FACTS & FIGURES Arbeidsmarktmonitor zorg en welzijn Zeeland
01 Ontwikkelingen op de Zeeuwse arbeidsmarkt Zeeland is een relatief dun bevolkte provincie en heeft veel zorgaanbieders in een uitgestrekt gebied. BEROEPSBEVOLKING ZEELAND WERKGELEGENHEID WERKLOOSHEID 2014 2014 2014 5,5 % arbeidsplaatsen 193.000 171.350 personen Afname t.o.v. 2013: 0,5 % Afname t.o.v. 2013: 1,3 % 2013 5,7 % Zeeland heeft laagste werkloosheidspercentage van Nederland. Landelijke afname 0,4% Landelijke afname 1,1% Landelijk: 7,4% in 2014 SPANNING OP DE ARBEIDSMARKT NEEMT TOE Het aantal openstaande vacatures groeit, het aantal kortdurend werkzoekenden neemt af. De spanning op de Zeeuwse arbeidsmarkt neemt toe: bij verzorgende en dienstverlenende beroepen is er meer vraag dan aanbod naar arbeid. Binnen de medische en paramedische beroepen is vooral de vraag naar artsen groot.
01 Ontwikkelingen op de Zeeuwse arbeidsmarkt VERWACHTE ONTWIKKELINGEN OP DE ARBEIDSMARKT BEVOLKING ZEELAND NAAR LEEFTIJDSGROEPEN Door herstel van de arbeidsmarkt en vergrijzing van de bevolking zal de vraag naar arbeid de komende jaren sterker toenemen dan de beroepsbevolking. De spanning op de arbeidsmarkt zal hierdoor nog verder toenemen. 100 % 2009 2014 2019 13 % 70 en ouder 14 % 70 en ouder 17 % 70 en ouder HERSTEL ARBEIDSMARKT VERGRIJZING 20 % 55-69 21 % 55-69 21 % 55-69 De Nederlandse economie klimt langzaam uit het dal. Herstel van de arbeidsmarkt zet dit jaar door en creëert meer werkgelegenheid. Zeeland vergrijst sneller dan andere regio s in Nederland. Het aantal ouderen onder de beroepsbevolking neemt daardoor toe. 29 % 35-54 27 % 35-54 25 % 35-54 De beroepsbevolking zal groeien door stijgende arbeidsparticipatie. Het CPB verwacht dat de vraag naar arbeid sterker stijgt dan de toename van de beroepsbevolking. De werkloosheid zal hierdoor geleidelijk afnemen. Relatief veel werknemers stromen uit naar pensioen met gevolg dat de vervangingsvraag of vraag naar nieuwe medewerkers toeneemt. Behoefte aan zorg van totale bevolking neemt toe en creëert op lange termijn meer vraag naar zorgpersoneel. 15 % 20-34 23 % 0-19 15 % 20-34 16 % 20-34 22 % 21 % 0-19 0-19 0 %
02 Werkgelegenheid zorg en welzijn in Zeeland De zorg- en welzijnssector is tijdens de economische crisis een belangrijke banenmotor geweest. De afgelopen twee jaar is deze motor door bezuinigingen tot stilstand gekomen. 2014 25.350 personen in zorg en welzijn t.o.v. 2013: 930 medewerkers minder in de sector Afname: sector zorg 820 sector welzijn 110 04 07 05 06 WERKGELEGENHEID NAAR BRANCHE 08 MEDEWERKERS ZORG EN WELZIJN ZEELAND 2014 03 01 02 01 Ziekenhuizen: 4.800 02 GGZ: 1.420 03 VVT: 10.640 04 Gehandicaptenzorg: 3.410 05 Overige zorg: 2.740 06 WMD: 670 07 Jeugdzorg: 740 08 Kinderopvang: 1.110 22.830 2.550 in sector zorg 60,2 % verpleging, verzorging & thuiszorg (VVT) en ziekenhuizen in sector welzijn 14.820 mensen (=58,5%) 18 % 13 % verzorgende NLQF 3 verpleegkundige NLQF* 4 werken direct met patiënten en cliënten als verpleegkundig, verzorgend en sociaal agogisch personeel (VVS-personeel) Verwachting: aantal niet-vvspersoneel neemt komende jaren verder af door bezuinigingen.
02 Werkgelegenheid zorg en welzijn in Zeeland PERSONEELSKENMERKEN IN DE SECTOR ZORG EN WELZIJN IN ZEELAND DEELTIJDFACTOR GEM. LEEFTIJD GESLACHT ETNICITEIT ZZP-ERS 67,5 % 42,9 jr. 87,7 % 13 % 4,7 % van een FTE door 1 werknemer vervult 21,3% 55 jr. en ouder 28,0% 35 jr. en jonger vrouwen van totaal aantal werknemers allochtoon van totaal aantal werknemers zelfstandigen Landelijk: 5% Daling aantal werknemers wordt deels opgevangen door groeiend aantal zelfstandigen in met name de ouderenzorg. PENDEL NEGATIEF BINNENLANDS PENDELSALDO 3.200 mensen vanuit Zeeland naar andere regio 770 mensen vanuit andere regio naar Zeeland 560 mensen woonachtig in buitenland naar Zeeland? mensen woonachtig in Zeeland naar buitenland VACATURES OP ZZ.NL VACATURES NAAR FUNCTIE Werkzoekenden in Zeeland kunnen voor vacatures in zorg en welzijn terecht op de vacaturesite van ViaZorg: www.zz.nl. Hier plaatsen de zorg- en welzijnsorganisaties uit Zeeland en omgeving hun vacatures. Zorghulp (NLQF 1) Helpende (NLQF 2) Verzorgende (NLQF 3) Verpleegkundige (NLQF 4/6) 2010 84 48 154 331 287 258 2014 11 31 2006 911 2007 1166 2008 1594 2009 1149 2010 1093 2011 1349 2012 1170 2013 905 2014 921 vacatures Opleidingsplaatsen (Para)medisch Maatschappelijk Sociaal cultureel Sociaal-(ped)agogisch Facilitair/huishoudelijk Administratief/secretarieel 24 99 61 9 126 96 243 22 105 46 9 93 66 76 2005 555 1e halfjaar 2015 minder vacatures: 406 dan 1e halfjaar 2014: 537 Verwachting: in 2015 totaal minder vacatures dan in 2014 Staf/management Overige functies 85 169 66 176 * NLQF is een nieuw ordeningssysteem voor opleidingsniveaus. Opleidingen op hbo-niveau zijn NLQF-niveau 6. Voor de overige kwalificatieniveaus komt de NLQF-indeling overeen met de indeling in oude niveaus.
03 In- en uitstroom van werknemers IN- EN UITSTROOM VAN VVS-WERKNEMERS 2014 Nieuw personeel in zorg en welzijn komt uit andere bedrijfstakken, een uitkering, inactiviteit of uit het onderwijs. Uitstroom kan op drie manieren plaatsvinden: uitstroom naar een andere bedrijfstak, uitkering of inactiviteit (inclusief pensioen). IN Andere bedrijfstak Uitkering 1.650 personen VVS 20 % 30 % 6 % Inactiviteit (incl. pensioen) 44 % Onderwijs UIT Andere bedrijfstak Uitkering 950 personen VVS 33% 55 % 12 % Inactiviteit (incl. pensioen) INSTROOM ONDERWIJS 2010: 2.010 2014: 1.490 DRIE ONDERWIJSINSTELLINGEN: Verpleegkundige (NLQF 6) 110 90 HZ UNIVERSITY OF APPLIED SCIENCES HOORNBEECK COLLEGE SCALDA Verpleegkundige (NLQF 4) Verzorgende (NLQF 3) Helpende zorg en welzijn (NLQF 2) Zorghulp (NLQF 1) 20 190 290 210 260 530 200 10 2010 2014 2.010 1.490 leerlingen leerlingen Afname veroorzaakt door slechtere arbeidsmarktperspectieven Sociaal pedagogisch hulpverlener (NLQF 6) Maatschappelijk werk en dienstverlening (NLQF 6) Pedagogiek (NLQF 6) Culturele en maatschappelijke vorming (NLQF 6) Sociaal agogisch werk (NLQF 4) Sociaal cultureel werk (NLQF 4) Sociaal maatschappelijk dienstverlener (NLQF 4) Sociaal agogisch werk (NLQF 3) 20 10 10 10 160 100 190 370 300 10 50 0 180 0 0 180
03 In- en uitstroom van werknemers HOOG STUDIE- EN SECTORRENDEMENT Niet alle ingestroomde studenten halen hun diploma of gaan in de sector aan de slag. Het aantal behaalde diploma s wordt aangeduid met het studierendement. Vervolgens wordt berekend welk deel van de gediplomeerden in zorg en welzijn gaat werken (sectorrendement). Voor de meeste opleidingen lag het studierendement in de regio Zeeland hoger dan landelijk. KWALICATIE STUDIERENDEMENT* SECTORRENDEMENT* 2.072 stageplaatsen BOL 2015-2016 186 372 520 450 544 helpenden verzorgenden verpleegk. NLQF 4 verpleegk. NLQF 6 maatschappelijke zorg ZEELAND NEDERLAND ZEELAND NEDERLAND Verpleegkundige (NLQF 6) Verpleegkundige (NLQF 4) 56,3 55,3 66,3 56,8 83,7 90,4 87,8 90,7 FLUENZ Verzorgende (NLQF 3) Helpende zorg en welzijn (NLQF 2) Zorghulp (NLQF 1) Sociaal pedagogisch hulpverlener (NLQF 6) Maatschappelijk werk en dienstverlening (NLQF 6) Pedagogiek (NLQF 6) Culturele en maatschappelijke vorming (NLQF 6) Sociaal agogisch werk (NLQF 4) Sociaal cultureel werk (NLQF 4) Sociaal maatschappelijk dienstverlener (NLQF 4) Sociaal agogisch werk (NLQF 3) 60,3 51,8 59,1 67,3-75,3 38,8 52,8 58,3 50,3 50,0 55,5-36,9 69,1 67,8 57,1 48,0 55,6 52,1 68,4 56,0 92,1 93,2 57,8 53,4-41,1 81,0 77,1 60,0 59,2-66,8-41,9 74,9 69,1-28,1 15,0 21,6 77,9 72,3 * Studierendement is 2012 en sectorrendement is 2011 FluenZ anticipeert op knelpunten stageplaatsen. In Zeeland werken zorg- en welzijnsorganisaties samen met de drie onderwijsinstellingen om voor voldoende stageplaatsen binnen de zorg (en ook steeds meer welzijn) te zorgen. Zie ook www.viazorg.nl/fluenz. BOL 2.072 83% BBL 438 17%
04 Toekomst zorg en welzijn in Zeeland Door de grote veranderingen in de sector zijn de gevolgen voor de omvang en samenstelling van de toekomstige arbeidsmarkt lastig te voorspellen. Hiernaast getoonde prognoses hebben niet als doel toekomstige tekorten of overschotten exact te voorspellen maar geven inzicht in de toekomstige arbeidsmarkt. 2015 2019 Werkgelegenheid neemt af met: WERKGELEGENHEIDSONTWIKKELING 900 mensen -3,5% afname 2,8 % zorg afname 10,3 % welzijn In de periode 2015-2017 daalt de werkgelegenheid in zorg en welzijn. Verwacht wordt dat de werkgelegenheid vanaf 2018 weer gaat groeien. DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN IN TOEKOMSTIGE SAMENSTELLING VAN WERKNEMERS: Aandeel niet VVS-personeel neemt af door bezuinigingen. Vraag naar hogere kwalificatieniveaus neemt toe door extramuralisering en ambulantisering. Kwalificatieniveaus 1 en 2 nemen af door bezuinigingen en verschuiving naar mantelzorg en vrijwilligerswerk. Het aantal ZZP-ers neemt toe. ARBEIDSOVERSCHOTTEN Arbeidsoverschotten ontstaan als er meer aanbod aan personeel is dan werkgelegenheid. NIEUWE ZORG EN ZORGBEROEPEN De commissie Kaljouw 01 verwacht dat in 2030 iedere zorgprofessional beschikt over een aantal generalistische bekwaamheden die bijdragen aan het bevorderen en het herstellen van het functioneren van cliënten. Professionals zullen samenwerken in teams die samen beschikken over alle bekwaamheden die nodig zijn. KWALIFICATIES In 2015 is er voor alle kwalificaties een arbeidsoverschot, uitgezonderd voor verpleegkundigen NLQF 6. De overschotten nemen in 2016-2019 langzaam af. Voor sommige kwalificaties ontstaat een aanbodtekort. Meestal geldt: hoe lager het opleidingsniveau, hoe groter het overschot. BRANCHES In de periode 2015-2019 ontstaat in alle branches een arbeidsoverschot. Met name in de VVT en gehandicaptenzorg. In de GGZ en ziekenhuizen zijn de overschotten relatief beperkt.
04 Toekomst zorg en welzijn in Zeeland VISIE OP ZORG IN ZEELAND 2025 De commissie Slenter 02 heeft in 2015 een actieplan geformuleerd voor de Zeeuwse zorg in 2025. Daarin staat de Zeeuwse burger centraal. Er wordt uitgegaan van de zorgvraag en niet van het (bestaande) aanbod. Het actieplan bevat de volgende uitgangspunten: Holistische benadering van de patiënt. De Zeeuw draagt eigen verantwoordelijkheid voor zijn of haar gezondheid en investeert in gezonde leefstijl en preventie. Gericht op zo lang mogelijk thuis blijven wonen en bevorderen van welzijn. Samenwerking in de keten en een naadloze overgang tussen eerstelijnsen tweedelijnszorg. De cruciale acute zorgfuncties zijn er en aanbieders werken samen om de benodigde faciliteiten zo goed mogelijk te benutten. Concentratie van complexe aandoeningen voor hoogstaande kwaliteit, echter voor- en nazorg zo dicht mogelijk bij huis. Uitvoering in servicegerichte centra, met voor- en nazorg zo dicht mogelijk bij huis. Bundelen van krachten en toegankelijke informatie uitwisseling. BRONNEN 01 Commissie Kaljouw Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren 02 Commissie Slenter Visie op zorg in Zeeland in 2025 RegioPlus RegioPortret Zeeland 2015 ViaZorg www.zz.nl ViaZorg www.viazorg.nl/fluenz Deze toekomstvisie en nieuwe organisatie van de zorg in Zeeland zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt van zorg en welzijn in Zeeland. COLOFON Redactie ViaZorg Ontwerp Nilsson communicatiekunstenaars ViaZorg 2015 www.viazorg.nl
www.viazorg.nl