Uittreksel uit het visitatierapport elektromechanica, 30 september 2010 Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding Elektromechanica 1.1 Inleiding Voor iedere groep van opleidingen wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor de opstelling ervan. Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk. 1.2 domeinspecifieke competenties Gehanteerde input - Referentiekaders van de opleidingen Op associatieniveau Associatie K.U. Leuven Op hogeschoolniveau Hogeschool Gent XIOS Hogeschool Limburg Plantijnhogeschool Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Katholieke Hogeschool Limburg Katholieke Hogeschool Zuid-West Vlaanderen Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Katholieke Hogeschool Kempen Omvormingsdossiers - Wettelijke bronnen Decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. - Brondocumenten onderschreven door werkveld 1 De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA www.vlhora.be onder de rubriek visitatie & accreditatie. 1
VLOR studie 25,46,46A,46B VDAB COBRA-profielen - Internationale referentiekaders Laagspanningsrichtlijn Machinerichtlijn EMC-richtlijn ATEX-richtlijn Domeinspecifieke competenties De visitatiecommissie is zich bewust dat de afgestudeerde bachelor naast specifieke competenties eigen aan het domein van de Elektromechanica ook algemene en algemeen beroepsgerichte competenties dient te verwerven. Voor de formulering van de algemene en de algemeen beroepsgerichte competenties wordt gesteund op het structuurdecreet van 2003. - algemene competenties - beheerst denk- en redeneervaardigheid; - kan informatie verwerven en verwerken en kan rapporteren over deze informatie; - beheerst het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken en kan in dit kader multidisciplinair samenwerken; - is in staat tot creativiteit en innoveren; - kan eenvoudige leidinggevende taken uitvoeren en is in staat tot leidinggeven; - kan communiceren over ideeën, problemen en oplossingen zowel aan specialisten als aan leken, gebruik makend van de mogelijkheden van een digitale werkomgeving; - heeft een ingesteldheid tot levenslang leren. algemeen beroepsgerichte competenties - kan teamgericht werken; - heeft zelfstandigheid en besluitvaardigheid verworven, heeft inzet en doorzettingsvermogen en is in staat om onder werkdruk te presteren; - kan oplossingsgericht werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle oplossingstrategieën; - heeft inzicht in maatschappelijke verantwoordelijkheid, samenhangend met de beroepspraktijk; - heeft inzicht in de kwaliteits-, milieu- en veiligheidssystemen en kan het toepassen in de beroepspraktijk; - is in staat te functioneren in de sociale context van een onderneming; dit impliceert bijvoorbeeld: actief en constructief kunnen deelnemen aan vergaderingen, een eigen standpunt kunnen verdedigen, kunnen omgaan met conflicten, rapporteren aan oversten. - beroepsgerichte competenties gemeenschappelijke beroepsgerichte competenties 2
- kan assisteren bij het ontwerpen van elektromechanische toestellen en systemen, kan proefopstellingen bouwen en is in staat metingen te verrichten, te rapporteren en mee te helpen beslissen hoe het product eruit zal zien in zijn definitieve versie; - kan elektromechanische systemen afstemmen; - is in staat technische dossiers samen te stellen (materialen, productietekeningen, afregelprocedures, eindcontroles, ); - kan het technische aspect en de praktische organisatie van een productieproces beheren; - heeft inzicht in de actuele fabricagetechnieken en kan een werkvoorbereiding toepassen in basisfabricageopgaven; - heeft inzicht in de invloed van materiaaleigenschappen, productvorm en seriegrootte op de proceskeuze; - kan elektromeschanische systemen installeren, in bedrijf stellen en operationeel houden; - kan de onderhoudsproblemen opvolgen en oplossen; hieronder vallen technische herstellingen, controles, afregelingen, het opvolgen van de kwaliteitseisen van een productiesysteem; - kan instaan voor de uitvoering en de opvolging van een lastenboek, offertes, bestellingen, leveringen, technische dienstverlening en ondersteuning van klanten; - kan training geven over elektromechanische systemen; - kan advies verlenen bij aan- en verkoop van technologische producten of diensten en kan instaan voor de opvolging; - is in staat om de vakterminologie in het Engels te gebruiken voor de gekozen afstudeerrichting; - kan de gangbare computer aided engineering pakketten binnen het vakdomein toepassen; - kan de geldende reglementeringen in het vakdomein toepassen, onder meer AREI-regels en machinerichtlijnen; - heeft inzicht in de methodiek van een risicoanalyse en kan deze toepassen in de beroepspraktijk; - heeft inzicht in de werking en karakteristieken van machines (verbrandingsmotoren, pompen, compressoren, ventilatoren, elektromotoren, hydraulische kringen, pneumatica, HVAC); - heeft inzicht in de basisbegrippen over de bedrijfseconomische aspecten, de kosten/batenanalyse en kostprijsberekening; beroepsgerichte competenties per afstudeerrichting De bachelor Elektromechanica afstudeerrichting Automatisering - beheerst de principes van embedded controllers en interfacing; - kan roboticasystemen binnen een geautomatiseerde omgeving implementeren; - kan fysische processen in de regeltechniek analyseren en identificeren om zelf regeltechnische systemen te bouwen; - is in staat regelkringen te ontwerpen en sturingen te implementeren; - is in staat om vanuit een blokschematisch ontwerp een geschikte technische oplossing te realiseren met inbegrip van softwaregestuurde systemen; - heeft inzichten in de fundamentele en de bijzondere aspecten van zowel hardware- als software-elementen die de moderne industriële automatisering mogelijk maken. De bachelor Elektromechanica - afstudeerrichting Procesautomatisatie - beheerst de principes van embedded controllers en interfacing; - heeft basiskennis over robotica verworven; - kan fysische processen in de regeltechniek analyseren en identificeren om zelf regeltechnische systemen te bouwen; - is in staat regelkringen te ontwerpen en sturingen te implementeren; - is in staat om vanuit een blokschematisch ontwerp een geschikte technische oplossing te realiseren met inbegrip van softwaregestuurde systemen; - is in staat om de toegepaste instrumentatie juist af te stellen, te herstellen en te onderhouden aan de hand van de technische handleidingen en documentatie; 3
- kan in de toegepaste procesinstallaties een diagnose stellen en correcties uitvoeren voor de in bedrijf name, de optimalisatie, de controle en de analyse van de regelkringen; - is in staat om op een verantwoorde wijze de juiste fysische meetprincipes en de bijhorende sensoren te bepalen. De bachelor Elektromechanica afstudeerrichting Elektromechanica - beheerst de eindige elementenmethode voor het berekenen van spanning en vervorming; - kan een verantwoorde keuze van verbindingsprocessen maken; - beheerst mechanische meettechnieken; - beheerst de werking en de programmering van CNC-machines; - kan de programmering uitvoeren van CAM-systemen voor de gepaste bewerkingsvolgorde en is in staat om de taken van de productiemedewerkers te plannen en te coördineren; - kan de bewerkingsvolgorde opstellen en taken binnen het productieproces uitvoeren; - is in staat om producten, gereedschappen of onderdelen op te meten om de kwaliteitsnorm te bepalen. De bachelor Elektromechanica - afstudeerrichting Klimatisatie - beheerst de nodige kennis van en vaardigheden in energietechnische, koeltechnische en verwarmingstechnische disciplines en HVAC-technieken; - is in staat mee te werken aan de ontwikkeling en de montage van HVAC-systemen; - kan installatie- en constructieschema s voor HVAC-toepassingen ontwerpen, tekenen en lezen; - kan HVAC-systemen analyseren, in bedrijf nemen en onderhouden; - kan de criteria voor thermische behaaglijkheid linken aan een praktijksituatie en hiermee rekening houden voor de dimensionering van de HVAC-installatie; - is in staat om warmteverliesberekeningen en koellastberekeningen te maken volgens de geldende normeringen en reglementering, om aan de hand hiervan de dimensionering van het betreffende HVACsysteem uit te voeren; - is in staat mee te werken aan de ontwikkeling en de dimensionering van hernieuwbare energie-installaties, zoals warmtepompen en systemen voor thermische en fotovoltaïsche zonne-energie; - heeft inzicht in energiemanagement en HVAC, van ontwerp tot onderhoud; - beheerst de regelgeving binnen HVAC. De bachelor Elektromechanica - afstudeerrichting Onderhoudstechnologie - beheerst de nodige kennis van en vaardigheden in de onderhoudstechnische, werktuigkundige en productietechnische disciplines; - kan optredende fouten in elektrische, elektronische, mechanische, pneumatische en hydraulische systemen lokaliseren, analyseren en herstellen; - heeft de nodige handvaardigheid verworven en kan de juiste keuze maken aangaande de gereedschappen en de onderdelen door middel van het gebruik van documentatie en catalogi; - kan de vereiste correcte handelingen verrichten om de herstelde systemen af te stellen en op te starten en kan hierbij de gevolgen van de uitgevoerde acties inschatten; - kan een periodiek onderhouds- en smeerplan opstellen, de gegevens interpreteren, de juiste keuze maken en bijsturingen verrichten in verband met de onderhoudsmethode, de gereedschappen de noodzakelijke stock; - kan een predictief onderhoudsplan opstellen, de gegevens en ervaringen inventariseren en analyseren. De bachelor Elektromechanica afstudeerrichting Technisch commercieel adviseur / De bachelor Elektromechanica afstudeerrichting Medische instrumentatie / De bachelor Elektromechanica afstudeerrichting Industrial management 4
/ 1.3 besluit Dit domeinspecifieke referentiekader voor de professionele bachelor Elektromechanica is gebaseerd op de input van de 9 hogescholen die in Vlaanderen de opleiding tot bachelor in de Elektromechanica inrichten. De commissie heeft daarbij ook de vereisten uit het decreet en de documenten uit het gehanteerd. De commissie heeft bij de interpretatie van al deze input steeds de eigenheid van de opleiding tot Bachelor in de Elektromechanica voor ogen gehouden. De bachelor in de Elektromechanica is een door het werkveld zeer gewaardeerd profiel dat zijn positie in de arbeidsmarkt duidelijk bewezen heeft. Het is een uitgesproken toepassingsgericht profiel dat onmiddellijk inzetbaar is in de arbeidsmarkt. Dit neemt niet weg dat de sommige studenten in staat kunnen zijn om na het succesvol doorlopen van een aangepast schakelprogramma alsnog het master diploma van Industrieel ingenieur in de Elektromechanica te behalen. Bij de interpretatie van dit referentiekader is het dan ook belangrijk om de begrippen verwerken van informatie en probleemoplossend werken correct te kaderen. Het verwerken van (vooral technische) informatie betekent dat de student in staat is om die informatie te vatten en te begrijpen zodanig dat de student die ook correct kan toepassen in een technologische context. Bij probleemoplossend werken maakt de student gebruik van zijn/haar beschikbare technologische bagage. De probleemstelling moet steeds gesitueerd worden binnen een concrete bedrijfscontext. De drie afstudeerrichtingen waarvoor geen voorafgaande competenties zijn opgesteld zullen door de commissie grondig worden bekeken tijdens de respeciteive bezoeken. Op basis van de aangeleverde documenten is de specificiteit van deze afstudeerrichtingen echter onvoldoende duidelijk voor de commissie. 5