De stad maakt het verschil De Stadsmonitor onder de loep: analyses op de Stadsmonitor Studiedag 16 december 9, Sint-Pietersabdij Gent Leefvormen in de steden, 1995-7 Edith Lodewijckx(SVR) 1
Inhoud 1. Waarom deze studie? 2. Bron & definities 3. Veranderingen 1995-7 4. Centrumsteden versus rest Vlaams Gewest 5. Centrumsteden afzonderlijk 6. Leefvormen die extra aandacht vragen vanwege beleidsmakers 7. Besluit 1. Waarom deze studie? Info nuttig voor beleidsmakers. Leefvorm beïnvloedt ondermeer: Welbevinden (samenwonen biedt bescherming tegen armoede, eenzaamheid, sociale uitsluiting) Gezondheid Thuiszorg / residentiële zorg voor oudste ouderen Huisvesting Ontwikkeling van kinderen 2
Rijksregister 1 januari 7 2. Bron Officiële woonsituatie (kan verschillen van de werkelijke woonsituatie) Populatieniveau Beschrijvend, weinig verklaringen Leefvormen 2. Definities Thuiswonend Met partner zonder thuiswonend kind Met partner & thuiswonend kind (gehuwd versus ongehuwd samenwonen) Alleenstaande ouder Alleenwonend Collectief wonend Anders wonend 3
Leeftijdsgroepen 2. Definities Kinderen ( 19 jaar) Jongvolwassenen ( 29 jaar) Middelbare leeftijd (3 59 jaar) Ouderen (6 79 jaar) Oudste ouderen (8+ jaar) [ Geslacht ] 3. Veranderingen in steden 1995-7 -59 jarigen Minder met partner; vaker ongehuwd Minder met kinderen; vaker ongehuwd, vaker alleenstaande ouder Meer alleenwonen Langer thuiswonen 6-79 jarigen Zelfde aandeel met partner, alleenwonen Minder met kinderen 8+ jarigen Meer met partner Minder inwonen bij dochter/zoon Minder alleenwonen Lichte stijging collectief wonen 4
% 9 8 7 6 5 4 3 4. Leefvormen naar verstedelijkingsgraad CS = centrumsteden; rvl = rest Vlaanderen CS rvl CS rvl CS rvl CS rvl CS rvl -19j -29j 3-59j 6-79j 8+j kind bij ongehuwd paar kind bij alleenst. ouder kind bij gehuwd paar met partner zonder kind met partner én kind alleenstaande ouder alleenwonend thuiswonend collectief wonend anders -1. as 2 (21,6 %) 1. 5. Positionering steden a.h.v. leefvormen alle8+ Oostende o/gk59 alou59 alle679 Antwerpen Gent part8+ Mechelen Turnhout Leuven Hasselt Aalst Brugge Roeselare col8+ Kortrijk rvlaanderen thui29 Sint-Niklaas kind59 kind8+ Genk -1. as 1 (56, 7 %) 1. 5
6. Leefvormen die extra aandacht vragen vanwege beleidsmakers Belang alleenwonenden voor beleid Doorgaans minder gezond Arbeidsmarktpositie minder gunstig Armoederisico doorgaans hoger (Sociale) participatie soms lager Minder vaak eigenaar Psycho-sociale welzijn ouderen Zorgbehoevende alleenwonende ouderen meer externe hulp nodig, meer kans op opname rusthuis, RVT 6
Alleenwonenden, per leeftijdsgroep 5 % 45 4 35 3 25 15 5 An Gt Oo Le Aa Ha Br Me Tu Ko Ro SN Gk 8+j 6-79j -59j Belang samenwonen met partner van (oudste) ouderen Sociaal-economischvoordelig Voordelig vanuit welzijnsoogpunt Partner kan mantelzorg verlenen»grenzen aan het geven van mantelzorg» Ondersteuning mantelzorger noodzakelijk 7
8 % 7 6 5 4 3 Samenwonend met partner, per leeftijdsgroep An Gt Oo Le Aa Ha Br Me Tu Ko Ro SN Gk 6-79j 8+j Belang samenwonen met kinderen Gezinnen zorgen voor stedelijke dynamiek en evenwicht in verouderende samenleving Bijdrage aan economisch en sociaal weefsel van de stad Stadsvlucht tegen gaan / jonge gezinnen aantrekken»kindvriendelijkheid; scholenaanbod; veilige omgeving; speelgelegenheid; flexibele kinderopvang 8
Samenwonend met kinderen (-59 jarigen) 6 % ratio 3 5 4 3 25 15 5 An Gt Oo Le Aa Ha Br Me Tu Ko Ro SN Gk % met kind aantal ongehuwd / gehuwd & kind aantal alleenstaande ouders / met partner & kind Belang éénoudergezinnen Alleenstaande ouders Doorgaans lager gezinsinkomen; verhoogde kans op armoede Meer gezondheidsrisico s Groter risico op sociale deprivatie Meer moeilijkheden bij opvoeding kinderen Bewonen vaker sociale huurwoning 9
Belang éénoudergezinnen Kinderen uit éénoudergezinnen meer kans op: Lager psychisch welbevinden Lagere graad van levenssatisfactie Gedragsproblemen Relationele problemen Gezondheidsproblemen Slechtere schoolprestaties Minder goede beroepsloopbanen Andere levenslopen Lagere participatie aan activiteiten Belang samenwonen met kinderen van (oudste) ouderen Sociaal-economischvoordelig Voordelig vanuit welzijnsoogpunt Inwonend kind kan mantelzorg verlenen; 24-uurs beschikbaarheid»grenzen aan mantelzorg geven; ondersteuning mantelzorger noodzakelijk
Co-residentie oudste ouderen en hun kinderen 25 % 15 5 An Gt Oo Le Aa Ha Br Me Tu Ko Ro SN Gk 6-79j 8+j 7. Besluit Opkomst nieuwe leefvormen Nieuwe leefvormen zijn sterker vertegenwoordigd in steden dan in de rest van Vlaanderen Steden verschillen onderling qua leefvormen Beleidsmakers krijgen in meerdere of mindere mate te maken met bepaalde leefvormen Cijfermateriaal (aantallen) beschikbaar via website 11