[Geef tekst op] Zo gezond is Lierderholthuis Gezondheidsprofiel Lierderholthuis 2015 December, 201[Geef tekst op]
HOE GEZOND IS UW WIJK/KERN? Een wijk- of kerngezondheidsprofiel biedt veel voordelen zoals beterinzicht in problematieken in een wijk/kern en een beter overzicht van de beschikbare cijfers m.b.t. gezondheid. De gemeente Raalte heeft er daarom voor gekozen om voor tien wijken/kernen een gezondheidsprofiel te maken namelijk; Raalte-Noord, Raalte kern, Mariënheem, Broekland, Heeten, Nieuw-Heeten, Heino, Lierderholthuis, Laag-Zuthem en Luttenberg. Met deze wijkgezondheidsprofielen wil de gemeente Raalte beter inzicht krijgen in hoe het desbetreffende gebied is samengesteld en welke gezondheidszaken een rol spelen. Het gezondheidsprofiel is een hulpmiddel om met bewoners in gesprek te gaan over hoe de leefomgeving eruit ziet, waar zij als bewoners tegenaan lopen en waar zij eventueel nog hulp bij nodig hebben. Tevens dient het wijkgezondheidsprofiel als leidraad voor het opstarten en/of verder vormgeven van de kernteams binnen de gemeente Raalte. Wijkprofiel Lierderholthuis Lierderholthuis vanuit de lucht 2
Bewonerssamenstelling Lierderholthuis heeft 629 inwoners in 245 huishoudens. Er wordt tot 2040 een geringe toename verwacht in een aantal inwoners naar 665 inwoners. Het percentage 65 plussers zal behoorlijk toenemen, van 10% in 2013 naar 30% in 2040. Ten opzichte van de gemeente Raalte totaal wonen in Lierderholthuis meer 40-65 jarigen en minder 65-plussers. Figuur 1 Tabel 1 Leeftijdsopbouw 0-4 5-14 15-24 25-39 40-64 65-74 75 + Totaal 39 70 77 86 295 31 31 629 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, bewerkt door Vraag Aanbod Analyse Monitor (VAAM), 2013 Samenstelling huishoudens In de kernen van de gemeente Raalte zijn verschillen te zien in hoe de huishoudens zijn samengesteld. Hierbij wordt onderscheiden of het om huishoudens met kinderen, huishoudens zonder kinderen of eenpersoonshuishoudens gaat. Hoe de huishoudens zijn samengesteld in Lierderholthuis ziet u in figuur 2 en tabel 2. Gezinnen Van alle huishoudens in Lierderholthuis is 23% een eenpersoonshuishouden (n=56) en 32% een huishouden zonder kinderen (n= 78). Dat is iets minder dan Raalte totaal. Het percentage huishoudens met kinderen ligt hoger dan in Raalte totaal. 3
Figuur 2 Samenstelling huishoudens (%) Huishoudens met kinderen 38 44 Huishoudens zonder kinderen 32 35 Lierderholthuis Raalte Eenpersoonshuishoudens 23 27 0 10 20 30 40 50 Tabel 2 Samenstelling huishoudens Eenpersoons Huishoudens Huishoudens met Totaal aantal huishoudens zonder kinderen kinderen huishoudens 56 78 108 245 Bron: CBS, 2014 Etniciteit Voor alle kernen wordt bekeken hoeveel autochtonen en allochtonen er in een kern wonen. Een allochtoon is een persoon van wie tenminste één ouder in het buitenland geboren is (CBS, 2014). De allochtonen worden onderverdeeld in allochtonen met een westerse achtergrond en allochtonen met een niet westerse achtergrond, op grond van hun geboorteland (CBS, 2014). In Lierderholthuis is 3% van de inwoners allochtoon met een westerse achtergrond, dit is even veel als het gemiddelde in Raalte totaal. In Lierderholthuis wonen geen allochtonen met een niet-westerse achtergrond. 4
Figuur 3 Etniciteit (%) Overig niet-westers 1 Turkije 1 Lierderholthuis Niet-westers totaal 0 2 Raalte Westers totaal 3 3 0 1 2 3 4 Tabel 3 Etniciteit Westers totaal Niet westers totaal Bron: CBS, 2014 Turkije 19 0 0 0 Overig niet westers *Westers totaal zijn de immigranten uit Westerse landen. De autochtone bevolking is in deze tabel niet meegenomen Inkomen In dit kernprofiel worden huishoudens onderscheiden in de categorieën; hoge inkomen, midden inkomen en laag inkomen. Een hoog inkomen is een inkomen van > 46.500 (bovenste 20%) en een laag inkomen een inkomen van < 25.200,- (laagste 40%). In Lierderholthuis moeten 68 huishoudens (27%) van een laag (tot 25.200 euro) inkomen rondkomen. Het percentage huishoudens met een laag inkomen ligt lager dan in Raalte gemiddeld, het percentage met een hoog inkomen is hoger dan in Raalte gemiddeld. 5
Figuur 4 Bron: CBS, Regionaal Inkomensonderzoek, 2011 Tabel 4 Inkomensverdeling huishoudens Huishouden met Huishouden met Huishoudens met Huishoudens laag inkomen midden inkomen hoog inkomen totaal in 2012 68 108 75 250 Inkomensondersteunende maatregelen en arbeidsparticipatie Van de meeste inkomensondersteunende maatregelen wordt in Lierderholthuis door minder dan 10 huishoudens gebruik gemaakt. Alleen het percentage werkloosheidswetuitkeringen ligt hoger dan gemiddeld in de gemeente Raalte. Tabel 5 Lierderholthuis (aantal en %) Raalte (aantal en %) WAO 10 (4,0%) 840 (5,5%) WIA *X 225 (1,5%) WAZ X 80 (0,5%) WAJONG X 480 (3,2%) WW 20 (8,0%) 910 (6,0%) WWIB X 345 (2,2%) Bijzondere bijstand x 400 (2,6%) Bron: CBS, bew erking ABF Research, 2011 *X= aantal kleiner dan 10 Kanttekening vanuit Humanitas: in de kleine dorpen worden minder voorzieningen aangevraagd doordat de inwoners zich schamen voor hun financiële situatie en niet willen dat buren etc. weten dat zij de voorziening nodig hebben. Daarnaast zie je ook in de kleine kernen dat de mensen (financieel) ondersteund worden door de kerken. In Raalte Kern (vooral de mensen die niet van oorsprong uit de gemeente Raalte komen) durven de mensenmakkelijker voorzieningen aan te vragen. 6
Sociaal Economische Status De sociale status van een wijk is afgeleid van een aantal kenmerken van de mensen die er wonen: hun opleiding, inkomen en positie op de arbeidsmarkt. Een lage score duidt op een lage sociaal economische status van een wijk. Een score tussen -1 en -2 geeft een lage SES van de wijk aan, een score tussen 1 en 2 een hoge SES. Tabel 6 Factorscore sociale status [score] Lierderholthuis Nederland 1,19 0,28 Bron: Sociaal en cultureel Planbureau (SCP), 2014 De sociaal economische status van Lierderholthuis is hoger dan het landelijk gemiddelde. Met een score van 1,19 heeft Lierderholthuis een hoge SES status. Zorggebruik en gebruik van regelingen en voorzieningen Huisarts Het aantal patiëntcontacten voor de meest voorkomende chronische aandoeningen ligt iets lager dan gemiddeld in Raalte. De inwoners hebben gemiddeld 2,9 consulten bij de huisarts per jaar. Dit is iets hoger dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het gemiddelde aantal consulten langer dan 20 minuten is gelijk aan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Tabel 7 Contact (patiënten per 1000 inwoners) voor veelvoorkomende aandoeningen Lierderholthuis Raalte Diabetes 50 55 COPD 21 24 Cardiovasculair risico 114 136 management Hartfalen 6 8 Dementie 3 5 Bron: VAAM, 2013 Dit betekent dus bijvoorbeeld dat op 1000 inwoners in Lierderholthuis 50 personen de huisarts bezoeken voor diabetes. Bij een totaal aantal van 630 inwoners zijn dat 32 personen totaal die in Lierderholthuis de huisarts bezocht hebben voor diabetes. Tabel 8 Totaal aantal huisartsenconsulten en consulten langer dan 20 minuten Lierderholthuis Raalte Gemiddeld aantal consulten per 2,9 2,7 inwoner Gemiddeld aantal consulten > 0,5 0,5 20 minuten per inwoner Bron: VAAM, 2013 7
Gebruik van regelingen en voorzieningen Van alle regelingen en voorzieningen voor huishoudelijke en/of persoonlijke verzorging en/ of verpleging wordt door minder dan 10 huishoudens gebruik gemaakt. Dit percentage is minder dan het gemiddelde in de gemeente Raalte. Het aantal huishoudens dat gebruikt maakt van 6 of meer regelingen is kleiner dan 10. Het gaat hierbij niet alleen om regelingen en voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn (zoals AWBZ en WMO), maar ook om regelingen op het gebied van arbeidsparticipatie (zoals WAO, WIA), onderwijs (zoals speciaal onderwijs) en inkomensondersteuning (zoals bijzondere bijstand). Tabel 9 Gebruik van WMO en AWBZ regelingen Lierderholthuis (aantal en %) Raalte (aantal en %) WMO huishoudelijke verzorging x 990 (6,5%) AWBZ persoonlijke verzorging x 780 (5,1%) AWBZ verpleging x 360 (2,3%) AWBZ individuele begeleiding x 255 (1,7%) AWBZ groepsbegeleiding x 160 (1,1%) Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek, bewerking ABF Research 2013 X: aantal kleiner dan 10 Tabel 10 Huishoudens met 3 of meer regelingen Lierderholthuis Gemeente Raalte Totaal aantal huishoudens 250 15195 Huishoudens met 3 of meer regelingen % aantal regelingen: 3 of meer Huishoudens met 6 of meer regelingen % aantal regelingen: 6 of meer 15 6 X X 2725 17,93 265 1,74 Bron: CBS, bewerking ABF Research, 2013 X= aantal kleiner dan 10 8
Gezondheid- en leefstijldeterminanten Gezondheid en leefstijl volwassenen (18+) en jongeren (13-16jr.) Lierderholthuis scoort onder het Nederlands gemiddelde op matig/slecht ervaren gezondheid, het percentage overgewicht wat boven gemiddeld t.o.v. Nederland. In vergelijking met het gemiddelde van Raalte scoren de volwassenen in Lierderholthuis lager op matig tot slecht ervaren gezondheid, risico op angst- en depressiestoornissen, chronische aandoeningen, overgewicht, roken en het niet voldoen aan de beweegnorm. Het (overmatig) alcoholgebruik ligt echter wel hoger dan in Raalte gemiddeld. Vergeleken met het landelijk gemiddelde heeft Lierderholthuis heeft iets meer volwassenen met overgewicht. Doordat er van de jongeren < 30 respondenten uit Lierderholthuis kwamen, kan er alleen een algemeen beeld van de jeugd uit de gemeente Raalte worden weergegeven. Leontiens ladies ride Lierderholthuis Figuur 5 Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) 9
Figuur 6 Gezondheid en leefstijl jongeren (13 t/m 16 jaar) *SDQ verhoogd 2% matig tot slecht ervaren gezondheid Overgewicht 13% 14% Wel eens gerookt 22% Gemeente Raalte Drinkt wel eens alcohol 48% Lichamelijk niet actief 23% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% * SDQ= maat voor psycho sociale gezondheid, geeft risico op psycho-sociale problemen aan. Bron: GGD digitale vragenlijst klas 2 en 4, KD+ dossier, 2015 Tactus verslavingszorg: Op 31-12-2015 had Tactus 52 cliënten in de gemeente Raalte in behandeling. Hiervan is het merendeel (33) van de cliënten in behandeling voor een alcoholverslaving. Van de 33 cliënten met een alcoholverslaving, zijn 15 personen onder de 18 jaar. De kern maatschappelijke dienstverlening: Op 09-12-2015 had De Kern 227 (18+) cliënten in de gemeente Raalte. De meeste zorgvragen (21%) kwamen voort vanuit psychosociale problematiek. Daarnaast kwam 11% van de zorgvragen voort uit financiële problematiek of Gezondheid/psychosociale problematiek. 10
Gezondheid en leefstijl vergeleken met Nederland Bron: VAAM op basis van GGD onderzoek, 2011 (De cijfers in de VAAM zijn schattingen op basis van de bevolkingssamenstelling: de leeftijdssamenstelling, het % lage inkomens, % eenpersoonshuishoudens, etniciteit en stedelijkheid.) 11
Dementie gemeente Raalte In 2013 waren in de gemeente Raalte 631 bewoners met dementie (Alzheimer Nederland, 2013). Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord (Alzheimer Nederland, 2015). De Casemanagers dementie hebben in 2013 hulp verleend aan in totaal 80 cliënten met dementie en hun sociale netwerk in de gemeente Raalte en omgeving (Wegwijs Dementie Raalte, 2013). Voor 2014 was de prognose dat het aantal mensen met dementie stijgt naar 656, dit is een stijging van 4% (Alzheimer Nederland, 2013). Tabel 11 Prognose dementie Gemeente Raalte Nederland 2013 631 256.845 2014 656 (+ 4%) 263.800 (+ 3%) 2020 809 (+ 28%) 310.622 (+ 21%) Alzheimer Nederland, 2013 De prognose is dat het aantal mensen met dementie in de gemeente Raalte in 2020 is gestegen met 28%. Landelijk is de prognose dat het aantal mensen met dementie in 2020 met 21% is gestegen. In Raalte ligt deze prognose dus 7% hoger dan landelijk (Alzheimer Nederland, 2013). Huisartsen gemeente Raalte: In de praktijken in de gemeente Raalte zien de huisartsen ook een stijging van het aantal mensen met cognitieproblemen/dementie. Doordat Lierderholthuis te maken heeft met een grotere groep 40-64 jarigen is de verwachting dat hier het aantal 65-plussers in 2020 is gestegen en daarmee ook het aantal mensen met dementie. 12
Vrijwilligerswerk gemeente Raalte Vrijwilligerswerk is werk dat in georganiseerd verband (bijvoorbeeld sportvereniging, kerkbestuur, school) onbetaald wordt uitgevoerd (GGD, 2012, pp. 8).In de gemeente Raalte participeert 43% van de bewoners in de leeftijd van 18-64 jaar in vrijwilligerswerk. Hiermee scoort de gemeente Raalte boven het gemiddelde van 37% binnen de regio IJsselland (2012). Vergeleken met 2008 is er een lichte stijging van 1%. Van de vrouwen in de gemeente Raalte participeert 46% in vrijwilligerswerk, bij de mannen ligt dit lager met 41%. Dit zijn rond de 4978 vrouwen en 4548 mannen (GGD gezondheidsmonitor, 2012; CBS bevolkingsstatistiek 2012). Mantelzorg Mantelzorg is de zorg die u ontvangt van een bekende uit uw omgeving, zoals uw echtgenoot, echtgenote, partner, huisgenoot, kind, buren of vrienden, als u voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt bent. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald (NB: een vrijwilliger die werkt vanuit een vrijwilligerscentrale, is geen mantelzorger) (GGD IJsselland, 2010, pp. 8). In de gemeente Raalte is binnen de leeftijdscategorie 18-64 in totaal 12% mantelzorger. Er is een groot verschil tussen mannen en vrouwen, waarbij 7% van de mannen mantelzorger is en 17% van de vrouwen (GGD, 2012). Uit onderzoek van Arcon en de gemeente Raalte (2014) is gebleken dat de meeste mantelzorgers/zorgvrijwilligers in de kern van Raalte wonen (47,09%). Het merendeel van de mantelzorgers/zorgvrijwilligers is vrouw (66%). Van de mantelzorgers in de gemeente Raalte zorgt 50% meer dan 5 jaar voor iemand of heeft meer dan 5 jaar voor iemand gezorgd. De hulpbehoeften van deze personen komen voornamelijk voort uit lichamelijke problemen (45,18%). Daarnaast zijn dementie (24,70%) en chronische ziekten (27,11%) veel voorkomende redenen voor mantelzorg (Arcon, 2014). Mantelzorgconsulenten Raalte: In 2015 waren er 272 mantelzorgers uit de gemeente Raalte bekend bij mantelzorgconsulenten (hier zijn de kernen Lierderholthuis, Laag Zuthem en Heino niet in meegenomen). De hulpbehoeften van deze personen komen voornamelijk voort uit chronische ziekten (32%) en dementie (25%). 13
Belangrijkste conclusies Lierderholthuis heeft meer inwoners in de leeftijd van 40-65 jaar en minder 65-plusser vergeleken met Raalte totaal. Lierderholthuis heeft veel huishoudens met kinderen. De Sociaal Economische Status van Lierderholthuis is hoog. Lierderholthuis heeft veel huishoudens met een hoog inkomen (30%) in vergelijking met gemiddeld in Raalte en minder huishoudens met een laag inkomen (27%). Het gemiddeld aantal huisartsencontacten per inwoner ligt iets hoger dan in Raalte gemiddeld De volwassenen in Lierderholthuis scoren op risico angst- en depressiestoornissen, matig tot slecht ervaren gezondheid, chronische aandoeningen, overgewicht, roken en het niet voldoen aan de beweegnorm lager dan Raalte gemiddeld. Op (overmatig) alcoholgebruik scoort Lierderholthuis hoger. Mocht u nog vragen en/of opmerkingen hebben naar aanleiding van dit kernprofiel dan kunt u contact opnemen met GGD IJsselland; Sandra Borsboom s.borsboom@ggdijsselland.nl of Marja de Jong m.de.jong@ggdijsselland.nl of Jette Middelkamp j.middelkamp@ggdijsselland.nl 14
Colofon Uitgave: GGD IJsselland, Kennis en Expertise Centrum Auteurs: Sandra Borsboom, Marja de Jong & Jette Middelkamp Foto's: Regiocanons.nl, pixabay, RTV oost, Lierderholthuis.com & pexels Opleverdatum: 12-2015 Website: www.ggdijsselland.nl E-mail: KEC@ggdijsselland.nl Telefoon: 038-428 1624 GGD IJsselland Bezoekadressen: Postadres: Telefoon: E-mail: Website: Hanzelaan 351 361,8017 JM Zwolle Zeven Alleetjes 1 8011 CV Zwolle Postbus 1453 8001 BL Zwolle 038-428 14 28 info@ggdijsselland.nl www.ggdijsselland.nl [Geef tekst op]