweede economie ter wereld groeit desondanks veel harder dan Westerse landen. De gedachtegang nu lijkt echter te zijn dat de Chinese invloed ten goede of ten kwade is overschat, en dat de situatie van overvoering van de oliemarkt leidend zou moeten zijn in de prijsvorming. Dat zet de olieprijs weer onder druk. De prijs van zowel Brent- als van WTI-olie daalde afgelopen week daardoor weer fors. Brent sloot woensdag op USD 47,58 per vat, wat week op week een neergang is van 5,8% en voor heel september een afwaardering van ruim 12% betekent. WTI sloot woensdag op USD 44,15 per vat wat week op week een min van 4,5% betekende. Indonesië gaat na zeven jaar weer onderdeel uitmaken van het oliekartel Opec. Dat schrijft deze donderdag Het Financieele Dagblad. In 2009 zegde het Aziatische land zijn lidmaatschap op, omdat het netto importeur van olie was geworden. Dat is nog steeds zo, maar de dubbelrol van consument en producent die Indonesië nu heeft zou Opec kunnen helpen om een brug te slaan tussen deze twee groepen, zo stelde volgens de zakenkrant de Indonesische minister voor Energi in juni al.
Steenkool Steenkoolprijzen stonden afgelopen week onder druk van met name de dalende olieprijs, met op de achtergrond -zoals altijd- het plaatje van de vraagoverstijgende aanvoer van de zwarte brandstof. Tenzij de olieprijs nog fors verder zakt, verwachten handelaren volgens het Scandinavische nieuwsbureau Montel dat voorlopig een bodem is bereikt. Dat zou komen doordat in Australië onderhandelingen gaande zijn met afnemer Japan over de prijs voor langjarige contracten. Australië is om die reden gebaat bij een hoge prijs, en handelaren gaan ervan uit dat het wel lukt deze kunstmatig hoog te houden -hoog is hier een relatief begrip. Dit zou zijn effect hebben op de prijzen elders op de wereld. Bij EEX kwam Cal 16 voor levering in de havens van Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen uit op USD 51,22 per ton, wat week op week een prijsverlaging met 2,3% betekent. Q4 daalde 2,4% naar een slot op woensdag van USD 52,64 per ton. Levering in oktober tikte af op USD 53,15 per ton, min 2,5% week op week.
CO2 De prijs voor CO2-emissierechten beweegt zich al geruime tijd binnen een bandbreedte in de onderste helft van EUR 8. De laatste dagen is het sentiment van prijsstijgend karakter, doordat een combinatie van factoren wijst op aantrekkelijker marges voor exploitanten van kolencentrales (zie ook Spreads). Extra kolenstroom leidt tot meer vraag naar uitstootrechten. Bij Ice-ECX kwam de prijs voor Dec 15 woensdag uit op EUR 8,28 per ton, wat week op week een plus van 1,9% betekent. Dec 16 sloot woensdag met een vergelijkbare prijsstijging op EUR 8,36 per ton.
Aardgas Het is op basis van bovenstaande figuur lastig om het sentiment te duiden op de termijnmarkt voor aardgas. Volgens analisten waar Montel mee sprak, is het onderliggende sentiment op de gasmarkt ten aanzien van het einde van de curve prijsopdrijvend. Na twee zeer zachte winters in Europa is de verwachting dat komende twee kwartalen de vraag naar aardgas jaar op jaar bekeken fors zal stijgen. Dat stuwt de prijs opwaarts. Week op week bekeken staan echter nog hele kleine minnen op de borden van Ice Endex. Cal 16 sloot woensdag op EUR 19,62 per MWh, wat een min van 0,1% betekende. Q4 daalde 0,6% naar een slotstand op woensdag van EUR 19,79 per MWh. Levering in oktober kwam op EUR 19,39 per MWh (min 0,6%).
Temperaturen boven de seizoensnorm en een goede aanvoersituatie maken dat de spotprijs voor gas onder druk staat. Op de bilaterale markt uit zich dat bijvoorbeeld in de prijs voor hoogcalorisch TTF-gas bij Icap, dat met een prijs van EUR 19,35 per MWh 2,5% goedkoper is geworden dan vorige week woensdag. Deze week werd duidelijk dat het Russiche gasbedrijf Gazprom zijn waar ook op veilingen gaat aanbieden. Dit jaar gaat het om 3,2 mrd kubieke meter. Er was veel speculatie over de beweegredenen van Gazprom. Waar sommige marktdeelnemers spreken over een knieval richting Brussel -de Europese Commissie wil een competitieve gasmarkt, en veilingen passen beter bij dat beeld dan langetermijncontracten- noemt een ander de stap strategisch slim, omdat het Russische staatsbedrijf op deze manier zijn marktaandeel kan vergoten. Volgens marktkenner Thijs Berkelder van ABN Amro past Gazprom zich met de veiling aan aan de nieuwe marktrealiteit van "hub pricing" in plaats van op olieprijs gestoelde langetermijncontracten. Door deze verschuiving is de prijsvorming op de gasmarkt een stuk onzekerder geworden. Vandaar de veilig, denkt Berkelder. "Zowel Gazprom als klanten van Gazprom zullen prijsrisico's willen uitsluiten en dat is geld waard", aldus de marktkenner in een email aan Energeia, die de veilingen categoriseert als "een risicobeheersingsconcept" in plaats van iets waarin de hand van Brussel zichtbaar zou zijn. Een beetje afhankelijk van het resultaat van deze veiling zal Gazprom volgens Berkelder vaker op veilingen actief worden.
Elektriciteit Termijnprijzen voor stroom lijken een evenwicht te hebben gevonden. Hoewel door het groeiende aandeel hernieuwbare energie in de brandstofmix een voortdurende prijsdruk aanwezig is, levert bijvoorbeeld de CO2-markt een tegengewicht wat voor een redelijk stabiele koers van de termijncontracten zorgt. Cal 16 steeg week op week bekeken 0,3% naar een slotstand op Ice-Endex van EUR 37,84 per MWh op woensdag. Q4 daalde juist 0,4% in waarde en sloot op EUR 39,28 per MWh. Levering in oktober kreeg een min te zien van 0,8% bij een slot op woensdag van EUR 39,09 per MWh.
Opvallend in bovenstaande figuur is de haaientand die afgelopen zondag werd gevormd door de Duitse spotprijs. De tand reikte veel dieper dan voor het weekeinde werd verwacht. Mede vanwege de succesvolle implementatie van flow based marktkoppeling dachten handelaren dat de negatieve prijspieken voor sommige blokuren tot het verleden behoorden. Door een flinke windkracht, die bovendien niet tijdig was voorspeld waardoor er slecht op werd geanticipeerd, bleken alle blokuren tijdens de piekuren in Duitsland een negatieve uitkomt te krijgen. Het piekgemidelde kwam op EUR -4,19 per MWh. Het goedkoopste uur (14.00 uur - 15.00 uur) kwam op EUR -29,93 per MWh. Voor de markt was het lastig dat de windvoorspelling relatief laat naar boven werd bijgesteld, waardoor bijsturing van conventionele en hernieuwbare capaciteit minimaal is geweest. Een marktdeelnemer vertelt in een nabeschouwing bij Montel dat er bij zijn weten geen windturbines zijn stilgezet, "wat eigenlijk een heel goed teken is omdat het elektriciteitssysteem kennelijk in staat is om met veel wind om te gaan". De wind hield de Duitse spotprijs ook na het weekeinde relatief laag, terwijl op de APX de invloed van de wind zoals gebruikelijk nauwelijks merkbaar was. Woensdag kwam voor levering deze donderdag prijzen tot stand van EUR 42,40 per MWh als basislastgemiddelde op de APX en EUR 33,75 per MWh voor de Phelix.
Spreads De marges die gemaakt worden door elektriciteitsproducenten ontwikkelden zich afgelopen week in hun voordeel. Gasgestookte centrales verbeterden hun rentabiliteit volgens de berekeningen van Energeia met 3,7% tot EUR -2,12 per MWh. Kolencentrale-exploitanten zagen hun winstgevendheid toenemen met 2,5% tot EUR 8,46 per MWh. De CCS en CDS zijn een maatstaf voor de rentabiliteit van respectievelijk gas- en kolencentrales. De hier weergegeven cijfers hebben betrekking op Nederland in 2016. Voor gascentrales is een gemiddeld rendement van 53% genomen (bovenwaarde) en een emissiefactor van 0,187. Voor kolencentrales is gerekend met een rendement van 39% (bovenwaarde) en een emissiefactor van 0,34. Als verbrandingswaarde is gerekend met 25,12 MJ/kg steenkool. De kolenbelasting bedraagt EUR 5,35 per MWh en de wisselkoers was deze donderdag USD 1 = EUR 0,8921. De weergegeven spreads zijn afgeleid uit de Cal 16-prijzen voor stroom (Ice-Endex), gas (Ice-Endex) en steenkool (Ara; EEX) en het Dec 16-contract voor CO2-emissierechten op Ice-ECX. Onderhoudskosten zijn niet meegenomen. 2015 Energeia. Alle rechten voorbehouden.