Complementaire zorg in de hematologie Moderator Maaike de Ruijter 1st author / speaker Martin Schipperus Co-authors Cecilia Huisman, Martine Busch, Miek Jong
Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) Naam: Organisatie: Martin Schipperus HagaZiekenhuis, Den Haag Ik heb geen 'potentiële' belangenverstrengeling Ik heb de volgende mogelijke belangenverstrengelingen: Type van verstrengeling / financieel belang Naam van commercieel bedrijf Ontvangst van subsidie(s)/research ondersteuning: Ontvangst van honoraria of adviseursfee: Lid van een commercieel gesponsord speakersbureau : Financiële belangen in een bedrijf (aandelen of opties): Andere ondersteuning (gelieve te specificeren): Wetenschappelijke adviesraad: Novartis
Complementaire zorg evidence based?
Hippocrates van Kos Er zijn in wezen twee dingen, wetenschap en oordeel/mening; De eerste brengt kennis, de laatste onwetendheid
Vereniging tegen de kwakzalverij Directeur Consumentenbond krijgt prijs voor stimuleren kwakzalverij Kwakarts Wim Huppes uit BIG-register geschrapt BeenKliniek verkoopt gebakken vacuümlucht Basisarts Henk Fransen gaat kwakzalven in eigen diamantkliniek
Vragen van patiënten in de spreekkamer Moet ik een speciaal dieet volgen? Welke voedingsmiddelen zijn goed en welke zijn slecht? Moet ik extra vitamines gebruiken? Welke voedingssupplementen zijn goed? Mag ik sporten of welke vorm van bewegen raadt u aan?
zuurzak
Abrikozen pitten
Curcuma/geelwortel
Complementaire zorg
1 e landelijke inventarisatie Kwantitatieve inventarisatie: aanbod cz. Websites van alle NL ziekenhuizen Survey Toepassing cz (N=380) Snowball sampling: Ziekenhuizen (40%), Verpleeghuizen (10%), GGZ (40%), Hospices (21%) Kwalitatief onderzoek: Behoeften cz Focusgroepgesprekken met verpleegkundigen, medische staf, opleiding en bestuur van 2 ziekenhuizen en 1 verpleeghuis
92% van de ziekenhuizen biedt complementaire zorg aan
Geïnventariseerde vormen van patiënt gedreven complementaire zorg in ziekenhuizen Mind body interventies (64%) o o o o Ontspanningsoefeningen Geleide visualisatie Mindfulness Hypnotherapie en yoga Massagevormen (17%) o o o o Ontspanningsmassage Babymassage Haptonomie ontspanningsoefeningen Muziek- en creatieve therapie (15%) Energetische interventies (6%) o o Acupunctuur Theraeutic touch 92% van de ziekenhuizen biedt complementaire zorg aan De interventies worden doorgaans uitgevoerd door verpleegkundigen en verzorgenden, psychologen en vak therapeuten De belangrijkste indicaties zijn: o Angst o Onrust o Pijn o slaapproblemen Deze zorg wordt op kleine schaal, ongestructureerd en zonder duidelijk beleid aangeboden Bron: ZonMw 2015, complementaire zorg in ziekenhuizen, verpleeghuizen en GGZ instellingen complementaire zorg 17
ZonMw 2 Signalementen complementaire zorg (2011, 2014): complementaire zorg is een maatschappelijk gegeven Stuurgroep Implementatie Evidence based complementaire zorg Gespreksrondes Invitational conference Advies
Enquête Leven Met Kanker: 48% maakt gebruik van CZ Zelfzorg/voeding Zelfhulptechnieken CAMtherapie 50% (voedingssupplementen, homeopathische en kruidengeneesmiddelen) 58% (mindfulness, yoga, meditatie, ontspanningsoefeningen, ontspanningsmassage) 30% (manuele therapie, massage, TCM en acupunctuur) 7-10-2015 https://www.kanker.nl/organisaties/levenmetkanker-beweging/8054-aanvullende-zorg-moeilijk-bespreekbaar
Redenen voor gebruik CZ (Kanker.nl) 1. Om welbevinden en kwaliteit van leven te behouden of te verbeteren 2. Om vermoeidheid te bestrijden 3. Om mentaal en emotioneel beter met de ziekte om te kunnen gaan 4. Om het immuunsysteem te versterken 5. Om pijn te behandelen
Complementaire Zorg gebruik hematologie patiënten HagaZiekenhuis polikliniek hematologie en oncologie Interim analyse oktober 2015 Gegevens van 141 patiënten
Patiënten kenmerken: leeftijd verdeling Wat is uw leeftijd? Totaal ( n=141) 20-29 jaar 4 30-39 jaar 8 40-49 jaar 15 50-59 jaar 35 60-69 jaar 51 70 79 jaar 24 89 89 jaar 4
Patiënten kenmerken: Levensbeschouwelijke achtergrond Totaal ( n= 141) Christendom 26,24% Islam 3,55% Boeddhisme 2,13% Jodendom 0,71% Hindoeïsme 5,67% Humanisme 7,09% Anders 4,26% Geen 52,48%
Patiënten kenmerken: welke aandoening? Diagnose Totaal ( N= 144) Oncologisch 25,53% Hemato-oncologisch 60,28% Niet (hemato-) oncologisch 27,66% Anders 23,40%
Volgt u reguliere nazorg programma s?: oncologische revalidatie, medische fitness of psychologische hulpprogramma s Reguliere Nazorg? Ja 12,06% Totaal ( N=141) Nee 87,94%
Gebruik complementaire zorg Heeft u CZ gebruikt? Totaal ( N=141) Ja 75,89% Nee 24,11%
Zelfzorg of voedingsmiddelen Zelfzorg of voedingsmiddelen Totaal (N=141) Voedingssupplementen 54,61% Homeopathische of kruidengeneesmiddelen 33,33% Superfoods 24,11% Specifiek dieet (bv Houtsmuller) 7,09% Etherische oliën 6,38% Anders 7,80%
Zelfhulp techniek Zelfhulp technieken % van totaal ( N=141) N Mindfulness 5,76% 8 Meditatie 12,06% 17 Yoga 12,77% 18 Tai Chi 2,84% 4 Ontspanningsoefening en 22,70% 32 Visualisatie 7,09% 10 Creatieve therapie 6,38% 9 Haptonomie 1,42% 2 Ontspanningsmassage 12,06% 17 Anders 21,28% 30
CZ vormen gegeven door therapeut CZ vorm Totaal ( N=141) Manuele therapie 14,18% 20 Homeopathie 9,22% 13 Chinese geneeskunde 9,93% 14 Antroposofie 2,84% 4 Ayurvedisch 2,84% 4 Natuurgeneeskunde en Kruidentherapie N 9,93% 14 Bio-elektrische therapie 4,26% 6 Hypnotherapie 0,00% 0 Craniosacrale therapie 5,67% 8 Anders 4,96% 7
Bespreekt u CZ gebruik met uw arts? Bespreken met arts? Totaal ( N=141) Ja, op eigen initiatief 12,77% Ja, op initiatief van arts 4,96% Medegedeeld, niet besproken Nee, niet besproken of medegedeeld 21,28% 60,99%
Wie moet de patiënt informeren? Door wie wilt u geïnformeerd worden? Totaal ( N=141) Behandelend arts 63,04% (gespecialiseerd) verpleegkundige 37,68% Huisarts 33,33% Voorlichtingsfolder ziekenhuis 30,43% Website of keuzehulp ziekenhuis 21,74% Internet algemeen 19,57% Anders 5,8% Geen mening 14,49%
Voorlopige conclusies 76% gebruikt CZ enquête Betreft voornamelijk: voedingssupplementen, homeopathie, kruidengeneesmiddelen en superfoods 61% bespreekt het niet met behandelend arts 63% wil informatie over CZ van arts 38% wil informatie over CZ van verpleegkundige
Complementaire zorg noodzakelijk voor ziekenhuizen of de patiënt?
Integrative Oncology (VS) Memorial Sloan Kettering Cancer Center (New York)
lenalidomide
Richtlijnen Society for Integrative Oncology 1. Patiënten met kanker moet gevraagd worden naar hun gebruik van CZ. 2. Patiënten met kanker hebben recht op een open, evidence-based en patiëntgericht gesprek over de voor- en nadelen van CZ door een gekwalificeerd professional. 3. Mind-body interventies worden aanbevolen als deel van een multidisciplinaire aanpak ter bestrijding van angst, stemmingswisselingen, chronische pijn en ter verbetering van de kwaliteit van leven. 4. Massage wordt aangeraden bij angst en pijn als onderdeel van multimodale behandeling, gegeven door deskundige. 5. Toepassing van (diepe) massage wordt afgeraden in tumorgebied, bij aangedane lymfeklieren, en anatomische veranderingen (n.a.v. operatieve ingreep).
Goed advies! Koel het hoofd, de voeten warm en prop niet al te vol die darm. en dat maakt elke dokter, (farmaceut en apotheker) arm Boerhaave, een van Nederlands beroemdste artsen, en rector van de universiteit van Leiden in de 18e eeuw
Therapie uit de tijd van Boerhaave: Aderlaten verlaagd risico op kanker! Decreased Cancer Risk After Iron Reduction in Patients With Peripheral Arterial Disease: Results From a Randomized Trial Leo R. Zacharski, Bruce K. Chow, Paula S. Howes, Galina Shamayeva, John A. Baron, Ronald L. Dalman, David J. Malenka, C. Keith Ozaki, Philip W. Lavori J Natl Cancer Inst 2008;100: 996 1002