Monitoring Vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond Monitoringrapportage vervoermanagement 2010
Monitoring Vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond Monitoringrapportage vervoermanagement 2010 Auteur :R.M. Morales / M. Huybregts Documentnummer :21165370 Afdeling :Expertisecentrum Datum :4 januari 2013 DCMR Milieudienst Rijnmond Parallelweg 1 Postbus 843 3100 AV Schiedam T 010-246 80 00 F 010-246 82 83 E info@dcmr.nl W www.dcmr.nl 2
Inhoud Samenvatting 4 Inleiding 6 1 Doel van het project Monitoring vervoermanagement 7 2 Overzicht bezochte bedrijven 8 3 Opzet en resultaten monitoring vervoerplannen 10 3.1 Opzet 10 3.2 Resultaten Monitoring (algemeen) 3.3 Resultaten monitoring goederenvervoer 10 12 3.3 Resultaten monitoring goederenvervoer 13 3.4 Resultaten monitoring personenvervoer 3.5 Resultaten monitoring schoner wagenpark 16 17 3.6 Resultaten kilometer/co 2 -reductie 17 4 Evaluatie maatregelen 20 5 Conclusies en aanbevelingen 22 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 3 van 24
Samenvatting Eind 2010 heeft de DCMR een monitoringsproject uitgevoerd waarbij is nagegaan in hoeverre de beoogde maatregelen in de vervoersplannen van 30 bedrijven, die voort zijn gekomen uit een project dat in 2009 werd afgerond, daadwerkelijk zijn gerealiseerd, inclusief de hiermee samenhangende effecten. Alle deelnemende bedrijven zijn opnieuw bezocht en een totaaloverzicht van de bevindingen van deze bezoeken zijn opgenomen in dit rapport; Dit monitoringproject is uitgevoerd in het kader van het in 2010 ontstane nieuwe Milieudoel Vervoermanagement bij de DCMR Milieudienst Rijnmond. Dit Milieudoel richt zich met name op mogelijkheden om tot reductie van emissies van bedrijfsgerelateerd vervoer te komen; De volgende onderdelen zijn gemonitord: reductie van het aantal kilometers in het goederen- en personenvervoer, inclusief woon- /werk en bezoekersverkeer; beperking van vervoersemissie NOx, PM 10 en CO 2; Maatregelen op het gebied van goederenvervoer hebben in absolute getallen de meeste milieuwinst opgeleverd (vermindering uitstoot). Voorbeelden van deze maatregelen zijn: zuinig rijgedrag, betere ritplanning en modal shift binnenvaart. De economische crisis heeft de resultaten in de afgelopen jaren enigszins gedrukt; Sommige bedrijven hebben extra maatregelen gerealiseerd, bijvoorbeeld maatregelen die niet opgenomen waren in het oorspronkelijke vervoersplan maar die in een later stadium zijn toegevoegd, b.v. ritplanning en monitoring brandstof, wat een gunstig effect heeft gehad op de uiteindelijke resultaten; Op het gebied van personenvervoer blijken de ingezette instrumenten zoals: fietsenplan, carpoolen en stimulering van reizen met OV, op een enkele uitzondering na, weinig winst te hebben opgeleverd. Dit hangt af van allerlei factoren, zoals de woon- en werklocatie en de werktijden bij bedrijven. Het blijkt uitermate moeilijk om medewerkers uit de auto te krijgen, ook omdat de auto door veel medewerkers als een verworvenheid/ statussymbool wordt beschouwd; Ten aanzien van Schoner Wagenpark kan geconcludeerd worden dat de maatregelen vooral veel bijdragen aan de beperking van de uitstoot van fijn stof. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de maatregelen die tot nu toe op dit gebied zijn genomen vooral samenhangen met het gebruik van roetfilters in vrachtwagens. Indien bedrijven daadwerkelijk overgaan tot vervanging van het oude wagenpark door schonere voertuigen kunnen grote slagen worden verwacht; Speciale aandacht zou gegeven moeten worden aan het stimuleren van maatregelen, die tot dusverre zijn achtergebleven, zoals het gebruik van andere vervoersmodaliteiten dan wegvervoer (water, spoor), maar waarvan wel een hoge potentiële reductie kan worden verwacht. Dit geldt in het bijzonder voor modal shift spoor ; De resultaten van dit monitoringsonderzoek zullen worden benut bij het uitvoeren van nieuwe projecten binnen het programma Vervoersmanagement. Doorgerekend naar de belangrijkste vervoerrelevante bedrijven in de totale regio is er jaarlijks een potentiële besparing mogelijk van 92 miljoen wegkilometers, 36 miljoen Euro brandstofbesparing, circa 85.500 ton CO 2 -reductie*, 330 ton NOx en 16 ton fijn stof (zie tabel). Km-besparing Besparing Transportkosten ( ) CO 2 -reductie (ton/jaar) NO x -reductie (ton/jaar) Fijn stof (ton/jaar) Rotterdam 60 miljoen 24 miljoen 56.000 215 10,5 110 bedrijven Regiogemeent 32 miljoen 12,5 miljoen 29.500 115 5,2 en 85 bedrijven Totaal 92 miljoen 36,5 miljoen 85.500* 330 15,7 * dit is zo n 15% van het beleidsgat van 555.000 ton uit de RCI-roadmap mobiliteit blad 4 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
In 2011 worden in overleg met provincie en gemeenten in de regio vervoerrelevante bedrijven benaderd die nog niet beschikken over een (breed) vervoerplan. Voor de gemeente levert dit een wezenlijke bijdrage aan het realiseren van beleidsdoelstellingen op het gebied van bereikbaarheid, klimaat, gezondheid en veiligheid. Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 5 van 24
Inleiding De DCMR Milieudienst Rijnmond heeft in 2007 het initiatief genomen om bedrijven in de regio te helpen bij het zoeken naar mogelijkheden om tot efficiencyverbetering van het bedrijfsgebonden goederen- en personenvervoer te komen. De DCMR heeft hiertoe het project Vervoermanagement bij bedrijven in de regio Rijnmond gestart, waarbij tot eind 2008 in totaal 30 bedrijven zijn ondersteund bij het opstellen van een vervoerplan, waarin concrete verbetermaatregelen met bijbehorende effecten zijn opgenomen. Hierbij werden samen met het bedrijf de kansen op reductie van transportkilometers en -kosten onderzocht, in combinatie met vermindering van de verkeersemissies, zoals fijn stof (PM 10 ), NOx en CO 2. De DCMR is hierbij ondersteund door externe adviseurs, te weten Amsterdam Consultants, EVO (goederenvervoer), VCCR (personenvervoer) en Gemeentewerken Rotterdam (schoner wagenpark). Eind 2010 heeft de DCMR een monitoringsproject uitgevoerd waarbij is nagegaan in hoeverre de beoogde maatregelen in de vervoersplannen van de 30 bedrijven daadwerkelijk zijn gerealiseerd, inclusief de hiermee samenhangende effecten. Alle deelnemende bedrijven zijn opnieuw bezocht en een totaaloverzicht van de bevindingen van deze bezoeken zijn opgenomen in dit rapport. Dit monitoringonderzoek is uitgevoerd onder de vlag van het project Milieudoelen bij de DCMR. In het kort houdt dit in dat de DCMR de beschikbare instrumenten en capaciteit inzet bij bedrijfsbranches en milieuthema s die het meeste resultaat opleveren voor de kwaliteit van het milieu. Bovendien maakt de DCMR daarbij gebruik van een breed pakket aan instrumenten: stimuleren als het kan, handhaven als het moet. Deze rapportage is in het kader van het in 2010 ontstane nieuwe Milieudoel Vervoermanagement. Dit Milieudoel richt zich met name op mogelijkheden om tot reductie van emissies van bedrijfsgerelateerd vervoer te komen. De bedoeling is om de komende jaren meer bedrijven te stimuleren om vervoersscans uit te voeren. blad 6 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
1 Doel van het project Monitoring vervoermanagement Doel van het project monitoring vervoermanagement bij 30 bedrijven is om na te gaan welke maatregelen in de vervoerplannen van de bedrijven daadwerkelijk zijn gerealiseerd en wat de resultaten in termen van emissiereductie en beperking van vervoersbewegingen zijn van deze maatregelen. Daarnaast wordt vastgesteld of en wanneer er door bedrijven andere maatregelen worden uitgevoerd, wat de dilemma s tot op heden zijn bij het wel of niet inzetten van een maatregel en of nieuwe impulsen van bijvoorbeeld de overheid gewenst zijn om resultaten te behalen c.q. te vergroten. Omdat het hier gaat om een nieuw milieudoel is dit rapport ook een goede wijze om er achter te komen of de maatregelen die destijds zijn opgenomen in de vervoersplannen wel de juiste zijn om maximaal resultaat te behalen. Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 7 van 24
2 Overzicht bezochte bedrijven Onderstaande bedrijven waren deelnemer aan het project vervoermanagement bij 30 bedrijven in 2007-2009 en zijn in het kader van monitoring in 2010 opnieuw bezocht. Het ging in het algemeen om bedrijven met een transportomvang van meer dan 1 miljoen kilometers per jaar (verladers) of 2 miljoen kilometers of meer (transportbedrijven) en met overwegend meer dan 50 werknemers. Er was sprake van een grote verscheidenheid aan bedrijven en slechts een beperkt deel van de bedrijven beschikt over een eigen wagenpark (8). De bedrijven zijn als volgt onder te verdelen: - 11 bedrijven in Rotterdam (stad) - 8 bedrijven in de overige gemeenten in de Rijnmond (regio) - 11 bedrijven met een veelal provinciale milieuvergunning (industrie) Naam deelnemer Locatie Activiteit Bakkerij Klootwijk Capelle (regio) Voedingsmiddelenindustrie Berser Shipping Rotterdam (stad) Transport/logistiek Cargill Refined Oils Rotterdam (haven) Voedingsmiddelenindustrie Cerexagri Rotterdam (haven) Chemie Cutrale Rotterdam (stadshavens) Transport/logistiek/overslag De Rijke Spijkenisse (regio) Transport/logistiek Deep Green Rotterdam (haven) Afvalverwerking/transport Den Hartogh Rozenburg (haven) Transport/logistiek DFDS Seaways Vlaardingen (regio) Transport/logistiek Geodis Rotterdam (haven) Transport/logistiek Huntsman Rotterdam (haven) Chemie Interforest Pernis (regio) Transport/logistiek/overslag Invista Rotterdam (haven) Chemie IOI Loders Croklaan Oils BV Rotterdam (haven) Voedingsmiddelenindustrie K.O.G. Edible Oils BV Rotterdam (haven) Voedingsmiddelenindustrie Lindeloof Hellevoetsluis (regio) Grond-, weg- en waterbouw Meneba Rotterdam (stad) Voedingsmiddelenindustrie O-I Manufacturing Schiedam (regio) Glasproductie P&O Ferries Rotterdam (haven) Transport/logistiek/overslag Provimi Rotterdam (stad) Diervoederindustrie Redstar Trading Westvoorne (regio) Productie en handel groenten Royal Sens Rotterdam (stad) Drukkerij Seabrex Rotterdam (stadshavens) Handel groenten en fruit Shell Chemicals Rotterdam (haven) Chemie Sluyter Logistics Rotterdam (stad) Transport/logistiek Tuinderij Vers Westvoorne (regio) Groenten- en fruitverwerking Unilever Rotterdam (stad) Voedingsmiddelenindustrie Van Bentum Recycling Centrale Rotterdam (haven) Afvalverwerking/transport Van Gansewinkel/AVR Rotterdam (haven) Afvalverwerking/transport VAT Logistics Rotterdam (haven) Transport/logistiek blad 8 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
Figuur 1 In figuur 1 is de geografische locatie van de 30 bedrijven aangegeven. Bij de uitvoering bleek dat intussen één bedrijf failliet is gegaan (Seabrex) en één bedrijf de aard van de werkzaamheden dusdanig veranderd heeft dat het geen zin had om het vervoersplan van dit bedrijf te monitoren (Deep Green). Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 9 van 24
3 Opzet en resultaten monitoring vervoerplannen 3.1 Opzet Alle geselecteerde bedrijven zijn opnieuw bezocht om vast te stellen of de maatregelen waren doorgevoerd en wat de voortgang is van de beoogde maatregelen en daarmee samenhangende effecten, zoals beschreven in de specifieke vervoersplannen van de bedrijven,. De volgende onderdelen zijn gemonitord: - reductie van het aantal kilometers in het goederen- en personenvervoer, inclusief woon-/werk en bezoekersverkeer - beperking van vervoersemissie NOx, PM 10 en CO 2 3.2 Resultaten Monitoring (algemeen) De grafieken VM 021 en VM 003 t/m VM 005 laten zien wat de gerealiseerde reductie is van respectievelijk kilometers, CO 2, NOx en PM 10 (in gewichtseenheden per jaar) ten opzichte van het potentieel, zoals vastgelegd in de vervoerplannen. De grafieken VM 003 t/m VM 005 zijn onderverdeeld in behaalde resultaten voor goederenvervoer, personenvervoer en Schoner wagenpark. In grafiek VM 021 zijn alleen goederenvervoer en personenvervoer opgenomen omdat er binnen de categorie Schoner wagenpark geen kilometerreductie plaatsvindt. Het gaat hierbij om de totalen van de 28 bezochte bedrijven. In grafiek VM 005 is te zien dat de gerealiseerde vermindering van de uitstoot van fijn stof voor de categorie personenvervoer hoger ligt dan het potentieel. Dit wordt verklaard uit het feit dat de (aanvullende) maatregelen waar een aantal bedrijven mee aan de slag zijn gegaan (b.v. fietsenplan, vergroening wagenpark) meer resultaat hebben geboekt dan van tevoren was aangenomen. In de grafiek VM 005 valt op dat er binnen de categorie schoner wagenpark (heeft alleen betrekking op bedrijven met eigen bestelwagens en vrachtwagens) wel resultaten zijn geboekt voor wat betreft de uitstoot van fijn stof. Dit heeft te maken met de inzet van filters waardoor deze uitstoot wordt beperkt. Dit is een relatief goedkope maatregel en vaak noodzakelijk om de milieuzone in bijv het centrum van Rotterdam in te mogen, die dus wel is getroffen, in tegenstelling tot het vervangen van het wagenpark door bedrijven. Dit laatste is door het economische klimaat achtergebleven bij de verwachtingen. blad 10 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
Kilometerreductie 14.000 12.000 10.000 Kilometer (x 1000) 8.000 6.000 Potentieel Gerealiseerd 4.000 2.000 0 Goederenvervoer Personenvervoer VM 021 16 Emissiereductie CO 2 14 12 10 Kiloton 8 6 Potentieel Gerealiseerd 4 2 0 Goederenvervoer Personenvervoer Schoner Wagenpark VM 003 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 11 van 24
90 Emissiereductie stikstofdioxide (NO x ) 80 70 60 Ton 50 40 Potentieel Gerealiseerd 30 20 10 0 Goederenvervoer Personenvervoer Schoner Wagenpark VM 004 3,5 Emissiereductie fijn stof (PM 10 ) 3,0 2,5 Ton 2,0 1,5 Potentieel Gerealiseerd 1,0 0,5 0,0 Goederenvervoer Personenvervoer Schoner Wagenpark VM 005 blad 12 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
3.3 Resultaten monitoring goederenvervoer In grafiek VM 019 is de kilometerreductie per maatregel weergegeven. In deze grafiek is Potentieel 2010 niet opgenomen omdat het extra opgenomen potentieel vrijwel alleen te maken heeft met de maatregel zuinig rijden. Deze maatregel speelt uiteraard geen rol bij kilometerreductie en komt daarom niet in grafiek VM 019 voor. In grafiek VM 009 is de reductie CO 2 weergegeven per maatregel. Na het opstellen van de vervoersplannen in 2008/2009 zijn de toen geformuleerde besparingspotentiëlen door veel bedrijven aangepast, hoofdzakelijk omdat ze in de praktijk niet haalbaar bleken. Om dit te illustreren is in deze grafiek, naast het oorspronkelijke potentiëel, ook het potentieel op basis van inzichten 2010 zichtbaar gemaakt. Bij de maatregel modal shift spoor is het verschil tussen potentieel 2008 en verwacht potentieel 2010 het grootst. 6000 Kilometerreductie 5000 Kilometer (x1000) 4000 3000 2000 Potentieel 2008 Gerealiseerd 2010 1000 0 Beladingsgraad Distributiestructuur Grotere voertuigen Interne logistiek Keten Modal shift binnenvaart Modal shift spoor Ritplanning VM 019 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 13 van 24
3000 Emissiereductie CO 2 2500 2000 Ton 1500 1000 500 Potentieel 2008 Potentieel 2010 Gerealiseerd 2010 0 Beladingsgraad Distributiestructuur Grotere voertuigen Interne logistiek Keten Modal shift binnenvaart Modal shift spoor Monitoren brandstofverbruik Ritplanning Zuinig rijgedrag VM 009 Een aantal zaken vallen in grafiek VM 009 en VM 019 op: - De maatregelen beladingsgraad, ritplanning, modal split binnenvaart en interne logistiek zijn het meest succesvol. - De maatregelen keten en distributiestructuur scoren vrij laag: dit wordt vooral veroorzaakt door het feit dat het lastig blijkt om afspraken te maken met leveranciers, tussenpersonen en klanten. - Bij de maatregel zuinig rijgedrag is te zien dat het verwachte potentieel en de realisatie voor 2010 hoger uitvalt dan het in 2008 gestelde potentieel. Dit komt omdat een aantal bedrijven deze maatregel heeft toegevoegd en deze dus niet was opgenomen in het oorspronkelijke vervoersplan. Dit geldt ook voor de maatregel modal shift binnenvaart - De realisatie van de maatregel modal shift spoor blijft ver achter op het verwachte potentieel. Dit ligt aan het feit dat het aanbod in service en lijnen is afgenomen (o.a. door economische crisis) en omdat het door dalende olieprijzen minder aantrekkelijk was om via het spoor te vervoeren. blad 14 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
In grafiek VM 010 wordt weergegeven wat het procentuele aandeel is van de diverse maatregelen (op het gebied van goederenvervoer) op de totaal gerealiseerde CO 2 - reductie. De maatregelen beladingsgraad, zuinig rijgedrag en ritplanning zijn vergaand gerealiseerd en blijken, naast modal shift binnenvaart, te leiden tot de hoogste CO 2 -reductie; Zuinig rijgedrag levert het hoogste resultaat op: een deel van de bedrijven heeft de chauffeurs op cursus gestuurd om het Nieuwe Rijden onder de knie te krijgen. Deze maatregel vereist een relatief lage investering en geeft veel rendement. Van de maatregel modal shift spoor werd veel verwacht maar het blijkt een heel onzekere maatregel door allerlei omstandigeheden waar bedrijven weinig tot geen invloed op hebben. Denk daarbij aan zaken als schommelende olieprijzen, stakingen, verdwijnen of verminderen van lijnen door spooraanbieders en door het minder geschikt zijn voor producten die snel kunnen bederven. Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 15 van 24
3.4 Resultaten monitoring personenvervoer In grafiek VM 017 wordt weergegeven wat het procentuele aandeel is van de diverse maatregelen (op het gebied van personenvervoer) in de totaal gerealiseerde CO 2 -reductie. De resultaten op het gebied van personenvervoer blijven achter. Voor veel bedrijven blijkt het heel moeilijk om medewerkers te stimuleren om van de auto over te gaan op een ander vervoermiddel of carpool-mogelijkheden te realiseren. De maatregel schone wagens (niet te verwarren met schoon wagenpark voor het goederenvervoer) is door het vergroenen van het lease-wagenpark door Unilever de best scorende maatregel op het gebied van personenvervoer geworden. blad 16 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
3.5 Resultaten monitoring schoner wagenpark Door de economische recessie zijn de deelnemende bedrijven nog niet in staat geweest om te investeren in een nieuw (en schoner) wagenpark. Bij een aantal bedrijven heeft heeft een (beperkte) vergroening van het wagenpark plaatsgevonden. Verder zijn er een aantal maatregelen (ecobanden, euro5 wagens) doorgevoerd die niet in de vervoersplannen waren opgenomen, zodat ondanks dat er geen potentieel was benoemd er wel resultaat is behaald op het gebied van NOx- en PM 10 -reductie. 3.6 Resultaten kilometer/co 2 -reductie Voor wat betreft kilometerreductie en CO 2 -reductie is een top 5 en een top 10 samen te stellen voor goederenvervoer en personenvervoer. De top 5 betreft de bedrijven die relatief het beste hebben gescoord in het behalen van het potentieel (zoals geformuleerd in 2008) aan bespaarde kilometers en CO 2, de top 10 betreft de bedrijven die in absolute aantallen (in kilometers/tonnen per jaar) het best hebben gescoord. Goederenvervoer Top 5 bedrijven (relatief meest bespaard in kilometers) 1. Geodis 2. Lindeloof 3. P&O Ferries 4. Redstar Trading 5. Sluyter Logistics Top 10 bedrijven (meest bespaard in kilometers) 1. Cargill Refined Oils 2. K.O.G. Edible Oils BV 3. O-I Manufacturing 4. Interforest 5. DFDS Seaways 6. Shell Chemicals 7. De Rijke 8. Den Hartogh 9. P&O Ferries 10.Provimi Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 17 van 24
Top 5 bedrijven (relatief meest CO 2 bespaard) 1. Provimi 2. P&O Ferries 3. Cargill Refined Oils 4. Geodis 5. de Rijke Top 10 bedrijven (meest bespaard in ton CO 2 ) 1. Cargill Refined Oils 2. K.O.G. Edible Oils BV 3. O-I Manufacturing 4. Interforest 5. DFDS Seaways 6. Shell Chemicals 7. De Rijke 8. Den Hartogh 9. P&O Ferries 10. Provimi Personenvervoer Top 5 bedrijven (relatief meest bespaard in kilometers) 1. DFDS Seaways 2. Royal Sens 3. Tuinderij Vers 4. Bakkerij Klootwijk 5. Provimi Top 10 bedrijven (meest bespaard in kilometers) 1. Unilever 2. Shell Chemicals 3. P&O Ferries 4. Provimi 5. DFDS Seaways 6. Cerexagri 7. Den Hartogh 8. Royal Sens 9. K.O.G. Edible Oils Top 5 bedrijven (relatief meest CO 2 bespaard) 1. Unilever 2. DFDS Seaways 3. Tuinderij Vers 4. Bakkerij Klootwijk 5. Provimi blad 18 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
Top 10 bedrijven (meest bespaard in ton CO 2 ) 1. Unilever 2. Shell Chemicals 3. P&O Ferries 4. Provimi 5. DFDS Seaways 6. Cerexagri 7. Royal Sens 8. Den Hartogh 9. K.O.G. Edible Oils 10. Invista Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 19 van 24
4 Evaluatie maatregelen - Maatregelen op het gebied van goederenvervoer hebben in absolute getallen de meeste milieuwinst opgeleverd (vermindering uitstoot). Voorbeelden van deze maatregelen zijn: zuinig rijgedrag, betere ritplanning en modal shift binnenvaart. Er had mogelijk nog meer winst gehaald kunnen worden maar de economische crisis heeft de resultaten gedrukt. - Sommige bedrijven hebben echter extra maatregelen gerealiseerd, bijvoorbeeld maatregelen die niet opgenomen waren in het oorspronkelijke vervoersplan maar die in een later stadium zijn toegevoegd, b.v. ritplanning en monitoring brandstof, wat een gunstig effect heeft gehad op de uiteindelijke resultaten. - Op het gebied van personenvervoer blijken de ingezette instrumenten zoals: fietsenplan, carpoolen en stimulering van reizen met OV, op een enkele uitzondering na, weinig winst te hebben opgeleverd. Dit hangt af van allerlei factoren, zoals de woon- en werklocatie en de werktijden bij bedrijven. Het is uitermate moeilijk om medewerkers uit de auto te krijgen, ook omdat de auto door veel medewerkers als een verworvenheid/ statussymbool wordt beschouwd, zeker in bepaalde branches. - Verder voeren met name transportbedrijven en/of bedrijven met minder dan circa 50 werknemers geen actief beleid inzake woon/werkverkeer. Ook voor bedrijven in het havengebied is het nogal lastig om maatregelen die gericht zijn op het beperken van autoverkeer uit te voeren, omdat deze bedrijven moeilijk te bereiken zijn met het openbaar vervoer en/of de fiets. Onveiligheidsgevoelens van medewerkers in de avond en nacht spelen hierbij ook een rol. Dit terwijl de noodzaak tot maatregelen in verband met b.v. werkzaamheden aan de A15 hoger zijn dan ooit. De DCMR en Amsterdam Consultants hebben veel bedrijven verwezen naar de site van de De Verkeersonderneming voor aanvullende tips. - Ten aanzien van Schoner Wagenpark kan geconcludeerd worden dat de maatregelen vooral veel bijdragen aan de beperking van de uitstoot van fijn stof. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de maatregelen die tot nu toe op dit gebied zijn genomen vooral samenhangen met het gebruik van roetfilters in vrachtwagens. Een aantal maatregelen is tot nu toe nauwelijks doorgevoerd, met name (gedeeltelijke) vervanging van het wagenpark. De oorzaak moet gezien worden in het licht van de economische crisis waardoor bedrijven niet investeren in vervanging van hun materieel en er voor kiezen om hun (oude) materieel langer te laten doorrijden dan opgenomen in de oorspronkelijke vervoersplannen. blad 20 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
In 2009 is in het kader van de rapportage van de mobiliteitsscans bij de 30 deelnemende bedrijven onderstaande tabel gemaakt waarin het aandeel van de bedrijven in een regionaal perspectief wordt geplaatst. Voor de volledigheid is deze tabel hieronder weergegeven. Ton PM10 Ton NOx Kton CO 2 Totale verkeersemissie Rijnmond 256 18.401 1.186 Totale verkeersemissie gescande bedrijven binnen en buiten regio Rijnmond 38 1.715 200 Totale verkeersemissie gescande bedrijven in regio Rijnmond 13 523 69 Berekende besparing bij gescande bedrijven 3,7 82,2 21,1 Percentage besparing bij gescande bedrijven van hun totale verkeersemmissie 9,9% 4,8% 10,6% Berekende besparing bij gescande bedrijven in regio Rijnmond 2,1 42,0 9,0 Percentage besparing bedrijven in regio Rijnmond 16,2% 8,0% 13,0% Percentage besparing tov totale verkeersemissie Rijnmond 0,8% 0,2% 0,8% Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 21 van 24
5 Conclusies en aanbevelingen Samenvattend kan men het volgende concluderen: - in het algemeen kan men concluderen dat er al redelijke winst geboekt sinds het opstellen van de vervoersplannen in 2008. - op het gebied van goederenvervoer zijn behoorlijke stappen gezet en is de meeste kilometerreductie/milieuwinst behaald. - maatregelen in het woon/werkverkeer worden voornamelijk getroffen bij grote productiebedrijven in het stadsgebied met veel werknemers. Andere bedrijven hebben veel moeite met het uitvoeren van maatregelen. - er valt nog veel winst te behalen op het gebied van een schoner wagenpark. Maatregelen op dit gebied hebben wel veel last gehad van de economische crisis van de afgelopen jaren, waardoor bedrijven investeringen hebben uitgesteld of helemaal niet gepleegd. - voor het vervolg heeft een deel van de bedrijven de in 2008 geformuleerde ambities bijgesteld en heeft een deel in de monitor opgenomen dat men in 2011 nog verder gaat werken aan (een deel van) de maatregelen. - Een aantal bedrijven heeft in de monitor opgenomen dat ze in 2011 verder gaan met het implementeren van een aantal maatregelen maar dat veel zal laten afhangen van de economische situatie en de mogelijkheden. Aan de andere kant is er een behoorlijk aantal bedrijven dat zegt dat ze niet van plan zijn om een deel van de maatregelen te implementeren omdat ze als te ingewikkeld/tijdrovend/onrendabel/niet haalbaar worden beschouwd. Dit gaat dan vooral om maatregelen waar bedrijven zelf minder regie op hebben, b.v. de modal shift spoor. Deze maatregel heeft een hoog potentieel maar geeft ook een hoge afhankelijkheid van externe partijen en dit wordt door bedrijven (en hun klanten) als belemmerend ervaren, zeker waar het gaat om producten die snel kunnen bederven c.q. snel op hun bestemming moeten zijn. - De resultaten van dit monitoringsonderzoek zullen worden benut bij het uitvoeren van nieuwe projecten binnen het programma Vervoersmanagement. In 2011 wordt, samen met ten minste één gemeente in de Rijnmondregio, een gemeentelijk pilotproject gestart, waarbij de meest vervoerrelevante bedrijven in die gemeente worden benaderd en gefaciliteerd bij een brede vervoermanagementaanpak (gericht op goederen-, personenvervoer en vergroening van wagenparken). Voor de gemeente levert dit een bijdrage aan het realiseren van beleidsdoelstellingen op het gebied van bereikbaarheid, klimaat, gezondheid en veiligheid. Aanbevelingen op het gebied van goederenvervoer: - meest succesvolle maatregelen (overigens niet altijd met het hoogste rendement), zoals zuiniger rijden aanbevelen bij andere bedrijven. - Speciale aandacht zou gegeven moeten worden aan het stimuleren van maatregelen, die weinig hebben opgeleverd, zoals het gebruik van andere vervoersmodaliteiten dan wegvervoer, maar waarvan wel een hoge potentiële reductie kan worden verwacht. Met name modal shift spoor blijft achter. blad 22 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond
Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met externe factoren die moeilijk te beïnvloeden zijn, zoals bijvoorbeeld het niet meer of beperkter aanbieden van bepaalde routes door spoorvervoerders (o.a. van en naar Spanje en Duitsland) doordat er minder vraag was. De overheid zou mogelijk een rol kunnen spelen bij het stimuleren van spoorvervoerders om bepaalde routes weer aan te bieden. - Ruimtelijke ontwikkelingen die steeds meer beslag leggen op het wegennet maken het steeds nijpender om andere opties te bekijken dan het transport over de weg. Verwacht mag worden dat de lage prijs van de olie de afgelopen jaren een rol gespeeld bij het minder gebruik maken van andere modaliteiten door bedrijven. Met de stijgende olieprijzen worden andere modaliteiten weer interessanter. Het is van belang in het kader van toekomstige monitoringactiviteiten aandacht van bedrijven te vragen voor deze opties en het relatief hoge besparingspotentieel, met name voor vervoer over water, onder de aandacht te brengen (wegkilometers en verkeersemissies). Van belang is dan wel dat vervuilende scheepsmotoren/-brandstoffen op zo kort mogelijke termijn worden vervangen door schonere. Een aantal bedrijven heeft modal shiftmaatregelen overigens wel gehandhaafd om in de komende jaren te heroverwegen. - Bedrijven wijzen op de economische voordelen die te behalen zijn op het gebied van goederenvervoer, door de bedrijfsvoering iets anders in te richten, betere afspraken te maken met klanten of de chauffeurs zuiniger te leren rijden Deze maatregelen zijn het effectiefst bij bedrijven die zelf een wagenpark hebben of die dusdanig veel kilometers uitbesteden dat het voor de ingehuurde vervoerder(s) interessant is om mee te denken over maatregelen. Aanbevelingen op het gebied van personenvervoer: - Meest kansrijke en succesvolle maatregel is het aanbieden van een fietsplan aan medewerkers. Dit is een financiële prikkel waar positief op wordt gereageerd. Het werkt echter vooral bij bedrijven met relatief veel kantoorpersoneel dat voornamelijk overdag werkt. Bij bedrijven met continu- en wisseldiensten of op afgelegen industrieterreinen werkt dit instrument minder. Voor de maatregel openbaar vervoer geldt hetzelfde. In de avond- en nachturen is er geen of te weinig aanbod aan openbaar vervoer. Ook het gevoel van onveilgheid bij medewerkers speelt hierbij een rol. - Eén bedrijf heeft goede resultaten behaald door vergroening van het leasewagenpark. Er heeft geen kilometerreductie plaatsgevonden hierdoor maar wel een behoorlijke vermindering van de emissies. - Voor bedrijven is het minder interessant om maatregelen op het gebied van personenvervoer in te zetten omdat ze er vrijwel geen economisch belang bij hebben. De overheid zou dit kunnen stimuleren door b.v. belastingvoordeel te geven aan bedrijven die een duurzaam vervoersplan hebben voor de eigen medewerkers. Ook valt te denken aan subsidies op dit gebied van overheid of andere instanties (Slim Bereikbaar). - Bij een aantal bedrijven is een begin gemaakt met het nieuwe werken en men verwacht hier in de toekomst meer resultaten mee te boeken. Overigens is deze maatregel niet bij alle bedrijven inzetbaar, het is vooral geschikt voor kantoorpersoneel. Aanbevelingen op het gebied van Schoon Wagenpark : - Hier valt gezien het nu nog niet benutte besparingspotentieel nog veel winst te behalen. Dit vereist echter wel fikse investeringen van bedrijven. Een aantal Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond blad 23 van 24
bedrijven geeft aan dat er besloten is om de vervanging van het wagenpark (deels) uit te stellen en te wachten op economisch gunstiger tijden. Het verdient aanbeveling om bedrijven te stimuleren om bij vervanging van hun wagenpark, door afschrijving te kiezen voor duurzame bestel- en vrachtwagens. - Het regelmatig controleren van de bandenspanning blijkt een van de meest succesvolle maatregelen te zijn. Bijkomend voordeel is dat dit een redelijk eenvoudige en goedkope maatregel is om in te voeren Deze kan dus ook bij andere bedrijven worden aanbevolen. Maximaal resultaat met minimale inzet! - Gebleken is dat veel bedrijven moeite hebben om de adviezen-op-maat door te vertalen naar een concreet vervangend voertuig van een bepaald merk en type. Deze concretiserings-stap is noodzakelijk om de wagenparkbeheerder het laatste duwtje in de rug te geven om daadwerkelijk een schoner voertuig aan te schaffen. Belangrijk hierbij is om bedrijven te helpen bij het overzien van de financiele consequenties van de beslissing, zowel qua investering als qua onderhoud- en operationele kosten. - Een belemmering voor het overgaan op alternatieve duurzame brandstoffen is naast de prijs ook het feit dat de beschikbaarheid van tanklocaties onder de maat is. Inzet van voertuigen wordt hierdoor te inflexibel wat eigenlijk altijd onwenselijk is voor een bedrijf. Een lobby om tot meer tanklocaties te komen is daarom nog steeds essentieel, waarbij een goede spreiding over de Stadsregio ook gewenst is. blad 24 van 24 Monitoring vervoerplannen bij 30 bedrijven in regio Rijnmond