Inspraaknota Begeleiding Uw mening en onze reactie
De kracht van Apeldoorners Uw mening en onze reactie In mei 2013 heeft de gemeente een nota geschreven De kracht van Apeldoorners. U kunt daarin lezen wat er gaat veranderen voor mensen die nu AWBZbegeleiding krijgen. Het college stelt in die nota een aantal keuzes voor aan de gemeenteraad. We willen ook graag uw mening horen. Daarom hebben we de nota op de website gezet. Iedere Apeldoorner kon erop reageren tot en met 19 juli. Tussen 4 juni en 9 juli hebben we vijf inspraakbijeenkomsten georganiseerd voor zorgaanbieders en acht bijeenkomsten voor cliënten en hun omgeving. Uw mening De bijeenkomsten zijn goed bezocht, door ongeveer 360 professionals en zo n 470 cliënten en mensen uit hun omgeving. Cliënten hadden vaak hun eigen begeleider bij zich. Alle opmerkingen hebben we op flappen gezet, overgetypt en verwerkt als inspraak. We ontvingen ook nog 48 schriftelijke inspraakbrieven en een telefoontje. Verder kregen we advies van de Wmo-adviesraad. Een samenvatting van de inspraak en het advies van de Wmo-adviesraad vindt u in deze brochure. De reactie van de gemeente De inspraak hebben we in thema s ingedeeld. De gemeente geeft een reactie op elk thema. Omdat er zoveel mensen hun mening gegeven hebben, krijgt niet iedereen een eigen brief. Wel krijgen ze deze brochure of de uitgebreide inspraaknota. We geven deze inspraaknota ook aan de gemeenteraad. Een aantal meningen en adviezen zorgt er namelijk voor dat we een paar besluiten iets aanpassen. 1. Bezorgd over nieuwe wet Wmo Veel cliënten snappen niet wat de regering aan het doen is met al die bezuinigingen. Ze zijn boos en ongerust. Bang dat er straks geen hulp meer is of dat ze niet meer zelf mogen kiezen. Dat ze hun vertrouwde begeleider kwijtraken met wie ze een goede band hebben. Alle onrust zorgt voor veel stress. De Wmo-adviesraad vraagt zich af wat de gemeente het meest belangrijk vindt: de cliënt of het beschikbare budget. Zorgaanbieders vragen speciale aandacht voor de begeleiding van bijvoorbeeld licht verstandelijk beperkte jongeren (LVB) of mensen met een niet-aangeboren-hersenletsel (NAH). Ook vrezen ze dat sommige mensen geen zorg meer gaan vragen, omdat ze een hoge eigen bijdrage moeten betalen. De gemeente krijgt veel minder geld van het rijk. Maar ook in de toekomst willen wij dat de cliënt centraal staat en we willen kwetsbare burgers blijven ondersteunen. Juist daarom is het zo belangrijk dat we het budget heel goed in de gaten houden. We vinden het vervelend dat er zoveel onrust en stress is. We zullen er dan ook alles aan doen om zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over de toekomstige situatie in Apeldoorn. Ook zullen we ervoor zorgen dat alle cliënten in beeld blijven. de cliënt blijft straks centraal staan 2. Eigen kracht en eigen netwerk Veel cliënten vertellen dat ze geen (geschikt) netwerk hebben. Ze willen ook niet afhankelijk worden van de goodwill van familie, dat tast de zelfstandigheid aan. Ook willen ze hun sociale netwerk niet te veel belasten. Een beroep doen op je partner, familie of vrienden verandert de relatie. Dat vindt niet iedereen fijn. Ook privacy speelt een grote rol. Veel mensen willen niet dat hun vrienden gaan helpen met de post en de financiën. Dat gaat ze niets aan. Professionals hebben ten minste beroepsgeheim. Professionals vinden het belangrijk om het netwerk te betrekken en om daarbij breed te kijken. Naast familie bijvoorbeeld ook de huisarts en de kapper. Zij geven aan dat er wel grenzen zitten wat je aan het netwerk kunt vragen. De professional blijft vaak nodig. We gaan maatwerk leveren per cliënt. We houden er rekening mee dat het voor sommige cliënten moeilijk is om zelf een sociaal netwerk op te bouwen. Natuurlijk moet iemands familie ook gewoon familie kunnen blijven. Er niet alleen zijn voor de ondersteuning. Daarom stellen we het volgende voor aan de gemeenteraad: inzet van mantelzorg en vrijwillige ondersteuning waar mogelijk én gewenst, professionele ondersteuning waar dat noodzakelijk is. Het is prettig dat er al veel goedgeschoolde vrijwilligers zijn die mensen helpen bij hun administratie. En die weten dat ze werken met privacygevoelige zaken. Wij gaan onderzoeken of we een vaste groep vrijwilligers kunnen inzetten die ondersteuning aan huis geeft bij de post en de administratie. Deze groep tekent dan een geheimhoudingsverklaring. 2 3
3. Het Gesprek Iedereen vindt het belangrijk dat er een faceto-face gesprek komt om de begeleidingsvraag te verduidelijken. Dat gesprek moet het liefst bij mensen thuis plaatsvinden en mag niet worden vervangen door een telefoongesprek. Ook al is er weinig geld beschikbaar. Telkens je verhaal opnieuw vertellen is niet plezierig, daarom zou het fijn zijn als er één loket komt voor alle vragen. Cliënten moeten vooraf weten over welke onderwerpen Het Gesprek gaat. Verder moeten ze op gemaakte afspraken terug kunnen komen. Vooral als de omstandigheden veranderen. Het Gesprek met specifieke cliëntgroepen vraagt veel kennis en ervaring van gespreksvoerders. Daarom moeten zij zeer deskundig zijn en gebruik maken van een leidraad. Ook het netwerk van de cliënt en de informatie die al beschikbaar is, moeten worden meegenomen in Het Gesprek. Veel insprekers vinden dat de gemeente niet de juiste kennis en ervaring heeft om de gesprekken te voeren. Zorgaanbieders bieden aan om mee te denken. Of om zelf de gesprekken te voeren in opdracht van de gemeente. De gemeente kiest altijd voor een face-to-face gesprek over uw begeleidingsvragen, het liefst bij u thuis of in de wijk. We denken er nog over na of we zo n gesprek ook gaan voeren bij Persoonlijke Verzorging of Huishoudelijke Hulp. Wij vinden het belangrijk dat u niet telkens uw verhaal hoeft te doen. U moet met uw vragen bij één aanspreekpunt terecht kunnen. Als het wettelijk mag, dan kunt u binnen een bepaalde tijd op afspraken terugkomen. Als uw omstandigheden veranderen, kunnen we afspraken snel aanpassen. De gemeente ontwikkelt een leidraad voor Het Gesprek. We zijn blij met het aanbod van professionals om mee te denken en mee te werken. Over de deskundigheid van de gespreksvoerders is overleg met de zorgaanbieders. We maken samen een plan van aanpak voor de gesprekken. 4. Financiën en bezuinigingen De insprekers zijn bang dat het budget voor begeleiding al voor het eind van het jaar op is. En dat er dan helemaal geen begeleiding meer mogelijk is. Ook vinden ze dat het rijksbudget eerlijk verdeeld moet worden over de gemeenten. Je moet kijken naar het aantal mensen met een beperking en niet naar het aantal inwoners. Het budget dat nu voor de Begeleiding beschikbaar is, moet dat ook blijven. Winst op korte termijn kan leiden tot verlies op lange termijn. De gemeente zal er alles aan doen om te voorkomen dat het begeleidingsbudget voor het eind van het jaar op is. Halverwege het jaar komt er een bijstellingsronde om te voorkomen dat mensen in de knel komen. Dat betekent dat het budget in twee delen wordt geknipt; zo blijft er geld over voor het eind van het jaar. Alle geld voor een bepaald jaar wordt ook in dat jaar aan begeleiding besteed. Het voorstel om overschotten mee te nemen naar het volgende jaar neemt de gemeente niet over. Als de persoonlijke gesprekken in het najaar van 2013 zijn gevoerd, dan wordt duidelijk hoeveel ondersteuning er in totaal nodig is in 2015. In nauw overleg met de zorgaanbieders maakt de gemeente een realistische begroting. Landelijk pleit Apeldoorn voor een eerlijke verdeling van het beschikbare geld. De verdeling over gemeenten blijft in 2015 nog net zo gaan als nu het geval is. Vanaf 2016 echter zal het budget anders over de gemeenten worden verdeeld. Wat dit precies betekent voor Apeldoorn, is nu nog niet bekend. Mogelijk komt hiervoor nog een overgangsperiode. 5. Hoogte eigen bijdrage Een eigen bijdrage betalen, vinden de insprekers wel terecht. Maar ze zijn bang dat die eigen bijdrage te hoog wordt, onder andere door een opeenstapeling van kosten en eigen bijdragen. Professionals en de Wmo-adviesraad maken zich zorgen dat mensen daardoor zorg gaan mijden. Die mensen komen dan in een sociaal isolement terecht en hebben later zwaardere zorg nodig. Het idee om vrijwilligers vrijstelling te geven van de eigen bijdrage spreekt veel cliënten aan. Ook mensen met een beperking moeten hiervoor in aanmerking kunnen komen. De gemeente zal de mogelijke negatieve gevolgen van (een verhoging van) de eigen bijdrage nauwlettend in de gaten houden. De eigen bijdrage voor algemene voorzieningen is een vast bedrag dat voor iedereen gelijk is. We onderzoeken nog hoe we cliënten met een minimuminkomen financieel kunnen ondersteunen. De eigen bijdrage voor individuele maatwerkvoorzieningen is inkomensafhankelijk en kan in sommige gevallen fors stijgen. De gemeente komt met een voorstel voor een overgangsperiode waarin de eigen bijdrage geleidelijk stijgt. Ook doen we medio 2014 mogelijk een voorstel voor vrijstelling van de eigen bijdrage voor cliënten die vrijwilligerswerk doen. aandacht voor hoogte van eigen bijdrage 6. Geen verplichte tegenprestatie Mensen zijn bang dat de gemeente straks van iedereen een tegenprestatie eist. Niet iedereen kan die leveren. Het werkt ook niet om mensen onder druk te zetten. Verder vinden ze dat de gemeente op moet letten dat cliënten niet het werk moeten opknappen dat anderen niet willen doen. Ook de Wmo-adviesraad vindt dat we rekening moeten houden met de specifieke begeleidingsvraag van doelgroepen. In de Wmo is er geen wettelijke verplichting voor een tegenprestatie. Het gaat om een wederkerige afspraak die de gemeente en de zorgvrager samen maken. Een wederkerige afspraak is afhankelijk van wat een cliënt kan. Met kwetsbare burgers maken we de afspraak dat ze iets gaan doen waar ze zelf beter van worden. Bijvoorbeeld activiteiten waar ze meer zelfvertrouwen van krijgen. We zullen erop letten dat we mensen niet onder druk zetten of werk laten doen dat anderen laten liggen. Maatwerk is hierbij het uitgangspunt; we maken een afspraak die bij de cliënt past. 7. Mantelzorgers en vrijwilligers Uit de inspraak blijkt dat professionele ondersteuning noodzakelijk blijft. Bij sommige cliënten is het kennen van de gebruiksaanwijzing essentieel. Ook is professionele afstand soms erg belangrijk. Vrijwilligers en mantelzorgers bieden minder continuïteit dan professionals. Er moet een vangnet zijn als deze mensen wegvallen. Zij kunnen professionele begeleiding dan ook niet overnemen; ze kunnen wel aanvullend zijn. Help vrijwilligers en mantelzorgers door ze te scholen. Dat zal de kwaliteit en de continuïteit van de begeleiding ten goede komen. 4 5
De gemeente is blij met de grote inzet van Apeldoornse mantelzorgers en vrijwilligers. De gemeente vindt ook dat mantelzorgers en vrijwilligers de professionele begeleiding niet altijd kunnen overnemen. Samen met alle partijen zoeken we uit wat wel kan en wat niet. Ook investeren we in scholing van mantelzorgers en vrijwilligers. Ons uitgangspunt is: mantelzorg en vrijwillige ondersteuning waar dat kan, en professionele hulp waar dat moet. 8. Voorkom overbelasting mantelzorg door respijtzorg Mantelzorgers hebben de vaak zware taak om de regie op zich te nemen, terwijl ze tegelijk verdriet hebben over de beperkingen, ziekte of mentaal verlies van hun dierbare. Denk er goed over na hoe je overbelasting van mantelzorgers kunt voorkomen. Respijtzorg blijft belangrijk, maar kan wel anders georganiseerd worden. Wel willen de insprekers mogelijkheden voor logeeropvang graag houden. Ook de gemeente wil overbelasting van mantelzorgers voorkomen. Daarom bieden we de mantelzorgers goede ondersteuning en respijtzorg. Logeeropvang behoort daar zeker bij. Ook in de nieuwe situatie blijven daar mogelijkheden voor. 9. Diversiteit in aanbod in de wijk Wijkgericht werken is een goede methode, vinden insprekers. Wel moet er voldoende en gevarieerd aanbod zijn. De wijkcentra moeten laagdrempelig en toegankelijk zijn en ook s avonds open zijn. Er moeten voldoende ruimtes voor individuele gesprekken zijn. Rust en structuur is voor veel cliënten belangrijk, daarvoor is een prikkelvrije, rustige omgeving nodig. Niet alle cliënten kunnen bij elkaar in één ruimte verblijven. Als specialistische dagbesteding nodig is, dan moet een cliënt naar een andere wijk kunnen gaan en een vervoerskostenvergoeding ontvangen. We streven naar een gevarieerd aanbod bij u in de wijk of in uw dorp. Als er voldoende belangstelling is, kunnen er ook s avonds activiteiten worden georganiseerd. Wie met elkaar een ontmoetingsruimte kunnen delen, wordt in overleg met begeleiders bepaald. Naast de grotere, vaak wat drukkere ontmoetingscentra zijn er in veel wijken rustige kleine ontmoetingsplekken of huiskamers. Daar vindt u een rustige omgeving en er is ruimte voor individuele gesprekken. Als voor u specifieke, specialistische dagbesteding noodzakelijk is, dan mag u daarvoor naar een andere wijk gaan. U krijgt de vervoerskosten dan (gedeeltelijk) vergoed. privacyredenen een meer anonieme plek. Wie al aan dagactiviteiten deelneemt, wil meestal graag op dezelfde locatie en bij dezelfde aanbieder blijven. De Wmo-adviesraad vraagt speciaal aandacht voor de dorpen. Het college pakt graag de uitdaging op om creatieve oplossingen te zoeken voor het vraagstuk van vervoer. In het najaar 2013 start MEE op weg. Dit project moet de eigen kracht versterken van mensen met een beperking in deelname aan het verkeer en het openbaar vervoer. Heel soms is specifieke, specialistische dagbesteding noodzakelijk. De gemeente biedt dan de mogelijkheid om daarvoor naar een andere wijk te gaan. En vergoedt (een deel van) de vervoerskosten. Dit regelen we in de nieuwe verordening Wmo, alleen voor uitzonderlijke situaties. Het vraagstuk vervoer mag geen reden zijn om geen passende begeleiding te geven. Dat geldt in het bijzonder voor de dorpen. 11. Het toekomstige Pgb Vooral cliënten vinden het Pgb in de vorm van een trekkingsrecht een goede optie. Wel moet de inhuur van naasten mogelijk blijven. Over de hoogte van het tarief hiervoor zijn de meningen verdeeld. Ook als er weinig uren zorg nodig zijn, willen mensen kunnen kiezen voor een Pgb. Sommige cliënten willen graag Zorg in Natura voor de dagelijkse zorg en een Pgb voor specifieke zorgvragen en de vakanties. cliënten willen bij hun aanbieder blijven Onder strikte voorwaarden mag u via een Pgb naasten inhuren voor zorg. Ook bij weinig uren blijft een Pgb mogelijk. Zorg in Natura en een Pgb voor één zorgvrager en/of binnen één huishouden kan. Wel moeten we onderzoeken hoe we dit praktisch het beste kunnen regelen. Of er landelijk regels komen voor tarieven van het Pgb wordt medio 2014 duidelijk. 12. Geen overgangsregeling Mensen snappen wel dat de gemeente niet kiest voor een overgangsregeling. Maar ze hopen toch dat cliënten de keuze krijgen om bij de huidige aanbieder te blijven. De gemeente vindt het goed dat mensen kiezen voor hun huidige aanbieder. Die aanbieder moet dan wel een raamcontract hebben met de gemeente. Zo n contract krijg je alleen als je voldoet aan de eisen van de gemeente. Als cliënten veranderen van zorgaanbieder of dagbestedingslocatie, zullen we dat goed begeleiden. 13. Looptijd CIZ-indicatie na 2015 Sommige cliënten én professionals weten nog niet dat alle CIZ-indicaties vervallen bij het ingaan van de nieuwe wet. Ze geloven het niet, of ze denken dat alleen de financiering verschuift van het rijk naar de gemeente. 10. Creativiteit in vervoer en eigen keuze De insprekers vinden dat we creatief moeten nadenken over vervoer. We moeten mensen leren om zelf met het openbaar vervoer te gaan. Dagbesteding in de wijk is niet voor iedereen geschikt. Cliënten willen soms om Wij vinden dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) alle cliënten moet informeren dat hun huidige CIZ-indicatie bij het ingaan van de nieuwe wet niet meer geldt. Ook al zou deze bijvoorbeeld tot 2026 lopen! Tijdens de gespreksronde in oktober/november 2013 zullen wij zelf ook mensen informeren hierover. 6 7
2013, Gemeente Apeldoorn