Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Rabin S. Baldewsingh Gemeente Den Haag De voorzitter van Commissie Leefomgeving BSD/2014.87 RIS 270861 070-353 27 12 11 maart 2014 Tussenbericht aanpak energiebesparing en verduurzaming gemeentelijke organisatie Op 8 november 2012 is in de gemeenteraad de motie Concernbreed Energiebesparingsbeleid (M25 RIS 254206) aangenomen. Over de voortgang van de motie en hoe het concernbreed energiebesparingsbeleid (CEB) is vorm gegeven heb ik u bericht middels raadsmededeling RIS 260347. Met deze brief informeer ik u over de verdere uitvoering van de motie concernbreed energiebesparingsbeleid. Hieronder vallen het sturen op energiebesparing, het opwekken van energie uit hernieuwbare niet fossiele brandstoffen en het verankeren hiervan in de gemeentelijke bedrijfsvoering. Onder dit beleid vallen de gemeentelijke en in eigendom en in gebruik zijn door diensten, s in/t.b.v. de openbare ruimte en het wagen- en machinepark van de gemeentelijke organisatie. Energiebesparing is al vele jaren een belangrijk onderwerp binnen het concern. Zie hierover mijn commissiebrief uit 2012 (RIS 246106). Door de middelen die zijn vrijgemaakt voor energiebesparende maatregelen (RIS 260347) zijn in 2013 bijzondere projecten uitgevoerd. Zo is het stadhuis van energielabel E naar label C gegaan en hebben diverse sporthallen/zwembaden stappen gemaakt in energiereductie. Door de middelen die vrijgesteld zijn voor energiebesparende maatregelen (RIS 260347) zijn in 2013 bijzondere projecten uitgevoerd. Sporthal Hogeveld is volledig voorzien van LED verlichting en er zijn energiebesparende afdekdekens geïnstalleerd bij zwembad Overbosch. Ook zijn armaturen van lantarenpalen in Den Haag versneld vervangen door LED-verlichting. De Haeghe groep is bezig met het renoveren naar een duurzaam energiezuinig groen dak met een nieuwe isolatielaag, groene beplanting en 800 zonnepanelen. Ook in 2014 worden veel energiebesparende maatregelen in uitvoering genomen. Een overzicht daarvan is opgenomen in een bijlage bij deze brief. Inmiddels is organisatorisch alles in gang gezet om het energiebesparingsbeleid een integraal onderdeel uit te laten maken van de reguliere bedrijfsvoering in de gemeentelijke organisatie. Door het beleid te laten aansluiten op het Nationaal Energieakkoord is het concreet mogelijk doelstellingen en planningshorizon tot 2020 SMART te maken ten opzichte van het referentiejaar 2012. De eerder gekozen koppeling aan de landelijke Meerjarenafspraak (MJA3) bleek moeilijk uitvoerbaar en is daarom losgelaten. Frank R. Biesta
BSD/2014.87 2 Het jaar 2014 wordt benut om het concernbeleid van voldoende instrumenten en aanpakken te voorzien. De implementatie wordt afgerond met een Haagse review om te borgen, dat de totale aanpak tot 2020 efficiënt en effectief zal zijn. Afgesproken is het concernbeleid als volgt te voeren. Uitvoering geschiedt via het reguliere onderhoudsprogramma van de diensten, concernprogramma s en duurzaamheidsexperimenten. Alle energiebesparingsmaatregelen met een terugverdientijd tot en met 15 jaar zullen standaard deel uitmaken van het reguliere onderhoudsprogramma. Uitgangspunt hierbij is dat de maatregelen met een terugverdientijd van 0-5 jaar verplicht uitgevoerd moeten worden. De mogelijke maatregelen zijn voor de en, objecten en s in kaart gebracht. De diensten verwerken deze in hun plannen, tenzij zij andere energiebesparende maatregelen effectiever en efficiënter achten. Om desinvestering te voorkomen wordt aangesloten bij de natuurlijke momenten voor onderhoud en vervanging. Via de jaarrekening leggen de diensten verantwoording af t.a.v. de energieverbruiken en hun investerings- en onderhoudsplannen. Via concernbrede programma s (energie inkoop, gezamenlijke aanpakken, gedragscampagnes en duurzaamheidsexperimenten) worden de diensten ondersteund bij hun uitvoering tot 2020. Hiermee pakt de gemeente zijn voorbeeldrol en zijn alle kaders geschapen om de afspraken uit RIS 260347 daadwerkelijk te implementeren. De diensten DSB, IDC en OCW nemen bij hun processen bij elkaar opgeteld 85% van het totale energieverbruik van de gemeentelijke organisatie voor hun rekening. Bij elk van deze diensten heeft een directeur zich gecommitteerd aan het onderwerp. Zij zijn resultaat verantwoordelijk voor het invoeren, inrichten en actueel houden van het CEB bij de betrokken diensten. Ook bewaken zij het energiebesparings- en verduurzamingstempo gemeentebreed en verzorgen de verantwoording hierover in het hoofdstuk Bedrijfsvoering van het gemeentelijke Jaarverslag. Zij komen hiertoe minimaal tweemaal per jaar bijeen in een strategisch gemeentelijk Energieoverleg. Iedere twee jaar zal het energiemanagement worden geëvalueerd middels een onafhankelijke audit, welke aan de raad zal worden aangeboden. Bij de uitvoering van het energiemanagement worden de directeuren ondersteund door een gemeentelijk Energieplatform waarin energiecoördinatoren vanuit de diensten zitting hebben. Het Energieplatform adviseert de directeuren over de kwaliteit en effectiviteit van het gemeentelijk energiebesparingsbeleid en over de actuele besparings- en verduurzamingsopties. Deze maatregelen worden door digitale uitleesbare meters gemonitord en de resultaten worden gedeeld binnen het Energieplatform. Het energiebesparingsbeleid is nu in gang gezet, de verantwoordelijkheden zijn belegd, de planning en control zijn geborgd en de energiebesparingsmaatregelen worden systematisch meegenomen in het regulier onderhoud. Het commitment dat ik hiervoor heb gekregen vanuit de organisatie geeft mij het volste vertrouwen in dit beleid. Het college stelt dan ook voor de motie Concernbreed Energiebesparingsbeleid (M25, RIS 254206) als de diensten hun besparingsplannen gereed hebben en na verwerking van de aanbevelingen uit de Haagse review in december van dit jaar af te doen. Rabin Baldewsingh, wethouder
BSD/2014.87 3 BIJLAGE: ENERGIEBESPARENDE MAATREGELEN diensten 2014 Afkortingen: = meerjaren onderhoudsplan; = meerjaren investeringsplan; = aparte financiering o.b.v. businesscase; TVT= terugverdientijd; E%= berekend % energiebesparing; = verduurzamingsmaatregel. OCW Productgroep Binnensport eenheid energiebesparende maatregel *) Waterthor plaatsen afdekdekens boven 3 bassins 10% op gas en Led-verlichting in de zwemzaal boven 3 bassins 30% Zuiderpark warmtepomp zwembadwater UV- regeneratiesysteem van zwemwater reiniging -inten 25% op watersuppletie kruisstroomwisselaar plaatsen op Luchtbehandelingskast grote zwemzaal /Mip intern vervangen en uitbreiden van zonnecollectoren op het dak /Mip intern aanbrengen bronwater t.b.v. zwemwatersuppletie -intern Houtzagerij vervangen verwarmingsketels door Hoogfrequent rendement ketels 10% 8-10% op het totale verbruik Escamphof plaatsen afdekdeken boven bassin - intern 10%op gas en Overbosch plaatsen afdekdekens boven 3 bassins 10%op gas en Transvaal vervangen luchtbehandelingskast kantine 5-8% Gaslaan plaatsen Pv-panelen op dak sportzaal - intern afhankelijk van onderzoek naar samenwerking met bewoners coöperatie en handhaving van het pand binnen het gemeentelijke bestand.
BSD/2014.87 4 Leidscheveen plaatsen Pv-panelen op dak sportzaal - intern 30-35% op elektra op het totale verbruik algemeen verdere optimalisatie beheersystemen 2-3% opleiding en scholing eigen technische medewerkers isoleren leidingen en appendages daar waar deze ontbreken 1-2% beperken waterverbruik bij douchen en legionellaspoelen 3-5% OCW Productgroep Buitensport eenheid*) energiebesparende maatregel (beknopt Prioriteitsplaatsing slimme meters op alle aansluitingen BUSP n.v.t. *) % energiebesparing op het toe te rekenen deel van dit deel van het pand, dus niet op het totaal verbruik (tenzij anders aangegeven). Haeghegroep Het renoveren en extra isoleren van de daken van het aan de Kerketuinenweg 24. Het plaatsen van zonnepanelen op het dak van het Kerketuinenweg met een geschatte jaaropbrengst van 160.00 kwh. Het aanpassen van de buitenverlichting van de objecten kerketuinenweg 24, Zilverstraat 53 en 95. / TVT circa 15-20 jaar / TVT circa 10 jaar Intern Dienstencentrum eenheid*) energiebesparende maatregel (beknopt **) Plaatsing gasabsorptie warmte pomp op SDK Scheveningen tvt 12 jaar
BSD/2014.87 5 Aanpassing verlichting Stadhuis verdieping -1 (aanwezigheid, HF) Plaatsen warmteschilden achter radiatoren Stadhuis & div SDK's tvt 2 jaar tvt 6 jaar Vervangen LBK kast + WTW; SDK Laak tvt 12 jaar Thermostaatkranen vervangen Stadhuis tvt 7 jaar Vervangen isolatie GKW SDK Segbroek tvt 10 jaar Vervangen /aanbrengen isolatie s GKW /CV SK Leyweg tvt 10 jaar Dienst Stadsbeheer openbare verlichting Verkeersregels bij vervanging voorzien van LED armaturen i.p.v. gewone armaturen Planmatige vervanging armaturen door energiezuinigere armaturen (+/- 2000 armaturen) 65 a 70% 60% (1*)/ 0,95% (*2) *1 De verwachte energiebesparing op deze 2000 armaturen *2 De verwachte energiebesparing op het gehele areaal door het vervangen van deze 2000 armaturen Door nieuwbouw rioolgemaal Delfland vervallen 2 gemalen n.v.t. en 100% Centrale Vastgoedorganisatie Den Haag voor alle te vervangen onderdelen in worden duurzame alternatieven gehanteerd (bv HR verwarmingsketel, dakisolatie en isolerende beglazing) bij renovatie van Worldforum wordt dak voorzien van een sedum en een voorbereiding voor zonnepanelen alle vastgoed in eigendom van CVDH wordt voorzien van een energielabel inventarisatie beschikbare daken voor zonnepanelen (Arcadis) ntb