TECHKNOW 13 ALLES OVER JONGEREN VAN NU TRENDS VOL. #02 TIPS & TRICKS VOOR IN DE PRAKTIJK
Voorwoord TechKnow 2013: Jongeren informeren én inspireren Tips & Tricks voor in de praktijk Er zijn volop kansen in de techniek. Toch kiezen onvoldoende jongeren voor een toekomst in onze sector. Het is belangrijk dat we jongeren inspireren met een duidelijk en positief beeld van techniek. Ook moeten we ervoor zorgen dat jongeren bij onze bedrijven blijven werken. Dat kan door hen goed te begeleiden en aantrekkelijke arbeidsomstandigheden te bieden. Hiermee voorkomen we dat we binnen enkele jaren zonder gemotiveerde, vakbekwame mensen zitten. TechKnow 2013: Tips & Tricks voor in de praktijk bevat zes onderwerpen uit de trendpocket TechKnow 2013, alles over jongeren van nu. Deze uitgave is speciaal gemaakt voor praktijkopleiders en leermeesters. Deze helpt u in de dagelijkse praktijk jongeren te begeleiden, te motiveren en het beste in hen naar boven te halen. Daarnaast bevat deze uitgave tips voor de communicatie met jongeren en voor het neerzetten van een aantrekkelijk beeld van techniek. Als praktijkbegeleider inspireert u jongeren en bindt u hen aan de techniek. U werkt namelijk veel samen met jongeren, leert hen het vak en wordt gezien als voorbeeld. Het beeld dat jonge collega s over werken in techniek ontwikkelen, is voor een groot deel van u afkomstig. Wilt u na het lezen van deze uitgave meer weten over jongeren in het technisch bedrijfsleven? Ga dan naar www.techknow.nu en bestel daar gratis een uitgave van TechKnow 2013.
4 5 TECHKNOW 2013 QUIZ Hoe goed bent u op de hoogte van de jongerencultuur? 1 Hoeveel procent van de jongeren zou kiezen voor een baan met minder salaris als ze wel gebruik mogen maken van social media op de werkvloer? A 20% B 40% C 60% 2 Wat spreekt jongeren het meest aan in een baan? A Hoog salaris B Goede sfeer op de werkvloer C Doorgroeimogelijkheden 3 Op welke manier communiceren jongeren het liefst? 4 Waarmee motiveert u jonge collega s? A Per mobiel A Meer salaris B Via social media B Dat verschilt per jongere, elke jongere is anders C Via persoonlijke gesprekken C Uitdagende projecten 6 5 Wat is het grootste verschil tussen een 21-jarige jongen en een 35-jarige man? A Bij de jongere zijn de verbindingen in de hersenen minder ontwikkeld B Het lichaamsgewicht. Een man van 35 is Wat vinden jongeren fijn om te horen op hun eerste werkdag? A Wat de geschreven en ongeschreven regels zijn binnen uw bedrijf B Wanneer het volgende bedrijfsuitje is C Niets, jonge werknemers zoeken het liever zelf uit hoe alles werkt veel zwaarder C Ze luisteren naar andere muziek Kijk op pagina 18 voor de antwoorden.
6 7 1 WAT VERWACHTEN JONGEREN VAN EEN BAAN? Jonge schoolverlaters beginnen vol zelfvertrouwen aan hun eerste baan. Ze willen zich graag snel ontwikkelen. Dat is positief, maar daarbij verwachten ze soms te veel binnen een korte tijd. Bijvoorbeeld op het gebied van salaris, vrijheid en doorgroeimogelijkheden. Hierdoor zijn ze al snel ontevreden over de gang van zaken. Hoe gaat u om met de hoge en niet altijd haalbare verwachtingen van jonge collega s? Schrik niet van tegengas: veel jongeren zijn gewend aan onderhandelen en meebeslissen, ook op de werkvloer. Veel leren, een goede werksfeer, leuke collega s en een eerlijk salaris. Dat vinden jongeren het belangrijkste in een baan. Besef u dat een goede sfeer en teamwork heel belangrijk zijn om jonge werknemers tevreden en gemotiveerd te houden. Tips: omgaan met hoge verwachtingen Jongeren kijken positief naar de toekomst en hebben hoge verwachtingen. Deze houding komt niet voort uit arrogantie, maar is een gevolg van hun opvoeding en de omgeving waarin ze opgroeien (zie: ). Reken ze daar niet gelijk op af. Wees eerlijk en duidelijk. Op deze manier kunt u de hoge verwachtingen van jongeren bijstellen. Dit betekent niet dat u dromen aan diggelen moet slaan, maar wees wel eerlijk over wat een jonge werknemer binnen uw bedrijf kan bereiken. Jongere collega s denken misschien anders over werk dan u. Ze hebben andere verwachtingen en zijn niet op hun mondje gevallen. Dat komt omdat jongeren van nu thuis gewend zijn te onderhandelen en mee te beslissen. Dat verwachten ze ook in een baan. Daarnaast zijn jongeren veel bezig met hun eigen ontwikkeling en verlangen ze bevestiging en waardering op hun werk. Hierdoor kunnen ze veeleisend overkomen. Wilt u meer informatie? Bekijk hoofdstuk 2 Wat willen jongeren? in TechKnow 2013. Bekijk of bestel deze uitgave op www.techknow.nu.
8 9 2 HOE STUURT U JONGE WERKNEMERS AAN? Vergeet niet de ongeschreven regels uit te leggen, zoals gedrag tijdens de lunch of hoe ze collega s aanspreken. Zonder uitleg kunt u niet verwachten dat jongeren de regels naleven. De begeleiding van nieuwe, jonge medewerkers kost de nodige tijd: ze stellen veel vragen en doen niet altijd wat u zegt. Dat kan frustrerend zijn. Door hun zelfverzekerde houding denkt u misschien al snel dat jongeren wel weten hoe het moet. Toch merkt u dat het af en toe fout gaat. Ze hebben blijkbaar ook duidelijke instructies nodig. Hoe gaat u hiermee om? Tips: leiding geven aan jonge werknemers Geef jongeren vrijheid en verantwoordelijkheid, maar vertel wel waar de grenzen liggen. Stel een duidelijk doel en laat hen zelf bepalen hoe ze dat willen bereiken. Maak jonge medewerkers wegwijs in het bedrijf door hen met ervaren collega s mee te laten lopen. Jongeren vinden het fijn om op deze manier te zien hoe het er op de werkvloer aan toe gaat. Luister naar wat uw jonge collega s te vertellen hebben. Met hun frisse blik kunnen zij u misschien verder helpen. Zorg zo nu en dan ook voor een losse sfeer, bijvoorbeeld met een feestje of een bedrijfsuitje. Jongeren vinden een goede werksfeer en prettig contact met collega s belangrijk. De eerste werkdag van een jonge medewerker is altijd spannend. Alle mensen en de omgeving zijn nieuw en de regels nog niet bekend. Op zo n dag vinden jongeren het fijn om duidelijkheid te krijgen. Mogen ze bijvoorbeeld hun mobiele telefoon gebruiken tijdens werktijd? Hoe gaat het er tijdens de lunch aan toe? Wat doet uw bedrijf bij verjaardagen van werknemers? Het klinkt simpel, maar dat zijn de vragen waarmee nieuwe medewerkers rondlopen tijdens hun eerste werkweek. Een vast overleg helpt om de samenwerking te verbeteren. Jongeren horen graag van hun leidinggevende hoe het werk gedaan moet worden, maar ze hebben ook eigen ideeën. Maandelijks even vragen hoe het gaat kan u helpen om erachter te komen wat er bij hen leeft. Jongeren willen tijdens zo n gesprek ook graag weten of u tevreden bent over hun werk. Meer informatie? Zie hoofdstuk 2 Het begeleiden van jongeren in TechKnow 2013. Bekijk of bestel deze uitgave op www.techknow.nu.
10 11 3 HOE GAAT U OM MET HET JONGERENBREIN? Het is lastig in te schatten wat u wel of niet aan een nieuwe jonge collega kunt overlaten. Over de basiskennis van het vak beschikken ze vaak wel, maar ze zijn onvoorspelbaar. Het ene moment zijn ze zelfstandig en volwassen, het volgende moment onzeker en afhankelijk. Hoe houdt u hier rekening mee? Moedig jonge collega s aan en geef complimenten als iets goed gaat. Op deze manier vergroot u hun zelfvertrouwen. Blijf eerlijk en zeg het ook als het minder goed gaat. Oefening baart kunst! Jongeren hoeven niet alles al te kunnen, als ze maar blijven oefenen. Benadruk het belang hiervan. Tips: omgaan met het jongerenbrein op de werkvloer Verwacht van jongeren niet hetzelfde als van uw ervaren collega s. De hersenen van jongeren zijn nog in ontwikkeling en ze kunnen moeite hebben met ingewikkelde taken en grote verantwoordelijkheden. Jongeren hebben veel duidelijkheid en begeleiding nodig, ook al geven ze zelf soms anders aan. Houd goed in de gaten hoeveel verantwoordelijkheid uw jonge collega aankan en op welk moment bijsturing nodig is. Geef dan richting en grenzen aan. De hersenen van een mens ontwikkelen zich het sterkst tussen het tiende en het vijfentwintigste levensjaar. Het gedrag van jongeren wordt beïnvloed door de veranderingen in hun hersenen. Kennis van dit veranderende puberbrein helpt u om uw jonge collega s beter te begrijpen: Bij jongeren zijn de verbindingen in de hersenen nog niet helemaal ontwikkeld. Daarom leren ze makkelijk nieuwe dingen aan, maar zijn ze ook snel afgeleid. Ze hebben meer moeite met het verwerken van veel informatie en het combineren van meerdere taken. Jongeren beleven emoties (woede of blijdschap) heftiger dan volwassenen. Logisch denken en emoties zijn bij jongeren nog niet helemaal in balans. Stemming en gedrag kunnen daarom snel en vaak wisselen. Bij jongeren is het voorste deel van de hersenen het minst ontwikkeld. Dit deel van de hersenen regelt lastige vaardigheden als plannen, vooruitdenken en keuzes maken. Dit is voor jongeren dus moeilijk. Meer informatie? Zie hoofdstuk 1.2 Jongeren anno nu in TechKnow 2011. Bekijk of bestel deze uitgave op www.techknow.nu.
12 13 4 HOE MOTIVEERT U JONGEREN? Met veel enthousiasme komt uw nieuwe jonge collega binnen. Hij stort zich vol goede moed op het werk. Dat begint goed! Na een half jaar is er helaas weinig meer van deze gemotiveerde houding over. Hij is ongeïnteresseerd en vaak te laat. Hoe wakkert u het enthousiasme weer aan? Tips: jonge collega s motiveren Laat duidelijk zien wat een jongere binnen een maand of een jaar kan bereiken. Maak bijvoorbeeld een tijdlijn en schrijf bij elke stap wat er nodig is om verder te komen. Vertel wat het bereiken van het doel de jongere zelf én het bedrijf oplevert. Sta open voor wat uw jonge collega s te zeggen hebben en neem hen serieus. Zo laat u zien dat ze erbij horen en leert u wat hen interesseert en motiveert. Beloon prestaties, ook de kleine successen. Toon uw waardering bijvoorbeeld met complimenten, een schouderklop of iets te drinken bij de afdelingsborrel. Voor jongeren is het moeilijk om gemotiveerd te blijven wanneer ze alleen op de lange termijn worden beloond. De meeste jongeren hebben hulp nodig om te ontdekken wat ze willen en om gemotiveerd te blijven. Daar kunt u dus bij helpen! Iedere jongere is anders. De beste aanpak verschilt daarom per jonge werknemer. Sommigen weten al precies wat ze willen bereiken en werken daar hard voor. Zij hebben vooral behoefte aan praktische informatie. Bijvoorbeeld antwoord op de vragen: wat moet ik nog leren om door te groeien? Welke opleiding kan mij verder helpen? Andere jongeren willen ook wel hun best doen, maar weten nog niet precies wat ze willen bereiken. Zij vinden het moeilijker om gemotiveerd te blijven. U helpt hen juist door veel feedback te geven en samen hun interesses en sterke kanten te ontdekken. Kijk eens waar uw jonge collega s behoefte aan hebben. Geef zelf het goede voorbeeld. Meer informatie? Zie hoofdstuk 2 Wat willen jongeren in TechKnow 2013. Bekijk of bestel deze uitgave op www.techknow.nu.
14 15 5 HOE GAAT U OM MET MOBIELTJES OP DE WERKVLOER? Voor u is het waarschijnlijk logisch: tijdens werktijd bent u niet constant met uw telefoon bezig. Het apparaat leidt alleen maar af van wat er echt moet gebeuren. En even een berichtje versturen kan soms zelfs gevaarlijk zijn. Jongeren lijken dit maar niet te begrijpen. Hoe gaat u hiermee om? Wees streng in het nakomen van afspraken: jonge collega s weten best dat hun mobieltje afleidt, maar ze vinden het moeilijk om zich in te houden. Voer vaste momenten in waarop medewerkers hun mobiel mogen gebruiken. Jonge medewerkers waarderen het wanneer hun leidinggevende een smartphone-pauze toestaat. Tips: omgaan met de telefoonverslaving van jonge werknemers Bespreek samen wat er onder werktijd mogelijk is en maak hier duidelijke afspraken over. Nieuwe, jonge medewerkers begrijpen vaak niet dat hun mobieltje voor gevaarlijke situaties kan zorgen. Leg dus goed uit waarom regels belangrijk zijn. In de puberteit nemen jongeren afstand van hun ouders en worden vrienden steeds belangrijker. Daarom blijven ze graag op de hoogte van wat er speelt in hun vriendenkring. Met hun smartphone staan ze via social media, zoals Twitter, Facebook en WhatsApp, altijd met elkaar in contact. Ook tijdens het werk zijn jonge werknemers vaak op hun telefoon bezig met vrienden. Dit is slecht voor de concentratie, waardoor de kwaliteit van het werk daalt en ze er langer over doen. Jongeren moeten zich leren concentreren. Aan de andere kant kunt u de behoefte van jongeren om op de hoogte te blijven niet zomaar negeren. De mobiele en social media zijn belangrijk in hun leven. Wel kunt u het mobiele telefoongebruik beperken en jonge collega s helpen met focussen. Meer informatie? Zie hoofdstuk 4 Social media in uw bedrijf in TechKnow 2013. Bekijk of bestel deze uitgave op www.techknow.nu.
16 17 6 HOE MAAKT U JONGEREN ENTHOUSIAST VOOR UW VAK? U merkt het misschien ook: jongeren kiezen niet snel voor een opleiding of baan in de techniek. Dat is zonde, want werken in de techniek is interessant en in de toekomst zijn er juist veel jonge technici nodig. Hoe geeft u voorlichting en maakt u jongeren enthousiast? Tips: jongeren enthousiasmeren voor techniek Vraag jongeren naar hun eigen interesses en waar ze goed in zijn. Probeer hier met uw verhaal over techniek op in te spelen. Geef voorbeelden van technische projecten of producten waar u aan werkt en die ook belangrijk zijn in het leven van jongeren. Maak uw verhaal persoonlijk. Vertel bijvoorbeeld over uw eigen schoolkeuze en ervaringen. Wat vond u vroeger zelf van technisch werk? Vertel jongeren hoe een werkdag eruitziet. Waar bent u mee bezig? Waar luncht u? Hoe is de sfeer op de werkvloer? Jongeren zijn geïnteresseerd in verschillende kanten van techniek. Vertel onder andere over: wat u en uw collega s verdienen en welke doorgroeimogelijkheden er zijn binnen uw vakgebied; wat de technische uitdagingen zijn in uw werk en hoe u deze oplost; op welke manier techniek het leven van mensen beter en makkelijker maakt. Nodig jongeren uit op uw werk. Wanneer ze zelf aan de slag gaan met techniek maakt dit ze vaak enthousiast. Jongeren kiezen niet snel voor techniek. Dit komt onder andere omdat ze er onbekend mee zijn. Techniek is voor een flink deel weggestopt op industrieterreinen. Verder kennen veel jongeren geen volwassenen met een technisch beroep. Doordat zij en hun ouders niet met technisch werk in aanraking komen, ontstaan hier onjuiste ideeën over. Ze denken bij techniek bijvoorbeeld aan vies, zwaar, eenzaam en slecht betaald werk. Dit is meestal niet waar. Vergeleken met andere sectoren zijn de salarissen voor mbo ers vaak hoger en teamwork is juist zeer belangrijk. Het is van belang dat jongeren kennismaken met techniek en meer leren over wat het werk precies inhoudt. U kunt daar een grote rol in spelen. Door enthousiast over uw vakgebied te vertellen, verandert u het beeld dat ouders, docenten en jongeren van techniek hebben. Meer informatie? Zie hoofdstuk 3 Kiezen doe je niet alleen in TechKnow 2013. Bekijk of bestel deze uitgave op www.techknow.nu.
18 Antwoorden van de quiz! 1 op pagina 4 B) 40% Jonge werknemers en studenten zijn zo gehecht aan Facebook, Twitter en WhatsApp, dat ze de mogelijkheden voor het gebruik ervan zelfs laten meewegen bij de keuze voor een werkgever. 40 Procent kiest voor een baan met minder salaris als social media op de werkvloer is toegestaan. Wilt u meer weten over jongeren en social media op de werkvloer? Kijk dan bij hoofdstuk 5. 2 B) Goede sfeer op de werkvloer Een goede werksfeer (52%), leuke collega s (45%) en een eerlijk salaris (41%) vinden jongeren het belangrijkste in een baan. Ook doorgroeimogelijkheden (31%), afwisseling in het werk (27%) en uitdaging (26%) spelen mee. Een hoog salaris staat op de tiende plek. Wat verwachten jongeren nog meer van hun baan en hoe gaat u daarmee om? Lees verder in hoofdstuk 1. 3 C) Via persoonlijke gesprekken Hoewel jongeren veel met hun mobieltje bezig zijn, betekent dit niet dat ze ook het liefst via hun mobiel contact hebben met hun vrienden. De meeste jongeren zien hun vrienden het liefst in het echt. Mobiele telefoons en internet zijn vooral handige hulpmiddelen om contact te onderhouden wanneer ze elkaar niet kunnen zien. Hoe gaat u om met social media op de werkvloer? Kijk voor tips bij hoofdstuk 5. 4 B) Dat verschilt per jongere, elke jongere is anders Jongeren verschillen in interesses, voorkeuren en drijfveren. Daarom is het moeilijk om algemene tips te geven voor het motiveren van jonge medewerkers. Het belangrijkste is om goed te luisteren naar wat een jongere te vertellen heeft en samen zijn interesses en talenten te ontdekken. Hoe kunt u dat het beste doen? Kijk voor tips bij hoofdstuk 2. 5 A) Bij de jongere zijn de verbindingen in de hersenen minder ontwikkeld Door de ontwikkelingen in hun hersenen leren jongeren makkelijk nieuwe dingen aan, maar zijn ze ook sneller afgeleid. Ze hebben meer moeite met het verwerken van veel informatie en het combineren van meerdere taken. Kijk voor achtergronden over jongeren bij hoofdstuk 3. 19 gemaakt door TechKnow Tips & Tricks 2013 is speciaal samengesteld voor leermeesters en praktijkopleiders in de techniek. Deze uitgave bevat zes onderwerpen uit TechKnow 2013, alles over jongeren van nu. Voor meer informatie over jongerencommunicatie in het technisch bedrijfsleven bestelt u gratis TechKnow 2013 via www.techknow.nu. Uitgave TechniekTalent.nu Wipmolenlaan 1, 3447 GJ Woerden Postbus 2003, 3440 DA Woerden T: 0348 744066 E: info@techniektalent.nu www.techniektalent.nu TechniekTalent.nu is een samenwerkingsverband van bedrijfsleven, opleidingsfondsen, koepelorganisaties en scholen met als doel: meer instroom en behoud van (jonge) mensen in de techniek. Een actueel overzicht van samenwerkingspartners staat op www.techniektalent.nu. Juni 2013 6 A) Wat de geschreven en ongeschreven regels zijn binnen uw bedrijf De eerste werkdag is spannend voor jonge werknemers. Alles is nieuw en ze weten nog niet wat de geschreven en ongeschreven regels zijn. Ze willen graag antwoord op de meest simpele vragen: mogen ze hun smartphone gebruiken tijdens werktijd? Wanneer begint de lunch? In hoofdstuk 2 vindt u meer tips om nieuwe jonge werknemers wegwijs te maken tijdens de eerste werkweek. Op deze publicatie is de Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieelGelijkDelen 3.0 Nederlandse licentie van toepassing. Informatie uit de publicatie mag door derden worden gebruikt voor niet-commerciële doeleinden als zij zelf ook hun publicatie voorzien van het gelijk delen-label.