Strafrecht als waarborg voor kwaliteit van zorg? een benadering vanuit de gezondheidsrechtelijke praktijk mr. W.R. Kastelein, advocaat/partner Nysingh advocaten-notarissen N.V. te Zwolle tel. 038-425 9155 / e-mail: willemien.kastelein@nysingh.nl vrijdag 7 november 2014
Inleiding Wat is de betekenis van het strafrecht in de zorg? Wat zijn de effecten van het gebruik van strafrecht op de kwaliteit van zorg? 2
Strafrecht in de zorg 3
Strafrecht in de zorg Strafrecht als ultimum remedium Twijfel over toegevoegde waarde Strafrechtelijk onderzoek: omslachtig en bedreigend Procedure duurt lang en leidt vaak tot sepot (Te) lichte straffen Uitzondering: toetsing euthanasie of hulp bij zelfdoding 4
Toetsing kwaliteit zorg: knelpunten Samenloop van bestuursrechtelijk en strafrechtelijk toezicht Samenloop van straf- en tuchtrecht Zie: Art 4a KZI: meldingsplicht zorginstelling Leidraad Meldingen IGZ 2013 Handreiking samenwerkings- en informatieprotocol IGZ-OM Art. 162 lid 1 onder c Sv: verplichting aangifte IGZ 5
Inhoud voordracht 1. Toepasselijke wet- en regelgeving 2. Jurisprudentie, met name samenloop van straf- en tuchtrecht in de zorg 3. inventarisatie knelpunten 4. Conclusie 6
Wet- en regelgeving: relevantie voor kwaliteit van zorg Euthanasie en hulp bij zelfdoding (art. 293 en 294 Sr en Wtl/Wlb) Dood en lichamelijk letsel door schuld (art. 307, 308 en 309 Sr) In de steek laten van hulpbehoevende en/of opzettelijke benadeling van de gezondheid (art. 255 en 257 Sr; art. 300 lid 4 Sr) 7
Samenloop straf- en tuchtrecht Casus I: behandelaren van Sylvia Millecam Zelfbeschikkingsrecht Verschil in normering verhouding artspatiënt HR 2013: zwaardere eisen aan handelen van arts dan van een niet BIGgeregistreerd hulpverlener, willens en wetens kans aanvaard van benadeling van de gezondheid; artsen hadden haar vasthoudend, herhaaldelijk en indringend op andere gedachten moeten brengen CTG 2007: zware informatie- en dossierplicht alternatieve arts; alternatieve keuze dient uit dossier te blijken; tuchtrecht geen criminal charge, IGZ geen cautieplicht 8
Samenloop straf- en tuchtrecht Casus II: De Hoornse gynaecoloog Onvoldoende regie Strafrechter inhoudelijk strenger CTG 2012: onduidelijke afspraken met verloskundige; in aanwezigheid van anderen competentie bespreken is ongepast en onprofessioneel; onvoldoende regie vanaf 17.00 uur; maatregel van berisping Hof A dam 2014, dood door schuld: hoofdbehandelaar; geen gesprek met moeder om 13.30 en om 16.45 uur; geen informed consent; geen instructie verloskundige; eigen verantwoordelijkheid verloskundige; goed hulpverlenerschap; norm redelijk bekwaam zorgverlener; geen straf of maatregel 9
Samenloop straf- en tuchtrecht Casus III: De Twentse neuroloog Uniek in omvang en ernst Zowel straf- als tuchtrechter oordeelden streng RTG Zwolle 2014: te snel en op dubieuze wijze diagnosticeren; ten onrechte diagnosticeren en voorschrijven van medicijnen; dossiervoering; geen twijfel over eigen handelen; doorhaling BIGregister RB Overijssel 2014: opzettelijke benadeling gezondheid met zwaar lichamelijk letsel als gevolg; toerekening suïcide patiënt; redelijke toerekening ; diefstal, valsheid in geschrifte en verduistering; straf: 3 jaar onvoorwaardelijk (niet: opzettelijk in hulpeloze toestand laten) 10
Samenloop straf- en tuchtrecht Casus IV: de Haagse borstchirurg operatiekamer voldoet niet aan de geldende richtlijnen de regels voor infectiepreventie niet nageleefd Mamma Navigator niet CE gemarkeerd Tekortschieten in nazorg Dossiervoering? Sedatie? MRSA? Infecties? Lege artis? CTG 2011: risicovolle sedatie, niet naleving infectiepreventie waardoor infecties, insufficiënte techniek, tekortschieten in nazorg, falende dossiervoering, ten onrechte afficheren als chirurg, doorhaling BIG-register RB Den Haag 2014: Beroep op medische exceptie wordt gehonoreerd, operaties medisch geïndiceerd, lege artis gehandeld, en toestemming patiënten; niet iedere fout, ook niet indien meermalen en in dezelfde context gemaakt sluit beroep op m.e. uit ; vrijspraak 11
Beschouwing Strafrechter hanteert scherpere normstelling Strafrechter doet soms grondiger onderzoek en maakt meer gebruik van deskundigen Geringe aantal calamiteiten dat strafrechtelijk getoetst wordt een gemiste kans voor de waarborging van de kwaliteit van zorg Zakeninstroom moet beter geborgd 12
Conclusie Meer aandacht voor noodzakelijke instroom van medische zaken? Meldingsprocedure IGZ vergelijkbare rol met meldingsprocedure euthanasie? Strengere toets bij tuchtrechter en zo ja: hoe? Opnieuw invoeren mogelijkheid van cassatie bij het tuchtrecht? 13
Strafrecht als waarborg voor kwaliteit van zorg een benadering vanuit de gezondheidsrechtelijke praktijk mr. W.R. Kastelein, advocaat/partner Nysingh advocaten-notarissen N.V. te Zwolle tel. 038-425 9155 / e-mail: willemien.kastelein@nysingh.nl vrijdag 7 november 2014
Stellingen VGR 2014 1. Het vaker strafrechtelijk toetsen van calamiteiten in de zorg bevordert de kwaliteit van zorg 2. De instroom van medische zaken in het strafrecht moet bevorderd worden, liefst via IGZ 3. Het kopieren van de meldingsprocedure van de Wtl verdient overweging 4. Het tuchtrecht moet evenals het strafrecht meer mogelijkheden krijgen het slachtoffer materieel tegemoet te komen 5. De mogelijkheid om in cassatie te gaan moet terug in het tuchtrecht 1