Raadsinformatiebrief

Raadsinformatiebrief Onderwerp : Vaststelling Preventieplan integrale gemeentelijke schuldhulpverlening 2013-2016 Aard : Actieve informatie Portefeuillehouder : Vervoort Datum college : 5 november 2013 Openbaar : Ja Afdeling : ISD Contactpersoon : M. Masolijn Telefoon : 0485-396 731 E-mail : matthijs.masolijn@isdcgm.nl In te vullen door de griffie Nummer brief : 2013-172 Datum verzending : 14 november 2013 Nummer weekbericht : 45 Aanleiding Met het vaststellen van het Beleidsplan Integrale Gemeentelijke Schuldhulpverlening 2013-2016 in december 2012 en februari 2013, hebben de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert kaders vastgesteld voor de lokale schuldhulpverlening. In dit beleidsplan is ook een paragraaf gewijd aan preventie en nazorg. Inhoud De uitgangspunten uit deze paragraaf zijn nader uitgewerkt in het Preventieplan integrale gemeentelijke schuldhulpverlening 2013-2016. Dit preventieplan gaat in op de kaders en uitgangspunten voor preventie, de vormen van preventie, een beschrijving van risicogroepen en de beschikbare middelen. Deze aspecten worden hieronder voor u uiteengezet. Doelstelling preventie Het doel van schuldpreventie is bewustwording zodat kan worden voorkomen dat burgers financiële verplichtingen aangaan die men niet kan nakomen. Door het voorkomen, dan wel vroegtijdig signaleren van (problematische) schulden wordt ook voorkomen dat er belemmeringen voor participatie en/of maatschappelijke kosten ontstaan. Preventie richt zich enerzijds op informatieverstrekking en advies aan burgers en anderzijds aan andere maatschappelijke spelers. Kaders en uitgangspunten Schuldpreventie draait om een drietal kernbegrippen: namelijk informeren, motiveren, aanleren. Dit leidt tot gedragsverandering. De gedragsverandering draagt bij aan een beperktere instroom in de schuldhulpverlening. Daarbij geldt dat een bewuste keuze voor langlopende programma s gericht op een bepaalde doelgroep meer oplevert dan elk jaar een andere groep te bedienen. Preventie kan worden onderverdeeld in drie preventievormen, namelijk: 1. primaire preventie (oftewel voorlichting aan individuen); 2. secundaire preventie (oftewel voorlichting aan derden); 3. en tertiaire preventie (oftewel nazorg). 1

Om de schuldpreventie zo effectief mogelijk vorm te geven worden preventieactiviteiten, onderverdeeld naar hun preventievorm afgezet tegen de volgende drie vragen: 1. in welke mate is de activiteit gericht op de hele populatie, risicogroepen en individuen, zodat deze zo effectief mogelijk wordt ingezet?; 2. in welke mate wordt er afgestemd op het bewust maken van burgers op de risico s van schulden, met een gedragverandering als gevolg? 3. in welke mate wordt er gekozen voor de korte of lange termijnresultaten. Risicogroepen De inzet van schuldpreventie richt zich naast algemene preventie ook op een aantal specifieke risicogroepen. Op basis van de wet en het beleidsplan zijn de onderstaande doelgroepen als (potentiële) risicogroepen genoemd voor preventie, omdat zij een groter risico lopen om in een problematische schuldsituatie terecht te komen: 1. Ouders met kinderen; 2. Jongeren <18 jaar; 3. Burgers geconfronteerd met dreigende werkeloosheid; 4. Ouderen rond 65 jaar; 5. Burgers met een laag inkomen; 6. Startende ondernemers (zzp ers). Advies Participatieraad Welzijnsbeleid gemeente Cuijk Op 20 oktober 2013 is een advies ontvangen over het Preventieplan integrale gemeentelijke schuldhulpverlening 2013-2016 van de Participatieraad Welzijnsbeleid gemeente Cuijk. Zij adviseert positief over het Preventieplan en merkt op dat er nog onduidelijkheden zijn over de inverdieneffecten van preventie. Het preventieplan is op bovengenoemde datum vastgesteld door uw college en treft u als bijlage ter kennisgeving aan. Procedurele informatie De vaststelling van het preventieplan is een bevoegdheid van het college. Bijlagen Preventieplan integrale gemeentelijke schuldhulpverlening 2013-2016 Burgemeester en wethouders van Cuijk mr. R.P. Hoffmann secretaris mr. W.A.G. Hillenaar burgemeester 2

Preventieplan integrale gemeentelijke schuldhulpverlening Datum: 1 november 2013 Auteur: ISD CGM Periode: 2013 2016 Versie: 1.5 Status: Definitief

Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 1

Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Schuldpreventie... 4 Algemeen... 4 Doelstelling... 4 Relatie met andere beleidsterreinen... 4 Kaders en Uitgangspunten... 5 Preventievormen... 6 Primaire preventie (Voorlichting aan individuen)... 6 Secundaire preventie (Voorlichting aan derden)... 6 Tertiaire preventie (Nazorg)... 6 Beschrijving risicogroepen... 7 Ouders met kinderen... 7 Jongeren <18 jaar... 7 Burgers geconfronteerd met dreigende werkloosheid... 7 Ouderen... 7 Burgers met een laag inkomen... 7 Startende ondernemers (zzp ers)... 7 Preventieactiviteiten... 8 Primaire preventieactiviteiten... 8 Secundaire preventieactiviteiten... 8 Tertiaire preventieactiviteiten... 8 Evaluatie... 9 Financiën... 9 Beschikbare middelen... 9 Benodigde middelen... 9 Tot slot... 9 Bijlage 1: Overzicht preventieactiviteiten...10 Primaire preventieactiviteiten...10 Secundaire preventieactiviteiten...13 Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 2

Inleiding De economische situatie van de afgelopen jaren en groeiende werkloosheid vormen een verhoogd risico op problematische schulden. Problematische schulden kunnen leiden tot ontwrichting van de leefsituatie. Dit kan gepaard gaan met diverse sociale- en maatschappelijke problemen. Schulden komen zelden alleen voor. Problematische schulden vormen een belangrijke belemmerende factor voor het deelnemen aan het arbeidsproces en de maatschappij. Dit kenmerkt zich bijvoorbeeld bij de re-integratie van uitkeringsgerechtigden en bij huishoudens die afhankelijk zijn van inkomen uit werk. De aandacht kan in een dergelijke situatie zoveel gericht zijn op de schulden dat iemand moeilijk aan het werk kan komen of goed kan blijven functioneren in zijn werk. Het legt bovendien een flinke druk op de leefsituatie en sociale omgeving. Het kan zelfs leiden tot gezondheidsklachten. De gevolgen van problematische schulden zijn dus ernstig voor de mensen die het direct aangaan, maar eveneens voor de samenleving. Het probleem wordt versterkt doordat het steeds meer geaccepteerd is om zaken op krediet aan te schaffen, zonder voldoende oog te hebben voor de consequenties. Vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) is schuldenproblematiek een lokale aangelegenheid. Gemeenten dienen daardoor zich meer en meer te richt op deze problematiek. De gemeentelijke activiteiten hebben zich tot nu toe nog voornamelijk gericht op het oplossen van reeds ontstane problematische schuldsituaties. Met de groei van deze curatieve schuldhulpverlening is de aandacht voor preventie, het voorkomen van schulden wat achtergebleven. De wetgever is van mening dat naar de toekomst toe het accent op het gebied van schuldhulpverlening meer en meer moet verschuiven naar preventie, al dan niet in combinatie met curatieve activiteiten. In de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) is dit ook als zodanig benoemd. Met het vaststellen van het Beleidsplan Integrale Gemeentelijke Schuldhulpverlening 2013-2016 in december 2012 en februari 2013, hebben de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert kaders vastgesteld voor de lokale schuldhulpverlening. In dit beleidsplan is ook een paragraaf gewijd aan preventie en nazorg. De uitgangspunten uit deze paragraaf zijn nader uitgewerkt in het nu voorliggende Preventieplan integrale gemeentelijke schuldhulpverlening 2013-2016. Dit preventieplan gaat in op de kaders en uitgangspunten voor preventie, de vormen van preventie, een beschrijving van risicogroepen en de beschikbare middelen. Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 3

Schuldpreventie Algemeen Om mee te kunnen doen in de maatschappij moeten burgers over basisvaardigheden beschikken. Deze basisvaardigheden hebben in ieder geval betrekking op gezondheid, lezen, schrijven en rekenen. Maar ook financiële vaardigheden, zoals weten hoe je een huishouden financiert of rekening houden met inkomsten en uitgaven, zijn cruciaal in het goed kunnen meedoen in de maatschappij. Van jongs af aan komt iedereen in aanraking met geld, leert er mee omgaan en ontwikkelt daarbij eigen gedrag. In alle lagen van de bevolking komt gezond en ongezond financieel gedrag voor. De mate waarin ongezond financieel gedrag voorkomt is niet gekoppeld aan een bepaalde categorie burgers of een specifiek doelgroep. Vanuit het Rijk is de opdracht aan gemeenten gegeven om gezond financieel gedrag te bevorderen en waar nodig de burger te ondersteunen bij het oplossen van hun schuldsituatie. Informatie, advies en de juiste vaardigheden zijn de sleutel in het voorkomen van ongezond financieel gedrag, waarbij het gezegde geldt: Voorkomen is beter dan genezen. 1 Schuldpreventie komt niet alleen de burger ten goede, maar ook de maatschappij. Dit voorkomt namelijk dat men langdurig gebruik moet maken van maatschappelijke vangnetten. Als voorbeeld geldt dat gemiddeld genomen mensen 4 tot 12 maanden korter een beroep doen op een uitkering als zij hulp bij schulden krijgen. Doelstelling Het doel van schuldpreventie is bewustwording zodat kan worden voorkomen dat burgers financiële verplichtingen aangaan die men niet kan nakomen. Door het voorkomen, dan wel vroegtijdig signaleren van problematische schulden wordt ook voorkomen dat er belemmeringen voor participatie en/of maatschappelijke kosten ontstaan. Inzetten op preventie bij schuldhulpverlening leidt tot kansen op het verkrijgen danwel behouden van werk en/of maatschappelijke participatie. Preventie richt zich enerzijds op informatieverstrekking en advies aan burgers en andere maatschappelijke spelers, zoals Mooiland, Radius, RMC, et. al.. Een effectief preventiebeleid is gericht op het zoveel mogelijk voorkomen van schulden, waarbij de individuele burger zo optimaal mogelijk kan functioneren binnen de samenleving en de maatschappelijke kosten zo gering mogelijk zijn. Relatie met andere beleidsterreinen De gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert voeren een ruimhartig en sociaal minimabeleid. Hiermee beogen zij dat haar burgers zo goed mogelijk mee kunnen blijven doen in het maatschappelijke leven en kansen creëren voor mensen in achterstandsituaties. Hoewel schuldhulpverlening wordt aangeboden als een onderdeel van het minimabeleid, is schuldhulpverlening ook toegankelijk voor mensen met een inkomen boven het sociale minimum. Problematische schulden worden gezien als een belangrijke belemmerende factor voor het meedoen in de maatschappij. Hiermee is preventie in het kader van schuldhulpverlening dan ook verbonden met de beleidsterreinen van maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en werk en inkomen. 1 Schuldpreventiewijzer. Rapport van o.a. NVVK en Social Force, februari 2011 Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 4

Kaders en Uitgangspunten De gemeenten Cuijk, Grave en Mill en Sint Hubert willen voor de komende jaren komen tot een effectief en efficiënt preventieplan voor schuldhulpverlening. Voorop staat dat burgers zelf verantwoordelijk zijn voor hun financiën. Onderliggende gedachte is dat gerichte voorlichting kan helpen voorkomen dat schulden ontstaan of de schuldenlast beperken. Een ander uitgangspunt is dat schuldhulpverlening zich richt op alle burgers die te maken kunnen hebben met (problematische) schulden. Voor burgers bij welke hulp noodzakelijk is kan via de gemeente curatieve schuldhulp worden ingezet zoals dat nu ook al gebeurd. De wet en het beleidsplan benoemen de doelgroep waarvoor schuldhulpverlening geboden wordt, namelijk alle burgers die te maken hebben met schulden. Landelijk zijn een aantal risicogroepen benoemd die overgenomen zijn in dit preventieplan. De wetgever vindt dat onder deze risicogroepen in ieder geval ouders met kinderen genoemd moeten worden, omdat de effecten van schulden zo min mogelijk mogen doorwerken op de ontwikkeling van kinderen. Op pagina 7 worden de verschillende risicogroepen benoemd. Zoals eerder aangegeven gaat het bij preventie om gedragsverandering. De inzet van preventie die leidt tot gedragsverandering draagt bij aan een beperktere instroom in de schuldhulpverlening. Een bewuste keuze voor langlopende programma s gericht op een bepaalde doelgroep levert meer op dan elk jaar een andere groep te bedienen. Een nieuwe activiteit is weliswaar een blikvanger maar levert geen bijdrage aan een gedragsverandering. Herhaling en langdurige programma s zijn dus belangrijk, aldus onderzoek 2. In bijlage 1 zijn de voorgestelde preventieactiviteiten onder dit preventieplan opgenomen. Om de schuldpreventie zo effectief mogelijk vorm te geven worden de activiteiten afgezet tegen de volgende drie vragen: 1. in welke mate is de activiteit gericht op de hele populatie, risicogroepen en individuen, zodat deze zo effectief mogelijk wordt ingezet?; 2. in welke mate wordt er afgestemd op het bewust maken van burgers op de risico s van schulden, met een gedragverandering als gevolg? 3. in welke mate wordt er gekozen voor de korte of lange termijnresultaten. 2 Schuldpreventiewijzer www.schuldpreventiewijzer.nl Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 5

Preventievormen Schuldpreventie draait om een drietal kernbegrippen: namelijk informeren, motiveren, aanleren. Preventie kan worden onderverdeeld in drie preventievormen, namelijk primaire, secundaire en tertiaire preventie. Toegepast op schuldhulpverlening levert dit het volgende beeld op. Primaire preventie (Voorlichting aan individuen) Deze vorm van preventie heeft tot doel te voorkomen dat burgers schulden maken en/of te voorkomen dat men ooit in een problematische schuldsituatie terecht komt. Primaire preventie richt zich op alle burgers. De in te zetten activiteiten zijn laagdrempelig en gericht op een breed publiek maar kunnen ook gericht zijn op specifieke (risico) groepen uit de gemeentelijke samenleving. Activiteiten zoals voorlichting, communicatie en het aanleren van vaardigheden zijn er op gericht om op verschillende manieren en met gebruikmaking van verschillende middelen om over te brengen aan diverse doelgroepen. Secundaire preventie (Voorlichting aan derden) Secundaire preventie richt zich op allerlei organisaties die direct of indirect te maken hebben met burgers met schulden. Dit kan dus ook de reguliere werkgever zijn die ervaart dat zijn medewerkers last hebben van schuldenproblematiek en wil kijken naar een oplossing. Informatie wordt gegeven aan intermediairs, zodat deze actie kunnen ondernemen op de omstandigheden waarin de burger zich bevindt. Dit kan voorkomen dat iemand in een schuldensituatie terecht komt waar zij niet meer uit kunnen komen. Denk bijvoorbeeld aan het op tijd signaleren dat iemand niet goed zelf zijn zaken kan regelen, maar mogelijk met een budgettraining of andere ondersteuning toch financieel zelfstandig kan blijven meedoen. Zonder dat direct iemand onderbewind wordt gesteld. Een goede samenwerking met en een heldere rolverdeling tussen ketenpartners is hierbij van groot belang, zodat adequaat kan worden geholpen en doorverwezen. Tertiaire preventie (Nazorg) Deze vorm van preventie richt zich op het voorkomen van het terugkomen van financiële problemen. Deze insteek is van belang om een duurzame verandering in het leven van mensen te realiseren. Dit wordt voornamelijk bereikt door goede nazorg en aandacht voor het verbeteren van de vaardigheden van mensen die gebruik hebben gemaakt van schuldhulpverlening. Maar ook door continu met ketenpartners te kijken of zij alert zijn op de signalen van schulden en naar die signalen handelen. Klanten die een beroep hebben gedaan op schuldhulpverlening en een traject succesvol hebben afgerond, krijgen na afloop van de hulpverlening nazorg aangeboden. Deze nazorg zorgt ervoor dat de vinger aan de pols wordt gehouden, waarbij gekeken wordt of de klant nog steeds zijn inkomsten en uitgaven in balans heeft en financieel zelfredzaam is. Aangezien nazorg onderdeel is van de integrale schuldhulpverlening wordt dit standaard uitgevoerd na het afronden van een schuldhulpverleningstraject. Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 6

Beschrijving risicogroepen De gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert hebben op basis van de wet en het beleidsplan de onderstaande doelgroepen als (potentiële) risicogroepen genoemd voor preventie, omdat zij een groter risico lopen om in een problematische schuldsituatie terecht te komen. Deze risicogroepen worden landelijk ook door andere gemeenten genoemd. Ouders met kinderen De wetgever heeft deze risicogroep apart opgenomen in haar toelichting rond de Wgs. Kinderen, wiens ouders te maken hebben met schuldenproblematiek hebben een verhoogd risico op dat zij achter blijven ten opzichte van andere kinderen. Om dit te voorkomen dient er extra aandacht uit te gaan richting ouders met kinderen, zodat deze kinderen niet de dupe worden van de schuldensituatie van de ouders. Jongeren <18 jaar Het aantal jongeren dat te maken krijgt met schulden stijgt. Deze groep overziet niet altijd de gevolgen van teveel geld uitgeven. Een smartphone is onderdeel van een lifestyle geworden en merkkleding bepaalt vaak de acceptatie binnen de groep. Jongeren geven makkelijker geld uit, ze leven in een wereld waar alles is. Marketing en reclame spelen een grote rol en maken dat jongeren uitgaven doen die niet altijd doordacht zijn of aanzetten tot geld lenen. Burgers geconfronteerd met dreigende werkloosheid Vanwege de economische situatie in Nederland dreigen mensen hun baan te verliezen of zijn inmiddels al zonder werk. Door de inkomensterugval die hiermee gepaard gaat is het niet altijd mogelijk om de financiële verplichtingen na te komen of gemakkelijk het bestedingspatroon aan te passen. Deze groep burgers moet meer en meer de eindjes aan elkaar zien te knopen. Ouderen Ouderen vormen een kwetsbare groep doordat ouderdom vaak met gebreken komt. Het kost dan bijvoorbeeld steeds meer moeite om de financiën rond te krijgen of bijvoorbeeld op orde te houden. De moderne ontwikkelingen met betrekking tot bankieren of communicatie kunnen lang niet altijd worden bijgehouden. Burgers met een laag inkomen Rondkomen van een inkomen of uitkering tot een maximum van 115% van het wettelijk minimumloon valt niet mee. Zij vormen een risicogroep omdat zij veelal geen buffer hebben om tegenslagen goed op te kunnen vangen. Startende ondernemers (zzp ers) Gegevens van de Kamer van Koophandel tonen aan dat juist in deze economisch mindere tijd mensen de stap wagen om als zelfstandige aan de slag te gaan. In een aantal gevallen is dat noodgedwongen na een periode van werkloosheid. Aan vakinhoudelijke kennis en vaardigheden ontbreekt het vaak niet. Dat geldt echter niet altijd voor ondernemerskwaliteiten. Het opzetten en bijhouden van een administratie met alles wat daarbij komt kijken vanuit ondernemersoogpunt komt daardoor nogal eens in het gedrang. Voor deze groep is het van belang om niet in een uitzichtloze schuldsituatie terecht te komen en/of afhankelijk te worden van een uitkering. Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 7

Preventieactiviteiten Hieronder wordt een aantal activiteiten opgesomd, die ontplooid worden om invulling te geven aan de wettelijke taak van preventie. Deze activiteiten zijn nader uitgewerkt in bijlage 1. De hieronder genoemde activiteiten worden afgezet tegenover de regelmaat, kosten en ambtelijke inzet. Primaire preventieactiviteiten Primaire preventie richt zich op individuen en op specifieke (risico) groepen uit de gemeentelijke samenleving. Kernwoorden zijn: breed publiek, lage drempel, regelmatig aandacht vragen, bewust met geld omgaan, onderkennen van geldproblemen, aansporen om vroegtijdig stappen te ondernemen. Activiteit Regelmaat Kosten Inzet Voorlichting via lokale media 4x per jaar 0,- ± 12 uur per jaar Voorlichting via gemeentelijke websites Doorlopend 0,- ± 32 uur per jaar Voorlichting via algemene folder schuldhulpverlening Eenmalig 1.000,- ± 16 uur per jaar Voorlichting via specifieke mailing aan risicogroep 4x per jaar 0,- ± 24 uur per jaar Voorlichting aan startende ondernemers 1x per jaar 0,- ± 24 uur per jaar Voorlichting aan jongeren Eenmalig 1.000,- ± 40 uur per jaar Secundaire preventieactiviteiten Secundaire preventie richt zich op intermediairs en professionals die te maken krijgen met burgers met (problematische) schulden. De kernwoorden zijn: ketenpartners, signalering, bewustwording van alle partijen, ondersteuning en motiveren van burgers. Activiteit Regelmaat Kosten Inzet Themabijeenkomst maatschappelijke organisaties 2013 / 2015 0,- ± 24 uur per keer Themabijeenkomst ketenpartners 2013 / 2015 0,- ± 24 uur per keer Advies en Informatiepunt Doorlopend 0,- - Cursus: Rondkomen met inkomen 1x per jaar 0,- - Tertiaire preventieactiviteiten Tertiaire preventie richt zich op de nazorg bij individuen en bij ketenpartners. Kernwoorden zijn: signaleren van terugval, lage drempel, regelmatig aandacht vragen (bij ketenpartners), samenwerken en duidelijke afspraken. Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 8

Evaluatie Het preventieplan beschrijft een specifiek onderdeel van integrale schuldhulpverlening en is als zodanig een nadere uitwerking van het Beleidsplan Integrale Schuldhulpverlening 2013-2016 van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Het preventieplan wordt tegelijkertijd met het beleidsplan in 2016 geëvalueerd. Financiën Preventie heeft in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening een prominente plek gekregen. De wetgever is van mening dat inzet op preventie meer aandacht moet krijgen dan in het verleden. Het Rijk gaat uit van een inverdieneffect door een extra inzet op preventie, het voorkomen van recidive en nazorg en effecten op aanverwante gemeentelijke taakgebieden (bijzondere bijstand, re-integratie, afsluitingen nutsvoorzieningen, huisuitzettingen, verslaafdenzorg). De financiële consequenties van deze inverdieneffecten kan het Rijk (nog) niet zichtbaar maken. Landelijk worden er initiatieven genomen voor het ontwikkelen van een model voor berekening van maatschappelijke kosten. Beschikbare middelen De gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert hebben allen een bestaand budget voor de uitvoering van schuldhulpverlening. Hieruit worden alle aspecten voor schuldhulpverlening bekostigd. Tot op heden zijn hier altijd de kosten van de curatieve schuldhulpverlening van betaald. Met de invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening komt hier formeel ook de kosten van preventieactiviteiten bij. Benodigde middelen Met de invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening wordt preventie gerekend als een wettelijke taak van de gemeente. De kosten van preventie moeten derhalve onder het reguliere budget gerekend worden. Hiervoor is gezien de curatieve en preventieve inzet in 2013 en verwachtingen in 2014 vooralsnog voldoende financiële ruimte. De verwachte uitgaven zijn gering. Doordat veel activiteiten in alle drie de gemeenten (en soms alle gemeenten in het Land van Cuijk) ontplooid kunnen worden, is er sprake van efficiënter werken, wat tot een kostenbesparing kan leiden. Tot slot De kosten gaan uit voor de baten. Dat geldt zeer zeker voor preventie. De financiën op orde is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de individuele inwoner. De gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert stellen zich echter op het standpunt dat investeren in de (financieel gezonde) toekomst van haar burgers als onderdeel van schuldhulpverlening ook tot de gemeentetaken behoort. Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 9

Bijlage 1: Overzicht preventieactiviteiten In deze bijlage worden een aantal preventieactiviteiten opgenomen. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire activiteiten. Primaire preventieactiviteiten A. Voorlichting via eenzijdige communicatiemiddelen t.b.v. algemene doelgroep Activiteit: Voorlichting via lokale media Doelgroep: Alle burgers van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Doelstelling: Door middel van herkenbare voorbeelden het financiële bewustzijn van de lezers te prikkelen en hen te stimuleren tot vroegtijdig ondernemen van stappen. De weg wijzen naar schuldhulpverlening en minimabeleid. Beschrijving: Publicatie over omgaan met geld/tips in gemeenterubriek. Periode / tijdstip: Periodiek, minstens 4 keer per jaar. Uitvoering: Gemeente. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 12 uur per jaar aan ambtelijke inzet Activiteit: Voorlichting via gemeentelijke websites Doelgroep: Alle burgers van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Doelstelling: Verstrekken van informatie over schuldhulpverlening en verwijzingen naar andere handige websites, zodat men zelf stappen kan zetten om financiële zorgen of problemen het hoofd te bieden. Kan ook gebruikt worden om tips te geven of andere algemene adviezen. Beschrijving: Ontwikkelen van themapagina op verschillende gemeentelijke websites voor schuldhulpverlening. Periode / tijdstip: Eenmalige opzet, vervolgens onderhoud Uitvoering: Gemeente. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 32 uur per jaar aan ambtelijke inzet Activiteit: Voorlichting via algemene folder Schuldhulpverlening Doelgroep: Alle burgers van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert, via openbare punten zoals bibliotheek, balies gemeentehuizen, welzijnsorganisaties e.d. Doelstelling: Wegwijzer naar schuldhulpverlening. Bewust maken van veel voorkomende financiële problemen en de mogelijkheden om deze het hoofd te bieden. Mogelijk in combinatie met voorlichting via gemeentelijke websites. Beschrijving: Ontwikkelen en verspreiden folder. Periode / tijdstip: Jaarlijks actualiseren. Uitvoering: Gemeente. Kosten: 1.000,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 16 uur per jaar aan ambtelijke inzet Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 10

B. Voorlichting via eenzijdige communicatiemiddelen aan specifieke doelgroepen Activiteit: Voorlichting via specifieke mailing Doelgroep: Specifieke doelgroepen, geselecteerd op criteria van die doelgroep. Doelstelling: Door middel van specifieke voorbeelden het financiële bewustzijn van de doelgroep (zoals jongeren, ouderen, ouders met kinderen) te prikkelen en hen te stimuleren tot vroegtijdig ondernemen van stappen. De weg wijzen naar schuldhulpverlening en minimabeleid. Beschrijving: Algemene brief over de risico s van schulden, mogelijk in combinatie met de folder. Periode / tijdstip: Periodiek, minstens 4 maal per jaar een doelgroep. Uitvoering: Gemeente. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 24 uur per jaar aan ambtelijke inzet Activiteit: Voorlichting aan startende ondernemers Doelgroep: Startende ondernemers. Doelstelling: Startende ondernemers bewust maken van de financiële valkuilen van ondernemen en het voorkomen van problematische schuldsituaties. Beschrijving: Ontwikkelen van een flyer of informatieset. Periode / tijdstip: Jaarlijks actualiseren. Uitvoering: Gemeente, samen met medewerkers BBZ en in afstemming met de KvK. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 24 uur per jaar aan ambtelijke inzet C. Overige projecten Voorlichting aan jongeren Jong geleerd is oud gedaan, ofwel met voorlichting over geldzaken kun je maar beter zo vroeg mogelijk beginnen. Jongeren kunnen worden beschouwd als een risicogroep. Daarom kan voorlichting aan jongeren een belangrijke bijdrage leveren aan het op latere leeftijd voorkomen van financiële problemen. Huidige activiteiten De gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert willen in schooljaar 2013/2014 en mogelijkerwijs 2014/2015 via onderwijsinstellingen voorlichting over geld aanbieden in samenwerking met het Centrum voor Jeugd en Gezin Land van Cuijk. Deze voorlichting richt zich op het geven van gastlessen over omgaan met geld. Daarbij wordt gebruik gemaakt van materialen van het Nibud en de Nederlandse Bank. Opmerking bij huidige activiteiten Deze voorlichting wordt nu nadrukkelijk onder de aandacht gebracht bij de diverse scholen in de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. De inzet van de gemeenten is dat zij het initiatief ondersteunen en aanmoedigen. De kosten zijn beperkt tot een minimale ambtelijke inzet. De ondersteuning van niet-commerciële partners maakt de gastlessen minder over marketing of branding, maar zorgt ervoor dat het meer over de inhoud van geld gaat. Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 11

Tevens wordt een mogelijke aansluiting met de Week van het geld onderzocht. In die landelijke week organiseren kredietbanken en andere financiële instellingen, in opdracht van het ministerie, activiteiten over omgaan met geld op scholen. Financiële educatie in opvoeding Scholen zien het nut van aandacht voor de financiële ontwikkeling van hun leerlingen. Daarvoor zijn leermiddelen en lesmaterialen beschikbaar 3. Het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling stimuleert onderwijs over geld op scholen. Ook het Nibud en diverse internetsites zoals Wijzer in geldzaken bieden een groot aanbod voor leerkrachten en jongeren. Ouders hebben zelf ook een taak in de financiële opvoeding van kinderen. Hun voorbeeldgedrag nemen kinderen over. Jongeren uit dezelfde leeftijdscategorie kunnen om die reden verschillen qua kennis en vaardigheden m.b.t. het omgaan met geld. Rol gemeente maatwerk Op grond van de Wgs dient de gemeente aandacht te schenken aan gezinnen met kinderen ter voorkoming van financiële problemen. Uit bovenstaande blijkt dat scholen veelal zelf actief zijn hun leerlingen financieel op te voeden. Ook het ministerie stimuleert scholen hiertoe. Het is daarom belangrijk voor de gemeente om activiteiten niet dubbel aan te bieden en op zoek te gaan naar de toegevoegde waarde. Het aanbod kan beter bepaald worden in samenspraak met scholen, (school) maatschappelijk werk en jongerenorganisaties. Er is dan sprake van maatwerk in het aanbod vanuit de gemeente. Bij maatwerk heeft het aanbod een meer gericht karakter op de behoeften en problemen die spelen in het veld rondom gezinnen met kinderen. Activiteit: Voorlichting aan jongeren Doelgroep: Jongeren tot 18 jaar Doelstelling: Voorlichting over geld in de vorm van maatwerk voor jongeren en/of ouders Beschrijving: Inzet nader afstemmen met scholen, (school)maatschappelijk werk en jongerenorganisaties. Voorlichting kan in de vorm van: gerichte informatie, handreikingen, workshops, themalessen, e.d. Periode / tijdstip: Doorlopend, afhankelijk van de scholen en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Uitvoering: Gemeente en/of Centrum voor Jeugd en Gezin. Kosten: 1.000,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 40 uur per jaar aan ambtelijke inzet 3 www.wijzeringeldzaken.nl/onderwijs/leermiddelen en www.wijzeringeldzaken/onderwijs/rol-van-hetonderwijs Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 12

Secundaire preventieactiviteiten A. Voorlichting aan ketenpartners / professionals Activiteit: Voorlichting maatschappelijke organisaties Doelgroep: Maatschappelijk werkers, ouderenadviseurs, jeugdwerkers, docenten en/of decanen, werkgevers e.d. die in hun werk te maken krijgen met signalen van financiële problemen. Doelstelling: Het actief betrekken bij het vroegtijdig signaleren en doorverwijzen van burgers met financiële problemen. Beschrijving: (Thema)bijeenkomst, mogelijk Land van Cuijk-breed. Periode / tijdstip: In 2013 en 2015. Uitvoering: Gemeente. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 24 uur per keer aan ambtelijke inzet Activiteit: Voorlichting ketenpartners Doelgroep: Ketenpartners: maatschappelijk werk, verslavingszorg, lokale welzijnsorganisaties (Radius, RIGOM, RMC), maatschappelijke opvang, sociaal raadslieden, reclassering, woningbouwverenigingen. Doelstelling: Versterken van de samenwerking, het actief betrekken bij schuldhulpverlening, het informeren over ontwikkelingen, regionale problematiek. Beschrijving: (Thema)bijeenkomst over aanpak schuldhulpverlening. Periode / tijdstip: In 2013 en 2015. Uitvoering: Gemeente. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening ± 24 uur per keer aan ambtelijke inzet B. Advies en informatie aan individuen Het is belangrijk dat inwoners met hulpvragen zo laagdrempelig mogelijk terecht kunnen voor nadere informatie of doorverwijzing. Het Advies & informatiepunt voorziet daarin. Al vele jaren is het AIB een gekend en vertrouwd adres als vraagbaak voor de Cuijkse, Graafse en Millse inwoners. Deze voorziening draagt bij en speelt een belangrijke rol bij het voorkomen van schulden en verwijst door bij problematische schulden. Activiteit: Advies en informatiepunt Doelgroep: Alle burgers van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Doelstelling: Laagdrempelige dienstverlening. Beschrijving: Inloopspreekuur voor vragen op allerlei gebieden. Ook voor financiële vragen, waarbij dan een doorverwijzing kan plaatsvinden. Periode / tijdstip: Inloopspreekuur van het Advies en Informatiepunt van 10:00-12:00 uur. Uitvoering: RMC. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 13

Activiteit: St. BUC Sociale Dienstverleningsorganisatie Doelgroep: Alle burgers van de gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert. Doelstelling: Burgers een laagdrempelige, deskundige en brede vorm van dienstverlening aanbieden. Beschrijving: De dienstverlening bestaat uit een inloopspreekuur, spreekuur op afspraak, telefonisch spreekuur, e-mailverkeer, huisbezoek. Afhankelijk van de hulpvraag wordt een breed pakket van dienstverlening geboden op de vlakken van informatie en advies, administratieve hulp, bemiddeling én begeleiding. Periode / tijdstip: Iedere dinsdag- en donderdagmiddag inloopspreekuur van 13.30 u 16.30 u, spreekuur op afspraak donderdagavonden 19.00 22.00 u. Op verzoek mogelijkheden voor huisbezoek en maatjeshulp. Uitvoering: Team Dienstverleners, Belangen Uitkeringsgerechtigden Cuijk e.o. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening. C. Voorlichting aan specifieke (risico)groepen Inwoners met een lager inkomen hebben om verschillende redenen een grotere kans om in financiële problemen te geraken vanwege de keuzes die soms noodzakelijkerwijs gemaakt moeten worden. Voor deze groep inwoners wordt daarom specifieke ondersteuning geboden door middel van budgetadvisering. Deze bestaande activiteit van het RMC voorziet in het voorkomen van een problematische schuldsituatie voor deze risicogroep. Activiteit: Cursus Rondkomen met inkomen Doelgroep: Alle inwoners van het Land van Cuijk die moeten rondkomen met beperkte geldmiddelen (maximaal 12 deelnemers). Doelstelling: Deelnemers kunnen beter rondkomen door inkomen en uitgaven op elkaar af te stemmen en de administratie op orde te houden. Beschrijving: Aan de hand van thema s zoals het maken van een begroting, huishoudgeld, budgetteren, voorzieningen, wet- en regelgeving, gezonde voeding worden financiële dilemma s en valkuilen besproken. Periode / tijdstip: Eénmaal per jaar. Uitvoering: RMC. Kosten: 0,- ten laste van budget Schuldhulpverlening Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 14

Intergemeentelijke Sociale Dienst Gemeenten Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert Telefoonnummer: 0485-396 733 Bereikbaar op werkdagen van 9:00 tot 12:00 Postadres: Postbus 10.001 5430 DA Cuijk Bezoekadres: Zwaanstraat 7 5431 BP Cuijk www.cuijk.nl www.grave.nl www.gemeente-mill.nl Definitief Preventieplan Schuldhulpverlening 1 5 Pagina 15