Organisatie Kwaliteit

Terugblik Beleid Samenwerking Jaarverslag 2011 Organisatie Kwaliteit Vooruitblik

Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

inhoudopgave Hoofdstuk 1 / De organisatie 1.1 Contact 1.2 Organogram 1.3 Directie 1.4 Bestuur 1.5 Cliëntenraad 1.6 Vrijwilligersadviesraad 1.7 Personeel 1.8 Financiën (exploitatieoverzicht en de balans) Hoofdstuk 2 / Beleid 2.1 Missie 2.2 Visie 2.3 Werkgebied 2.4 Strategisch doel 2.5 Kerntaken Hoofdstuk 3 / Kwaliteit 3.1 Doel 3.2 Systeem 3.3 Projecten 3.4 Resultaten Hoofdstuk 4 / Terugblik 4.1 Gertie de Veen, directeur 4.2 Cijfers 4.3 Projecten Hoofdstuk 5 / Vooruitblik 5.1 Speerpunten 2012 Hoofdstuk 6 / Samenwerking 6.1 Vormen van Samenwerking 6.2 Ketens 6.3 Netwerken 6.4 Nieuwe partners 6.5 Colofon 3

Hoofdstuk 1 terug naar menu Hoofdstuk 1 De Organisatie 4 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

1.1 contact Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis ZZL Sphinxlunet 3 / 6221 JD Maastricht T: 043-321 50 46 E: info@voormantelzorgers.nl W: www.voormantelzorgers.nl W: www.voorjongemantelzorgers.nl W: www.voorzorgvrijwilligers.nl 1.2 Organogram 5

1.3 Directie Mw. drs. G.H.M. de Veen 1.4 Bestuur Het bestuur van Steunpunt Mantelzorg voert haar bestuurstaken uit conform de in de statuten beschreven afspraken en in overeenstemming met de Zorgbrede Governancecode. Agendapunten 2011: Functiebeschrijving directeur, (Her)huisvesting steunpunt, Veranderende taakopvatting/visieontwikkeling, Voortgang kwaliteitszorg, Jaarrekening 2010, Jaarplan 2011, Project Zorg en Welzijn Wijkgericht Maastricht, Project Mantelzorgbeleid voor zorg- en verpleegcentra, Toekenning ANBI-status, Werkbezoek Raadscommissie Breed Welzijn. 6 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

Leden bestuur Naam lid Aanvang Datum van aftreden Aard lidmaatschap Bijgewoonde vergaderingen MW A.M.G.H Bos van Bun 01-10-1995 01-11-2012 Voorzitter 6/6 Mw. drs. G.H.G. Leers-Poelmans 14-09-2005 14-11-2015 Secretaris 6/6 Dhr. R.P.H. Klinkers RA 05-07-1999 01-11-2012 Financiën 4/6 Mw. mr. H.H.W. Clijsen Mw. drs. A.M.H. Heuvelmans 14-01-2007 01-01-2012 Lid 6/6 01-09-2010 01-09-2018 Lid 5/6 Dhr. A.A. Kleijnen 01-04-2005 01-04-2013 Lid, zetel op voordracht van de cliëntenraad. 6/6 Dhr. drs. A.J.F. Knols 26-10-2006 01-10-2014 Lid 4/6 Dhr. G.J. Stijnen 01-04-2002 01-09-2014 Lid, zetel op voordracht van het Nederlandse Rode Kruis. 5/6 1.5 Cliëntenraad De cliëntenraad vertegenwoordigt de mantelzorgers in Maastricht en de Heuvellandgemeenten. De raad brengt gevraagd en ongevraagd advies uit aan het management over het beleid en het functioneren van Steunpunt Mantelzorg. Tevens vervullen enkele leden van de cliëntenraad ook het lidmaatschap van de Wmo-raad in hun gemeente. De inspanningen voor de werving van vertegenwoordigers voor de gemeenten Gulpen-Wittem en Vaals hebben tot nu toe helaas geen resultaat opgeleverd. Agendapunten 2011: Veranderende taakopvatting/visieontwikkeling, Jaarplan 2011, Functiebeschrijving directeur, Beleidskaders individuele en groepsgewijze ondersteuning mantelzorgers en zorgvrijwilligers, Werkbezoek Raadscommissie Breed Welzijn, Nieuws uit de Wmo-raden. 7

Leden cliëntenraad Gemeente LID CR Vertegenwoordiger in de wmo-raad Maastricht J. Schöpping G. van Hooren B. Kaetzke T. Oldenkamp J. Schöpping Eijsden- Margraten H. Moonen T. van Winsen A. Kleijnen (bestuurslid) Gulpen-Wittem vacature A. Kleijnen (bestuurslid) Meerssen T. Koot A. Bos (bestuursvoorzitter) T. Koot Valkenburg aan de Geul L. Beemer L. Beemer Vaals vacature vacature 1.6 Vrijwilligersadviesraad De vrijwilligersadviesraad behartigt de gemeenschappelijke belangen van de zorgvrijwilligers. Zij vertegenwoordigt de zorgvrijwilligers van de organisatie in het besluit-/ en beleidsvormingsproces daar waar het gaat om vrijwilligerswerk in de zorg. De organisatie wordt vertegenwoordigd door Gertie de Veen, directeur van Steunpunt Mantelzorg. De periodieke overleggen vinden 1 keer per kwartaal plaats. Agendapunten 2011: Beoordeling kwaliteitsdocumenten, Jaarplan 2011, Communicatiebeleidsplan, Wachtlijstbeheer, Werkbezoek Raadscommissie Breed Welzijn, Inhoud ECO-bijeenkomsten. Leden vrijwilligersadviesraad: Dhr. N. Duprez Dhr. A. Van Leth Dhr. W. Otten Mw. J. Pot Mw. A. van der Laan Dhr. S. Vleugels Mw. J. Weekers 8 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

1.7 personeel Betaalde medewerkers > 14 personen / 9,43 fte Mantelzorgondersteuning > 4,08 fte Ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg > 1,85 fte Ziekteverzuim > 2,02% Deskundigheidsbevordering: Motivational Interviewing (Universiteit Maastricht/ ZEN-project): mantelzorgconsulent, Training Versterken Zelfregie (Movisie): mantelzorgconsulenten, mantelzorgmakelaar, coördinatorenintensieve vrijwilligerszorg en projectmedewerker, Workshop GGZ en mantelzorg (Mezzo): mantelzorgconsulent, Landelijk Symposium Rouw- en verliesverwerking bij kinderen en jong volwassenen (Euregionaal Congresburo): consulent jonge mantelzorgers, 6e nationale mantelzorglezing: In balans opgroeien met zorg (Mezzo): consulent jonge mantelzorgers, Workshop Intervisie Inspiratie (Mezzo): mantelzorgmakelaar, Workshop De spagaat van de werkende mantelzorger (Mezzo): mantelzorgmakelaar, BHV- opfriscursus (Cura): BHV-er. 1.8 Financiën 1.8.1. ANBI-status Op 31 augustus 2011 is de Stichting Steunpunt Mantelzorg door de Belastingdienst, met terugwerkende kracht tot 1 januari 2011, aangemerkt als een algemeen nut beogende instelling (ANBI) 1.8.2. Handboek AO/IC Middels een stageopdracht zijn in een handboek Administratieve organisatie/interne controle de organisatieprocessen geanalyseerd en beschreven. 1.8.3. Balans 2011 en Exploitatie De exploitatie over het boekjaar 2011 sluit met een overschot van 23.655,- tegenover een tekort van 28.646,- in 2010. 9

balans per 31 december 2011 (voor resultaatverdeling) 31 december 2011 31 december 2010 ACTIVA vaste activa Materiële vaste activa (1) Machines en installaties 2.339 - Inventaris 8.061 25.400 20.400 25.400 Vlottende ACTIVA Vorderingen (2) Overige belastingen en premies sociale verzekeringen - 2.319 Overige vorderingen 1.485 2.860 Overlopende activa 153-1.638 5.179 Liquide middelen (3) 152.347 125.608 PASSIVA aansprakelijk vermogen (4) Eigen Vermogen 31.633 7.968 Bestemmingsreserve huisvesting 6.612 29.302 kortlopende schulden (5) 38.245 37.270 Overige belastingen en premies 34.790 sociale verzekeringen 30.920 Overige schulden 25.368 19.813 Overlopende passiva 79.852 64.314 136.140 118.917 174.385 156.187 10 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

staat van baten en lasten over 2011 2011 2010 Subsidie baten (6) 723.000 701.325 Overige baten (7) 3.573 11.437 Totaal baten 726.573 712.762 Lasten Personeelskosten (8) Afschrijvingen (9) Projectkosten (10) Huisvestingskosten (11) Activiteitenkosten (12) Organisatiekosten (13) Kantoorkosten (14) 543.257 8.288 2.861 29.847 43.652 36.859 38.520 578.084 9.364 10.630 42.130 39.401 31.969 30.426 703.284 742.004 Bedrijfsresultaat 23.289-29.242 Financiële baten en lasten (15) 376 596 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 23.665-28.646 Belastinge resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening - - Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 23.665-28.646 Mutatie reserve eigen middelen (16) -23.665 28.646 Resultaat - - 11

Hoofdstuk 2 terug naar menu Hoofdstuk 2 Beleid 2.1 Missie Steunpunt Mantelzorg is een organisatie die mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers verantwoorde onder-steuning biedt. Het steunpunt levert met haar ondersteuningsaanbod een bijdrage aan de kwaliteit van leven van mensen die zorg vragen en van mensen die zorg bieden. 2.2 Visie Mantelzorg is een vanzelfsprekend onderdeel van het leven. Iedereen die zorg biedt aan een ander of zorg nodig heeft, kan een beroep doen op de ondersteuning van Steunpunt Mantelzorg. De inzet van zorgvrijwilligers is daarbij essentieel. 2.3 Werkgebied Steunpunt Mantelzorg biedt ondersteuning aan mantelzorgers en hulpvragers in de gemeenten Maastricht, Meerssen, Eijsden-Margraten, Valkenburg aan de Geul, Gulpen-Wittem en Vaals en aan de vrijwilligers die werkzaam zijn in de vrijwillige thuiszorg en het Hospice Martinus in Mechelen. 2.4 Strategisch doel Het bieden van verantwoorde ondersteuning aan mantelzorgers, hulpvragers en zorgvrijwilligers om hen in staat te stellen zo goed en zo zelfstandig mogelijk te kunnen blijven deelnemen aan het maatschappelijke leven en/of hun zorgtaken te kunnen blijven uitvoeren. De ondersteuning wordt zowel locaal als regionaal gerealiseerd. 12 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

2.5 Kerntaken 1. Mantelzorgondersteuning 2. Ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg 3. Expertise en vertegenwoordiging 2.5.1 Mantelzorgondersteuning Uitgangspunt voor het ondersteuningsaanbod is de vraag van de mantelzorger. De ondersteuning is gebaseerd op de basisfuncties zoals deze zijn opgesteld door onder andere het ministerie van VWS en de VNG. Mantelzorgers worden door het steunpunt zowel individueel als groepsgewijs ondersteund. 2.5.1.1. Individuele ondersteuning In dit kader biedt het steunpunt de volgende basisfuncties: informatie, advies en begeleiding, emotionele steun, praktische hulp en respijtzorg. Informatie: Mantelzorgers hebben behoefte aan informatie op diverse gebieden zoals ziektebeelden, wet- en regelgeving en de sociale kaart van zorg- en welzijnvoorzieningen, Advies en begeleiding: De mantelzorgconsulenten en makelaar adviseren en begeleiden mantelzorgers bij het opzetten van een ondersteunend eigen netwerk, bij het organiseren van zorg en andere hulp, bij het realiseren van de combinatie arbeid en mantelzorg, bij het vinden van een geschikte tijdsbesteding/ ontspanning en bij het invullen van de ouder/partnerrol naast het bieden van mantelzorg, Emotionele steun: Het omgaan met ziekte en veranderende toekomstperspectieven, veranderingen in de relatie met de hulpvrager en het geven van intensieve zorg aan een naaste gaan vaak gepaard met hevige emoties. Mantelzorgconsulent en mantelzorgmakelaar geven aandacht aan deze emoties en helpen bij de verwerking ervan zodat extra spanningen bij de mantelzorger worden voorkómen, Praktische hulp: Mantelzorgconsulent en mantelzorgmakelaar ondersteunen bij de uitvoering van regeltaken of nemen, wanneer de mantelzorger hier zelf niet toe in staat is, de regeltaken over. Ook het team zorgvrijwilligers biedt praktische hulp aan mantelzorgers en hun naasten in de thuissituatie en in het Hospice Martinus en aan hulpvragers die geen of te weinig gebruik kunnen maken van mantelzorg, Respijtzorg: Respijtzorg betekent voor mantelzorgers wekelijks een paar uur vrij van de zorg of af en toe er helemaal tussenuit. Vooral bij langdurige zorg is respijtzorg een noodzakelijke voorwaarde om de zorg te kunnen volhouden. Respijtzorg wordt in vele vormen aangeboden, formeel en informeel. Bij Steunpunt Mantelzorg kunnen mantelzorgers terecht voor respijtzorg geboden door deskundige zorgvrijwilligers. 2.5.1.2. Groepsgewijze mantelzorgondersteuning De basisfuncties emotionele steun en educatie worden (ook) groepsgewijs aangeboden. Emotionele steun: Steunpunt Mantelzorg biedt diverse vormen mantelzorgcontact aan. Tijdens deze groepsbijeenkomsten ontmoeten mantelzorgers elkaar en delen ze ervaringen en opgedane kennis. Daarnaast bieden de deelnemers elkaar emotionele steun. Er gaat een grote kracht uit van mantelzorgcontact. Het helpt mantelzorgers bij het omgaan met hun eigen zorgsituatie. Een actueel aanbod vindt u op www.voormantelzorgers.nl en www.voorjongemantelzorgers.nl, Educatie: Mantelzorg overkomt iemand. Op mantelzorgtaken ben je dus vaak niet voorbereid. De kennis en vaardigheden moeten gaandeweg worden opgebouwd, of het nu gaat om kennis over ziekte, tiltechnieken of het leren kennen van eigen grenzen. Steunpunt Mantelzorg biedt mantelzorgers educatie in de vorm van themabijeenkomsten, trainingen en cursussen. Meer informatie over het actuele aanbod voor mantelzorgers vindt u op www.voormantelzorgers.nl en www.voorjongemantelzorgers.nl.

2.5.2. Ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg De coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg bieden professionele ondersteuning aan vrijwilligers die werkzaam zijn in de vrijwillige (terminale) thuiszorg, de ziekenhuisbegeleiding en het Hospice Martinus in Mechelen. Deze individuele en groepsgewijze ondersteuning omvat de basisfuncties: Advies en begeleiding: De zorgvrijwilligers ontvangen advies en begeleiding gericht op het verwerven en versterken van competenties zodat zij het beste uit zichzelf kunnen halen tijdens hun werk als zorg-vrijwilliger, Emotionele steun (individueel en groepsgewijs): Zorgvrijwilligers ondersteunen kwetsbare mensen die steeds weer een stukje van hun mogelijkheden en functies inleveren. Zij vormen voor deze mensen veelal een belangrijke en soms de enige verbinding met de maatschappij. Omdat zorgvrijwilligers veel sociaalemotionele ondersteuning bieden kan dit ook belastend zijn voor de zorgvrijwilliger zelf. Steun van de coördinator maar ook van collegazorgvrijwilligers helpt de zorgvrijwilliger bij het omgaan met deze emotionele druk, Educatie (groepsgewijs): Complexe en zwaarbelaste mantelzorgsituaties en kwetsbare hulpvragers vragen om een goed geselecteerde en geschoolde zorgvrijwilliger. Nieuwe zorgvrijwilligers nemen daarom standaard deel aan een introductiecursus. Daarnaast biedt het steunpunt jaarlijks diverse themabijeenkomsten, intervisie/eco- bijeenkomsten, trainingen en cursussen aan over bijvoorbeeld ziektebeelden, communicatie, praktische vaardigheden en belevingsgerichte zorg bij dementie. Met dit educatieve aanbod komt het steunpunt ook tegemoet aan de behoefte van veel zorgvrijwilligers die zich verder willen specialiseren in een bepaald soort vrijwilligerswerk in de zorg. 2.5.3. Expertise en vertegenwoordiging De derde kerntaak van Steunpunt Mantelzorg omvat alle activiteiten die een belangrijke bijdrage leveren aan de opbouw van een samenleving waarin mensen de zorg voor een ander op zich willen en kunnen nemen. Hieronder vallen activiteiten gericht op het ontwikkelen en overdragen van kennis op het terrein van mantelzorg(ondersteuning) en de ondersteuning van de intensieve vrijwilligerszorg en het uitdragen, bekendmaken en positief labelen van mantelzorg en de intensieve vrijwilligerszorg. Doelgroepen van deze activiteiten zijn het algemene publiek, professionals in de sectoren zorg, welzijn, wonen, arbeid en onderwijs. Het aanbod van Steunpunt Mantelzorg bestaat uit: websites voor volwassen en jonge mantelzorgers, nieuwsbrief op papier en digitaal, algemene presentaties over mantelzorg(ondersteuning) en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg, gastcolleges binnen het beroepsonderwijs zorg en welzijn, lessen Do you care voor het voortgezet onderwijs, verspreiding Wat een geluk dat jij er bent pakket, scholing over het samenspel tussen formele en informele zorg, pr-acties en activiteiten in het kader van de Dag van de vrijwilliger, de Dag van de mantelzorg en Maastricht Doet! en deelname aan projecten en netwerken. 14 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

15

Hoofdstuk 3 terug naar menu Hoofdstuk 3 Kwaliteit 3.1 Doel Centrale doelstelling van het kwaliteitsbeleid van Steunpunt Mantelzorg is het continu streven naar tevredenheid van de cliënten en zorgvrijwilligers. Door het beheersen en verbeteren van de primaire en ondersteunende processen van Steunpunt Mantelzorg wordt de kwaliteit van de ondersteuning van mantelzorg en intensieve vrijwilligerszorg verbeterd. 3.2 Systeem Het kwaliteitsbeleid wordt uitgewerkt in het onderstaande kwaliteitsmanagementsysteem. P A D C 4 Beleid en organisatie Wensen en verwachtingen van de cliënt 6 Ondersteunenende processen (Administratieve organisatie) Kwaliteitsmanagementsysteem 5 Personeel en organisatie 2 Primaire proces 3 Protocol en richtlijnen 7 Fysieke omgeving Accommodaties Cliënttevredenheid Meten, analyseren en verbeteren P A D C 16 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

3.3 Projecten In het jaar 2011 heeft het steunpunt extra aandacht aan de volgende kwaliteitsthema s: Taakafbakening mantelzorgconsulent en mantelzorgmakelaar, Evaluatie en bijstelling primair proces en documenten mantelzorgondersteuning, Evaluatie en bijstelling primair proces en documenten ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg, Beleidskader individuele mantelzorgondersteuning, Beleidkader groepsgewijze ondersteuning mantelzorgers en zorgvrijwilligers, Overgang naar HKZ-schema 2009, Uitvoering AO/IC, ANBI-status. 3.4 Resultaten Sinds de start van de pilot Kwaliteitszorg mantelzorgondersteuning heeft de aandacht voor kwaliteitszorg binnen de organisatie van het steunpunt een vaste plek gekregen. Met als resultaat een steunpunt dat een systeem heeft ontwikkeld waarmee het kritisch naar zichzelf kijkt en streeft naar een continue verbetering van de kwaliteit van haar ondersteuning aan cliënten en zorgvrijwilligers. De volgende instrumenten worden gebruikt bij het meten en analyseren van de kwaliteit van de primaire en ondersteunende processen: Klachtenregeling cliënten en zorgvrijwilligers, FOBO- (Fouten, Ongevallen en Bijna Ongevallen) en calamiteitenmelding, Prospectieve risico-inventarisatie primair proces mantelzorgondersteuning en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg, Interne audit, Externe audi, Meting cliënttevredenheid (mantelzorgers en hulpvragers), Meting tevredenheid zorgvrijwilligers, Meting tevredenheid medewerkers, Meting tevredenheid samenwerkingspartners, Meting tevredenheid subsidiënten, Mezzo-Registratie (cliëntregistratiesysteem). Vanaf eind 2011 is de Prospectieve risico-inventarisatie op de processen aan deze instrumenten toegevoegd. Hieronder vindt u de resultaten uit het kwaliteitsonderzoek 2011. Klachtenregeling cliënten en zorgvrijwilligers Steunpunt Mantelzorg heeft in het verslagjaar geen klachten ontvangen van cliënten of zorgvrijwilligers. fobo- (Fouten, Ongevallen en Bijna Ongevallen) en calamiteitenmelding In 2011 heeft het steunpunt 3 meldingen geregistreerd. De meldingen zijn besproken met de directie en de kwaliteitsfunctionaris. De oorzaken zijn onderzocht en acties zijn uitgevoerd ter voorkoming van nieuwe ongevallen. Prospectieve risico-inventarisatie primair proces mantelzorgondersteuning en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg Eind 2011 is de voorbereiding gestart van de eerste prospectieve risico-inventarisaties op de processen. Op 1 februari 2012 hebben deze risico-inventarisaties plaatsgevonden. Aan deze inventarisatie hebben deelgenomen: zorgvrijwilliger, mantelzorger, mantelzorgmakelaar, mantelzorgconsulent, coördinator intensieve vrijwilligerszorg en de kwaliteitsfunctionaris. Aan de hand van schema s van de werkprocessen zijn de risico s in kaart gebracht. Begin 2012 worden de risico s geanalyseerd en de beheersmaatregelen bepaald. Deze maatregelen worden opgenomen in de directiebeoordeling en het jaarplan. 17

Interne audit Een interne audit heeft plaatsgevonden op 28 februari 2011. Naar aanleiding van deze audit zijn verbeteracties uitgevoerd met betrekking tot de interne en externe communicatie over het ondersteuningsaanbod, archivering van cliëntgegevens, werkdocumenten behorende de bij primaire processen, verwijzing en bemiddeling van cliënten, registratie van ondersteuningsactiviteiten en beleidsafspraken rondom individuele en groepsgewijze ondersteuning van mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Externe audit Op 13 april 2011 heeft het Keurmerkinstituut een controle-audit uitgevoerd bij Steunpunt Mantelzorg. Het steunpunt heeft op basis van deze controle-audit verbeteringen doorgevoerd gericht op de meting van de tevredenheid van samenwerkingspartners en de registratie van de toestemmingsverklaring voor het uitwisselen van persoonsgegevens met derden. Meting cliënttevredenheid (mantelzorgers en hulpvragers) Naast de analyse van de evaluaties in het primaire proces heeft het steunpunt in oktober 2011 voor het eerst een raadpleging uitgevoerd bij de totale cliëntpopulatie. Het doel hiervan is inzicht te krijgen in de ervaringen van cliënten om te kunnen bepalen op welke punten de dienstverlening wellicht verbeterd kan worden. De raadpleging richtte zich op mantelzorgers. In totaal zijn 2117 mensen uitgenodigd om de vragenlijst in te vullen. 470 van hen hebben de vragenlijst ingevuld, dit is een respons van 22,2%. Van deze personen was gemiddelde leeftijd 64,3 jaar. 62,2% van hen is vrouw, de overige 37,8% is man. De respondenten zijn tevreden over de korte tijd tussen het stellen van een vraag en het ontvangen van een antwoord en over de informatievoorziening van het steunpunt. Verder hebben de meesten het gevoel dat ze de medewerkers kunnen vertrouwen en geven ze aan dat ze sinds ze gebruik maken van de diensten van het steunpunt beter toegerust zijn hun mantelzorgtaken uit te voeren. Met een gemiddeld rapportcijfer van 7,5 voor tevredenheid met de ondersteuning scoort het steunpunt iets boven het gemiddelde van alle deelnemende organisaties aan de raadpleging. Verbeteracties naar aanleiding van deze meting worden gericht op het informeren van mantelzorgers over de rechten en de plichten van het steunpunt en de vrijwilliger, op het invoeren van een ondersteuningsplan en op het verminderen van de druk bij mantelzorgers door het overnemen of ondersteunen bij de uitvoering van praktische zaken. Meting tevredenheid zorgvrijwilligers Uit de analyse van de evaluaties in het primaire proces volgen de onderstaande verbeteracties: uitbreiding telefonische bereikbaarheid van het steunpunt, meer controle op de kwaliteit van de locaties voor groepsactiviteiten en verdieping van de informatie over euthanasie in de introductiecursus voor zorgvrijwilligers. De eerste meting van de tevredenheid bij het totale zorgvrijwilligersbestand staat gepland voor oktober 2012. Meting tevredenheid medewerkers Uit de functioneringsgesprekken zijn de volgende verbeterpunten naar voren gekomen: afbakening functies mantelzorgconsulent en mantelzorgmakelaar nader uitwerken en meer aandacht voor deskundigheidsbevordering. In oktober 2011 is een onafhankelijk tevredenheidsonderzoek uitgevoerd bij 13 medewerkers. Zij zijn gemiddeld 53,1 jaar en werken gemiddeld 26,8 uur per week. De meeste van hen werken sinds 1 tot 4 jaar bij het steunpunt. De tevredenheid is gemeten op de gebieden interne en externe communicatie, ondersteuning en waardering vanuit de organisatie, het werkklimaat en arbeidsomstandigheden. De mede-werkers geven de totale dienstverlening een gemiddeld rapportcijfer van 7,9. Meting tevredenheid samenwerkingspartners De tevredenheid van samenwerkingspartners staat in het jaarplan van 2012. Ten behoeve van deze meting is de nieuwe richtlijn Meting tevredenheid samenwerkingspartners geschreven. 18 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

Meting tevredenheid subsidiënten Dit onderzoek vindt 1 x per 4 jaar plaats en wordt voor het eerst uitgevoerd in het jaar 2013. Mezzo-Registratie (cliëntregistratiesysteem) De indeling van MezzoRegistratie voor wat betreft de kerntaken Mantelzorgondersteuning en Ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg is voor de individuele activiteiten en de groepsactiviteiten aangepast aan de herziene beschrijving van de primaire processen. In 2012 wordt de structuur van de productgroep Expertise en Vertegenwoordiging verder uitgewerkt in het systeem. 19

Hoofdstuk 4 terug naar menu Hoofdstuk 4 Terugblik 4.1 Gertie de Veen, directeur Weer is een jaar omgevlogen. Tijd om stil te staan en te reflecteren op de ontwikkelingen die zich binnen en buiten het steunpunt afspelen is er veel te weinig. Uitspraken over het steunpunt door externe relaties zeggen genoeg: Maak eens een pas op de plaats en Het mag ook een tandje lager. Maar met het steeds grotere beroep dat gedaan wordt op de informele zorg, neemt ook de vraag naar kwalitatief goede ondersteuning van mantelzorgers en uitbreiding van de intensieve vrijwilligerszorg logischerwijs toe. Het wordt steeds moeilijker deze taak naar behoren uit te voeren en daarnaast ook nog innovatief te blijven reageren op nieuwe en veranderende ont-wikkelingen. De grenzen worden merkbaar. Maar voor ons geen pas op de plaats in de ondersteuning van mantelzorgers en hulpvragers. We bezitten de kennis en deskundigheid om onze ondersteuning aan de diverse groepen mantelzorgers verder te ontwikkelen, te vernieuwen en uit te breiden. Voor ons geen tandje lager in de coördinatie en ondersteuning van de intensieve vrijwilligerszorg. We kunnen en willen meer vrijwilligers werven, scholen en inzetten zodat onze wachtlijst verdwijnt. Daarom hebben we ook dit jaar weer ons uiterste best gedaan om aanvullende financiële middelen te werven en alternatieve wegen te bedenken om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoeften van mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Hierdoor is het ons gelukt, met grote dank aan de steun van de Provincie Limburg en diverse sponsoren, om in 2011, ondanks een gelijkblijvend gemeentelijk budget, nieuwe groepen mantelzorgers te bereiken en meer vrijwilligers te werven, te binden en te ondersteunen. We kijken daarom met trots terug op het jaar 2011! Met een onzekere blik kijken we echter naar de toekomst. Structurele uitbreiding van de formatie voor mantelzorgondersteuning en de coördinatie van de intensieve vrijwilligerszorg blijft tot op heden uit. Het aantal hulpvragen zal echter de komende jaren verder toenemen. Nieuwe groepen mantelzorgers en hulpvragers zullen zich bij het steunpunt melden ten gevolge van de overheveling van de ondersteunende begeleiding naar de Wmo en de wijzigingen rondom het Pgb en nieuwe zorgvrijwilligers zijn nodig om hen te ondersteunen. Wij staan klaar om ook deze informele zorg verder te versterken zodat er minder een beroep gedaan wordt op de formele zorg. We kunnen deze taak echter niet oppakken zonder een structurele uitbreiding van onze financiële middelen. Ter illustratie: met de huidige 1.6 fte coördinatie intensieve vrijwilligerszorg realiseert het steunpunt (natuurlijk samen met de zorgvrijwilligers) 42.000 uur vrijwilligerszorg. Wat een verschil maakt dus 1fte coördinatie erbij! Met andere woorden: Wie steunt het steunpunt? 20 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

4.2 Cijfers 4.2.1. Cliënten Eind 2010 staan 2.990 cliënten ingeschreven. Eind 2011 is dit aantal gestegen naar 3.723 cliënten; 2.666 mantelzorgers en 1.057 hulpvragers. Figuur 1: cliënten per gemeente Gemeente 2010 2011 Maastricht 1988 2434 446 Eijsden-Margraten 262 359 97 Gulpen-Wittem 201 251 50 Meerssen 230 283 53 Valkenburg aan de Geul 198 246 48 Vaals 111 150 39 totaal 2990 3723 733 4.2.2. Mantelzorgondersteuning Hier vindt u meer informatie over de cliëntgroepen die bij Steunpunt Mantelzorg staan ingeschreven en de ondersteuning die zij in 2011 hebben ontvangen. 4.2.2.1. Mantelzorg Mantelzorg is langdurige zorg die, niet in het kader van een hulpverlenend beroep, wordt geboden aan een hulpbehoevende (thuis of in een zorginstelling) door personen uit diens directe omgeving, waarbij zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie (definitie VWS, 2009). Mantelzorg varieert van hulp bij het huis-houden tot persoonlijke verzorging en van emotionele steun en begeleiding tot het bieden van praktische ondersteuning. Figuur 1: mantelzorgers per gemeente Gemeente 2010 2011 Maastricht 1377 1653 276 Eijsden-Margraten 215 290 75 Gulpen-Wittem 170 209 39 Meerssen 168 210 27 Valkenburg aan de Geul 155 187 32 Vaals 90 117 39 totaal 2175 2666 491 21

Figuur 2: geslacht mantelzorgers Vrouw: 68% Man: 32% Figuur 3: leeftijd mantelzorgers Jonger dan 25 jaar: 5% 26 65 jaar: 27% Ouder dan 65 jaar: 22% Figuur 4: top 5 doorverwijzing naar steunpunt 1. Familie/vrienden 2. Zorgorganisatie 3. Dag van de Mantelzorg 4. Deelname activiteit van steunpunt 5. Persbericht 4.2.2.2: Hulpvragers Een hulpvrager is bij Steunpunt Mantelzorg een hulpbehoevende persoon die gebruik maakt van de intensieve vrijwilligerszorg. Een zorgvrijwilliger wordt bij deze hulpvrager ingezet in vorm van respijtzorg voor de mantelzorger of als vervangende mantelzorg indien er te weinig of geen mantelzorg aanwezig is. Figuur 1: hulpvragers per gemeente Gemeente 2010 2011 Maastricht 611 789 170 Eijsden-Margraten 47 69 22 Gulpen-Wittem 31 42 11 Meerssen 62 73 11 Valkenburg aan de Geul 43 59 16 Vaals 21 33 12 totaal 815 1057 424 22 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

Figuur 2: geslacht hulpvragers Vrouw: 73% Man: 27% Figuur 3: leeftijd hulpvragers Jonger dan 25 jaar: 1 % 26 65 jaar: 13 % Ouder dan 65 jaar: 68 % Figuur 4: top 5 doorverwijzing naar steunpunt Zorgorganisatie Familie/vrienden Patiënten/ ouderorganisatie Huisarts/praktijkondersteuner Welzijnsorganisatie/vrijwilligerscentrale 4.2.2.3. Individuele en groepsgewijze ondersteuning van mantelzorgers Uitgangspunt voor het ondersteuningsaanbod is de vraag van de mantelzorger. Elke mantelzorgsituatie is uniek en onze hulp sluit aan bij de wensen en behoeften van de mantelzorger (en diens naaste). De ondersteuning is gebaseerd op de basisfuncties zoals deze zijn opgesteld door onder andere het ministerie van VWS en de VNG. Mantelzorgers worden door het steunpunt zowel individueel als groepsgewijs ondersteund. 4.2.2.3.1. Individuele ondersteuning van mantelzorgers In dit kader biedt het steunpunt de volgende basisfuncties: informatie, advies en begeleiding, emotionele steun, praktische hulp en respijtzorg. informatie: Mantelzorgers hebben behoefte aan informatie op diverse gebieden zoals ziektebeelden, weten regelgeving en de sociale kaart van zorg- en welzijnvoorzieningen, advies en begeleiding: De mantelzorgconsulenten en makelaar adviseren en begeleiden mantelzorgers bij het opzetten van een ondersteunend eigen netwerk, bij het organiseren van zorg en andere hulp, bij het realiseren van de combinatie arbeid en mantelzorg, bij het vinden van een geschikte tijdsbesteding/ ontspanning en bij het (her)vullen van de ouder/partnerrol naast het bieden van mantelzorg, emotionele steun (individueel en groepsgewijs): Het omgaan met ziekte en veranderende toekomstperspectieven, veranderingen in de relatie met de hulpvrager en het geven van intensieve/langdurige zorg aan een naaste gaan vaak gepaard met hevige emoties. Mantelzorgconsulent en mantelzorgmakelaar geven aandacht aan deze emoties en helpen bij de verwerking ervan zodat extra spanningen bij de mantelzorger worden voorkómen, educatie (groepsgewijs): Mantelzorgconsulent en mantelzorgmakelaar ondersteunen bij de uitvoering van regeltaken of nemen, wanneer de mantelzorger hier zelf niet toe in staat is, de regeltaken over. Ook het team zorgvrijwilligers biedt praktische hulp aan mantelzorgers en hun naasten in de thuissituatie en in Hospice Martinus en aan hulpvragers die geen of te weinig gebruik kunnen maken van mantelzorg, Respijtzorg: Respijtzorg betekent voor mantelzorgers wekelijks een paar uur vrij van de zorg of af en toe er helemaal tussenuit. Vooral bij langdurige zorg is respijtzorg van groot belang om de zorg te kunnen volhouden. Respijtzorg wordt in vele vormen aangeboden, formeel en informeel. Bij Steunpunt Mantelzorg kunnen mantelzorgers terecht voor respijtzorg geboden door deskundige zorgvrijwilligers. 23

Basisfuncties individuele mantelzorgondersteuning De verdeling van de individuele ondersteuning geboden door mantelzorgconsulenten en mantelzorgmakelaar ziet er als volgt uit: Informatie 40% Advies en begeleiding 17% Emotionele steun 23% Praktische hulp 20% 4.2.2.3.2. Groepsgewijze ondersteuning van mantelzorgers De basisfuncties emotionele steun en educatie worden (ook) groepsgewijs aangeboden. Emotionele steun: Steunpunt Mantelzorg biedt diverse vormen mantelzorgcontact aan. Tijdens deze groepsbijeenkomsten ontmoeten mantelzorgers elkaar en delen ze ervaringen en opgedane kennis. Daarnaast bieden de deelnemers elkaar emotionele steun. Er gaat een grote kracht uit van mantelzorgcontact. Het helpt mantelzorgers bij het omgaan met hun eigen zorgsituatie. Een actueel aanbod vindt u op www.voormantelzorgers.nl en www.voorjongemantelzorgers.nl, Educatie: Mantelzorg overkomt iemand. Op mantelzorgtaken ben je dus vaak niet voorbereid. De kennis en vaardigheden moeten gaandeweg worden opgebouwd, of het nu gaat om kennis over ziekte, tiltechnieken of het leren kennen van eigen grenzen. Steunpunt Mantelzorg biedt mantelzorgers educatie in de vorm van themabijeenkomsten, trainingen en cursussen. Meer informatie over het actuele aanbod voor mantel-zorgers vindt u op www.voormantelzorgers.nl en www.voorjongemantelzorgers.nl. Figuur 1: emotionele steun in groepen Activiteit: Bijeenkomsten Deelnemers Contactgroep dementie 18 137 Mantelzorgsalon (cijfer niet compleet) 58 520 Mantel-uit activiteiten 13 295 HotSpots voor jonge mantelzorgers 8 65 FunSpots voor jonge mantelzorgers 3 34 Totaal: 100 1051 Figuur 2: groepsgewijze educatie Activiteit: Aantal Deelnemers Themabijeenkomst 15 239 Training 3 40 Cursus 6 60 Totaal 27 339 4.2.3. (Ondersteuning) intensieve vrijwilligerszorg Steunpunt Mantelzorg biedt professionele ondersteuning aan vrijwilligers in de intensieve vrijwilligerszorg. Vrijwilligerszorg is de zorg verleend door vrijwilligers en waar bij aanvang van de zorg geen persoonlijke relatie bestaat tussen de vrijwilliger en degene aan wie zorg wordt verleend. De zorg betreft hulp en steun aan mensen die een handicap hebben of chronisch ziek zijn, aan mensen die psychische of psychiatrische problemen hebben of mensen die hulpbehoevend zijn door hoge leeftijd. De intensieve vrijwilligerszorg is een onmisbare aanvulling op de reguliere gezondheidszorg. Dankzij de inzet van zorgvrijwilligers is het mogelijk dat ook kwetsbare burgers èn hun mantelzorgers kunnen (blijven) deelnemen aan de samenleving. Zij voorkomen eenzaamheid en zorgen dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen. 24 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

4.2.3.1. Zorgvrijwilligers Bij Steunpunt Mantelzorg is ook dit jaar de vraag naar intensieve vrijwilligerszorg verder toegenomen. De verwachting is dat het aantal aanvragen ook de komende jaren verder zal groeien. Dat heeft verschillende oorzaken: het aantal chronisch zieken stijgt, hulpvragers blijven zo lang mogelijk zelfstandig wonen, de overheid bezuinigt op de zorg en het persoonsgebonden budget en de indicatiestelling voor professionele zorg wordt strenger. De druk op mantelzorgers neemt toe en hiermee ook het aantal overbelaste mantelzorgers en de vraag naar intensieve vrijwilligerszorg. Het is ook dit jaar weer gelukt om het team zorgvrijwilligers te binden en uit te breiden maar er zijn aanvullende financiële middelen nodig om adequaat te kunnen blijven inspelen op de verdere groei van de maatschappelijke behoefte aan intensieve vrijwilligerszorg. Figuur 1: zorgvrijwilligers per type inzet Type inzet 2010 2011 Hospice 50 38 Vrijwillige (terminale) thuiszorg 144 172 Totaal 94 210 Figuur 2: geslacht zorgvrijwilligers Vrouw: 74% Man: 26% Figuur 3: leeftijd zorgvrijwilligers Jonger dan 25 jaar: 5 % 26 65 jaar: 65% Ouder dan 65 jaar: 30% 4.2.3.2. Intensieve vrijwilligerszorg De intensieve vrijwilligerszorg van Steunpunt Mantelzorg omvat de vrijwillige (terminale) thuiszorg en de vrijwillige terminale zorg in Hospice Martinus in Mechelen. Bij de vrijwillige (terminale) thuiszorg worden zorgvrijwilligers ingezet ter ontlasting van mantelzorgers (respijtzorg), ter compensatie van een tekort aan mantelzorg (vervangende mantelzorg) en in de begeleiding naar arts of specialist (ziekenhuisbegeleiding). In het Hospice Martinus in Mechelen werkt een team zorgvrijwilligers van het steunpunt samen met de beroepskrachten van zorgorganisatie Sevagram in de zorg voor de bewoners van het Hospice en hun mantelzorgers Figuur 1: uren zorginzet zorgvrijwilligers Vrijwillige (terminale) thuiszorg 2010: 34.521 uur/ 2011: 34.881 uur Ziekenhuisbegeleiding: 2010: 1.526 uur/ 2011: 1.906 uur Hospice: 2010: 5.460 uur/ 2011: 5.460 uur Totaal: 2010: 41.507 uur/ 2011: 42.247 uur 25

Figuur 2: uren zorginzet zorgvrijwilligers per gemeente Maastricht Vrijwillige (terminale) thuiszorg: 2010: 27.137 uur / 2011: 27.017 uur Ziekenhuisbegeleiding: 2010: 1.304 uur/ 2011: 1.750 uur Eijsden-Margraten Vrijwillige (terminale) thuiszorg: 2010: 1.716 uur / 2011: 1.631 uur Ziekenhuisbegeleiding: 2010: 16 uur/ 2011: 20 uur Vaals Vrijwillige (terminale) thuiszorg: 2010: 575 uur / 2011: 572 uur Ziekenhuisbegeleiding: 2010: 100 uur/ 2011: 31 uur Gulpen-Wittem Vrijwillige (terminale) thuiszorg: 2010: 1.427 uur / 2011: 1.773 uur Ziekenhuisbegeleiding: 2010: 34 uur/ 2011: 4 uur Meerssen Vrijwillige (terminale) thuiszorg: 2010: 1.943 uur / 2011: 2.216 uur Ziekenhuisbegeleiding: 2010: 65 uur/ 2011: 48 uur Valkenburg aan de Geul Vrijwillige (terminale) thuiszorg: 2010: 1.723 uur / 2011: 1.672 uur Ziekenhuisbegeleiding: 2010: 7 uur/ 2011: 53 uur Figuur 3: wachtlijst vrijwillige thuiszorg 2010: 103 2011: 116 4.2.3.3. Ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg De coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg van Steunpunt Mantelzorg werven, selecteren en matchen zorgvrijwilligers en (mantel)zorgsituaties. Daarnaast bieden de coördinatoren professionele ondersteuning aan vrijwilligers die werkzaam zijn in de vrijwillige (terminale) thuiszorg, de ziekenhuisbegeleiding en het Hospice Martinus. Deze individuele en groepsgewijze ondersteuning omvat de basisfuncties informatie, advies en begeleiding, emotionele steun en educatie. De basisfuncties emotionele steun en educatie worden (ook) groepsgewijs aangeboden. informatie: De coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg informeren zorgvrijwilligers over bijvoorbeeld mantelzorg en vrijwilligerswerk in het algemeen en over wet- en regelgeving rondom uitkering en zorgvrijwilligerswerk, advies en begeleiding: De zorgvrijwilligers ontvangen advies en begeleiding gericht op het verwerven en/of versterken van competenties zodat zij het beste uit zichzelf kunnen halen tijdens hun werk als zorgvrijwilliger ten behoeve van de mantelzorgers, emotionele steun (individueel en groepsgewijs): Zorgvrijwilligers ondersteunen kwetsbare mensen die steeds weer een stukje van hun mogelijkheden en functies inleveren. Zij vormen voor deze mensen veelal een belangrijke en soms de enige verbinding met de maatschappij. Omdat zorgvrijwilligers veel sociaalemotionele ondersteuning bieden kan dit ook belastend zijn voor de zorgvrijwilliger zelf. Steun van de coördinator maar ook van collegazorgvrijwilligers helpt de zorgvrijwilliger bij het omgaan met deze emotionele druk, educatie (groepsgewijs): Complexe en zwaarbelaste mantelzorgsituaties en kwetsbare hulpvragers vragen om een goed geselecteerde en geschoolde zorgvrijwilliger. Nieuwe zorgvrijwilligers nemen daarom standaard deel aan een introductiecursus. Daarnaast biedt het steunpunt jaarlijks diverse themabijeenkomsten, intervisie/ ECO- bijeenkomsten, trainingen en cursussen aan over bijvoorbeeld ziektebeelden, communicatie, praktische vaardigheden en belevingsgerichte zorg bij dementie. Met dit educatieve aanbod komt het steun-punt ook tegemoet aan de behoefte van veel zorgvrijwilligers zich verder te specialiseren in een bepaald soort vrijwilligerswerk. Hierdoor wordt de binding met de organisatie ook verder versterkt. 26 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

Figuur 1: individuele ondersteuning zorgvrijwilligers De individuele ondersteuning die geboden wordt door de coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg is als volgt verdeeld over de basisfuncties: Informatie 55 % Advies en begeleiding 41 % Emotionele steun 4 % Figuur 2 : emotionele steun in groepen Activiteit: Bijeenkomsten Deelnemers Dag van de vrijwilliger 1 120 Bindingsactiviteit 9 250 Vrijwilligersfoyer 3 52 Totaal: 13 422 Figuur 3: educatie voor zorgvrijwilligers Activiteit: Aantal Deelnemers Themabijeenkomst 5 70 Training 1 6 Cursus 3 29 Intervisie/ECO-bijeenkomsten 7 75 Totaal 16 180 4.2.4. Expertise en vertegenwoordiging De derde kerntaak van Steunpunt Mantelzorg omvat alle activiteiten die een belangrijke bijdrage leveren aan de opbouw van een samenleving waarin mensen de zorg voor een ander op zich willen en kunnen nemen. Hieronder vallen activiteiten gericht op het ontwikkelen en overdragen van kennis op het terrein van mantelzorg(ondersteuning) en de ondersteuning van de intensieve vrijwilligerszorg en het uitdragen, bekendmaken en positief labelen van mantelzorg en de intensieve vrijwilligerszorg. Doelgroepen van deze activiteiten zijn het algemene publiek, professionals in de sectoren zorg, welzijn, wonen, arbeid en onderwijs. Het aanbod van Steunpunt Mantelzorg bestaat uit: algemene website van Steunpunt Mantelzorg over mantelzorgondersteuning en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg www.voormantelzorgers.nl, website Wat een geluk dat jij er bent voor jonge mantelzorgers www.voorjongemantelzorgers.nl, Nieuwsbrief gedrukt (1 x per kwartaal), Nieuwsbrief digitaal ( 1 x per maand), algemene presentaties over mantelzorg(ondersteuning) en ondersteuning intensieve vrijwilligerszorg, gastcolleges binnen het beroepsonderwijs zorg en welzijn, lessen Do you care voor het voortgezet onderwijs, verspreiding Wat een geluk dat jij er bent pakket, scholing over het samenspel tussen formele en informele zorg, pr-acties en activiteiten in het kader van de Dag van de vrijwilliger, de Dag van de mantelzorg en Maastricht Doet! en deelname aan projecten en netwerken. Figuur 1: presentaties Presentatie over mantelzorg(ondersteuning) voor het algemene publiek: 10 presentaties voor 376 deelnemers, Gastcollege Hogeschool Zuyd: 3 colleges voor 100 studenten, Presentatie over mantelzorg(ondersteuning) voor samenwerkingspartners: 1 presentatie voor 5 deelnemers. 27

Figuur 2: Nieuwsbrief en digitale nieuwsbrief De gedrukte Nieuwsbrief verschijnt 1 x per kwartaal in een oplage van 5500 stuks, De digitale nieuwsbrief verschijnt sinds november 2011 maandelijks. Het aantal abonnees is gegroeid naar 1300. Dankzij het gebruik van deze digitale nieuwsbrief is het aantal bezoekers van de website www.voormantelzorgers.nl sinds eind 2011 verdubbeld. Figuur 3: websites www.voormantelzorgers.nl Bezoekers in 2011: 9600 Bezoekers in 2012: (tot en met april): 7000 mede dankzij de verzending van de maandelijkse digitale nieuwsbrief. www.voorjongemantelzorgers.nl Bezoekers sinds november 2011: 222 67% nieuwe bezoekers, 33 % is returning visitor Figuur 4: Wat een geluk dat jij er bent actie Vanaf oktober 2011 worden familie, hulpverleners en docenten opgeroepen jonge mantelzorgers in de leeftijd van 10 tot 25 jaar aan te melden voor de actie Wat een geluk dat jij er bent. Deze jonge mantelzorger ontvangt vervolgens een postpakket met door maatschappelijk betrokken bedrijven gesponsorde cadeautjes en informatie over mantelzorg(ondersteuning). Dankzij deze actie heeft het steunpunt 150 jonge mantelzorgers bereikt. Vanwege deze positieve resultaten heeft het steunpunt het pakket standaard opgenomen als instrument in de ondersteuning van jonge mantelzorgers. Figuur 5: Europese jaar van het vrijwilligerswerk In het kader van de viering van het Europese Jaar van het Vrijwilligerswerk heeft het steunpunt op 14 september in Centre Ceramique de Dag van het Applaus georganiseerd. Deze waarderingsactie werd bezocht door 60 vrijwilligers die werkzaam zijn in de zorg in Maastricht. 28 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

4.3 Projecten Campagne Europese Jaar van het Vrijwilligerswerk Dankzij financiële steun van de Provincie Limburg heeft het steunpunt in 2011 met een aantal (PR-)activiteiten kunnen aansluiten bij de landelijke campagne in het kader van het Europese Jaar van de Vrijwilliger. Iedere dag gaan honderden vrijwilligers op pad die zorg, gezelschap en praktische ondersteuning bieden aan kwetsbare mensen in Maastricht en de Heuvellandgemeenten. Zij zijn van onschatbare waarde voor ouderen, zieken en mensen met beperkingen. Op 14 september heeft het steunpunt voor alle vrijwilligers in de zorg in het Centre Ceramique een staande ovatie georganiseerd als dank voor hun belangeloze inzet. Vrijwillige Coaches Zorgvrijwilligers van Steunpunt Mantelzorg krijgen begeleiding van twee coördinatoren intensieve vrijwilligerszorg. Uit de evaluatiegesprekken blijkt dat de zorgvrijwilligers deze persoonlijke begeleiding erg op prijs stellen. Door de gestage groei van het aantal zorgvrijwilligers wordt het binnen de formatie-uren van de coördinatoren steeds moeilijker de mate van persoonlijke aandacht voor iedere zorgvrijwilliger te behouden. Daarom is Steunpunt Mantelzorg in 2011 met financiële steun van de Provincie Limburg gestart met het project Vrijwillige coaches. Op dit moment zijn er 12 vrijwillige coaches geselecteerd en geschoold. Ze worden vanaf juli 2012 ingezet in de intensieve vrijwilligerszorg van het steunpunt. Spreekuur informele zorg in de wijk Medio 2011 is het steunpunt op basis van Provinciale subsidie gestart met de ontwikkeling van het spreekuur Informele Zorg in de Wijk. Doel van het spreekuur is mantelzorgondersteuning en intensieve vrijwilligerszorg dichtbij huis en het dagelijkse leven aan te bieden. Eind 2011 start de gemeente Maastricht in het kader van de invoering van de Wmo met het project Innovatieopdracht zorg en welzijn. Één van de deelprojecten daarbinnen is het project Sociale Wijkteams. Aangezien er duidelijke raakvlakken zijn tussen het project van de gemeente Maastricht en het project Spreekuur informele zorg wordt besloten deel te nemen aan de kerngroep Sociale Wijkteams om op deze wijze aan te sluiten bij de actuele ontwikkelingen in de wijken van Maastricht. Wat een geluk dat jij er bent! Het vierde deelproject dat het steunpunt heeft kunnen realiseren met steun van de Provincie Limburg én de steun van diverse sponsoren is de actie Wat een geluk dat jij er bent!. Met deze actie richt het steunpunt zich op de omgeving van de jonge mantelzorgers. Iedereen (ouders, andere familie, buren, etc.) kan een jonge mantelzorger aanmelden door middel van breed verspreide aanmeldingsbonnen. De aangemelde jonge mantelzorger ontvangt vervolgens een mooi verrassingspakket, met een folder, leuke (gesponsorde) cadeautjes, en een uitnodiging voor de activiteiten voor jonge mantelzorgers van het steunpunt, de zogenaamde HotSpots en FunSpots. Deze actie was een groot succes. Alleen al in de maand november heeft het steunpunt via deze actie 150 jonge mantelzorgers bereikt. Op basis van deze positieve resultaten en reacties heeft het steunpunt besloten het Wat een geluk dat jij er bent pakket op te nemen als structureel ondersteuningsaanbod voor jonge mantelzorgers. Kijk voor meer informatie op www.voorjongemantelzorgers.nl Website voor jonge mantelzorgers Op 17 november 2011 wordt tijdens een feestelijke bijeenkomst in tyltylschool De Maasgouw de website www.voorjongemantelzorgers.nl gelanceerd. Deze website is ontwikkeld voor en met jonge mantelzorgers. Steunpunt Mantelzorg heeft de ontwikkeling van deze ondersteuning kunnen realiseren dankzij subsidie van Provincie Limburg en sponsoring van Ontwerpbureau B2B. 29

Trots op Anne! In augustus 2011 is het steunpunt in samenwerking met PJP Film & TV producties gestart met de ontwikkeling van de korte speelfilm Trots op Anne!. In deze film krijgt de kijker meer zicht op het leven van jonge mantelzorgers en wordt begrip gevraagd voor hun positie. Het verhaal gaat over tiener Anne die graag met haar twee vriendinnen naar PinkPop wil. Ze kan echter niet mee omdat ze voor haar zieke moeder moet zorgen. Het probleem uit de film Trots op Anne is voor de drie jonge hoofdrolspeelsters heel herkenbaar. Sanne van Dooijewaard (14) uit Berg en Terblijt, Eline Gielissen (17) uit Borgharen en Valerie Janssen (17) uit Bunde zorgen thuis zelf voor een ziek of gehandicapt familielid. Deze film kunt u bekijken op www.voorjongemantelzorgers.nl. 10 jaar ZorgSaam Tien jaar geleden sloegen 10 organisaties in Maastricht, die vrijwilligers inzetten op het terrein van zorg en welzijn, de handen ineen. Samen werken en samen zorgen voor Maastrichtenaren die extra ondersteuning nodig hebben was en is het doel. Dit samenwerkingsverband heeft de naam ZorgSaam gekregen. Er voor een ander zijn, op allerlei manieren, dàt hebben al deze organisaties en hun vele vrijwilligers gemeen. En na 10 jaar zijn ze er nog steeds! Het 10-jarig jubileum van ZorgSaam werd op donderdag 13 oktober gevierd in aanwezigheid van wethouder Breed Welzijn Mieke Damsma en 120 vrijwilligers in Centre Manjefiek. www.zorgsaam-maastricht.nl Netwerk Zorg en Welzijn Wijkgericht Informatie, advies en ondersteuning bieden aan mensen met een zorgbehoefte en hun mantelzorgers vraagt om een goede, adequate samenwerking en onderlinge afstemming, ook in de wijk. Om deze doelstelling te bereiken is het steunpunt in samenwerking met thuiszorgorganisatie GroenekruisDomicura en welzijnsorganisatie Trajekt in 2010 gestart met de ontwikkeling van het Netwerk Zorg en Welzijn Wijkgericht. In 2011 zijn in de 4 stadsdelen van Maastricht een aantal (themagerichte) netwerkbijeenkomsten georganiseerd waaronder Samenwerken rondom dementie in de wijk. Deelnemers aan de netwerkbijeenkomsten zijn Wmo-consulenten, ouderenadviseurs, mantelzorgconsulenten, mantelzorgmakelaar, medewerkers van GroenekruisDomicura, MEE en AltraCura en een praktijkondersteuner. Mantelzorgbeleid Sint Gerlachus Mosae Zorggroep heeft samen met Steunpunt Mantelzorg in 2009 een algemeen mantelzorgbeleid voor Mosae Zorggroep-breed ontwikkeld. In de periode 2010-2011 heeft de projectgroep Mantelzorgbeleid in samenwerking met het steunpunt dit algemene mantelzorgbeleid herschreven naar een visie ten aanzien van mantelzorg voor de locatie Sint Gerlachus. Het project heeft onder andere geresulteerd in structurele registratie van mantelzorgers, scholing voor verzorgenden en helpenden over het samenspel met mantelzorgers, een jaarlijkse tevredenheidsmeting onder mantelzorgers en de planning van informele contactavonden tussen contact-verzorgenden en de mantelzorgers van de bewoners. 30 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012

31

Hoofdstuk 5 terug naar menu Hoofdstuk 5 Vooruitblik 5.1 Speerpunten Steunpunt Mantelzorg besteedt in het jaar 2012 extra aandacht aan: het vergroten van de kennis over de positie en ondersteuningsbehoefte van jong volwassen mantelzorgers in de leeftijd van 18 tot 25 jaar ( in samenwerking met Universiteit Maastricht), het ontwikkelen van een ondersteuningsaanbod voor jong volwassen mantelzorgers (project A life of my own ), het wijkgericht ondersteunen van mantelzorgers en de intensieve vrijwilligerszorg, het ontwikkelen van mantelzorgbeleid in de zorg voor verstandelijk gehandicapten, de werving en scholing van een team vrijwillige telefonisten zodat de telefonische bereikbaarheid van het steunpunt uitgebreid kan worden naar de middaguren, het scholen en inzetten van het team vrijwillige coaches zodat de binding en ondersteuning van het team zorgvrijwilligers wordt versterkt, het bespreekbaar maken van mantelzorg op de werkvloer in de zorgsector (project Sterk in zorg én werk! ), het meten van de tevredenheid bij het team zorgvrijwilligers en samenwerkingspartners, het verwerven van meer inzicht in de ondersteuningsbehoefte van jonge zorgvrijwilligers, het optimaliseren van de samenwerking met partners uit de sectoren wonen, welzijn, zorg en arbeid, het uitdragen en versterken van een positieve beeldvorming rondom mantelzorg en het vrijwilligerswerk in de zorg en het zoeken naar alternatieve financieringsbronnen waardoor het steunpunt het stijgende aantal hulpvragen kan blijven beantwoorden en kan blijven inspelen op nieuwe ontwikkelingen in de ondersteuning. 32 Jaarverslag Steunpunt Mantelzorg 2011-2012