BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. I. MELDING 1. Op 1 maart 2001 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Sirona Dental Systems B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over NDO Leeflang Beheer B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 49 van 9 maart 2001. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. Sirona Dental Systems B.V. (hierna: Sirona) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij maakt deel uit van de zogenaamde Sirona-groep[1] die actief is in de tandheelkundige industrie. De zeggenschap over de groep berust bij investeringsfondsen die onder zeggenschap staan van Schroders plc.[2] Naast de zeggenschap over de Sirona-groep heeft Schroders plc. tevens via haar investeringsfondsen zeggenschap over Euro Dental Holding GmbH (hierna: Euro Dental). 3. De Sirona-groep is actief op het gebied van de productie, distributie en het onderhoud van tandheelkundige apparatuur, zoals tandartsstoelen, spuwbakken, operatielampen, rntgenapparatuur, CEREC-apparatuur[3] en kleine tandheelkundige apparatuur, zoals sterilisatoren, sealingapparatuur, rntgenontwikkelingapparatuur en zuigmachines. Euro Dental is in Duitsland en Itali actief op het gebied van distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen via postorder en e-commerce. 4. NDO Leeflang Beheer B.V. (hierna: Leeflang) is door middel van drie dochterondernemingen, te weten: B.V. Nederlandse Dental Onderneming J.W.G. Leeflang, J.W.G. Double Precision B.V. en International Dental Company N.V., actief op het gebied van (i) de distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen en kleine tandheelkundige apparatuur, (ii) de organisatie van postacademische cursussen voor Nederlandse tandartsen, (iii) het ontwikkelen en onderhouden van gebruiksmanagementsoftware en (iv) de distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen en kleine tandheelkundige apparatuur in Belgi. III. DE GEMELDE OPERATIE
5. De gemelde operatie betreft de overdracht van alle uitstaande aandelen in Leeflang aan Sirona. De voorwaarden voor deze overdracht zijn opgenomen in een Letter of Intent d.d. 17 januari 2001 en een concept Share Purchase Agreement d.d. 9 februari 2001 tussen Sirona en de aandeelhouders[4] van Leeflang, G.J. Bastiaans Holding B.V. en G. Hak Holding B.V. die de concentratie van Sirona en Leeflang behelzen. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 6. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 5, omschreven transactie leidt er toe dat Sirona uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Leeflang. 7. Betrokken ondernemingen zijn Sirona en Leeflang. 8. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten 9. Partijen zijn beide actief op het gebied van verkoop en distributie van tandheelkundige producten aan tandartsen. Naast deze horizontale overlap met betrekking tot de activiteiten van partijen bestaat er een verticale relatie nu Sirona Beteiligungs- und Verwaltungs GmbH, een Duitse onderneming die deel uitmaakt van de Sirona-groep, actief is op het gebied van de productie van rntgenapparatuur en kleine tandheelkundige apparatuur.[5] Soortgelijke producten worden gedistribueerd door Leeflang. Horizontale relatie Standpunt partijen 10. Partijen onderscheiden twee productmarkten, te weten: (i) de markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige apparatuur aan tandartsen en (ii) de markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen aan tandartsen. Volgens partijen bestaat er enkel overlap op het gebied van de verkoop en distributie van tandheelkundige apparatuur aan tandartsen. Mogelijk kan, volgens partijen, binnen deze markt een onderscheid worden gemaakt naar een markt voor de verkoop en distributie van (a) behandelplaatsen, (b) rntgenapparatuur, (c) CEREC-apparatuur en (d) kleine tandheelkundige apparatuur. Partijen zijn echter van mening dat deze onderverdeling voor de marktafbakening niet relevant is omdat een substantieel deel van deze apparatuur multifunctioneel en onderling afhankelijk is.[6]
11. Overlap tussen de activiteiten van partijen op een markt voor tandheelkundige apparatuur bestaat volgens partijen enkel voorzover het rntgenapparatuur (b) en kleine tandheelkundige apparatuur (d) betreft. Grote tandheelkundige apparaten (a en c) die door Sirona worden geproduceerd en verkocht, zijn volgens partijen niet substitueerbaar met de producten die Leeflang verkoopt. Voorts zijn de managementsoftware en de diensten die Leeflang aanbiedt niet substitueerbaar met de producten die Sirona aanbiedt, aldus partijen. 12. Kleine tandheelkundige apparatuur onderscheidt zich van de andere tandheelkundige apparatuur doordat de gebruiker zelf de apparatuur kan installeren[7] en derhalve voor de installatie geen expert is vereist. Partijen geven aan dat de kleine tandheelkundige apparaten mogelijk onder te verdelen zijn in zes productgroepen: (i) sterilisatoren, (ii) multifunctionele lichtpolymerizatie-eenheden voor samenstellingen, verbindingsstoffen en ioniserende bindmiddelen, (iii) mengmachines voor de voorbereiding en het mengen van vullingmateriaal, (iv) sealingapparatuur, (v) rntgenontwikkelapparatuur en (vi) zuigapparatuur. Beoordeling 13. Partijen hebben aangegeven dat Euro Dental, een zusteronderneming van de Sirona-groep, evenals Leeflang actief is op het gebied van de distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen. Derhalve kan niet zonder meer worden gesteld dat er louter overlap bestaat tussen de activiteiten van partijen op het gebied van de verkoop en distributie van kleine tandheelkundige apparatuur. 14. Met partijen kan worden aangenomen dat de markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige producten aan tandartsen, gelet op de functie en het gebruik, bestaat uit enerzijds een productmarkt voor verkoop en distributie van tandheelkundige apparatuur en anderzijds een productmarkt voor verkoop en distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen. Marktpartijen en brancheorganisaties bevestigen dit standpunt. [8]Of binnen de markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige apparatuur een nader onderscheid gemaakt moet worden naar verkoop en distributie van (a) behandelplaatsen, (b) rntgenapparatuur, (c) CEREC-apparatuur en (d) kleine tandheelkundige apparatuur kan in het onderhavige geval in het midden blijven [9], aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 23 en 26). 15. Of binnen een mogelijke (deel)markt voor verkoop en distributie van kleine tandheelkundige apparatuur een nader onderscheid gemaakt moet worden naar (i) sterilisatoren, (ii) multifunctionele licht-polymerizatie-eenheden voor samenstellingen, verbindingsstoffen en ioniserende bindmiddelen, (iii) mengmachines voor de voorbereiding en het mengen van vullingmateriaal, (iv) sealingapparatuur, (v) rntgenontwikkelapparatuur en (vi) zuigapparatuur (zie punt 12) kan in het onderhavige geval eveneens in het midden blijven, aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 24). In het navolgende komt deze onderverdeling slechts terloops aan de orde aangezien de activiteiten van partijen de groothandel betreffen waarbij partijen alsmede concurrenten een breed assortiment van producten aanbieden. Verticale relatie Standpunt partijen
16. Partijen stellen zich wat betreft de verticale relatie tussen de Sirona-groep en Leeflang op het standpunt dat uitsluitend de markten voor de verkoop van rntgenapparatuur, sterilisatoren en hygine-centers aan distributeurs door de onderhavige concentratie worden benvloed. Leeflang treedt op deze markten op als vrager en de Sirona-groep als aanbieder. In tegenstelling tot distributeurs, die een breed assortiment van tandheelkundige apparatuur aanbieden, fabriceren de meeste producenten slechts een beperkt aantal (verschillende) producten. Partijen zijn derhalve van oordeel dat in deze verticale relatie aparte markten bestaan voor de verschillende soorten tandheelkundige apparatuur, waarbij sterilisatoren en hygine-centers, wegens gebruik voor gelijke doeleinden tot n aparte markt kunnen worden gerekend. Beoordeling 17. Met partijen kan worden aangenomen dat een verticale relatie bestaat tussen de Sirona-groep en Leeflang op de markten voor rntgenapparatuur, sterilisatoren en hygine-centers, op welke markten de Sirona-groep als aanbieder optreedt en Leeflang als vrager. Een exacte afbakening van deze markten kan in het onderhavige geval echter achterwege blijven, aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 26). Relevante geografische markten Horizontale relatie Standpunt partijen 18. Partijen geven aan dat de geografische omvang van de markten inzake de verkoop en distributie van alle mogelijke tandheelkundige apparatuur (zowel kleine als ook grote apparaten) aan tandartsen, nationaal van aard is. Hiertoe dragen partijen aan dat Nederlandse tandartsen hun producten met name van distributeurs afnemen die in Nederland gevestigd zijn. Met betrekking tot de markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen merken partijen op dat deze, ondanks de mogelijkheid tot verkoop via postorder of internet op dit moment uitsluitend op nationale basis plaatsvindt en daarmee tevens nationaal van aard is. De belangrijkste argumenten voor dit standpunt zijn het bestaan van taalkundige en culturele barrires in de tandheelkundige industrie, sterk varirende wetgeving met betrekking tot standaardisatie van producten en de voorkeur van tandartsen om producten af te nemen van partijen die vertrouwd zijn met de nationale markt, aldus partijen. Beoordeling 19. Verschillende marktpartijen en brancheorganisaties hebben desgevraagd aangegeven dat het niet of nauwelijks voorkomt dat tandheelkundige apparaten of verbruiksartikelen buiten de landsgrenzen worden betrokken. Als reden hiervoor geven marktpartijen aan dat onzekerheid zou bestaan omtrent onderhoud, service en garanties van tandheelkundige apparatuur. Wat betreft tandheelkundige verbruiksartikelen zouden met name taalbarrires in de weg te staan aan grensoverschrijdende handel, maar ook tijdgebrek bij tandartsen en onzekerheid omtrent wetgeving wordt opgegeven als reden om geen tandheelkundige verbruiksartikelen in het buitenland te betrekken. Of de geografische markten voor verkoop en distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen en tandheelkundige apparatuur, eventueel opgesplitst naar
(a) behandelplaatsen, (b) rntgenapparatuur, (c) CEREC-apparatuur en (d) kleine tandheelkundige apparatuur, nationaal of ruimer dan nationaal is kan in het onderhavige geval in het midden blijven aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 22 tot en met 24). Verticale relatie Standpunt partijen 20. Partijen stellen zich op het standpunt dat de verticaal benvloede geografische markten voor rntgenapparatuur en voor sterilisatoren en hyginecenters, Europese markten zijn aangezien distributeurs van tandheelkundige apparatuur hun producten afnemen van producenten die gevestigd zijn in geheel Europa, of zelfs daarbuiten. Beoordeling 21. Aangenomen kan worden dat de markt voor productie en verkoop van tandheelkundige apparatuur aan distributeurs ruimer dan nationaal is. Of de markt Europees of wereldwijd is kan in het onderhavige geval in het midden blijven aangezien de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 26). B. Gevolgen van de concentratie Horizontale relatie 22. Op een mogelijke markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige apparatuur aan tandartsen[10] hebben partijen in Nederland een gezamenlijk marktaandeel van minder dan 20%.[11] Het gezamenlijke marktaandeel dat partijen behalen op een (West-)Europese markt is minder dan 15%. Indien binnen de markt voor tandheelkundige apparatuur een nader onderscheid gemaakt zou worden naar (a) behandelplaatsen, (b) rntgenapparatuur, (c) CEREC-apparatuur en (d) kleine tandheelkundige apparatuur, dan hebben partijen gezamenlijk een marktaandeel van minder dan 20% op een Nederlandse markt voor rntgenapparatuur (b) en minder dan 25% op een Nederlandse markt voor kleine tandheelkundige apparatuur (d). Op de overige markten bestaat geen overlap tussen de activiteiten van partijen. Op mogelijke (West-)Europese markten voor deze apparaten zijn de gezamenlijke marktaandelen van partijen minder dan 15% op de markt voor rntgenapparatuur (b) en op de markt voor kleine tandheelkundige apparatuur (d). 23. Indien de markt voor kleine tandheelkundige apparatuur, waarop partijen gezamenlijk in Nederland een marktaandeel van minder dan 25% hebben, verder onderverdeeld zou worden naar (i) sterilisatoren, (ii) multifunctionele licht-polymerizatie-eenheden voor samenstellingen, verbindingsstoffen en ioniserende bindmiddelen, (iii) mengmachines voor de voorbereiding en het mengen van vullingmateriaal, (iv)sealingapparatuur, (v) rntgenontwikkelapparatuur en (vi) zuigapparatuur, behalen partijen gezamenlijk op al deze markten in Nederland marktaandelen die niet wezenlijk afwijken van het marktaandeel op de (totale) markt voor kleine tandheelkundige apparatuur. Dit geldt ook voor een mogelijk (West-)Europese markt, waarop partijen gezamenlijk een marktaandeel van minder dan 15% hebben (zie punt 22).
24. Op een Nederlandse markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen hebben partijen gezamenlijk een marktaandeel van minder dan 30%. Sirona is in Nederland op dit gebied echter nauwelijks of niet actief (zie punt 13) zodat als gevolg van de concentratie de positie van partijen op deze markt niet noemenswaardig verandert. Op een (West-)Europese markt voor verkoop en distributie van tandheelkundige verbruiksartikelen hebben partijen een gezamenlijk marktaandeel van minder dan 10%.[12] 25. Indien de gezamenlijke positie van partijen bekeken wordt op een markt voor tandheelkundige producten die niet is onderverdeeld naar enerzijds tandheelkundige apparatuur en anderzijds tandheelkundige verbruiksartikelen hebben partijen een gecombineerd marktaandeel van minder dan 25% in Nederland en minder dan 10% in (West-)Europa. De belangrijkste concurrenten van partijen geven aan dat ook zij de mogelijkheid hebben een tandarts zowel apparatuur als verbruiksartikelen aan te bieden. Marktpartijen 26. Desgevraagd hebben marktpartijen en brancheorganisaties aangegeven geen mededingingsrechtelijke problemen te voorzien als gevolg van de onderhavige concentratie. Belangrijke concurrenten van partijen geven aan dat, als gevolg van het feit dat Sirona actief is op de markt voor tandheelkundige apparatuur en Leeflang op de markt voor tandheelkundige verbruiksartikelen, de feitelijke verhoudingen op de verschillende markten door de concentratie niet wezenlijk veranderen. Verschillende concurrenten zijn in staat een vergelijkbaar pakket van tandheelkundige producten aan te bieden. Verticale relatie 27. Zoals eerder vermeld is de Sirona-groep actief op de markten voor productie en verkoop van verschillende apparaten aan distributeurs. Op de benvloede markten van rntgenapparatuur en van sterilisatoren en hyginecenters, op welke markten de Sirona-groep optreedt als aanbieder en Leeflang als vrager heeft de Sirona-groep een marktaandeel in (West-)Europa van [10%-20%] wat betreft rntgenapparatuur en [10%-20%] wat betreft sterilisatoren en hygine-centers. Op een wereldwijde markt zijn deze marktaandelen lager. Het is niet aannemelijk dat de onderhavige concentratie marktafsluitende effecten tot gevolg heeft die een daadwerkelijke mededinging in de weg staan. VI. CONCLUSIE 28. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd.
29. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 9 april 2001 w.g.drs. R.J.P. Jansen Plv. directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam. -------------------------------------------------------------------------------- [1] Alle aandelen in Sirona worden gehouden door Demedis GmbH. Alle aandelen in Demedis GmbH worden op haar beurt gehouden door Sirona Dental Systems S.A.R.L. Laatstgenoemde vennootschap houdt tevens alle aandelen in Sirona Beteiligungs- und Verwaltungs GmbH. De moedermaatschappij van Sirona Dental Systems S.A.R.L. is Dental Systems Holding S.A.R.L. De aandeelhouders van Dental Systems Holding S.A.R.L. zijn investeringsfondsen van Schroders plc. [2] Schroders plc. is een wereldwijde aanbieder van financile diensten. De volgende investeringsfondsen van Schroders plc. houden gezamenlijk 85% van de aandelen in de Sirona-groep: Schroder German Buy-Outs 1992, Schroder Ventures European Fund I, Schroder UK Venture Fund IV, Schroder UK Buy-Out Fund III en Schroder Ventures International Life Sciences Fund. [3] CEREC is een methode voor tandrestauratie die gebruik maakt van keramiek in de kleur van de tand. [4] Thans worden de aandelen in Leeflang gehouden door de Stichting administratiekantoor NDO Leeflang Beheer B.V. Ingevolge de transactie zal het Administratiekantoor de aandelen overdragen aan de twee certificaathouders G.J. Bastiaans Holding B.V. en G. Hak Holding B.V. [5] Sirona Beteiligungs- und Verwaltungs GmbH produceert in dit segment sterilisatoren en hygine-centers. [6] Partijen noemen als voorbeeld voor deze onderlinge afhankelijkheid de koppeling tussen diagnostische apparatuur en behandelapparatuur zoals rntgenapparaten die digitaal foto's kunnen versturen naar een display bij de behandelplaats. [7] Partijen spreken van zogenaamde plug and play-apparatuur.
[8] Marktpartijen geven daarbij tevens aan dat naast de twee genoemde markten nog een markt bestaat voor tandtechnische producten. Op deze markt zijn Sirona noch Leeflang actief. [9] Verschillende marktpartijen hebben aangegeven een gelijk assortiment van tandheelkundige apparatuur aan te bieden. [10] De totale omvang van de markt voor apparatuur is naar schatting NLG 111 miljoen, NLG 11 miljoen daarvan is in 2000 besteedt aan kleine apparatuur. [11] Slechts een klein gedeelte van dit percentage (1,7%) wordt behaald door Leeflang. [12] Het grootste deel van dit marktaandeel wordt behaald door Euro Dental. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.