Externe kwaliteitsevaluatie. Alcoholbepaling in bloed 2006/1. Mei

Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Klinische Biologie Externe kwaliteitsevaluatie Alcoholbepaling in bloed 2006/1 Mei Dit rapport mag uitsluitend worden gereproduceerd, gepubliceerd of gedistribueerd met toestemming van het WIV. 21/08/2006 1/18

EXPERTENCOMITE ALCOHOLBEPALING IN BLOED WIV (secretariaat) tel: 02/642.55.22; fax: 02/642.56.45; e-mail: clinical.biology@iph.fgov.be Enquête coördinator: Dr N. Hamers: Tel: 02/642.55.26; e-mail: n.hamers@iph.fgov.be Statisticus: W. Coucke: tel:02/642.52.23; e-mail: w.coucke@iph.fgov.be C. Charlier tel: 04/366.88.18 ; fax: 04/366.88.89 ; e-mail: c.charlier@chu.ulg.ac.be W. Lambert tel : 09/264.81.35; fax: 09/264.81.83 ; e-mail: willy.lambert@ugent.be F. Martens tel: 056/24.25.30; fax: 056/24.25.37; e-mail: frank.martens@azgroeninge.be H. Neels tel: 03/217.78.04; fax: 03/ 217.78.00; e-mail: hugo.neels@zna.be E. Noël tel: 065/ 40 36 10; fax: 065/ 34 74 80; e-mail: etienne.noël @hainaut.be J. Tytgat tel: 016/32.34.03; e-mail: Jan.Tytgat@pharm.kuleuven.ac.be V. Maes tel: 02/477.50.42; fax: 02/477.50.47; e-mail: viviane.maes@az.vub.ac.be M. Van Damme tel: 02/650.51.97; fax: 02/ 650.51.87; e-mail: mvandamm@ulb.ac.be A. Verstraete tel: 09/ 240.34.07; fax: 09/ 240.49.85; e-mail: alain.verstraete@ugent.be P. Wallemacq tel: 02/764.17.34; fax: 02/ 764.37.32; e-mail: Wallemacq@lbcm.ucl.ac.be 21/08/2006 2/18

INHOUDSTABEL 1. INLEIDING... 4 2. RESULTATEN... 5 3. GEBRUIKELIJKE STATISTISCHE VERWERKING... 9 4. ANALYSE VAN DE RESULTATEN... 10 CASIER METHODE... 10 CHROMATOGRAFISCHE METHODEN... 10 ENZYMATISCHE METHODEN... 12 DETECTIE VAN DE VERSCHILLENDE ADDITIEVEN MET DE CHROMATOGRAFISCHE METHODEN... 16 5. ALGEMEEN BESLUIT... 18 21/08/2006 3/18

1. Inleiding In het kader van de toekomstige wijziging van de wetgeving en de invoering van een gaschromatografische methode als wettelijke methode, hebben wij 7 stalen voorgesteld bereid op basis van een pool van humaan serum met verschillende additieven of interne standaarden, gebruikt in de gaschromatografie, om de validatieprocedures te evalueren. De laboratoria hebben de volgende stalen ontvangen : Staal N Ethanol (g/l) Additief Concentratie 1g/L E/6951 / Isopropanol E/6952 / n-propanol E/6953 / n-butanol E/6954 ± 1.0 / E/6955 ± 1.0 aceton E/6956 ± 1.0 methanol E/6957 ± 1.0 Isopropanol +n-propanol +n-butanol + aceton +methanol 21/08/2006 4/18

2. Resultaten De resultaten bekomen door al de deelnemers werden op de gewone manier verwerkt. In de onderstaande tabel vindt u voor elke gebruikersgroep de mediaan, de standaarddeviatie (SD) en de variatiecoëfficient (CV) alsook het aantal ingediende resultaten. De eerste drie stalen bevatten geen ethanol. Ethyl-alcohol (01880) g/l E/6951 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois 3 002 Direct Gas Chromatography - (capillary-column) 5 003 Direct Gas chromatography (packed-column) 6 004 Headspace chromatography (capillary-column ) 13 039 ADH - Abbott (Aeroset) 1 040 ADH 1 041 ADH- Abbott AxSym 0.09 0.05 57.7% 10 042 ADH- Abbott TDx/ADx 0.03 0.04 148.3% 9 044 ADH- Beckman 0.04 0.03 74.1% 5 045 ADH- Dade (Emit) 0.06 0.07 117.4% 11 046 ADH- Roche 0.01 0.05 518.9% 86 048 ADH- Vitros 0.11 0.01 13.5% 26 049 ADH - Dade Dimension 0.12 0.22 185.3% 11 Global results (all methods and all measuring systems) 0.03 0.07 247.1% 187 Ethyl-alcohol (01880) g/l E/6952 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois 3 002 Direct Gas Chromatography - (capillary-column) 5 003 Direct Gas chromatography (packed-column) 6 004 Headspace chromatography (capillary-column ) 13 039 ADH - Abbott (Aeroset) 1 040 ADH 1 041 ADH- Abbott AxSym 0.67 0.08 12.2% 10 042 ADH- Abbott TDx/ADx 0.27 0.04 13.7% 9 044 ADH- Beckman 0.11 0.00 5 045 ADH- Dade (Emit) 0.13 0.04 28.5% 11 046 ADH- Roche 0.11 0.01 13.5% 86 048 ADH- Vitros 0.55 0.04 6.7% 26 049 ADH - Dade Dimension 0.75 0.10 13.3% 11 Global results (all methods and all measuring systems) 0.12 0.29 237.8% 187 21/08/2006 5/18

Ethyl-alcohol (01880) g/l E/6953 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois 3 002 Direct Gas Chromatography - (capillary-column) 5 003 Direct Gas chromatography (packed-column) 6 004 Headspace chromatography (capillary-column ) 13 039 ADH - Abbott (Aeroset) 1 040 ADH 1 041 ADH- Abbott AxSym 0.24 0.06 25.2% 10 042 ADH- Abbott TDx/ADx 0.10 0.04 37.1% 9 044 ADH- Beckman 0.04 0.01 37.1% 5 045 ADH- Dade (Emit) 0.05 0.06 126.0% 11 046 ADH- Roche 0.03 0.04 148.3% 86 048 ADH- Vitros 0.29 0.02 7.8% 26 049 ADH - Dade Dimension 0.44 0.23 51.4% 11 Global results (all methods and all measuring systems) 0.05 0.14 281.7% 187 Ethyl-alcohol (01880) g/l E/6954 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois 3 002 Direct Gas Chromatography - (capillary-column) 1.03 0.03 2.9% 6 003 Direct Gas chromatography (packed-column) 1.01 0.02 2.2% 6 004 Headspace chromatography (capillary-column ) 1.01 0.02 2.2% 13 039 ADH - Abbott (Aeroset) 1 040 ADH 1 041 ADH- Abbott AxSym 1.01 0.07 6.6% 10 042 ADH- Abbott TDx/ADx 0.98 0.03 3.0% 9 044 ADH- Beckman 1.01 0.05 5.1% 5 045 ADH- Dade (Emit) 1.03 0.09 8.3% 11 046 ADH- Roche 1.01 0.03 3.1% 87 048 ADH- Vitros 0.98 0.04 3.8% 26 049 ADH - Dade Dimension 1.02 0.06 5.8% 11 Global results (all methods and all measuring systems) 1.01 0.04 3.7% 189 21/08/2006 6/18

Ethyl-alcohol (01880) g/l E/6955 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois 3 002 Direct Gas Chromatography - (capillary-column) 0.99 0.06 6.0% 5 003 Direct Gas chromatography (packed-column) 1.00 0.03 3.0% 6 004 Headspace chromatography (capillary-column ) 1.02 0.06 5.8% 13 039 ADH - Abbott (Aeroset) 1 040 ADH 1 041 ADH- Abbott AxSym 1.01 0.04 3.7% 10 042 ADH- Abbott TDx/ADx 1.00 0.01 1.5% 9 044 ADH- Beckman 1.02 0.04 4.4% 5 045 ADH- Dade (Emit) 1.05 0.06 5.3% 11 046 ADH- Roche 1.01 0.02 2.4% 87 048 ADH- Vitros 0.99 0.03 3.0% 26 049 ADH - Dade Dimension 1.02 0.04 4.0% 11 Global results (all methods and all measuring systems) 1.01 0.04 3.7% 188 Ethyl-alcohol (01880) g/l E/6956 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois 3 002 Direct Gas Chromatography - (capillary-column) 1.02 0.07 6.5% 6 003 Direct Gas chromatography (packed-column) 1.01 0.02 2.2% 6 004 Headspace chromatography (capillary-column ) 1.02 0.06 5.8% 13 039 ADH - Abbott (Aeroset) 1 040 ADH 1 041 ADH- Abbott AxSym 1.03 0.07 6.5% 10 042 ADH- Abbott TDx/ADx 1.01 0.04 3.7% 9 044 ADH- Beckman 1.01 0.03 2.9% 5 045 ADH- Dade (Emit) 1.02 0.08 8.0% 11 046 ADH- Roche 1.01 0.04 3.7% 87 048 ADH- Vitros 0.99 0.04 3.8% 26 049 ADH - Dade Dimension 1.01 0.05 4.8% 11 Global results (all methods and all measuring systems) 1.01 0.04 4.4% 189 21/08/2006 7/18

Ethyl-alcohol (01880) g/l E/6957 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois 3 002 Direct Gas Chromatography - (capillary-column) 1.01 0.25 25.0% 5 003 Direct Gas chromatography (packed-column) 1.00 0.06 5.9% 5 004 Headspace chromatography (capillary-column ) 1.00 0.29 29.3% 12 039 ADH - Abbott (Aeroset) 1 040 ADH 1 041 ADH- Abbott AxSym 2.03 0.12 5.9% 10 042 ADH- Abbott TDx/ADx 1.33 0.07 5.6% 9 044 ADH- Beckman 1.12 0.10 9.3% 4 045 ADH- Dade (Emit) 1.20 0.11 9.6% 12 046 ADH- Roche 1.13 0.04 3.9% 85 048 ADH- Vitros 1.60 0.10 6.0% 25 049 ADH - Dade Dimension 2.23 0.39 17.3% 11 Global results (all methods and all measuring systems) 1.15 0.30 25.8% 183 21/08/2006 8/18

3. Gebruikelijke statistische verwerking De vergelijking van de resultaten gebeurde volgens een niet-parametrische methode, de methode van Tukey (J.W. Exploratory data analysis. Reading, M.A. : Addison- Wesley, 1977). Deze methode is beschreven in de brochure van Professor Albert en is beschikbaar op onze website via volgende link: http://www.iph.fgov.be/clinbiol/bckb33/index_nl.htm (kies «brochures») In het globaal rapport wordt een reeks parameters, berekend volgens deze nietparametrische methode, opgenomen: de mediaan, de standaarddeviatie (SD) en de variatiecoëfficient (CV). Deze worden gegeven voor elke groep apart enerzijds en voor het geheel van de resultaten voor alle methoden (global results) anderzijds. Het individueel rapport bevat de volgende informatie: de mediaan, de standaarddeviatie (SD) en de variatiecoëfficient (CV) van uw methode met de afwijkingsindex (D) van uw resultaten in vergelijking met de mediaan van deze methode, evenals de grafische voorstelling van de positie van uw resultaat. de mediaan, de standaarddeviatie (SD) en de globale variatiecoëfficient (CV) met de afwijkingsindex (D) van uw resultaten in vergelijking met de mediaan van de globale resultaten, evenals de grafische voorstelling van de positie van uw resultaat. Berekening van D D = (R-M)/SD R : resultaat M : mediaan van de gebruikte methode SD : standaarddeviatie van de gebruikte methode Grafische voorstelling R (uw resultaat) -----------O-------------I----------------M-------------I-------------O----------- slecht twijfelachtig goed twijfelachtig slecht 21/08/2006 9/18

4. Analyse van de resultaten Casier methode Alle geteste alcoholen hebben een invloed op de Casier methode. Twee laboratoria die deze methode gebruiken, merken een positieve bias voor alle stalen op. Aceton interfereert niet. Een derde laboratorium gaf zich op als gebruiker van de Casier methode. De ons doorgestuurde resultaten, waarbij enkel een lichte interferentie wordt vastgesteld voor het staal 6952 met n-propanol en het mengsel (6957), laten vermoeden dat dit laboratorium een andere - waarschijnlijk enzymatische - methode heeft aangewend. De resultaten worden in de onderstaande tabel beschreven: Lab E/6951 E/6952 E/6953 E/6954 E/6955 E/6956 E/6957 Met 1 0,36 1,18 0,66 0,98 0,98 2,55 5,6 1 2 0,51 0,92 0,99 1,05 1,02 3,07 5,02 1 3 0 0,15 0 1 1 1 1,25 1 Chromatografische methoden Ter herinnering, in het tekstvoorstel van het KB dat beoogt de verwachte prestaties van de experten met de chromatografische methoden te definiëren, worden een aantal eisen gespecificeerd: ANNEXE I Méthode et critères de dosage de l alcool dans le sang. Le dosage de l alcool dans le sang est réalisé avec une technique de chromatographie en phase gazeuse répondant aux critères ci-dessous 1. Le laboratoire dispose d une procédure standard détaillée décrivant: 1.1. Le type de colonne utilisée et les conditions de l analyse. Ces conditions doivent garantir une séparation complète des pics obtenus pour les composants suivants : éthanol, méthanol, acétone, isopropanol et standard interne. 1.2. Le choix du standard interne et sa procédure d utilisation. 2. Le pouvoir de séparation de la colonne doit pouvoir être démontré de manière régulière pour les composants cités ci-dessus (approximativement 1 g/l) ; la fréquence de ce contrôle est fixée par écrit. BIJLAGE I Methode en criteria tot het bepalen van het alcoholgehalte in bloed. De analyse voor het doseren van alcohol in het bloed wordt uitgevoerd met behulp van gaschromatografie die beantwoordt aan volgende criteria 1. Het laboratorium beschikt over een gedetailleerde standaardprocedure met beschrijving van 1.1. Het gebruikte kolomtype en de analysevoorwaarden, die een volledige scheiding moeten garanderen van de pieken voor volgende substanties: ethanol, methanol, aceton, isopropanol en de interne standaard. 1.2. De keuze van de interne standaard en zijn gebruiksaanwijzing 2. Op regelmatige basis moet het bewijs van volledige scheiding van hogergenoemde componenten (ongeveer 1 g/l) kunnen aangetoond worden; de frequentie van controle wordt schriftelijk vastgelegd. 21/08/2006 10/18

De tijdens de enquête bekomen kwantitatieve resultaten voor de chromatografische methoden worden opgenomen in de onderstaande tabel : Lab E/6951 E/6952 E/6953 E/6954 E/6955 E/6956 E/6957 Interne standaard Met Isopropanol(2-propanol, 2-hydroxypropaan, 1 0 0 0 0,99 0,95 0,94 0,69 dimethylcarbinol) 2 2 0 0 0 1,03 1,03 1,02 1,01 / 2 3 0 0 0 1,02 0,99 1,02 1,03 n-butanol(1-butanol, 1-hydroxybutaan, propylcarbinol) 2 4 <0,09 <0,09 <0,09 1,03 1,04 1,03 1,03 n-propanol(1-propanol, 1-hydroxypropaan, ethylcarbinol) 2 5 0 0 0 0,9 0,88 0,62 0,68 Isopropanol(2-propanol, 2-hydroxypropaan, dimethylcarbinol) 2 Isopropanol(2-propanol, 2-hydroxypropaan, 6 1,05 * 1,07 * dimethylcarbinol) 2 Isopropanol(2-propanol, 2-hydroxypropaan, 7 0 0 0 1,01 0,99 1 1 dimethylcarbinol) 3 8 0 0 0 1,01 1 1,01 1 t-butanol (2-methyl-2-propanol, t-butylalcool) 3 n-butanol(1-butanol, 1-hydroxybutaan, 9 <0,05 <0,05 <0,05 1,01 1,03 1,01 >0* propylcarbinol) 3 n-propanol(1-propanol, 1-hydroxypropaan, 10 0 0 0 0,95 1 0,94 0,92 ethylcarbinol) 3 11 0 0 0 0,98 1,04 0,98 1,12 Isopropanol(2-propanol, 2-hydroxypropaan, dimethylcarbinol) 3 12 0 0 0 1 0,99 1,03 1,1 Isopropanol(2-propanol, 2-hydroxypropaan, dimethylcarbinol) 3 13 0 0 0 1,01 1,03 1,02 0,42 n-butanol(1-butanol, 1-hydroxybutaan, propylcarbinol) 4 14 0 0 0 1,07 1,13 1,14 1,12 / 4 15 0 0 0 1,07 0,69 1,06 0,35 Isopropanol(2-propanol, 2-hydroxypropaan, dimethylcarbinol) 4 16 <0,05 <0,05 <0,05 1,01 1,01 1,01 1,01 n-propanol(1-propanol, 1-hydroxypropaan, ethylcarbinol) 4 17 <0,1 <0,1 <0,1 1,1 1,2 1,23 0,53 n-propanol(1-propanol, 1-hydroxypropaan, ethylcarbinol) 4 18 0 0 0 0,89 0,93 0,89 0,89 / 4 19 0 0 0 0,99 0,96 0,96 0,99 n-propanol(1-propanol, 1-hydroxypropaan, ethylcarbinol) 4 20 0 0 0 1,03 1,05 1,07 1,1 n-propanol(1-propanol, 1-hydroxypropaan, ethylcarbinol) 4 21 0 0 0 1,01 1,02 1,03 1,18 n-propanol(1-propanol, 1-hydroxypropaan, ethylcarbinol) 4 22 0,01 <0,01 <0,01 0,93 0,93 0,91 0,87 t-butanol (2-methyl-2-propanol, t-butylalcool) 4 23 <0,05 <0,05 <0,05 1,01 1,04 1,01 0,98 / 4 24 <0,01 <0,01 <0,01 1 1,03 1,04 1,05 / 4 25 0,02 0,05 0,05 1 1,02 0,98 1,1 t-butanol (2-methyl-2-propanol, t-butylalcool) 4 * het laboratorium voert de kwantificatie niet uit wegens interferentie van de additieven met de interne standaard. 21/08/2006 11/18

Enzymatische methoden De gebruikers van de enzymatische methoden hebben dezelfde stalen ontvangen teneinde de mogelijke interferenties met de verschillende additieven te bestuderen. Voor de bestudeerde additieven, zijn de methoden van Beckman, Emit en Roche de meest robuuste methoden. De minst robuuste zijn deze van AxSym (3B 32-20), Vitros en Dimension. Binnen de kits van Abbott is de waargenomen interferentie twee maal lager met de kit 9545-60 in vergelijking met de kit 3B 32-20. De belangrijkste interferentie wordt waargenomen voor n-propanol (staal 6952), de interferentie door n-butanol is minder belangrijk (staal 6953). Een zeer geringe maar zeer heterogene interferentie werd gezien voor isopropanol (staal 6851). Deze interferenties vindt men ook terug in het mengsel. Aceton en methanol gaven geen interferentie. De tijdens de enquête bekomen kwantitatieve resultaten voor de enzymatische methoden worden opgenomen in de onderstaande tabel : Lab Ap Fab kit Kit S E/6951 S E/6952 S E/6953 E/6954 E/6955 E/6956 E/6957 Met 1 Aeroset Abbott Aeroset < 0,04 = 0,15 = 0,06 1,04 1,01 1,01 1,16 39 1 AxSYM Abbott 3B 32-20 = 0,11 = 0,64 = 0,24 1,03 0,95 1,07 1,80 41 2 AxSYM Abbott 3B 32-20 = 0,08 = 0,81 = 0,29 1,06 1,22 1,10 1,93 41 3 TDxFLx Abbott 3B 32-20 = 0,005 = 0,57 = 0,17 0,98 0,90 1,05 2,02 41 4 AxSYM Abbott 3B 32-20 = 0,09 = 0,66 = 0,25 0,93 1,01 0,98 2,03 41 5 AxSYM Abbott 3B 32-20 = 0,09 = 0,70 = 0,22 1,01 1,01 1,07 2,06 41 6 AxSYM Abbott 3B 32-20 = 0,13 = 0,75 = 0,23 1,07 1,08 1,02 2,06 41 7 AxSYM Abbott 3B 32-20 = 0,06 = 0,49 = 0,18 0,97 0,98 0,91 1,60 41 8 AxSYM Abbott 3B 32-20 = 0 = 0,68 = 0,26 0,95 0,99 1,01 1,87 41 9 AxSYM Abbott 3B 32-20 < 0,13 = 0,74 = 0,28 1,06 1,03 0,97 2,03 41 10 Abbott 3B 32-20 < 0,13 = 0,63 = 0,16 1,01 1,03 1,03 2,03 41 1 TDx Abbott 9545-60 < 0,1 = 0,27 < 0,10 0,89 0,99 0,97 1,38 42 2 TDxFLx Abbott 9545-60 = 0,09 = 0,23 = 0,12 0,93 0,98 0,98 1,25 42 3 TDxFLx Abbott 9545-60 = 0,03 = 0,28 = 0,10 0,98 1,02 1,04 1,38 42 4 TDx Abbott 9545-60 = 0,03 = 0,27 = 0,08 1,02 1,01 1,05 1,33 42 5 TDx Abbott 9545-60 < 0,1 = 0,22 < 0,10 0,97 1,00 1,01 1,27 42 6 TDxFLx Abbott 9545-60 = 0 = 0,23 = 0,03 0,98 0,99 1,00 1,31 42 7 Abbott 9545-60 = 0 = 0,28 = 0,00 1,06 1,10 1,08 1,38 42 1 AxSYM Abbott 9545-77 = 0,04 = 0,66 = 0,24 1,01 0,98 0,99 1,86 42 2 TDxFLx Abbott 9545-77 = 0,03 = 0,23 = 0,05 1,01 1,01 1,02 1,28 42 1 LX 20 Coulter 474947 = 0,05 = 0,14 = 0,06 0,94 0,96 0,98 1,09 44 2 LX 20 Coulter 474947 = 0,01 = 0,09 = 0,03 1,01 1,06 1,04 1,13 44 3 LX 20 Coulter 474947 = 0,04 = 0,11 = 0,04 1,04 1,02 1,02 1,16 44 4 LX 20 Coulter 474947 = 0 = 0,11 = 0,03 1,01 1,02 1,01 1,14 44 5 LX 20 Coulter 474947 < 0,05 = 0,11 < 0,05 0,81 0,90 0,94 0,93 44 1 Cobas Mira Dade 9K309 = 0,06 = 0,12 = 0,00 0,95 1,07 0,98 1,14 45 2 AU 600 Dade 9K309 < 0,1 = 0,18 < 0,10 1,21 1,22 1,21 1,43 45 3 AU 600 Dade 9K309 = 0 = 0,10 = 0,02 0,85 0,84 0,84 0,98 45 4 917 Dade 9K309 = 0,26 = 0,39 = 0,29 1,22 1,22 1,23 1,39 45 21/08/2006 12/18

5 LX 20 Dade 9K309 = 0 = 0,12 = 0,00 1,00 1,02 1,01 1,20 45 6 Modular P Dade 9K309 = 0,08 = 0,21 = 0,12 1,12 1,12 1,14 1,29 45 7 917 Dade 9K309 < 0,1 = 0,16 < 0,10 1,06 1,06 1,06 1,24 45 8 DXC800 Dade 9K309 = 0 = 0,13 = 0,05 1,00 1,05 1,00 1,22 45 9 Modular P Dade 9K309 < 0,1 = 0,13 < 0,10 1,03 1,02 1,02 1,19 45 10 AU 600 Dade 9K309 < 0,01 = 0,13 < 0,01 0,93 0,93 0,94 1,08 45 11 LX 20 Dade 9K309 = 0,06 = 0,10 = 0,04 1,04 1,05 1,02 1,17 45 1 Integra 800 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,00 1,00 1,00 1,00 1,10 46 1 Integra 400 Roche 11776312216 = 0 = 0,11 = 0,01 0,99 0,98 0,99 1,10 46 2 917 Roche 11776312216 = 0 = 0,09 = 0,00 1,03 1,03 1,02 1,16 46 3 917 Roche 11776312216 = 0 = 0,11 = 0,02 1,02 1,02 1,02 1,15 46 4 917 Roche 11776312216 = 0,01 = 0,11 = 0,03 1,02 1,03 1,03 1,15 46 5 Modular P Roche 11776312216 = 0 = 0,10 = 0,00 1,00 1,00 1,00 1,10 46 6 912 Roche 11776312216 < 0,01 = 0,09 = 0,01 1,03 1,03 1,04 1,17 46 7 917 Roche 11776312216 < 0,1 < 0,10 < 0,10 1,05 1,06 1,04 1,21 46 8 Modular P Roche 11776312216 < 0,1 < 0,10 < 0,10 1,10 1,08 1,08 1,23 46 9 Modular P Roche 11776312216 < 0,1 = 0,10 < 0,10 1,00 1,00 1,00 1,10 46 10 Aeroset Roche 11776312216 = 0 = 0,13 = 0,05 1,02 1,03 1,03 1,16 46 11 912 Roche 11776312216 < 0,1 = 0,11 < 0,10 1,02 1,01 1,02 1,15 46 12 Modular P Roche 11776312216 = 0,03 = 0,13 = 0,06 0,99 0,98 0,98 1,10 46 13 Modular Roche 11776312216 = 0 = 0,10 = 0,02 1,05 1,04 1,05 1,17 46 14 917 Roche 11776312216 < 0,1 = 0,10 < 0,10 1,01 1,02 1,01 1,13 46 15 917 Roche 11776312216 < 0,1 = 0,13 < 0,10 1,05 1,05 1,05 1,16 46 16 Modular Roche 11776312216 = 0,02 = 0,12 = 0,04 1,05 1,03 1,04 1,16 46 17 Modular Roche 11776312216 = 0,01 = 0,10 = 0,00 1,07 1,07 1,06 1,18 46 18 Modular P Roche 11776312216 = 0 = 0,14 = 0,06 0,94 1,00 0,98 46 19 Integra 800 Roche 11776312216 = 0,01 = 0,11 = 0,04 0,98 0,99 0,98 1,10 46 1 912 Roche 11776282312 < 0,1 = 0,10 < 0,10 1,04 1,05 1,04 1,17 46 2 Modular Roche 11776282312 = 0 = 0,09 = 0,01 1,01 1,00 0,99 1,09 46 3 Other Roche Roche 11776282312 = 0,015 = 0,12 = 0,04 1,04 1,04 1,03 1,14 46 4 917 Roche 11776282312 = 0,01 = 0,07 = 0,02 1,04 1,04 1,05 1,14 46 5 917 Roche 11776282312 < 0,1 = 0,12 < 0,10 1,05 1,04 1,04 0,97 46 6 LX 20 Roche 11776282312 = 0 = 0,17 = 0,00 1,07 1,08 1,08 1,20 46 1 917 Roche 11776312190 = 0 = 0,09 = 0,00 0,96 0,96 0,96 1,08 46 2 917 Roche 11776312190 = 0 = 0,10 = 0,01 1,02 1,01 1,01 1,14 46 3 Other Roche Roche 11776312190 = 0 = 0,10 = 0,02 1,05 1,06 1,06 1,19 46 4 Other Roche Roche 11776312190 = 0 = 0,10 = 0,02 1,05 1,06 1,06 1,19 46 5 917 Roche 11776312190 = 0,1 = 0,10 = 0,10 1,10 1,10 1,10 1,20 46 6 Modular P Roche 11776312190 = 0,01 = 0,12 = 0,02 1,06 1,05 1,05 1,15 46 7 917 Roche 11776312190 < 0,1 = 0,10 < 0,10 1,05 1,04 1,04 1,18 46 8 917 Roche 11776312190 = 0,02 = 0,11 = 0,04 1,01 1,00 1,00 1,10 46 9 Modular P Roche 11776312190 < 0,1 = 0,11 < 0,10 1,05 1,05 1,05 1,16 46 10 Other Roche Roche 11776312190 = 0 = 0,08 = 0,04 1,00 1,00 1,02 1,16 46 11 Modular P Roche 11776312190 = 0,01 = 0,11 = 0,03 0,99 1,00 1,00 1,12 46 12 Modular Roche 11776312190 < 0,1 = 0,16 < 0,10 1,04 1,05 1,04 1,14 46 13 Modular P Roche 11776312190 = 0 = 0,11 = 0,00 1,01 1,01 1,00 1,12 46 14 Modular P Roche 11776312190 = 0,05 = 0,16 = 0,08 1,08 1,04 1,09 1,23 46 15 917 Roche 11776312190 < 0,1 = 0,12 < 0,10 1,04 1,04 1,05 1,18 46 16 Other Roche Roche 11776312190 < 0,3 < 0,30 < 0,30 1,04 1,04 1,05 1,17 46 17 917 Roche 11776312190 = 0 = 0,11 = 0,00 1,03 1,04 1,02 46 18 917 Roche 11776312190 = 0 = 0,08 = 0,01 1,02 1,03 1,02 1,15 46 19 917 Roche 11776312190 < 0,1 < 0,10 < 0,10 1,05 1,05 1,06 1,17 46 1 Integra 400 Roche 03 183 777 190 = 0,01 = 0,10 = 0,03 0,95 0,96 0,92 1,06 46 2 Integra 800 Roche 03 183 777 190 = 0 = 0,09 = 0,02 1,00 1,00 1,00 1,12 46 21/08/2006 13/18

3 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0,01 = 0,11 = 0,02 0,95 0,96 0,96 1,03 46 4 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,03 1,00 0,98 1,00 1,10 46 5 Integra 800 Roche 3 183 777 190 < 0,1 = 0,11 < 0,10 1,00 0,98 0,99 1,11 46 6 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0,05 = 0,15 = 0,08 0,96 0,96 0,96 1,07 46 7 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,00 1,00 1,00 1,00 1,10 46 8 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,00 1,00 1,00 1,00 1,10 46 9 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,08 = 0,01 0,98 0,96 0,96 1,09 46 10 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,00 1,00 1,00 1,00 1,10 46 11 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0,07 = 0,16 = 0,08 0,98 1,01 0,97 1,11 46 12 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0,07 = 0,16 = 0,09 1,01 1,00 1,00 1,12 46 13 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,01 1,00 0,98 0,99 1,11 46 14 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0,03 = 0,12 = 0,05 1,00 1,02 1,01 1,11 46 15 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0,02 = 0,11 = 0,03 1,02 1,03 1,01 1,14 46 16 Integra 800 Roche 3 183 777 190 < 0,1 = 0,11 < 0,10 0,96 0,93 0,94 1,03 46 17 Other Roche Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,03 1,00 1,00 1,00 1,10 46 18 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0,01 = 0,11 = 0,03 1,02 1,01 1,01 1,12 46 19 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0,04 = 0,13 = 0,05 0,98 1,00 0,99 1,10 46 20 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,02 1,01 1,01 0,99 1,14 46 21 Roche 3 183 777 190 = 0,01 = 0,12 = 0,03 1,03 1,03 1,04 1,13 46 22 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0,05 = 0,13 = 0,06 1,01 1,02 0,98 1,14 46 23 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,11 = 0,00 1,00 0,99 1,01 1,16 46 24 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0,08 = 0,14 = 0,02 0,98 1,00 1,00 1,11 46 25 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,09 = 0,02 1,02 1,01 1,00 1,12 46 26 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,09 = 0,01 0,98 1,00 0,99 1,12 46 27 Integra 800 Roche 3 183 777 190 < 0,1 = 0,11 < 0,10 1,03 1,00 1,02 1,15 46 28 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0,03 = 0,12 = 0,04 1,03 0,99 1,01 1,13 46 29 Integra 400 Roche 3 183 777 190 < 0,03 = 0,11 < 0,03 0,98 0,98 0,96 1,11 46 30 Integra 700 Roche 3 183 777 190 < 0,1 < 0,10 < 0,10 0,99 0,96 1,02 1,10 46 31 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,11 = 0,00 0,99 1,00 0,99 1,10 46 32 Roche 3 183 777 190 = 0,014 = 0,10 = 0,03 1,02 1,02 1,00 1,14 46 33 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,03 1,03 1,03 1,03 1,15 46 34 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0,02 = 0,11 = 0,04 0,99 1,01 0,99 1,12 46 35 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0,01 = 0,10 = 0,02 1,03 1,02 1,03 1,15 46 36 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0,02 = 0,13 = 0,04 1,02 1,03 1,02 1,14 46 37 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0 = 0,10 = 0,03 0,97 0,99 0,99 1,10 46 38 Integra 700 Roche 3 183 777 190 = 0,01 = 0,10 = 0,03 1,01 0,99 0,98 1,11 46 39 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0,02 = 0,12 = 0,04 0,98 0,97 0,98 1,08 46 40 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0,016 = 0,12 = 0,04 0,95 0,99 0,96 1,11 46 41 Integra 400 Roche 3 183 777 190 = 0,03 = 0,13 = 0,06 1,00 1,00 1,00 1,12 46 42 Integra 800 Roche 3 183 777 190 = 0,01 = 0,10 = 0,03 0,98 0,98 0,99 1,08 46 43 1,02 1,00 0,98 1,16 46 1 Vitros OCD 8046872 = 0,12 = 0,55 = 0,28 48 950IRC 0,96 0,97 0,95 1,55 2 Fusion 5.1 OCD 8046872 = 0,1 = 0,59 = 0,30 1,01 1,01 1,04 1,69 48 3 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,15 = 0,61 = 0,31 1,07 1,07 1,05 1,66 48 4 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,14 = 0,62 = 0,32 1,14 1,12 1,12 1,80 48 5 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,11 = 0,53 = 0,29 1,00 0,99 1,01 1,63 48 6 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,117 = 0,55 = 0,28 0,99 0,97 0,97 1,62 48 7 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,12 = 0,53 = 0,27 0,94 0,94 0,94 1,52 48 8 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,11 = 0,52 = 0,27 0,98 0,98 0,98 1,50 48 9 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,06 = 0,48 = 0,25 0,97 0,97 0,97 1,61 48 10 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,1 = 0,56 = 0,28 1,01 1,00 0,99 1,79 48 11 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,09 = 0,56 = 0,27 1,03 1,05 1,03 1,66 48 12 Other Ortho OCD 8046872 = 0,1 = 0,50 = 0,30 0,95 0,95 0,95 1,55 48 13 Fusion 5.1 OCD 8046872 = 0,13 = 0,58 = 0,30 1,03 1,03 1,01 1,57 48 21/08/2006 14/18

14 Fusion 5.1 OCD 8046872 = 0,11 = 0,54 = 0,27 0,98 0,97 0,98 1,56 48 15 Other Ortho OCD 8046872 = 0,11 = 0,54 = 0,27 1,00 0,99 0,97 1,56 48 16 Vitros OCD 8046872 = 0,1 = 0,50 = 0,30 48 950IRC 0,90 0,90 0,90 1,50 17 Fusion 5.1 OCD 8046872 = 0,12 = 0,60 = 0,32 1,04 1,06 1,03 1,81 48 18 Vitros OCD 8046872 = 0,1 = 0,50 = 0,30 48 950IRC 1,00 1,00 1,00 1,60 19 Vitros OCD 8046872 = 0,1 = 0,60 = 0,30 48 950IRC 1,00 1,00 1,00 1,50 20 Fusion 5.1 OCD 8046872 < 0,1 = 0,61 = 0,33 1,06 1,07 1,06 1,69 48 21 Other Ortho OCD 8046872 = 0,11 = 0,55 = 0,29 0,98 0,98 0,97 1,68 48 22 Fusion 5.1 OCD 8046872 = 0,12 = 0,56 = 0,29 0,95 0,96 0,97 1,61 48 23 Other Ortho OCD 8046872 = 0,11 = 0,56 = 0,28 1,00 0,99 0,99 1,57 48 24 Other Ortho OCD 8046872 = 0,09 = 0,51 = 0,24 0,98 1,01 1,02 1,69 48 25 Vitros 250 OCD 8046872 = 0,13 = 0,56 = 0,29 0,98 1,00 0,96 1,53 48 26 Vitros 5,1 FS OCD 8046872 < 0,1 = 0,55 = 0,25 0,96 0,97 0,96 1,54 48 27 Vitros OCD 8839102 = 0,1 = 0,53 = 0,25 48 950IRC 0,96 0,97 0,99 1,47 1 Dimension Dade DF18 = 0,12 = 0,75 = 0,44 49 RxL 1,03 1,01 1,02 2,01 2 Dimension Dade DF18 = 0,1 = 0,80 = 0,60 49 RxL 1,10 1,10 1,10 2,40 3 Dimension Dade DF18 = 0,05 = 0,75 = 0,20 49 RxL 1,02 1,05 1,01 2,08 4 Dimension Dade DF18 = 0,41 = 0,77 = 0,59 49 RxL 1,06 1,04 1,06 2,50 5 Dimension Dade DF18 = 0,08 = 0,59 = 0,24 49 RxL 0,91 0,91 0,91 1,85 6 AU 600 Dade DF18 < 1 = 0,13 < 1,00 0,98 0,98 0,98 1,15 49 7 Dimension Dade DF18 = 0,17 = 0,83 = 0,56 49 RxL 1,12 1,05 1,08 2,23 8 Dimension Dade DF18 = 0,37 = 0,78 = 0,49 49 RxL 1,02 1,02 1,01 2,91 9 Dimension Dade DF18 = 0,66 = 0,78 = 0,43 49 RxL 0,92 0,93 1,01 2,29 10 Dimension Dade DF18 = 0,1 = 0,70 = 0,30 49 RxL 1,10 1,10 1,10 2,60 11 LX 20 Dade DF18 = 0 = 0,12 = 0,04 1,02 1,02 1,00 1,27 49 21/08/2006 15/18

Detectie van de verschillende additieven met de chromatografische methoden Het aantal laboratoria dat de verschillende additieven detecteert wordt in de onderstaande tabel geïllustreerd: Additieven 6951 6952 6953 6954 6955 6956 6957 Aceton 2 1 1 1 25 1 25 Isopropanol 22 1 1 1 1 1 20 methanol 1 1 2 1 1 24 23 n-butanol 13 13 n-propanol 20 1 20 Alle laboratoria hebben in de stalen 6955 en 6957 de aanwezigheid van aceton opgemerkt, dat effectief werd toegevoegd. Eén laboratorium gaf een onderschatting van het additief, een ander een overschatting. Onder de deelnemers detecteren 22 laboratoria de aanwezigheid van isopropanol in het staal 6951 en 20 laboratoria in het mengsel (staal 5967). Onder deze resultaten werden er 8 niet gekwantificeerd (er zijn 4 laboratoria die isopropanol als interne standaard gebruiken). Eén laboratorium dat isopropanol als interne standaard gebruikt detecteert de aanwezigheid van isopropanol in deze 2 stalen niet. Vierentwintig laboratoria detecteren methanol. Eén laboratorium gaf een onderschatting in beide stalen, 7 kwantificeren het niet voor het staal 6956, 9 kwantificeren het niet in het mengsel. Dertien laboratoria vinden n-butanol terug in de 2 stalen waaraan dit additief werd toegevoegd. Drie onder hen kwantificeren het niet, één laboratorium met als interne standaard t-butanol bekwam een overschatting. Twintig laboratoria detecteren n-propanol in beide stalen waar dit additief werd toegevoegd. Acht onder hen kwantificeren het niet, 2 laboratoria met isopropanol als interne standaard bekwam een onderschatting in het mengsel (6957), één laboratorium met n-propanol als interne standaard rapporteert n-propanol in een staal waaraan geen n-propanol werd toegevoegd, echter zonder de dosis te verduidelijken. Er valt bijkomend op te merken dat éénzelfde laboratorium verkeerdelijk de aanwezigheid van methylethylketon in alle stalen rapporteert en eveneens aceton en methanol rapporteert 21/08/2006 16/18

voor alle stalen welke deze additieven niet bevatten. Ditzelfde laboratorium detecteert tevens verkeerdelijk de aanwezigheid van isopropanol in 4 stalen. In het staal 6953 wordt door een ander laboratorium verkeerdelijk methanol vastgesteld, en nog door een ander laboratorium isopropanol in het staal 6955. Voor het staal dat enkel ethanol bevat, rapporteert één laboratorium de aanwezigheid van een mengsel van aceton, isopropanol, methanol en methylethylketon; één laboratorium rapporteert de aanwezigheid van n-propanol, een andere van t-butanol. Een overzicht van de rapportering van niet aanwezige additieven vindt u in onderstaande tabel: Additief Staal 6951 6952 6953 6954 6955 6956 6957 acetone 1 1 1 1 1 isopropanol 1 1 1 1 1 methanol 1 1 2 1 1 methylethylketon 1 1 1 1 1 1 1 n-propanol 1 t-butanol 1 Chromatografie-profiel van het staal 6957 uitgevoerd met een headspace techniek 21/08/2006 17/18

5. Algemeen besluit Deze enquête toont het belang aan van het gebruik van een methode met hoge specificiteit voor de bepaling van ethanol. Enkel de chromatografische methoden vermijden in het algemeen de invloed van interfererende alcoholen. Zoals reeds opgemerkt tijdens de vorige enquête, zijn het de gebruikers van de directe chromatografische methode met een gepakte kolom, die in het algemeen de beste prestaties leveren voor wat betreft de kwantificatie van ethanol. Voor de opsporing van de additieven, uitgezonderd voor één laboratorium dat indrukwekkend veel schijnpieken ontdekt, zijn de globale prestaties eveneens goed. De laboratoria die alle additieven correct detecteerden en kwantificeerden kunnen de ruwe data van deze analyses bewaren voor het documenteren van hun validatiedossier. Diegenen die niet alle additieven opspoorden of die kwantificatieproblemen hadden kunnen ons contacteren om nieuwe stalen te ontvangen. Ter informatie, de stalen van de enquête 2005/2, met concentraties van (0-0.2 0.5 0.8 1.2 1.5 g/l), voor dewelke wij tijdens de enquête targetwaarden opstelden, zijn eveneens gratis beschikbaar aan het WIV door eenvoudige aanvraag. (richt uw aanvraag naar Philippe Deffranne : philippe.deffranne@iph.fgov.be of nicole.hamers@iph.fgov.be). This report may not be reproduced, published nor distributed without prior consent from the WIV-ISP END 21/08/2006 18/18