www.evmi.nl nr. 2-15 maart 2011 Eisma Voedingsmiddelenindustrie 'Minder zout is makkelijk te realiseren' Superfoods echt niet zo super Duurzaamheid heeft nieuw kader nodig www.nutri-akt.nl
Beckers Benelux is onderdeel van het voedingsmiddelenconcern Royal Wessanen. Sinds jaar en dag levert Beckers een brede range aan overheerlijke snacks. Het assortiment varieert van traditionele Hollandse snacks zoals frikandel en kroket tot internationale traktaties als loempia s en heerlijke snackbroodproducten, bijvoorbeeld het frikandelbroodje en saucijzenbroodje. Beckers Benelux richt zich binnen de Benelux op zowel Retail als op Foodservice. Voor deze jonge en ambitieuze organisatie zoeken wij een enthousiaste Productontwikkelaar Brood(snacks) die verantwoordelijk is voor het ontwikkelen en verbeteren van nieuwe en bestaande recepturen en productieprocessen en het begeleiden van het totale productontwikkelingsproces, inclusief het opstellen van recepturen, aanvragen van nieuwe grondstoffen en het maken van monsters. Consultant: Dirk-Jan van Veldhuizen, telefoon 0317-468686 of 06-53137885 Pepsi Bottling Group and PepsiAmericas makes PepsiCo the largest food and beverage company in North America and the second largest worldwide, with a turnover of nearly $ 60 billion per year and approximately 285,000 employees. PepsiCo consists of Frito-Lay, Pepsi- Cola, 7UP, Tropicana, Gatorade, Quaker and Duyvis. PepsiCo offers product choices to meet a broad variety of needs and preferences, from treat for you items to product choices that contribute to healthier lifestyles. Three major sustainable advantages give PepsiCo a competitive edge as they operate in the global marketplace: big brands; ability to innovate and create differentiated products; and powerful go-to-market systems. In order to further strengthen the R&D team, located in Utrecht, we are currently searching for an enthusiastic young professional who is responsible for coordinating and running sensory tests for the R&D team West Europe. Consultant: Daphne van der Hee, telephone +31 (0) 317-468686 or +31 (0)6-53868415 Uniekaas is met meer dan 120 medewerkers een toonaangevende speler op de internationale kaasmarkt. Met haar jarenlange kennis en ervaring voert Uniekaas grote en bekende kaasmerken en weet bovendien steeds weer vernieuwende producten te lanceren. Zo biedt Uniekaas meer dan voldoende keus voor alle kaasliefhebbers. Uniekaas heeft verschillende merkkazen zoals Echte Hollandse Goudsche, Parrano en BonAmi, die inmiddels een sterke positie in de markt hebben veroverd. Uniekaas levert kaasproducten aan klanten in binnenen buitenland. Kaasopleg, verpakken en koeldistributie behoren tot de kernactiviteiten. Voor deze onafhankelijke en sterk marketinggeoriënteerde onderneming zoeken wij een pragmatische kaasplanner die verantwoordelijk is voor een effectieve en efficiënte planning op het gebied van het bestellen, opleggen en uitleveren van kaas. Consultant: Janneke van der Logt, telefoon 0317-468686 of 06-23637490 IOI- Loders Croklaan is an innovative manufacturer of vegetable fats and oils for the global food industry, and key supplier to the leading food manufacturers in areas like confectionery, bakery, frying and culinary products. The headquarter is located in the Amsterdam area (Wormerveer), the state-of-the-art manufacturing sites are located in Wormerveer and Rotterdam and outside Europe in USA, Canada and Malaysia. IOI Group employs more than 30,000 personnel of more than 23 different nationalities in 15 countries. IOI-Loders Croklaan opened its new facilities at the Rotterdam Maasvlakte in June 2010, specialized in the production of enzymatically interesterified fats and oils for the food industry. In order to further strengthen the department Application & Technical Support in Wormerveer, we are searching for a driven Application Manager Spreads and Industrial Margarines. Consultant: Jakob Jan Verbraak, telephone +31 (0) 317-468686 or +31 (0)6-51820349 Farm Frites B.V. is een top-3 speler als producent van frites en aardappelspecialiteiten in zowel diepvries als vers. Het assortiment van tientallen producten is wereldwijd verkrijgbaar in meer dan 45 landen in zowel de foodservice markt als de retail. Wereldwijd werken er 1800 medewerkers bij Farm Frites, op de productielocatie in Oudenhoorn werken 160 medewerkers. Voor het managen en aansturen van zowel QA als Arbo en Milieu zaken zijn wij voor deze locatie op zoek naar een eindverantwoordelijke en onafhankelijke people manager. Deze sterke persoonlijkheid stuurt een team van 5 mensen aan en is als MT lid actief betrokken bij de bepaling en uitvoering van de visie en doelstellingen op middellange termijn van de plant. Mede door gedegen relevante werkervaring beweegt deze no nonsense team player zich doortastend op verschillende niveaus, zowel intern als extern. Consultant: Annemarie van den Bos, telefoon 0317-468686 of 06-53310126 Voor meer informatie zie onze website: www.dupp.nl of mail uw reactie naar: info@dupp.nl Gen. Foulkesweg 66, 6703 BW Wageningen i www.dupp.nl e info@dupp.nl t 0317-468686
nr. 2-15 m aart 2011 www.evmi.nl E isma Voedi ngsmiddeleni ndus tri e 'Minder zout is makkelijk te realiseren' Superfoods echt niet zo super Duurzaamheid heeft nieuw kader nodig www.nutri-akt.nl Bij de voorpagina: Inhoud nr. 2 maart 2011 Kranten en tijdschriften blijken de plank nog wel eens mis te slaan bij hun berichtgeving over (on)gezonde producten. Maar niet alleen de media maken zich daar schuldig aan. Pagina 18 Voedingsvezel structuur nog vaak een black box 16Moleculaire Superfoods Health Service vindt veel conclusies voorbarig 18Britse Biowassing of douche houdt agf langer houdbaar 28Bad Mixed 4Kort nieuws uit de sector Perslucht 20Risico s voedselveiligheid Markt 29Productnieuws Zoutreductie 8Gezondheidswinst ligt voor het grijpen Verduurzaming de industrie zich te snel ringeloren? 22Laat Gezonde voeding VS: oude wijn in nieuwe zakken 10Richtlijnen NVVL 25Nieuwe voorzitter Nutri-Pulse bereiding met pulserend elektrisch veld 11Snellere Tand des tijds 32Koetjesreep Westland Kaas 12 Familiebedrijf is 75 jaar Service 34Cartoon, agenda en colofon Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 3
Kort nieuws Privatelabeltrader In EVMI 1 berichtten we over de visie van Privatelabel.com, dat retailers en producenten van private label bij elkaar brengt, op de toekomst van private label. Het bedrijf heet echter Privatelabeltrader.com. Brood bestellen via Twitter De Stadsbakker in Zwolle is begonnen met Twitterbrood. Het gaat om brood met kwark, chocolade, kokos dat via twitter te bestellen is en vervolgens wordt thuisgestuurd. Jongens beïnvloedbaar Jongens zijn makkelijker te beïnvloeden door snoep- en snackreclames dan meisjes. Ook blijken moeders veel invloed op het eetgedrag van hun kinderen te hebben. Dat blijkt uit onderzoek van klinisch psycholoog Doeschka Anschutz van de Radboud Universiteit Nijmegen. Pepsico verkoopt Looza-productie PepsiCo verkoopt zijn productievestiging in het Belgische Borgloon, waar Looza-vruchtensappen worden gemaakt. Wel blijft het merk Looza eigendom van PepsiCo. In Borgloon worden sappen in glas geproduceerd. Vroegop-Windig start snijderij Vroegop-Windig neemt in een nieuw pand op het Food Center Amsterdam een eigen snijderij in gebruik. Hiermee speelt de groothandel, vervoerder en importeur van agf in op de toenemende vraag naar gezond en gemak. Megaschnitzel in Deurningen De schnitzel van een kilo heeft ook in Nederland zijn intrede gedaan. Wegrestaurant Frans op den Bult in Deurningen serveert de Bultschnitzel. Vleesbedrijven boos op Contador De organisatie van Spaanse vleesbedrijven Asoprovac is boos op Alberto Contador. De van doping beschuldigde wielrenner heeft zijn straatje schoon geveegd ten koste van vleesbedrijven, menen ze. Bij dopingcontrole tijdens de Tour de France was bij Contador een minieme hoeveelheid clenbuterol aangetroffen. Volgens de renner was dat afkomstig uit Spaans vlees. Groei A-merk vlakt af A-merken groeien niet meer zo snel als de markt. Terwijl de levensmiddelenmarkt in 2010 groeide met 2 procent in omzet, laat de top 100 A-merken een groei zien van 1 procent. Dat blijkt uit de jaarlijkse meting van de omzet van de top 100 A-merken in de supermarkt door SymphonyIRI in opdracht van Foodmagazine. Mixed NOC*NSF zoekt diëtisten voor begeleiding topsporters PAPENDAL - NOC*NSF wil de voedingsbegeleiding van topsporters naar een hoger peil brengen. De sportkoepel zoekt daarom voedingskundigen met deskundigheid op het gebied van specifieke sporten. Sportkoepel NOC*NSF presenteerde in het voorjaar van 2009 het Olympisch Plan 2028. Daarin staan acht ambities vermeld, waaronder de topsportambitie dat Nederland in 2016 structureel een top-10 positie moet bezetten op de wereldranglijsten van de diverse sporten. De juiste voedingskundige begeleiding moet een bijdrage leveren om die doelen te verwezenlijken en de kansen op medailles in London in 2012, Sochi in 2014 en Rio de Janeiro in 2016 te vergroten. NOC*NSF heeft professor Asker Jeukendrup als consultant aangetrokken. Samen met Kamiel Maase, langeafstandsloper en coördinator wetenschappelijke ondersteuning topsport bij NOC*NSF, steekt hij de voedingsbegeleiding van de Nederlandse topsporter in een nieuw jasje. Deel daarvan is de oprichting van een expertgroep van twee of drie gekwalificeerde sportdiëtisten om op freelance basis binnen de topsportprogramma s de voedingsbegeleiding te verzorgen. Deze experts fungeren tevens als mentor van een aantal andere sportdiëtisten. De leden van de expertgroep moeten op internationaal topniveau opereren. Ze moeten door middel van zelfstudie voortdurend op de hoogte blijven van de laatste relevante ontwikkelingen en worden bovendien voortdurend bijgeschoold, daarbij ondersteund door NOC*NSF. Naast de expertgroep, wordt er met een grotere groep van ongeveer vijf tot acht sportdiëtisten of voedingsdeskundigen een netwerk van sportvoedingskundigen gevormd, dat andere topsportprogramma s begeleidt. Belangstellenden kunnen hun CV met begeleidende brief sturen naar a.e.jeukendrup@bham.ac.uk en kamiel.maase@noc-nsf.nl. Meer info is te vinden op www.nocnsf.nl/vacatures. Recall pijnboompitten Aldi in België BRUSSEL - Aldi heeft in België pijnboompitten teruggehaald omdat die een bittere nasmaak kunnen veroorzaken. De bittere smaak kan wel twee weken aanhouden. Al jaren worden consumenten getroffen door een bittere smaak die door eten en drinken alleen maar versterkt wordt. De oorzaak zijn pijnboompitten, doorgaans uit China, die niet voor menselijke consumptie geschikt zijn. Omdat de bittere smaak soms pas twee dagen na het eten van pijnboompitten optreedt, leggen consumenten het verband niet met consumptie van de zaden. Ze denken soms dat ze een ernstige ziekte onder de leden hebben, blijkt uit reacties op internetsites. Consumenten zijn vaak verontwaardigd dat een product dat zulke vervelende reacties veroorzaakt, gewoon in de winkel verkrijgbaar is. Eén van de soorten die de bittere smaak veroorzaakt is de Pinus Armandii. Die soort is aangetroffen in de partij van de Aldi. De partij is verkocht sinds december. Consumenten kunnen de pijnboompitten terugbrengen naar de winkel en krijgen dan hun geld terug. 4 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
Column Ik Kies Bewust en AH-Klavertje fuseren DEN HAAG - Stichting Ik Kies Bewust en Albert Heijn hebben een gezamenlijk gezondheidslogo gepresenteerd, dat het Ik Kies Bewust-logo en het Keuze Klavertje van AH vervangt. Sinds december 2008 zaten beide organisaties al om de tafel om te komen tot één logo. Het nieuwe logo is er in groen en blauw. Het logo met groene ring en de tekst gezondere keuze staat voor de gezondere keuze binnen de groep basisproducten, zoals brood, melk, groente en fruit. Het logo met blauwe ring met de tekst bewuste keuze helpt bij het maken van een bewuste keuze bij niet-basisproducten, als soepen, sauzen, snacks en tussendoortjes. Met het logo kunnen consumenten een goede keuze maken in alle productgroepen, stellen stichting Ik Kies Bewust en AH. Tegelijkertijd wordt de industrie gestimuleerd om productinnovatie in hun hele assortiment door te voeren. Supermarktkoepel CBL is trots dat Nederland als eerste in Europa een breed gedragen duaal gezondheidslogo heeft. Consumenten kunnen nu nog beter hun keuze maken in alle supermarkten. De Consumentenbond en de Hartstichting vinden het jammer dat de goede kanten van het AH-Klavertje vervangen zijn door nieuwe, onduidelijke richtlijnen. Zo was het oranje logo van AH, dat toont dat een product minder gezond is dan groen, in hun ogen veel duidelijker dan blauw. De organisaties betreuren bovendien dat niet is onderzocht of consumenten het begrijpen. Het nieuwe logo wordt geleidelijk ingevoerd op de verpakkingen. Fastfood wordt Franse jongen fataal AVIGNON - Een 14-jarige jongen in Avignon is gestorven door een voedselvergiftiging, opgelopen in een restaurant van fastfoodketen Quick. Dat heeft Catherine Champrenault van het Openbaar Ministerie in de Franse stad gezegd. De jongen bleek Staphylococcen en enterotoxines in zijn lichaam te hebben. Volgens het OM blijkt uit vooronderzoek dat de bron van de voedselvergiftiging het restaurant Quick de Cap Sud was. De jongen had daar enkele uren voor zijn dood, op 21 januari, gegeten. De bacteriën en de toxines werden ook in het restaurant aangetroffen, onder meer in het gedeelte waar de producten werden verpakt. De president van de Quick Groupe Jacques-Edouard Charret heeft bekendgemaakt dat Quick in Frankrijk de hygiëne aanscherpt tot boven de geldende normen. Hij stelde echter ook dat de Quick-keten noch de producten of de grondstoffen verantwoordelijk kunnen zijn voor het overlijden. Een tekortkoming op lokaal niveau zou het drama hebben veroorzaakt. De baas van het franchisefiliaal wordt door de familie van de tiener aangeklaagd voor onvrijwillige doodslag. Het restaurant is inmiddels weer open. Marketing is een vak. Niet voor niets zijn er binnen (grote) bedrijven speciale afdelingen die zich daarmee bezighouden en de campagnes voor productlancering, naamsbekendheid of vernieuwing uitwerken en introduceren. Een voedingskundige of hoofd productie heeft daarvan in het algemeen minder kaas gegeten. Ieder zijn vak. Toch leidt dit hokjesdenken af van het gezamenlijk belang. Voedingskundigen denken fantastische dingen uit, maar productietechnisch blijkt het onmogelijk. Of het nieuwe product ziet het levenslicht en de marketingcampagne is nog niet klaar. Klant is koning De multidisciplinaire aanpak kan veel misverstanden voorkomen: gezamenlijk, vanuit verschillende invalshoeken een probleem oplossen of een nieuw product ontwikkelen én lanceren. Die benadering voorkomt ook dat dingen worden bedacht die niet kunnen of niet overeenstemmen met de beeldvorming, zowel in het eigen bedrijf, bij consumenten als ook bij de toeleverancier. Veel campagnes en productlanceringen blijken volop getest op consumenten, qua beleving van het nieuwe product én de bijbehorende promotiematerialen, maar grondstofleveranciers of zelfs eigen medewerkers wordt nauwelijks naar hun mening gevraagd. Veel levensmiddelen hebben grondstoffen van het boerenerf als basis: melk, aardappelen, granen, bieten, vlees, eieren, enzovoorts. Met de leveranciers daarvan wordt weinig rekening gehouden bij het bedenken van de promotiecampagnes, tenzij het past in het nostalgische plaatje, zoals dat bij zuivel het geval is. Bij die producten houden we graag het beeld van grazende koeien in de wei en gezellige boerenfamilies aan de keukentafel vast. De eindproducten die wat verder van de grondstof af staan, of het nu kreukelfrites of wereldgerechten zijn, worden op een geheel andere wijze gepromoot. Tenenkrommend voor de grondstofleverancier en soms ook tot ergernis van medewerkers van het levensmiddelenbedrijf. Maar als de consument de gewenste reactie heeft op de campagne, is de marketeer tevreden. Het iedereen naar de zin maken is een onmogelijke opgave, zelfs voor een multidisciplinair team. Zo n team vergroot echter wel de kans op productontwikkeling en -promotie die goedkeuring heeft van consumenten in verschillende verschijningsvormen: eindconsument, marketeer, medewerker, toeleverancier, enzovoorts. De klant blijft koning, ook in multidisciplinaire teams. Jacqueline Wijbenga, hoofdredacteur Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 5
Column Wat eten we vanavond?, vroeg mijn dochter onlangs. Broccoli, antwoordde ik, wetende dat broccoli niet haar meest favoriete groente is, want dat moest ik fotograferen. Het was enige tijd stil en toen antwoordde ze dat ik dan ook maar appeltaart en pannenkoeken op de foto moest zetten Afbeeldingen van appeltaart en pannenkoeken passen echter niet goed bij het onderwerp superfoods, voedingsmiddelen met heel bijzondere gezondheidsbevorderende eigenschappen, want voor een artikel over dat onderwerp waren de foto s bedoeld. Broccoli Het verhaal, dat op pagina 18 van dit nummer te lezen is, gaat over een onderzoek van de Britse National Health Service. Het rapport betoogt dat er geen bewijs is voor zogenoemde superfoods, zoals ze in de media vaak genoemd worden. De NHS vergeleek nieuwsberichten in Britse media met het wetenschappelijk onderzoek waarop ze waren gebaseerd en concludeerde dat de nieuwskoppen vaak niet door het onderzoek worden gerechtvaardigd. Wij proberen als redactie van EVMI om niet voortdurend in die valkuil te vallen. Wetenschappelijk onderzoek is echter niet altijd even gemakkelijk te beoordelen. Bovendien zijn er enthousiaste onderzoekers en pr-afdelingen van bedrijven en kennisinstellingen die er belang bij hebben dat hun onderzoek ook buiten de wetenschap wereldkundig wordt gemaakt. Of wij berichten over een bepaald onderzoek hangt af van de nieuwswaarde. Hoe spectaculair zijn de resultaten? Moeten de handboeken herschreven worden? Kunnen voedingsmiddelenbedrijven de nieuwe kennis of inzichten toepassen? En daarnaast speelt de betrouwbaarheid van de bron natuurlijk een rol. We vermelden bovendien waar het onderzoek is gepubliceerd en streven ernaar informatie te geven over de omvang van het onderzoek en het soort studie. Ook geven we aan of het om onderzoek bij mensen of proefdieren ging. Dat is volgens de NHS één van de zaken die vaak verkeerd gaan. De onderzoeksresultaten bij ratten of muizen kunnen immers niet één op één worden vertaald naar mensen. Tot slot brengen we bij onze berichtgeving op evmi.nl waar mogelijk een link aan naar het oorspronkelijke onderzoek, zodat iedereen zelf de studie kan beoordelen. Maar mochten we toch de verkeerde keuzes maken, dan horen we dat graag. Norbert van der Werff, redacteur Bakkers willen geld van meelkartel GOUDA - De NBOV heeft met groothandels van bakkerijgrondstoffen overleg gepleegd over het verhalen van de schade door illegale prijsafspraken door meelproducenten. De NBOV, wat staat voor Nederlandse Brood- en banketbakkers Ondernemers Vereniging, zal de te volgen stappen coördineren. Eind maart worden de meelproducenten uitgenodigd voor een gesprek met de samenwerkende belangenbehartigers voor de ambachtelijke bakkersbranche. Dan is ook de eindrapportage van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) gepubliceerd. De NMa heeft eind december 2010 meelproducenten in Nederland, België en Duitsland boetes opgelegd van in totaal 81,6 miljoen euro, vanwege onderlinge kartelafspraken. De vijftien meelproducenten verdeelden onderling de markt om een gegarandeerde afzet te hebben. Tevens werd afgesproken elkaars klanten niet over te nemen. Dat maakte het voor hun afnemers lastig om te onderhandelen over een lagere prijs. Ook werd een concurrent die niet meedeed aan de kartelafspraken, opgekocht en uit de markt gehaald. Nieuwe salesmanagers EVMI DOETINCHEM - De advertentieafdeling van EVMI heeft enkele wijzigingen ondergaan. Eddy Hoornstra is in dienst getreden als senior accountmanager, Wilma Zijlstra is verantwoordelijk voor de verkoop binnendienst. Beiden adviseren bedrijven over het realiseren van hun communicatiedoelstellingen. Voor zijn dienstverband bij EVMI-uitgever Eisma Businessmedia was Hoornstra werkzaam bij Reed Business. Zijlstra werkte eerder voor andere vakbladen van de Eisma Mediagroep. Eddy Hoornstra is bereikbaar op (06) 31768830 en e.hoornstra@eisma.nl, Wilma Zijlstra via (088) 2944847 en w.zijlstra@eisma.nl. FrieslandCampina investeert AMERSFOORT - FrieslandCampina investeert drie miljoen euro in de productielocatie in het Belgische Bornem. Het gaat onder meer om de installatie van nieuwe productielijnen. Eind januari maakte het zuivelconcern al bekend te gaan investeren in het Belgische Aalter, waar in anderhalf jaar tijd 36 miljoen euro aan investeringen en 90 banen bijkomen. Nu wordt ook in Bornem geïnvesteerd. De drie miljoen wordt gebruikt voor nieuwe productielijnen en vernieuwingen van de bestaande infrastructuur. Dit levert de vestiging twintig nieuwe arbeidsplaatsen op. Daarmee kan Bornem in de toekomst nog meer verschillende verpakkingsvormen voor zuivelproducten voor zowel de Belgische als internationale markt leveren. Nu nog produceert FrieslandCampina in Bornem de merken Cécémel, Fristi, Nutroma en Extran in glazen flessen, petflessen, blik en aluminium cups. Met de investering kunnen er in de toekomst ook Friesche Vlag Goudband, Halvamel en ecologische koffiemelk afgevuld worden in flessen, blikken en cupjes. Ook wordt de productiecapaciteit met 35 procent verhoogd. De uitbreiding geschiedt in de loop van dit jaar. 6 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
Column Kinderen mogen maximaal twee energydrinks DEN HAAG - Kinderen zouden niet meer dan één tot twee blikjes energydrink per dag moeten drinken. Dat advies geeft het Voedingscentrum als reactie op nieuw Amerikaans onderzoek. Amerikaanse wetenschappers waarschuwen in het wetenschappelijke orgaan Pediatrics, dat er redenen tot zorg zijn bij het drinken van energiedrankjes. Zo n 30 tot 50 procent van de jongeren in de VS gebruikt regelmatig dergelijke drinks. Energydrinks worden geregeld in verband gebracht met gezondheidsproblemen zoals epilepsie, diabetes, hartritmestoornissen, stemmingswisselingen en gedragsproblemen. Volgens het Voedingscentrum vormen energiedrankjes bij normaal gebruik geen gevaar voor de gezondheid. Wel adviseert de organisatie om er geen grote hoeveelheden van te drinken. Ook is het van belang om voldoende water te drinken wanneer deze drankjes worden gebruikt in combinatie met alcohol of bij sporten en extreme inspanning. In een blikje energiedrank van 250 milliliter zit zo n 80 milligram cafeïne. Dit is evenveel als in een kop koffie en ongeveer twee keer zoveel als in een blikje cola van 330 milliliter. De cafeïne in energyshots of grotere blikjes kan echter veel meer zijn. Te veel cafeïne kan leiden tot rusteloosheid, slapeloosheid, beven, duizeligheid en irritatie van de maag. EFSA keurt calcium-claim FrieslandCampina af PARMA - EFSA heeft een aanvraag voor een gezondheidsclaim van FrieslandCampina afgekeurd. Het ging om een artikel 14-claim over met calcium verrijkte vruchtensappen en de beperking van demineralisatie van de tanden. De claim had betrekking op sappen van appel, mandarijn, bosvruchten en multifruit met een ph van tussen de 3,6 en 3,9, een calciumgehalte van meer dan 200 milligram per liter en een suikergehalte van tussen de 9,2 en 11,4 gram per 100 milliliter. FrieslandCampina had in totaal 37 studies aangeleverd over zure dranken met en zonder toegevoegd calcium, waaronder observationele studies, reviews, interventiestudies en in vitro studies. Het NDA-Panel van EFSA beschouwt reductie van de demineralisatie van de tanden als een gunstig gezondheidseffect. Voorwaarde daarbij is wel dat er geen demineralisatie van de tanden plaatsvindt door de zuurproductie in tandplak, door de fermentatie van koolhydraten. Demineralisatie van de tanden wordt namelijk niet alleen veroorzaakt door zuur in voedingsmiddelen, maar óók door zuurproducerende bacteriën die koolhydraten fermenteren. Dat aan die voorwaarde wordt voldaan blijkt niet uit de aangeleverde studies, zo stelt het panel van EFSA. DSM introduceert nieuw logo en motto HEERLEN - Koninklijke DSM introduceert een nieuw concernmerk met nieuw logo en nieuwe slogan: Bright Science. Brighter Living. Het concernmerk is vernieuwd omdat DSM zijn transformatie van chemiebedrijf naar Life Sciences- en Material Sciences-onderneming heeft voltooid. Het nieuwe merk staat symbool voor de overgang naar het nieuwe DSM. Het concern wil duidelijk maken dat het staat voor duurzaamheid, kwaliteit van de leefomgeving en sociale verantwoordelijkheid. De slogan Bright Science. Brighter Living toont dat DSM zijn wetenschappelijke kennis en innovatievermogen gebruikt om met de klanten producten en oplossingen te ontwikkelen. Het nieuwe logo heeft een heldere uitstraling. Bovendien staat de mix van kleuren en hun overlappingen voor de diversiteit van de medewerkers en de combinaties van technologieën en wereldwijde talenten. Deze creëren volgens het bedrijf samen innovatieve en duurzame oplossingen voor markten, als voeding, gezondheid en materialen. Valse concurrentie Met hard werken, een paar heldere ideeën, een stevige dosis idealisme en een beetje overheidssteun lukte het een paar kleine voedingsbedrijven om iets maken waar dit land op zat te wachten: gezonde en smakelijke vleesvervangers. Koks, consumenten en milieuorganisaties waren enthousiast over producten van bedrijven als Meatless en Ojah, net als honderden MKB-bedrijven. Ze zagen met eigen ogen dat het kon: op eigen kracht een nieuw product ontwikkelen en met succes in de markt zetten. Nederland is nog steeds een land waar ondernemers iets kunnen opbouwen. Niet dus. De recente ontwikkelingen in het Wageningse onderzoeksmilieu laten zien met welke minachting we in dit land omgaan met ondernemers die iets durven. Met een paar miljoen belastinggeld gaan procestechnologen voor een derde partij uitvogelen hoe die kan concurreren met kleine MKB-ers. Het grote en machtige Wageningen UR gunt Meatless en Ojah kennelijk het licht in de ogen niet en gaat een concurrent in het zadel helpen. Dat is natuurlijk te gek voor woorden. Instellingen als Wageningen UR krijgen die miljoenen voor de opleiding van studenten en grensverleggend onderzoek, niet voor productontwikkeling. Zeker niet voor de ontwikkeling van een product dat er al is, voor een partij die niet weet hoe hij dat product moet namaken. Dat is geen grensverleggend onderzoek, maar concurrentievervalsing. Op de website foodlog.nl heeft Jos Hugense, de directeur van Meatless, een brief gepubliceerd met zijn visie op de zaak. Hugense neemt geen onvertogen woord in de mond, maar zijn relaas is verplichte kost voor de naïeve ambtenaren en bestuurders die hebben zitten slapen toen ze Wageningen UR een paar miljoen gaven om een nieuwe, veelbelovende industrietak te torpederen. Ooit zullen we begrijpen hoe belangrijk mensen als Hugense zijn. We zullen weten dat mensen als hij vernieuwing brengen en instellingen als Wageningen UR ze zouden moeten steunen in plaats van saboteren. Maar zover is het nog niet. Voorlopig doen instellingen als Wageningen UR precies het tegenovergestelde. Willem Koert, freelance journalist Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 7
Voeding en gezondheid Zoutreductie Tekst en foto s: Norbert van der Werff Het rapport Minder zout graag! heeft de discussie over zoutreductie opnieuw aangezwengeld. De overheid moet zoutreductie verplichten, aldus de auteurs. De gezondheidswinst ligt voor het grijpen. Politiek pakt natriumprobleem op Eindelijk, enkele jaren na publicatie Consumentenbond, verzuchtte Henry Uitslag van de Consumentenbond begin februari op twitter, nadat Khadija Arib Kamervragen had gesteld over de gezondheidswinst die te behalen is door zoutreductie. De Consumentenbond bracht vier jaar geleden de discussie over vermindering van de inname van natriumchloride op gang. De bond pleitte toen op een aan zoutreductie gewijd symposium voor een convenant tussen overheid en voedingsmiddelenindustrie om zout in voeding terug te dringen. Eind 2010 zou de zoutinname met 40 procent teruggedrongen moeten zijn. Zo n reductie was haalbaar omdat de verschillen tussen producten uit dezelfde categorieën groot zijn: gemiddeld 52 procent, becijferde de bond destijds. Branchevereniging van voedingsmiddelenfabrikanten FNLI wilde echter eerst zelf met de industrie om tafel zitten om het onderwerp te bespreken. Er kwam geen convenant, maar wel een taskforce om binnen de voedingsmiddelenindustrie een target te formuleren. In november 2008 lanceerde de FNLI de plannen om in anderhalf jaar het zout in bewerkte voedingsmiddelen met 12 procent te verminderen - op basis van het zoutgehalte van 2006. Die doelstelling werd echter niet gehaald. De zoutreductie bleef steken op een schamele tien procent, waarbij direct moet worden aangetekend dat veel bedrijven en onderzoeksinstellingen zich wel degelijk volop hebben ingespannen, maar dat de verschillen tussen de voorlopers, zoals bijvoorbeeld Unilever, en de volgers nog steeds groot zijn. Het Voedingscentrum meende dat de voedingsmiddelenindustrie met de reductie toch goed op weg was. De Consumentenbond vond echter dat er in al die jaren weinig bereikt was en noemde het niet halen van de doelstelling slappe hap. De bond pleitte niet alleen voor bindende afspraken over collectieve zoutreductie binnen de sectoren, zoals de bakkerijsector heeft gedaan, maar deed ook een oproep aan de overheid om de voedingsmiddelenindustrie te verplichten tot minder keukenzout. De overheid ging daar echter niet op in. Dat de politiek middels Kamervragen aan de minis- 8 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
Zoutvermindering kan het makkelijkst en snelst worden gerealiseerd en levert de grootste gezondheidswinst op, stelt het onderzoek. ter van VWS de zaak nu toch oppakt, verklaart dan ook de verzuchting van Uitslag. Richtlijnen Gezonde Voeding De Consumentenbond vroeg al in april 2007 aandacht voor vermindering van natrium in voedingsmiddelen. Dat hing samen met de nieuwe richtlijnen Gezonde Voeding, die de Gezondheidsraad in december 2006 had uitgebracht. In die adviezen was de maximale inname van zout verlaagd naar zes gram keukenzout per dag. Dat was veel minder dan in de laatste richtlijnen van 1986, toen nog aanbevolen werd niet meer dan negen gram zout te gebruiken. De forse verlaging kwam niet helemaal uit de lucht vallen. In 2000 had de Gezondheidsraad al vastgesteld dat mensen met een hoge bloeddruk gebaat zouden zijn bij een lagere natri - um inname. Omdat het verband tussen natriuminname en sterfte door hartziekten nauwelijks was onderzocht en de beschikbare onderzoeksresultaten geen eenduidig beeld gaven, werden echter geen maatregelen voorgesteld. Verlaging van de inname van natrium zou namelijk grote inspanningen vergen, terwijl het effect op de bloeddruk beperkt is, zo stelde men destijds. 4000 Minder doden De wetenschap is inmiddels tot nieuwe inzichten gekomen, zo blijkt uit Minder zout graag!, het literatuuronderzoek van studenten psychologie en natuurwetenschappen van de Open Universiteit dat voor PvdA-Kamerlid Arib aanleiding was tot het stellen van Kamervragen aan de minister van VWS. Iedere verlaging van de gemiddelde bloeddruk in de populatie verlaagt het risico op sterfte door hart- en vaatziekten en beroertes. Bovendien leidt eenderde van alle mensen die sterven aan hart- en vaatziekten niet aan hypertensie. In het rapport staat dat verlaging van de zoutinname in Nederland met vijf gram per dag, kan leiden tot 110.000 minder gevallen van hart- en vaatziekten, 40.000 minder beroertes en 4000 minder doden per jaar. De auteurs, Peter Groot, Cora van Wijnen en Nathalie Smits, trekken de vergelijking met verbetering van de verkeersveiligheid. Om ons verkeer veiliger te maken zijn jarenlang terecht enorme bedragen geïnvesteerd. Dat heeft geleid tot een afname van slechts 1200 verkeersdoden per jaar tussen 1980 en 2005. Ze menen dan ook dat bij zoutreductie de gezondheidswinst voor het grijpen ligt. Door gezonder te leven kunnen we veel ziekte voorkomen. Dat is niet alleen een kwestie van minder zout, maar ook van meer bewegen en gezonder eten en drinken én vooral ook minder eten en drinken. Minder zout is van al deze zaken de verandering die het makkelijkst en het snelst kan worden gerealiseerd en die de grootste gezondheidswinst oplevert. Er zijn bovendien economische voordelen, want alleen al in 2003 werd een half miljard euro uitgegeven aan bloeddrukverlagende medicijnen. Ze stellen dat vooral in bewerkte producten te veel zout zit. Dergelijke producten zijn bovendien overal verkrijgbaar: op grote stations, in winkelstraten en in winkelcentra, in uitgaansgelegenheden en bij grote evenementen. We kunnen op vrijwel ieder moment en bijna overal onze directe behoeftes bevredigen. Waarbij de keuze eerder valt op alom vertegenwoordigd goedkoop gemaksvoedsel zoals candybars, pizza s, patat, kroketten en de meeste frisdranken. legd voor de overheid. Die moet een actiever zoutbeleid voeren, waarmee bedoeld wordt dat de industrie verplicht moet worden tot zoutreductie. Het Nederlandse beleid noemen ze nu te vrijblijvend. Voorbeeld daarvan is een advies van de VWA aan de voormalige minister van LNV over de zoutinname door kinderen van twee tot negen jaar. Hierin is sprake van aandacht besteden aan voorlichting, nagaan van mogelijkheden voor betere etikettering en de levensmiddelenindustrie verzoeken, maar niet van enige intentie tot een actiever beleid door middel van regelgeving. Ze verwijzen naar het succes van de Britse voedselautoriteit Food Standards Agency, die in overleg met de industrie stapsgewijs strengere zoutnormen vastlegde. Dat leidde in zeven jaar tijd tot een lagere zout inname van 12,9 gram tot 9,8 gram per dag gemiddeld. Het voorbeeld geeft echter meteen de beperkingen van een actief zoutbeleid aan, want na zeven jaar was de inname nog steeds ver verwijderd van het streven naar zes gram per dag De onderzoekers stellen dat het bedrijfsleven uit is op winstmaximalisatie en menen dat een convenant slechts leidt tot vertraging omdat de partijen verschillende belangen hebben. De overheid, nationaal en internationaal, moet daarom haar verantwoordelijkheid nemen en de voedingsmiddelenindustrie Rol overheid Retailers en fastfoodketens kunnen een rol spelen bij vermindering van de zoutinname door eisen te stellen aan hun leveranciers. Voor de oplossing van het probleem zien de onderzoekers echter vooral een taak wegge- Verschil binnen categorie met regelgeving verplichten tot zoutre- ductie. Ook pleiten ze voor een verplichting voor restaurants om de hoeveelheid zout in hun producten te vermelden. Daardoor worden restaurants namelijk aangespoord het zoutgehalte van hun eten te verlagen. De onderzoekers weerleggen in het rapport argumenten tegen zoutreductie. Dat minder zout de structuur, kwaliteit en smaak zou aantasten, gaat niet op, omdat de verschillen in zoutgehalte binnen productcategorieën zeer groot zijn. Als de ene fabrikant minder zout kan gebruiken, moet de andere dat dus ook kunnen. Ze stellen dat bovendien uit onderzoek van onder meer het Topinstituut voor Food and Nutrition (TIFN) blijkt dat gedeeltelijke vervanging van natriumchloride door alternatieven als kaliumchloride in veel gevallen mogelijk is. Dat producten minder zout smaken, noemen ze geen bezwaar omdat consumenten als ze eenmaal gewend zijn aan producten met minder zout, dergelijke producten lekkerder vinden. Het argument dat consumenten aan tafel aan zout toevoegen wat de producent eruit haalt, is niet juist omdat consumenten slechts maximaal twintig procent toevoegen van wat eerder is weggelaten. Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 9
Voeding en gezondheid Amerikaanse richtlijnen gezonde voeding oogsten kritiek De FoodPyramid is de Amerikaanse schijf van vijf. De kleuren staan van links naar rechts voor de categorieën: graan, groente, fruit, melk, vlees & bonen. Iedere vijf jaar worden in de VS richtlijnen Goede Voeding gepubliceerd, op basis van het meest recente onderzoek. De Amerikaanse ministers van Landbouw en Volksgezondheid presenteerden eind januari de nieuwe richtlijnen. Oude wijn in nieuwe zakken, concluderen de Amerikaanse media, en geen oplossing voor de obese samenleving. De richtlijnen worden gepubliceerd in een fruit, volkorenproducten, vetvrije en magere zuivelproducten en visproducten te tijd waarin de meerderheid van de volwassenen en één op de drie kinderen overgewicht of obesitas heeft. Die crisis kunnen we vet, transvet, toevoegde suikers en geraffi- consumeren en juist minder zout, verzadigd niet negeren, stelde minister van Landbouw Tom Vilsack bij de publicatie van de De richtlijnen bestaan uit vier delen: Balanneerde granen. nieuwe richtlijnen Goede Voeding. Deze cing calories to manage weight, Foods and nieuwe en verbeterde aanbevelingen geven food components to reduce, Foods and nutrients to increase en Building healthy ea- individuen de informatie om doordachte keuzes voor gezondere voeding, in de juiste ting patterns. De richtlijnen bevatten 23 portiegrootte te kunnen maken en die gezondere voeding te combineren met lichavolking, zoals Voorkom en bestrijd overge- hoofdaanbevelingen voor de algemene bemelijke inspanning. De meeste Amerikanen wicht en obesitas door een verbeterd eeten beweeggedrag, Beperk de natriumin- moeten afvallen om het risico op het ontwikkelen van voedingsgerelateerde chronische ziekten te beperken, aldus de minister Eet meer groente en fruit. Bovendien zijn name tot minder dan 2300 milligram en die eraan toevoegde dat verbetering van de er zes hoofdaanbevelingen voor specifieke eetgewoonten niet alleen goed is voor het groepen, zoals zwangere vrouwen. De individu, maar ook voor het land als geheel. beide ministeries werken nog aan een Net als de Nederlandse richtlijnen Goede nieuwe Food Pyramid, de Amerikaanse versie van de schijf van vijf, met specifiekere Voeding besteden de Dietary Guidelines for Americans aandacht aan zowel voeding als aanwijzingen. Die moet binnen enkele bewegen. Amerikanen moeten zorgen dat maanden gereed zijn. ze minder calorieën binnenkrijgen en meer bewegen. Verder dienen ze meer groente, Al bekend De Amerikaanse media zijn zeer kritisch over de nieuwe richtlijnen Goede Voeding. Ze menen dat met de Dietary Guidelines de problemen met obesitas niet worden opgelost. Het nieuwste rapport vertelt ons in zo n 100 pagina s wat we al weten: eet gezond, eet minder en stop met overal zout over strooien, aldus de Washington Post, die zich afvraagt of er ook maar iemand is die naar die boodschap luistert. Daarom vraagt de krant lezers om zelf maar een Foodpyramid op te sturen, wat leidde tot ludieke bijdragen. De San Francisco Chronicle noemt de richtlijnen niet specifiek genoeg. Het dichtste dat het ministerie van Landbouw bij een specifieke aanbeveling komt, is het advies aan Amerikanen om water in plaats van fris te drinken. Zelfs die kleine stap is al een grote verandering ten opzichte van eerdere richtlijnen. De schuld daarvoor ligt volgens de krant bij de politiek en de macht van de lobby van de voedingsmiddelenindustrie. Die visie is ook te lezen in de Los Angeles Times. De regering heeft niet het lef getoond om de machtige lobby van de foodindustrie aan te pakken en daadwerkelijk de ongezonde producten te noemen die uit het voedingspatroon moeten worden gebannen. De Los Angeles Times is ook niet te spreken over de aanbevelingen. Het ministerie van Landbouw heeft opnieuw vijf jaar en een onbekende hoeveelheid belastinggeld besteed om ons te vertellen dat natrium de vijand is van een eetpatroon dat goed is voor het hart, dat beweging de sleutel is tot een langer leven, dat verse producten goed voor je zijn en extreem grote porties alleen goed zijn om de speklaag dikker te maken. De San Francisco Chronicle stelt dat het advies om meer meervoudig onverzadigde vetzuren te eten niet heeft gewerkt, maar de aanbeveling om meer sardines te eten zou wel effect kunnen hebben. De Los Angeles Times meent dat de sleutel tot de aanpak van obesitas ligt in de toegankelijkheid van goedkope en gezonde voeding. Gezond eten moet net zo gemakkelijk te verkrijgen zijn en net zo betaalbaar als ongezond eten. Vegetarisch Directeur Susan Levin van het Physicians Committee for Responsible Medicine is wel positief. Ze schrijft in de Miami Herald dat de nieuwe richtlijnen meer aandacht besteden aan vegetarische en veganistische voedingsmiddelen en de rol bij de bestrijding van obesitas, hartziekten en sterfte in het algemeen. De nieuwe richtlijnen zijn de eerste waarin vegetarische voeding specifiek wordt aanbevolen, aldus Levin. 10 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
Processing Precisiewerk in plaats van olifantenwerk Tekst: Norbert van der Werff Foto s: WUR IXL Nederland en Wageningen UR Food & Biobased Research hebben de Nutri-Pulse ontwikkeld, een apparaat waarin in luttele seconden producten worden bereid. Ook de mogelijkheid voor toepassing in de voedingsmiddelenindustrie wordt onderzocht. Bereiden in seconden met de Nutri-Pulse Chef-kok Johan Verbon van het Restau- die gebouwd is door OMVE, op een magne- Op het eerste gezicht lijkt de Nutri-Pulse, rant van de Toekomst tron. Het is een doosvormig apparaat waar met de Nutri-Pulse. je het te bereiden voedingsmiddel in doet. Je sluit het deurtje, drukt op de knop en even later is het product volledig gaar. Maar daar houden de overeenkomsten tussen de magnetron en de Nutri-Pulse op. Een magnetron werkt op basis van microgolven. Watermoleculen in een voedingsmiddel fungeren als een antenne voor de golven. Ze vangen ze op en zetten hun energie om in warmte. In de Nutri-Pulse gebeurt iets an- ders. In de Nutri-Pulse ligt het voedingsmiddel op een slede, tussen twee elektroden, zegt onderzoeker Ariëtte Matser van Food & Biobased Research. Het kan nuttig zijn om een bouillon op het voedingsmiddel aan te brengen. Nadat de machine gesloten is, bouwt hij tussen de elektroden een hoogfrequent pulserend elektrisch veld op. Dat elektrische veld gaart levensmiddelen ongekend snel. Het bereiden van draadjesvlees, dat normaal zeker drie uur kost, duurt in een Nutri-Pulse slechts vier minuten. De garing gebeurt door middel van hoogspanning, vult innovatiedirecteur Hans Roelofs van IXL aan. Het apparaat stuurt de energie gericht naar het product en niet naar de omgeving. Het is precisiewerk in plaats van het olifantenwerk van traditioneel koken. Hij schat dat voor garen met de Nutri-Pulse ongeveer eenzesde nodig is van de energie die bij normaal koken verbruikt wordt. On demand Bij traditionele garingsmethoden moeten producten zo worden verhit dat de kerntemperatuur hoog genoeg wordt. De buitenkant van de producten wordt dus langer gegaard dan voor dat deel van het product strikt noodzakelijk is. In de Nutri-Pulse worden producten echter homogeen verhit, wat de smaak en het behoud van de voedingsstoffen ten goede komt, legt Roelofs uit. De Nutri-Pulse krijgt verschillende gebruiksmogelijkheden: de voedingsmiddelenindustrie, foodservice en de consumentenmarkt. Er wordt op dit moment een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar de toepassingen. Roelofs stelt vooral enthousiaste reacties te hebben gehad van zorginstellingen. Daar wordt nu steeds meer geregenereerd in plaats van gekookt. De nieuwe technologie biedt echter de mogelijkheid, zeer snel producten te bereiden. Dat betekent dat er on demand kan worden gekookt. Omdat het zo snel gaat, kan er weer meer met vers spul worden gewerkt. Je kunt heel snel iets goeds en moois maken van alles wat de natuur geeft. Ook wordt gekeken naar het voorgaren van bijvoorbeeld vlees in de industrie. Daar moet echter nog veel onderzoek voor worden verricht, onder meer in verband met de grootte van het apparaat. Roelofs hoopt bovendien dat consumenten in minder dan tien jaar een Nutri-Pulse in hun keuken hebben staan. Testen De Nutri-Pulse wordt regelmatig getest in het Restaurant van de Toekomst in Wageningen. Dankzij de nieuwe machine lukt het de koks om complexe gerechten op basis van verse bestanddelen als kip, vis en dille in enkele seconden te bereiden. Koks die dit apparaat aanschaffen, kunnen waarschijnlijk nieuwe gerechten maken, zegt Matser. De koks die met de Nutri-Pulse hebben gewerkt, waren in ieder geval enthousiast over de mogelijkheden. De Nutri-Pulse staat niet permanent in het Restaurant van de Toekomst, maar is klein genoeg om daar met de auto naartoe gebracht te worden. Toch moet het apparaat nog veel kleiner worden, zeker voor de consumentenmarkt. De partners zijn dus voorlopig nog niet klaar met uitontwikkelen. Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 11
Trends en ontwikkelingen Merken centraal bij kaasbedrijf Westland Tekst en foto s: Norbert van der Werff Cor Lustig (links, naast Henriëtte Westland): Ons bedrijf is redelijk klein en de lijnen zijn kort. Daarom kunnen we innovatief zijn. Drie broers Westland starten in 1936 met het venten van kaas. 75 Jaar later zijn er nog altijd zes telgen van het geslacht bij het bedrijf werkzaam. Eén van hen, Henriëtte Westland blikt samen met CEO Cor Lustig terug op het verleden. Ze werpen tevens een blik vooruit: de zelfstandigheid van het familiebedrijf, outsourcing en de merkenstrategie moeten blijven. Westland richt het vizier bovendien op nieuwe markten. Henriëtte Westland praat honderduit over de geschiedenis van het bedrijf. Niet alleen omdat ze verantwoordelijk is voor de public relations van Westland Kaas Groep, maar ook omdat ze één van de vertegenwoordigers is van de derde generatie Westland in het bedrijf. En misschien ook wel omdat de pay-off van het bedrijf Passie voor kaas! luidt. Drie vissers, waaronder mijn opa, zijn in 1936 begonnen met de verkoop van kaas. In 1932 werd de Afsluitdijk voltooid. In het vissersdorp Huizen kon toen niet meer op haring worden gevist. Ze moesten Familie-onder neming viert 75-jarig bestaan 12 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
toen op zoek naar een andere broodwinning. Er werd vanuit Huizen al vis gevent in het katholieke zuiden van Nederland, waar op vrijdag geen vlees gegeten mocht worden. Ze dachten wat met vis kan, kan ook met kaas. Dat gebeurde gewoon met de bakfiets en al snel ook vanuit een kraam in Amsterdam. Het was geen gemakkelijke tijd, met eerst de crisis en daarna de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog werd ook in Duitsland kaas gevent. Dat waren de eerste activiteiten in het buitenland. Mijn opa had vijf zoons en die zetten samen met een neef de zaak voort. Zij waren de tweede generatie. Westland is een particulier bedrijf en heeft, in tegenstelling tot de coöperaties, geen eigen fabriek. We kopen onze kaas in bij geselecteerde fabrieken die volgens onze kwaliteitsstandaard werken. Rond 1970 gingen we aan de slag met marketeers, al bestond die term toen nog niet eens. Goudse kaas was toen redelijk zout. Wij kwamen in 1975 met een kaas met minder zout. Die noemden we Maaslander. De fabriek stond namelijk in Arkel, in het land van Maas en Waal. We kozen voor een logo met geel-groene strepen, wat stond voor kaas en gras. In die tijd was er Goudse kaas en Edammer, maar er waren geen merken. Voor een merkkaas kon je meer vragen. Bovendien werden we zo minder afhankelijk van Goudse kaas, dat is een vechtmarkt. Tien jaar later kwamen we met Old Amsterdam. Oude kaas was toen kaas die lang op de plank was blijven liggen, onder meer omdat koeien in de zomer meer melk geven dan in de winter. De kwaliteit was niet altijd gelijk. Wij wilden echter een snijdbare kaas met een constante kwaliteit. Old Amsterdam smaakt zoals de kaas die vroeger meegenomen werd uit Amsterdam naar Huizen. We hebben het zuursel samen met een partner ontwikkeld. Het wordt exclusief door ons gebruikt. We kozen bij Old Amsterdam voor een zwart etiket met goud. Zwart was een ongebruikelijke kleur voor voedsel, maar daar wilden we ons mee onderscheiden. Premium merk Als je zelf niet produceert, is het lastig de De combinatie goud en zwart is chic. We prijsvorming te controleren. Met zulke merken hebben Old Amsterdam direct als premium wordt je minder afhankelijk van de merk neergezet, vult algemeen directeur prijsmarkt, je kunt veel meer een eigen Cor Lustig aan. Dat was toen heel uniek. prijsbeleid voeren. Bovendien ben je voor Kaasbroodjes Westland tracht de omzet te verhogen met producten waarin kaas van de beide merken verwerkt is. Kaas stretchen over het productsegment, noemt directeur Cor Lustig dat. Het bedrijf hecht er belang aan dat kaas een belangrijk ingrediënt van het product is en dat de kenmerkende smaak tot zijn recht komt. Voorbeelden daarvan zijn de Maaslander Kaasschnitzel, de Old Amsterdam KaasEnvelop en het Old Amsterdam KaasBrood. Genoemde producten zijn ten burele van Westland bedacht en samen met partners ontwikkeld. Westland wordt ook door andere bedrijven benaderd, maar daar zijn nog geen nieuwe producten uit voortgekomen. Wel heeft het bedrijf een samenwerkingsverband met Zwanenberg Food Group voor de levering van plakjes Old Amsterdam en Maaslander aan foodservice. Op de verpakking staat zowel het logo van het kaasmerk als het Zwanenberg-logo. Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 13
af hoe natuurlijk kaas is waar veel aan is veranderd. Om de cholesterol te verlagen, nemen mensen liever een drankje of een margarine. Ik denk dat dat te maken heeft met de mogelijkheid om gemakkelijk te doseren. Iets uit kaas halen, als vet en zout, kan in de beleving van consumenten weer wél. retailers met een onderscheidend merk minder uitwisselbaar met de merkloze concurrentie. Dat we al zo vroeg geloofden in de kracht van merken was innovatief. Het is goed dat we dat toen hebben gedaan. Het zou nu veel moeite kosten, een nieuw kaasmerk in de markt te zetten. Klanten waren toen ook wat coöperatiever. Je krijgt nu weinig tijd om een nieuw product tot volle wasdom te laten komen. Alles is resultaatgestuurd. Een product moet al heel snel een bepaalde omzetsnelheid hebben. Aan de andere kant zijn wij zelf ook heel kritisch geworden. Keepkantjes De nieuwste innovatie is de gemakkelijk te verwijderen kaaskorst. Voor de gepatenteerde Keepkantjes wordt de korst machinaal na het rijpingsproces ingesneden waardoor deze met de vingers, dus zonder mesje of kaasschaaf, stukje voor stukje van de kaas kan worden gehaald. De inkepingen hebben geen invloed op smaak en houdbaarheid, omdat kaas en korst gewoon tegen elkaar aan blijven zitten. De Keepkantjes zitten sinds afgelopen december op de Maaslander kaasstukken. Hier gaat de 80/20-regel op. Als je bedenkt dat je met twintig procent SKU s 80 procent van de omzet haalt Toch sluit Lustig niet uit dat Westland een nieuw merk in de markt zet, of een bestaand merk overneemt. Gezondheid De gezondheidstrend is niet aan Westland voorbij gegaan. Het bedrijf was, zoals vermeld, met Maaslander medio jaren zeventig al bezig met zoutreductie. Andere innovaties bleken geen blijvertje, naar Lustig en Westland veronderstellen omdat ze hun tijd vooruit waren. In Italië is Trenta op de markt, een kaas waarin het dierlijk vet is vervangen door plantaardig vet. Bovendien is geen stremsel uit de maag van een kalf gebruikt, maar een plantaardig alternatief. In Nederland is het product rond 1990 op de markt geweest, maar de vegetarische kaas sloeg toen niet aan. Ook een cholesterolverlagende kaas die een jaar of vijf geleden werd geïntroduceerd, haalde het niet. Lustig: Gezondheidsbevorderende kaas is een moeilijk product, want kaas is van zichzelf al gezond. Mensen vragen zich Korte lijnen Bij Westland is inmiddels de derde generatie actief. Er zijn 26 familieleden aandeelhouder en daarvan zijn er zes werkzaam bij het bedrijf. Directeur Lustig is echter niet afkomstig uit de familie en dat geldt ook voor een aantal leden van de Raad van Commissarissen. De Westland Kaas Groep kent verschillende takken. Westland Kaasspecialiteiten houdt zich bezig met merkkazen en Westland Kaasexport is het deel dat vooral exporteert naar landen buiten de EU. Kaas onder licentie, zoals Weight Watchers en Disney, wordt vermarkt door Casalus B.V. CheesePartners Holland is een joint venture met DOC en C.Z. Rouveen, voor kaas onder private label. Dit bedrijf is voor vijftig procent in handen van Westland. Ook heeft Westland nog tien procent van de aandelen van de Spaanse importeur van Westland Kaasspecialiteiten in Spanje Iber Conseil. Er werken tegen de honderd mensen bij de Westland Kaas Groep. Niet vergelijkbaar dus met de reus FrieslandCampina. We zijn redelijk klein en de lijnen zijn kort. Daarom kunnen we innovatief zijn. We hebben geen kaasfabriek en geen verpakkingsbedrijf, maar we doen waar we goed in zijn. We focussen op de klant en op de consument. Dat zijn de twee schakels in de keten met de meeste toegevoegde waarde. We willen niet de grootste zijn, maar ons onderscheiden door flexibel te zijn. Er is volop sprake van consolidatie in de branche. Tien jaar geleden fuseerden Friesland Foods en Coberco. Dat leidde er bij ons toe dat we nog meer gingen focussen en outsourcen. De fusie van Friesland Foods en Campina betekent schaalvergroting. Wij moeten ons zodanig onderscheiden dat we winstgevend blijven. Eén van de manieren om dat te doen is door de export. Nu levert Westland al aan 62 landen. Het bedrijf ziet groeimogelijkheden in Oost-Europa en Rusland, Noord-Afrika en de VS. Ook in Japan liggen kansen. Daar wordt kaas verkocht onder Nijntje-licentie. 14 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
nr. 5 - juni 2010 Synergie in roestvaststaal Veiliger, sneller en goedkoper reinigen? Hygiëne en reiniging is een belangrijk aandachtsgebied in de voedingsmiddelenindustrie. De Heleon Group biedt een compleet programma aan toekomstgerichte, efficiënte en proceszekere reinigingscomponenten. Plus de bijhorende kennis over toepassingen. De Heleon Group helpt u om de beste oplossing voor uw reinigingstaken te formuleren en heeft daarvoor een breed scala aan producten ter beschikking. Ontdek de kracht van de Heleon Group. Heleon Group Holstaal BV Vierlinghstraat 10 4251 LC Werkendam Nederland Tel: (+31) 183-679860 www.heleon-group.com Roestvaststalen buizen en fittingen - sanitaire koppelingen - afsluiters - slangen - filters en andere armaturen voor de voedingsmiddelen en farmaceutische industrie Onze kennis, uw succes! Geef uzelf of een ander vakkennis cadeau 3x maar Pagina 1 voor www.evmi.nl www.evmi.nl www.evmi.nl Eisma Voedingsmiddelenindustrie nr. 6-24 augustus 2010 Eisma Voedingsmiddelenindustrie nr. 9-23 november 2010 Eisma Voedingsmiddelenindustrie 29,- in plaats van 53,70 Flexibilisering arbeidsmarkt zet door Insectensnacks: acceptatie nog probleem Sime Darby: palmolie kan wél duurzaam Roep om ban bisfenol A luider Gezondheidsclaims weight management Sial: innovaties maken producten gezonder Mora vervangt PLC s Huismerken volwaardig alternatief Ideeën opdoen bij Food Inspiration Day www.nutri-akt.nl Meld u aan op: www.evmi.nl www.nutri-akt.nl www.nutri-akt.nl
Voeding en gezondheid Moleculaire structuur onderbelicht Voedingsvezel is een black box Granen bevatten natuurlijke voedingsvezels. Tekst: Raymond Gemen Foto s: Michel Zoeter, Flickr.com Al sinds de introductie in 1953 staat de definitie voor het begrip voedingsvezel ter discussie. De meest recente Europese richtlijn (2008/100/EG) geeft aan dat ook koolhydraatstructuren die níet van planten afkomstig zijn maar wèl bepaalde fysiologische effecten kunnen bewerkstelligen, tot de voedingsvezels dienen te worden gerekend. De auteur van dit artikel deed voor CSM Innovation onderzoek naar de definiëring van voedingsvezels in studies over de gezondheidseffecten van vezels. De fysiologische effecten van voedingsvezels hebben veelal betrekking op het maag- Bij het categoriseren kan er daarom, naast ming van de huidige definitie (zie kader). darmstelsel, maar kunnen ook van invloed de mate van oplosbaarheid in water, gekeken worden naar eigenschappen als viscosi- zijn op het LDL-cholesterol, de postprandiale (na de maaltijd) glucose respons en teit en fermenteerbaarheid die van invloed het immuunsysteem. Het fysiologische effect van de voedingsvezel op het menselijk De zeer ruime definitie van de voedingsve- zijn op deze fysiologische effecten. lichaam heeft een rol gespeeld bij de vorzel leidt ertoe dat het begrip kan worden beschouwd als een black box waarbij de moleculaire structuur van een voedingsvezel kan variëren in moleculaire massa, lengte van de keten, monomeer ratio, vertakking, bindingtype en zijketens. Het karakteriseren van deze moleculaire structuur lijkt echter van belang omdat uit dier-experimentele en in-vitro onderzoeken is gebleken dat juist de moleculaire structuur (de mate van) het fysiologische effect bepaalt. Om een voorbeeld te geven: beta-glucanen (uit haver bijvoorbeeld) met een hogere moleculaire massa zijn in staat een viskeuzere voedselmassa te vormen die opname van glucose in de dunne darm vertraagt. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de moleculaire structuur van de vezel de samenstelling van de darmflora kan beïnvloeden. In een goed wetenschappelijk opgezette humane interventiestudie moet het ingrediënt of de component die wordt toegediend (exposure) eenduidig worden beschreven zodat het eventuele effect (outcome) daaraan kan worden toegekend. EU-voedselagentschap EFSA stelt dan ook hoge eisen aan de bewijsvoering van de zogenoemde structuur/effect relaties als het gaat om de gezondheidsclaims voor producten. 16 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
Moleculaire structuur Om een overzicht te krijgen van wat er nu bekend is omtrent het effect van de moleculaire vezelstructuur op gezondheidseffecten in mensen, hebben we de wetenschappelijke literatuur gescreend op humane interventie studies naar het effect van voedingvezels die van nature in granen voorkomen, op gewichtsmanagement en darmgezondheid. Bij gewichtsmanagement gaat het vooral om het effect op de postprandiale bloedspiegels voor glucose en insuline, bij darmgezondheid om het fermentatiepatroon in de dikke darm waar de dikke darmflora de koolhydraatstructuren omzetten in korte vetzuurketens die eventuele gezondheidseffecten met zich mee brengen. Synthetische vezels als inuline, galacto- en fructo-oligosacchariden zijn hierbij buiten beschouwing gelaten. In de gevonden publicaties is gekeken in hoeverre de moleculaire structuur is beschreven in de materiaal & methode secties. Uit dit review is gebleken dat het beschrijven van de moleculaire structuur maar bij een klein aantal van de studies is gedaan; slechts 13 van de 48 gevonden wetenschappelijke publicaties hebben naast het vermelden van het type vezel ook informatie verschaft over bepaalde moleculaire eigenschappen. Dat de moleculaire structuur zo varieert, zou een reden kunnen zijn waarom de publicaties hierover weinig informatie verschaffen. De moleculaire structuur kan immers variëren in moleculaire massa, monomeer ratio en vertakking, en wordt nog steeds geclassificeerd als dezelfde voedingsvezel. Zo wordt de moleculaire structuur in granen onder andere bepaald door de herkomst en het oogstjaar van de bepaalde graansoort. Bovendien kunnen bereidingsprocessen van (negatieve) invloed zijn op de moleculaire structuur; naast koken en bakken kunnen een langere mix- en fermentatietijd van (brood)deeg de moleculaire massa verlagen en de potentie om een viskeuze massa te vormen, verminderen. Bij vriezen wordt dit lager doordat er moleculaire bindingen veranderen. De fermentatie in de dikke darm wordt versneld door verlaging van de moleculaire massa, maar tot nu toe is er nog geen duidelijk patroon in de gevormde vetzuren te herkennen. Ook van belang is de beschikbaarheid van de voedingsvezels; wanneer oplosbare vezels opgesloten zitten in de voedselmatrix kunnen zij worden beschouwd als onoplosbare vezels die alleen bijdragen aan een grotere hoeveelheid feces. Definitie voedingsvezel Voor de toepassing van EU-richtlijn (2008/100/EG) wordt onder voedings- vezels verstaan: koolhydraatpolymeren bestaande uit drie of meer monomere eenheden, die in de menselijke dunne darm niet verteerd en niet opgenomen worden en tot de volgende categorieën behoren: - eetbare koolhydraatpolymeren die van nature voorkomen in levensmiddelen zoals die worden geconsumeerd; - eetbare koolhydraatpolymeren die langs fysische, enzymatische of chemische weg uit grondstoffen voor levensmiddelen zijn verkregen en een gunstig fysiologisch effect hebben dat door algemeen aanvaarde wetenschappelijke gegevens wordt gestaafd; - eetbare synthetische koolhydraatpolymeren met een gunstig fysiologisch effect dat door algemeen aanvaarde wetenschappelijke gegevens wordt gestaafd. Naast voedingsvezels bevat een maaltijd uiteraard ook andere bestanddelen en deze totale massa van eten en drinken bepaalt uiteindelijk of de vezels van invloed kunnen zijn op de viscositeit van de voedselmassa en de beschikbaarheid in de dikke darm voor fermentatie. Gestandaardiseerde methode Door de ruime voedingsvezeldefinitie is het niet mogelijk om alle vezelstructuren met één analysemethode te bepalen. Bovendien maakt de meest gebruikte methode om totaal- en (on)oplosbaar vezelgehalte (AOAC 991.43) te bepalen geen onderscheid tussen oplosbare vezels met een hoge en lage moleculaire massa. Deze is dus niet in staat een potentieel gezondheidseffect te meten. De opzet van toekomstige humane interventiestudies kan worden verbeterd door een gestandaardiseerde methode te ontwikkelen om de viscositeit in het maagdarmstelsel te bepalen en met nieuwe methoden om de fermentatie in de gehele dikke darm te kunnen bestuderen. Zoals vermeld is er in de publicaties van humane interventiestudies met betrekking tot gewichtsmanagement en darmgezondheid weinig tot geen aandacht besteed aan de beschrijving van de moleculaire structuur van voedingsvezels. De resultaten en conclusies zijn daarom moeilijk te extrapoleren en uitkomsten van studies zijn moeilijk te vergelijken. De aanwijzingen die er zijn uit in-vitro en dierstudies op het effect van de moleculaire structuur van voedingsvezels uit granen op zowel glucose- en insulinerespons als de fermentatie in de dikke darm, worden dan ook niet ondersteund door de humane interventieonderzoeken. Deze bevindingen laten zien dat de materie complexer is en de eventuele gezondheidseffecten van voedingsvezels genuanceerder liggen dan men waarschijnlijk denkt. Ten eerste is het voor het eventuele gezondheidseffect van belang hoe de vezelstructuur er op moleculair niveau uitziet. Ten tweede dient er geen negatief effect van de productbereiding op de optimale structuur te zijn. Tenslotte bepaalt de samenhang van alle bestanddelen van de (opeenvolgende) maaltijd(en) het uiteindelijke fysiologische effect. Er ligt hier dus een grote uitdaging om optimale moleculaire structuren voor voedingsvezels te vinden met betrekking tot bepaalde gezondheidseffecten. Deze kennis kan weer mogelijkheden bieden voor productinnovaties. Tot slot is er nog winst te behalen in het ontwikkelen van gestandaardiseerde analysemethoden voor zowel het bepalen van de voedingsvezels als de gezondheidseffecten in het menselijk lichaam. Referentie R. Gemen, P.J.F. de Vries, J.L. Slavin. Relationship between molecular structure of cereal dietary fiber and health effects: focus on glucose/insulin response and gut health. Nutrition Reviews 2011; Vol.69 (1): 22-33. Uit cichoreiwortels wordt de wateroplosbare vezel inuline gehaald. Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 17
Voeding en gezondheid Superfoods eigenlijk niet zo super fecten van voeding op de gezondheid. Daarvan gingen er 106 over één specifiek product: 27 daarvan zouden er schadelijk zijn en 65 gunstig. Veertien werden in nieuwskoppen zowel goed als slecht voor de gezondheid genoemd. Het rapport stelt dat het soms niet de kranten zijn die studies verkeerd interpreteren, maar dat er ook onderzoekers en voorlichters zijn die dolgraag de publiciteit willen halen en daarom de nuances uit het oog verliezen. Verder stellen ze dat het belangrijk is te weten wie een onderzoek financiert en dus of er mensen zijn die belang hebben bij bepaalde uitkomsten. Media én onderzoekers overdrijven Door alle bericht - geving over voeding en gezondheid valt door de bomen het bos niet meer te zien. Tekst en foto s: Norbert van der Werff Iedere dag is er weer een nieuwe oogst van nieuwskoppen die vertellen hoe eten onze gezondheid beïnvloedt, verzucht het rapport Miracle Foods, myths and the media van de National Health Service (NHS). De Britse gezondheidsorganisatie analyseerde jarenlang krantenberichten en zag veel tegenstrijdigheden en voorbarige conclusies. Maar niet alleen de media maken zich daar schuldig aan. We weten allemaal dat een goed eetpatroon op onze gezondheid is duivels moeilijk. En deel uitmaakt van een gezonde le- dat betekent dat de conclusies van weten- vensstijl, dus is het niet verwonderlijk dat schappers en de berichtgeving daarover in kranten, tijdschriften en internet vol staan de media met een korreltje zout genomen met verhalen over superfoods en dodelijke moeten worden. snacks. Het rapport van de NHS stelt dat De NHS heeft daarom Behind the Headlines, helaas veel van wat er bericht wordt onzorgvuldig een dienst die al drie jaar artikelen in of nutteloos is en dat de feiten de Britse media becommentarieert op basis zelden zo simpel zijn als de koppen suggereren. van het onderzoek waar ze op gebaseerd Exact vaststellen hoe één element zijn. Sinds 2007 passeerden 1750 artikelen uit het voedingspatroon effect kan hebben de revue, waarvan er 344 gingen over de ef- Superfoods Sommige van die specifieke producten kregen in de berichtgeving het label superfood mee, hoewel daar eigenlijk geen goede definitie voor is. Zo zou broccoli de schade van diabetes herstellen, de verspreiding van borstkanker tegengaan en de longen beschermen. Ook chocolade zou zo n superfood zijn, evenals selderij jam, popcorn en ontbijtgranen. Confounders Het rapport wijst op confounders, niet onderzochte zaken die gevolgen hebben voor de onderzoeksresultaten. Ze verwijzen daarbij naar de Zutphen-studie, een cohortstudie waarin 1.373 Nederlandse mannen veertig jaar werden gevolgd. Dat onderzoek leidde tot de kop dat een half glas wijn per dag zorgt voor vijf jaar langer leven. Zowel de totale sterfte als de sterfte door hart- en vaatziekten lag namelijk lager dan bij geheelonthouders. Volgens de NHS werd weliswaar rekening gehouden met factoren als rookgedrag, BMI, gezondheidsgeschiedenis en sociaal-economische status, maar werd niet gecorrigeerd voor beweging. Als er meer wijndrinkers dan geheelonthouders zijn die regelmatig bewegen, zou dat de reden kunnen zijn dat de eersten langer leven dan de laatsten. Een ander voorbeeld is de relatie tussen de consumptie van groene thee en een lager risico op kanker. Mannen die meer groene thee drinken, eten ook meer groente en 18 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011
Ook granaatappel wordt genoemd als superfood, of beter gezegd superfruit. fruit. Ze verschillen ook in andere opzichten van mannen die minder groene thee drinken, waardoor het moeilijk is vast te stellen of groene thee verantwoordelijk is voor het lagere risico op kanker of iets anders uit het dieet. Roze wangetjes Veel studies over voeding vertrouwen erop dat mensen precies weten wat ze hebben gegeten en gedronken, ook al is dat maanden geleden. In de Nederlandse studie over alcohol en sterfte, moesten mannen aangeven hoeveel ze tot een jaar daarvoor hadden gegeten en gedronken. Volgens de onderzoekers is dat bij onderzoek naar eetpatronen niet ongebruikelijk. Er kunnen redenen zijn waarom mensen door een roze bril (en met roze wangetjes) op hun alcoholconsumptie terugkijken en wellicht de gedronken hoeveelheid onderschatten. Sommigen doen dit opzettelijk omdat ze geen slecht gevoel willen overhouden aan het invullen van de enquête. Het rapport noemt gerandomiseerd onderzoek met controlegroep (RCT) het meest geschikt om te kijken naar het effect van voeding. Dat is interventieonderzoek waarbij de proefpersonen willekeurig worden ingedeeld in de groep die de werkzame stof krijgt toegediend of de controlegroep die dat niet krijgt. RCT s zijn echter niet altijd goed om te kijken naar het langetermijneffect van een voedingsmiddel. Ze zijn namelijk duur en mensen zijn niet altijd bereid om hun dieet gedurende lange tijd aan te passen. Dierstudies Veel berichten in de media over gezondheidseffecten bij mensen, zijn gebaseerd op onderzoek bij dieren dan wel onderzoek in laboratoria. De resultaten uit dergelijk onderzoek vormen echter geen bewijs voor dezelfde werking bij mensen. Bovendien moet de inname van een bepaalde stof realistisch zijn. De onderzoekers wijzen op een studie bij muizen waaruit blijkt dat resveratrol, een polyfenol die vooral in rode wijn zit, zou helpen de abnormale groei van bloedvaten in de ogen te stoppen. Omgerekend naar mensen was daarbij een dosis gehanteerd van een paar flessen wijn per dag Puzzel De onderzoekers stellen dat uitvinden wat de gezondheidseffecten van een voedingsmiddel zijn, is als het leggen van een puzzel. Het is een langzaam en moeizaam proces waarbij door verschillende soorten onderzoek uit te voeren, de stukjes op hun plaats vallen en de voorlopige afbeelding verschijnt. Systematische reviews zijn betrouwbaarder dan een enkel onderzoek. Het rapport somt enkele conclusies op die tot stand zijn gekomen door zulke systematische reviews. Het drinken van alcohol leidt tot een hoger risico op sommige typen kanker (World Cancer Research Fund, 2007). Hoewel er waarschijnlijk een verband is tussen gematigd alcoholgebruik en beperking van het risico op hartziekten, wordt beperkte alcoholconsumptie aanbevolen. Meer groente zonder zetmeel, zoals broccoli, wordt geassocieerd met een vermindering van het risico op kanker (eveneens de WCRF-review). Mogelijk hebben sommige stoffen in broccoli gezondheidseffecten, maar dat moet verder worden onderzocht met klinisch onderzoek. Er is geen bewijs dat Omega-3 vetzuren uit vette vis goed zijn voor de cognitieve processen (Cochrane, 2006). Vette vis verlaagt mogelijk wel de kans op leeftijdgerelateerde maculadegeneratie (Chong 2008). Geen bewijs voor superfoods Het NHS-rapport concludeert dat er geen echt bewijs is dat superfoods bestaan. Wie gezond wil blijven, kan zich beter niet op één product of stofje richten maar kiezen voor een gebalanceerd eetpatroon om de benodigde voedingsstoffen binnen te krijgen. De onderzoekers pleiten voor beperking van het alcoholgebruik en beperkte inname van (bewerkte) producten met veel vet, suiker en zout. Mensen dienen te zorgen voor een gezond gewicht en regelmatige beweging. Dat groene thee kan helpen om kanker te voorkomen, is omstreden. Er zijn studies die dat aantonen, maar ook onderzoeken die dat ontkrachten (Cochrane, 2009). Ook stellen de onderzoekers dat er duidelijke bewijzen zijn dat een Mediterraan dieet, met veel vis, olijfolie, groente en fruit en weinig vlees, de kans vergroot om gezond de oude dag te halen. Zo n dieet kan het risico op sommige chronische ziektes verkleinen (Sofi, 2008). Maar was dat niet precies wat professor Martijn Katan onlangs bestreed omdat Mediterraan een veel te vaag begrip is en niet duidelijk is welke componenten verantwoordelijk zijn voor het gezondheidsbevorderende effect? Waarmee het relativerende NHS-rapport op zijn beurt ook weer wordt gerelativeerd. Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011 19
Voedselveiligheid Voedselveilige perslucht Tekst: Paul Besseling en Johan Nooijen *) Foto s: Geveke Persluchttechniek Tijdens de productie van voedingsmiddelen kunnen producten besmet worden door verontreinigingen die door perslucht worden meegevoerd. Geveke Persluchttechniek en Précon Food Management hebben deze Risico s indammen risico s in kaart gebracht, om daarna te kijken hoe ze het best kunnen worden verkleind of worden weggenomen. Perslucht in de voedingsmiddelenindustrie wordt gebruikt in diverse apparaten, zoals motoren voor kleppen en luchtcilinders in verpakkingsmachines. Maar wat zijn precies de risico s van het gebruik van perslucht (zie tabel)? Chemische en microbiologische gevaren vormen de grotere risico s. Chemische verontreinigingen komen in perslucht vanuit de aanzuiglucht (dampen zoals bijvoorbeeld uitlaatgassen) of vanuit de olie in de compressor. Werkende compressoren hebben een temperatuur van 65 tot 80 C waardoor, naast fijne oliedruppeltjes, ook vluchtige toxische componenten in de perslucht komen. Mogelijke Mogelijke Omschrijving van het risico voor verontreiniging bron de volksgezondheid Oliedruppels Aanzuiglucht Hoog risico voor roerlucht Oliedamp (uitlaatgassen) en open product. Olie aerosolen Smeerolie in de compressor Microbiologische gevaren (bacteriën, schimmels en gisten) komen in perslucht vanuit de aanzuiglucht en kunnen zich vervolgens ontwikkelen in het persluchtsysteem. Voor producten voor risicogroepen (baby s en mensen met een zwakke gezondheid) en voor kwetsbare producten vormt dit een hoog risico. Fysische gevaren (deeltjes in perslucht, afkomstig van bijvoorbeeld aanzuiglucht, de compressorinstallatie, conditionering of het leidingsysteem) spelen normaal gesproken geen rol als verontreiniging in perslucht. Allergenen in de aangezogen lucht zouden in sommige omstandigheden een risico kunnen zijn. Micro-organismen Aanzuiglucht (stof) Mogelijk hoog risico voor kwetsbare Distributiesysteem producten en voor risicogroepen. Waterdamp Aanzuiglucht Groei van micro-organismen Wateraerosolen Distributiesysteem en roestvorming in het Waterdruppels distributiesysteem. Roest en pipescaling Distributiesysteem Het risico is normaal gesproken laag. Risico s olie beperken Het risico van olie in perslucht kan worden beperkt door het gebruik van oliefilters, foodgrade olie of olievrije compressoren. Een oliefilterset bestaat uit een voorfilter, een fijnfilter en een absorptiefilter met actief kool of een actief koolkolom waarmee oliedamp wordt verwijderd. Foodgrade olie bevat geen of nauwelijks vluchtige toxische 20 Eisma Voedingsmiddelenindustrie maart 2011