Jaarplan 2012 Preventie schuldhulpverlening

Transcriptie

1 Jaarplan 2012 Preventie schuldhulpverlening Bureau Schuldhulpverlening/GKB+ Gemeente Nijmegen

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding pagina 3 2 Speerpunten 2012 pagina Jongeren pagina Samenwerking pagina Interne samenwerking pagina Externe samenwerking pagina Hatert Werkt: wijkgerichte samenwerking pagina Nazorg pagina Nazorg budgetbeheer pagina Nazorg saneringskredieten pagina Social Media pagina 7 3. Vier typen van preventie pagina Universele preventie pagina Gastlessen ROC pagina Gezonde school pagina Andere universele preventieactiviteiten pagina Selectieve preventie pagina Gastlessen HAN pagina Informatiestencils pagina Nieuwsbrief pagina Geïndiceerde preventie pagina ROC-spreekuur pagina Regionaal Jongerenloket pagina Probleemgerelateerde preventie pagina Budgetcursus pagina Workshops pagina 12 Literatuur pagina 13 Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 2

3 1 Inleiding De afgelopen jaren is er een duidelijke ontwikkeling te zien geweest in de preventieactiviteiten die Bureau Schuldhulpverlening heeft opgezet. Er is een ruim aanbod aan activiteiten ontwikkeld en uitgezet, zoals de budgetcursus, spreekuur en gastlessen bij het ROC en voorlichtingsbijeenkomsten. Speerpunten waren jongeren, (aankomend) werklozen, voorlichting aan en samenwerking met de ketenpartners en preventieactiviteiten in actiecentrum Hatert werkt. Ervaring leert ons dat het belangrijk is aandacht te blijven besteden aan een aantal van deze punten. In grote mate geldt dit zeker voor de doelgroep jongeren. De spreekuren gericht op jongeren, maar ook de gastlessen bij het voortgezet-, middelbaar beroeps- en het hoger beroeps onderwijs maken duidelijk dat hier nog steeds veel te winnen valt. In het beleidsplan Schuldhulpverlening wordt Preventie als instrument in de basisdienstverlening genoemd. In dit beleidsplan wordt er voor gekozen om onze inzet te blijven richten op de voorlichting bij hulpverleningsorganisaties, budgetcursussen, spreekuren bij het ROC en het Jongerenloket. In 2012 zullen we dan ook vooral ons bestaande aanbod aan activiteiten rondom jongeren voortzetten, hierbij aangevuld met nieuwe initiatieven zoals samenwerking met De Gezonde School Nijmegen. Preventie zal in 2012 ook nieuwe activiteiten opstarten. Zo zal 2012 het jaar zijn dat we ons gaan verdiepen in verschillende vormen van Social Media. Hoe kunnen sociale media zoals Twitter gebruikt worden in de schuldhulp preventie. Hierbij is het belangrijk om te blijven onthouden dat Social Media geen doel op zich is, maar een middel om een doel te bereiken. Maar ook nazorg in de schuldhulpverlening zal ingebed gaan worden in de preventietaken. In de afgelopen periode zijn er ook door andere organisaties, zowel landelijk, regionaal als in Nijmegen stappen gezet in het ontwikkelen van preventieactiviteiten zal dan ook het jaar worden dat er onderzocht wordt welke activiteiten er aan de Nijmeegse burger worden geboden. Hoe wij ons hier zo goed mogelijk op kunnen aansluiten. Zodat er zo min mogelijk overlap bestaat in de verschillende aangeboden activiteiten en onwenselijke lacunes worden opgevuld. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 3

4 2 Speerpunten 2012 Voor 2012 hebben we de volgende speerpunten benoemd: Jongeren Samenwerking intern en extern Nazorg Social Media 2.1. Jongeren Voortgezet worden de spreekuren bij het ROC en het Regionaal Jongerenloket. Wekelijks maken zo n 2 à 3 jongeren gebruik van het spreekuur bij het ROC en ongeveer 4 jongeren van het spreekuur bij het Regionaal Jongerenloket. Voorlichtingen aan de medewerkers van het Jongerenloket worden ook in 2012 onderhouden. Het FAQ-sheet met informatie over jongeren en geld zal in deze voorlichtingen een grote rol blijven spelen. Op 26 januari 2012 is vanuit het Jongerenloket een themadag gepland waarin wij onze werkzaamheden zullen presenteren. In 2012 gaan we deelnemen aan de Gezonde School van de GGD. Een menukaart wordt opgesteld van waaruit de verschillende Nijmeegse scholen (basis-, voortgezeten middelbaar beroepsonderwijs) keuzes kunnen maken over de onderwerpen die ze met betrekking tot Verstandig omgaan met geld willen opnemen in hun lesprogramma. Op deze manier zorgen we er voor dat het voor alle scholen mogelijk is om dit onderwerp in hun lessen op te nemen. Hopelijk zal het onderwerp verstandig omgaan met geld op deze wijze niet alleen projectmatig door scholen worden opgepakt, maar structureel in het lesprogramma wordt opgenomen. Gastlessen bij het ROC en de HAN blijven net als afgelopen jaren in het preventieprogramma deel uit maken. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 4

5 2.2 Samenwerking In 2012 zullen we tijd en energie steken in het bevorderen en optimaliseren van de samenwerking met onze externe en interne ketenpartners. Doel van de samenwerking is enerzijds het bevorderen van het vroeg signaleren bij organisaties en instellingen van schuldenproblematiek. Anderzijds het bevorderen dat cliënten het traject sneller doorlopen en voorkomen dat mensen uitvallen uit het traject en gaan recidiveren. Op deze wijze wordt de integrale aanpak van schuldhulpverlening op een steeds hoger niveau getild. Een ander onderdeel van samenwerking is ook het zicht krijgen op het landelijke, regionale en gemeentelijke aanbod aan preventieactiviteiten. Dit zodat ons aanbod kan worden geoptimaliseerd naar de daadwerkelijke behoefte in de stad Nijmegen. De wijkgerichte samenwerking in Hatert werkt wordt apart toegelicht Interne samenwerking De interne samenwerking betreft vooral de bureaus die samen met Bureau Schuldhulpverlening de afdeling Zorg binnen de gemeente Nijmegen vormen en met afdelingen Werk en Inkomen. In de afgelopen jaren zijn bij vrijwel al deze interne afdelingen voorlichtingen gegeven over schuldhulpverlening, het traject schuldhulpverlening, signaleren van schulden en doorverwijzing naar BSHV. De ervaring heeft ons geleerd dat deze informatievoorziening regelmatig terug moet komen. Door afdelingen te blijven informeren over Bureau Schuldhulpverlening werken wij mee aan het bevorderen van de wederzijdse samenwerking Externe samenwerking Veel van onze cliënten hebben al contact met andere organisaties of hebben behoefte aan dat contact. BSHV heeft met veel instanties te maken, zowel vooraan in het traject, tijdens de looptijd van het schuldhulpverleningstraject en gedurende de nazorg. We ondersteunen de contacten met preventieactiviteiten, zoals voorlichting en cursussen. In 2012 gaan we onderzoeken hoe preventie ingezet kan worden in het samenwerkingsverband schuldhulpverlening in de Meijhorst. In dit project gaan de ketenpartners NIM, InterLokaal en BSHV intensief samenwerken. Ook gaan we onderzoeken of er behoefte bestaat aan een training Eerste Hulp Bij Schulden aan ketenpartners. Organisaties die we in 2012 hopen te bezoeken zijn onder andere het Centrum voor Jeugd en Gezin en Dichterbij. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 5

6 2.2.3 Hatert Werkt: wijkgerichte samenwerking Vanuit het Actiecentrum Hatert Werkt zullen veel van de geplande preventieactiviteiten op locatie worden opgepakt. Dicht bij de bewoners van deze wijk. Vanuit het Actiecentrum Hatert Werkt gaan wij: onderzoeken of het mogelijk is om de jongeren in de wijk Hatert die 18 jaar worden uit te nodigen en te infomeren over de financiële gevolgen van 18 worden; gastlessen over het thema omgaan met geld gegeven bij het Kandinsky College, locatie Hatertseweg; de reïntegratiespecialisten informeren over de noodzaak van vroegtijdig signaleren en omgaan met schulden; samen met het Loket Zorg en Inkomen en Schuldhulpverlening HIL budgetadviesgesprekken aanbieden. 2.3 Nazorg Nazorg budgetbeheer In 2011 hebben we een begin gemaakt met het aanbieden van de budgetcursus bij de afbouw van het budgetbeheer. Hier gaan we in 2012 mee verder. Op deze manier gaan we de mensen die hun eigen inkomen weer gaan beheren ondersteunen bij het zelfstandig oppakken van hun betalingen en reserveringen Nazorg saneringskredieten In 2012 wordt gestart met het aanbieden van nazorg aan mensen die aflossen aan een saneringskrediet. De groep cliënten waarbij geen budgetbegeleiding meer noodzakelijk is, willen we toch op een andere wijze de mogelijkheid bieden om geïnformeerd te worden en te blijven. Hoe we dit gaan aanpakken is nog niet duidelijk, maar te denken valt aan bijvoorbeeld een week per jaar waarin een open inloop is voor vragen en voor het krijgen van informatie en budgetadvies. Ook valt te denken aan bijvoorbeeld themabijeenkomsten. In de loop van 2012 nemen we hierover een besluit. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 6

7 2.4 Social Media In 2012 gaan we onderzoeken op welke wijze gebruik gemaakt kan worden van Social Media in de preventieactiviteiten. Wat zijn de mogelijkheden voor bijvoorbeeld een Twitter-account en kunnen we hier mensen mee bereiken. Ook denken we aan de mogelijkheden voor het maken van een app voor onze cliënten. we gaan onderzoeken of we onze interne collega s kunnen bereiken via het interne Social Media platform Yammer. Eén van de eerste stappen die we hierin gaan zetten is het per verspreiden van onze nieuwsbrief voor cliënten. Ook het internet zal in 2012 een belangrijk onderdeel van de preventieactiviteiten vormen. De preventiemedewerkers gaan een training volgen om informatie te kunnen plaatsen op de gemeentelijke internetsite en het intranetwerk Binnenwerk. De bestaande internetpagina s zullen doorgenomen worden en worden aangepast en vernieuwd. Speciale items gaan gepubliceerd worden. Hierbij valt te denken aan seizoensgebonden budgettips. 3. Vier typen van preventie Begin 2011 is de schuldpreventiewijzer geïntroduceerd. Dit initiatief van Wijzer in geldzaken, MO groep, Divosa, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, NVVK, Nibud en VNG geeft handvatten bij het opstellen en ontwikkelen van een lokaal preventiebeleid. Eén van de hierin besproken handvatten is het indelen van de preventieactiviteiten naar hun bereik. Hierbij wordt gekozen naar een indeling in vier typen: universele, selectieve, geïndiceerde en probleemgerelateerde preventie 1. In deze indeling in vier typen wordt uitgegaan van preventieactiviteiten bedoeld voor de gehele (Nijmeegse bevolking) tot activiteiten die zich richten op de individuele burger. De groep mensen waar de activiteit zich op richt is per preventietype kleiner. Kenmerkend voor een effectief schuldpreventieprogramma is dat zij voorziet in activiteiten die vallen onder alle vier de categorieën. Hierna worden één voor één de vier typen uitgewerkt en hierbij aangegeven welke activiteiten hieronder vallen. 1 Jungmann, Van Ieperen. Schuldpreventiewijzer. Pagina 57. Strategische keuzen bieden een kader. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 7

8 Universele preventie Selectieve preventie Geïndiceerde preventie Probleem gerelateerde preventie 3.1 Universele preventie Universele preventie richt zich op de gehele Nijmeegse bevolking of een gehele deelpopulatie (bijvoorbeeld alle leerlingen van een school). Er wordt geen rekening gehouden met omstandigheden waardoor mensen eerder financiële problemen zullen krijgen (risico factoren) Gastlessen ROC Op het ROC zullen we weer gastlessen verzorgen. De vraag vanuit het ROC naar deze lessen neemt nog steeds toe. De gastlessen worden indien gewenst steeds aangepast aan de wensen van het ROC. Hierbij valt te denken aan lessen over budgetteren, schuldhulpverlening maar ook reclame en verleidingen. Er is hier sprake van universele preventie omdat het om alle leerlingen van deze klassen gaat. Er is een kans dat enkele leerlingen uit deze klassen meer vatbaar zijn voor het laten ontstaan van een problematische schuldsituatie, maar dit zal zeker niet gelden voor de klas in zijn geheel. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 8

9 3.1.2 Gezonde School Het verstandig omgaan met geld werkt mee aan een gezonde leefomgeving. Om deze reden zijn we op dit moment bezig met het opstarten van een samenwerking met De Gezonde School Nijmegen. Dit is een initiatief van de GGD. Omdat alle scholen andere behoeftes hebben rondom gezondheid zijn er door de gezonde school menukaarten ontwikkeld. Vanuit deze menukaarten kunnen scholen kiezen met welke onderwerp(en) zij aan de slag gaan en welke lesmethodes zij hiervoor gaan gebruiken. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de menukaarten vanuit SHV. In het schooljaar 2012/2013 kunnende scholen hier gebruik van maken. Op de menukaart inzake verstandig omgaan met geld zullen activiteiten voorkomen als gastlessen aan leerlingen van basis-, voortgezet- en beroepsonderwijs, maar ook themaavonden aan ouders over financiële opvoeding. Ook zullen de door het Nibud ontwikkelde lesmaterialen aanwezig zijn op deze menukaart Andere universele preventieactiviteiten In 2012 gaan we de mogelijkheden onderzoeken om social media te gebruiken bij het informeren van onze cliënten en de burgers van Nijmegen. Hierbij valt te denken aan het gebruiken van een gemeentelijk twitteraccount om mensen wekelijks budgettips te geven. Ook de website van de gemeente Nijmegen en de website Hou van Hatert zullen regelmatig ingezet gaan worden voor publicaties. We gaan aankondigingen publiceren, tips hoe mensen financieel gezond kunnen blijven, verhalen uit de praktijk en columns. Ook zullen de Wijkkrant Hatert en De Brug gebruikt worden om de Nijmeegse burger te informeren en voor te lichten. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. april Pagina 9

10 3.2 Selectieve preventie Selectieve preventie is gericht op mensen uit een deel van de bevolking die een aanmerkelijk groter risico lopen om in een problematische schuldsituatie terecht te komen dan gemiddeld. Het doel van selectieve preventie is om vooral bij de betreffende risicogroepen te bevorderen dat zij ander gedrag gaan vertonen Gastlessen HAN De gastlessen bij de HAN worden voortgezet. Deze gastlessen vinden plaats in de lessen van de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD). Deze studenten zullen in de toekomst te maken krijgen met cliënten met schulden. En hierdoor ook met (een deel van) de integrale schuldhulpverlening. Voor hen is het van groot belang dat zij van mensen uit de praktijk te horen krijgen hoe een traject schuldhulpverlening eruit ziet. Maar ook hoe zij het risico op schulden vroegtijdig kunnen signaleren bij hun toekomstige cliënten. In het verleden is gebleken dat deze lessen studenten zo warm maken voor het vak dat meerdere studenten een verzoek voor een stageplaats hebben ingediend. Er is hier sprake van selectieve selectie omdat hier bewust wordt gekozen voor de opleiding MWD. Niet omdat deze studenten een grotere kans hebben op het maken van schulden dan andere studenten, maar wel omdat deze studenten later als professional te maken zullen krijgen met cliënten met (problematische) schulden Informatiestencils Voor de klanten die (nog) niet bij ons in traject genomen kunnen worden zijn we informatiestencils aan het ontwikkelen. Hierbij valt te denken aan informatie over loon- en boedelbeslag, uithuiszetting en energieafsluiting, maar ook energiebesparing en bewust boodschappen doen Nieuwsbrief In 2012 zullen meerdere edities van de nieuwsbrief Schuldhulpverlening worden verstuurd aan de cliënten van Bureau Schuldhulpverlening. In deze nieuwsbrief zullen cliënten op de hoogte gebracht worden van belangrijke ontwikkelingen. Maar ook zullen budgettips worden gedeeld en zullen cliënten geïnformeerd worden over voor hen belangrijke acties van ketenpartners. We willen in 2012 deze nieuwsbrief ook digitaal gaan verspreiden. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. Januari Pagina 10

11 3.3 Geïndiceerde preventie Geïndiceerde preventie richt zich op mensen die achterstanden of andere financiële problemen hebben, maar zich nog niet in een problematische schuldsituatie bevinden ROC-spreekuur Het ROC-spreekuur zal ook in 2012 voortgezet worden. Gebleken is de afgelopen jaren dat er een grote behoefte bij jongeren aan financieel advies bestaat. Doel van deze gesprekken is het geven van informatie en advies. Zorgen dat leerlingen geen nieuwe schulden meer opbouwen en dat zij niet uitvallen op school in verband met de druk van de schulden die ze al hebben opgebouwd. In het gesprek worden, samen met de leerling, inkomsten en uitgaven op een rij gezet. Vaak hebben ze dat nog nooit gedaan. Het inzicht in hun bestedingspatroon ontbreekt volledig. Een groot deel van de leerlingen die we zien tijdens het spreekuur betaalt hun premie ziektekostenverzekering niet. Dit is een probleem wat zeker op de lange duur grote problemen veroorzaakt Regionaal Jongerenloket Bij het Jongerenloket zijn we in 2011 gestart met een spreekuur voor jongeren met vragen op het gebied van financiën en schulden. Dit spreekuur vindt 2 keer per week plaats. Wij verlenen in deze gesprekken informatie en advies. Dit doen we onder andere door het maken van een begroting samen met de jongere. De in het gesprek verstrekte informatie en advies wordt ook teruggekoppeld aan de contactpersoon bij het Jongerenloket. Dit zodat in de trajecten vanuit het jongerenloket het oppakken van deze adviezen kan worden gevolgd en begeleid. Indien mogelijk verwijzen we jongeren ook door voor een traject schuldhulpverlening bij BSHV en andere hulpverlenende instanties. In 2012 zullen we onze dienstverlening bij het Jongerenloket blijven monitoren en indien nodig verbeteren en aanpassen. 3.4 Probleemgerelateerde preventie Probleemgerelateerde preventie richt zich op mensen die in een problematische schuldsituatie zitten. De preventie heeft als doel om de schuldenaar nieuwe vaardigheden aan te leren en te voorkomen dat iemand terugvalt. In situaties waarin alleen stabilisatie het hoogst haalbare doel is, is probleemgerelateerde preventie erop gericht om te realiseren dat mensen zich ondanks hun langdurige schuldsituatie toch kunnen redden. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. Januari Pagina 11

12 3.4.1 Budgetcursus In 2012 streven we naar het aanbieden van 8 budgetcursussen aan cliënten van BSHV. Dit betekent dat ongeveer 80 cliënten deze training zullen volgen. De cursus is bedoeld als ondersteuning gedurende het schuldhulpverleningstraject, dan wel bij de afbouw van het budgetbeheer. De budgetcursus bieden we ook met regelmaat, 3 tot 4 keer per jaar, aan aan inwoners van Nijmegen (niet cliënten) die zich hiervoor zelf aanmelden. De afgelopen jaren hebben we hier zeer positieve ervaringen mee opgedaan. In 2012 gaan we onderzoeken of we de verplichte en de vrijwillige budgetcursus kunnen samenvoegen. Deze budgetcursus wordt aangeboden vanuit wijkcentra in de buurt van het centrum van Nijmegen en vanuit het Actiecentrum Hatert Werkt. Op deze wijze is er altijd een mogelijkheid voor een cursus dichtbij de Nijmeegse burger Workshops De afgelopen jaren hebben we de workshop administratie ordenen steeds verder ontwikkeld. De behoefte aan deze workshop lijkt steeds groter te worden. Er melden zich steeds meer mensen voor deze workshop aan. In 2012 zal ook steeds meer de samenwerking met klantmanagers schuldhulpverlening worden gezocht om mensen bij aanvang van het traject schuldhulpverlening hier voor aan te melden. Hierbij valt te denken aan de groep cliënten bij wie budgetbeheer wordt opgestart. Het ordenen van de administratie is iets wat vaak direct moet worden aangepakt. We zullen in de loop van 2012 gaan onderzoeken of er behoefte is aan andere workshops. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan bewust boodschappen doen. In 2012 zullen we rondom deze workshops onderzoeken welke activiteiten andere ketenpartners hebben opgestart dit zodat we beter kunnen samenwerken en doorverwijzen. Hierbij valt te denken aan de papierwinkel en de thuisadministratie van Humanitas Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. Januari Pagina 12

13 Literatuur Beleidsplan Schuldhulpverlening in Nijmegen Directie Inwoners. Jungmann, Van Ieperen. Schuldpreventiewijzer. Pagina 57. Strategische keuzen bieden een kader. Jaarplan 2012: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. Januari Pagina 13