Rijksinpassingsplan Waterberging Volkerak-Zoommeer Nota van uitgangspunten identificatie planstatus projectnummer: datum: 230183.008549.00 24-12-2010 opdrachtleider: opdrachtgever: ing. J.A. van Broekhoven Projectbureau Waterberging Volkerak- Zoommeer auteur(s): ing. R.G.M. Louwes ing. J.A. van Broekhoven
3 Inhoud Adviesbureau RBOI 230183.008549.00r
Inhoud 1. Inleiding 3 2. Uitgangspunten 5 2.1. Uitvoerbaarheid 5 2.2. Plangebied 5 2.3. Flexibiliteit en rechtszekerheid 5 2.4. Exploitatieplan 6 2.5. Digitaal plan 6 3. Context Rijksinpassingsplan 7 3.1. Geldende bestemmingsplannen 7 3.2. Bestemmingsplannen in procedure 7 3.3. Milieueffectrapport 7 3.4. Vergunningen 8 3.5. Ruimtelijke kwaliteit 8 3.6. Andere overheden 8 4. Bestemmingsregeling 9 4.1. Systematiek 9 4.2. Waterberging en water aan- en afvoer 9 4.3. Dijken, dammen en kunstwerken 9 Bijlagen: 1 Overzicht geldende bestemmingen Adviesbureau RBOI 230183.008549.00
2 Inhoud 230183.008549.00 Adviesbureau RBOI
1. Inleiding 3 Het rijksinpassingsplan vormt een van de belangrijkste documenten voor de besluitvorming door de Minister en is de juridische doorvertaling van het technisch ontwerp voor de Waterberging Volkerak-Zoommeer. Voorafgaand aan het opstellen van het Rijksinpassingsplan (de planregels, verbeelding en de bijbehorende toelichting) worden in deze Nota van Uitgangspunten eerst de uitgangspunten voor het rijksinpassingsplan vastgelegd. Aan de hand van deze nota zijn de kaders voor het rijksinpassingsplan, de te maken keuzes en bijbehorende vragen aan de begeleidingsgroep RIP voorgelegd. Ook vervult de Nota van Uitgangspunten een functie in het signaleren van benodigde afstemming met andere onderzoeken en adviezen die worden opgesteld voor de waterberging. De verbeelding wordt opgesteld aan de hand van de Nota van inpassingsmaatregelen (versie 16 november 2010). Voor het opstellen van de toelichting wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande documenten zoals het MER. Adviesbureau RBOI 230183.008549.00
4 Inleiding 230183.008549.00 Adviesbureau RBOI
2. Uitgangspunten 5 2.1. Uitvoerbaarheid De uitvoerbaarheid van het rijksinpassingsplan wordt in hoge mate bepaald door twee aspecten: de motivering van het plan als geheel en de hanteerbaarheid van de regeling voor de gebruikers. De motivering valt uiteen in twee delen, ten eerste de legitimatie van het project waterberging Volkerak-Zoommeer en ten tweede de verantwoording over de uitvoering daarvan. Motivering De legitimatie volgt uit de Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier. Daarin ligt besloten de noodzaak van het project ten behoeve van de overstromingsbeveiliging van Nederland. Dit deel van de motivering staat dan ook niet ter discussie. Nu komt het aan op een goede verantwoording van de uitvoering van het project Volkerak-Zoommeer. Het MER speelt daarin de hoofdrol. Hanteerbaarheid Het rijksinpassingsplan dient als toetsingskader voor de verschillende bevoegde gezagen, in het bijzonder de gemeenten. Voor een goede uitvoering is een eenduidige regeling met een herkenbare systematiek onontbeerlijk. Niet alleen in de realisatiefase, maar ook in de beheersfase. Rijkswaterstaat treedt naar de achtergrond en de lokale en regionale overheden moeten dan zelfstandig een planologisch beleid kunnen voeren waarin het waterbergingsbelang gewaarborgd blijft. 2.2. Plangebied Het plangebied van het rijksinpassingsplan is gelijk aan de grens van de Waterberging Volkerak-Zoommeer. Dit is de waterberging en de omringende waterkering samen. Binnen dit plangebied worden waar nodig passende bestemmingen gelegd. De exacte begrenzing van de bestemmingen is afhankelijk van het definitieve technisch ontwerp. Vooralsnog is het technisch ontwerp gehanteerd uit de Nota van inpassingsmaatregelen versie 16 november 2010. 2.3. Flexibiliteit en rechtszekerheid Het rijksinpassingsplan dient, waar mogelijk, ook ruimte te bevatten wat betreft bestemmingsregelingen. Een belangrijk punt wat betreft deze ruimte is de rechtszekerheid in het plan en daarmee de grondposities. Uitgangspunt voor het opstellen van het rijksinpassingsplan is het, binnen de grenzen van rechtszekerheid, bieden van flexibiliteit in de bestemmingen. Voorkomen moet worden dat bij de uitvoering van de werkzaamheden Adviesbureau RBOI 230183.008549.00
6 Uitgangspunten blijkt dat één en ander niet past binnen het rijksinpassingsplan en alsnog een procedure noodzakelijk is. Dat wil zeggen binnen de bestemmingen ruimte creëren om te kunnen wijzigen. Maar de flexibiliteit mag niet ten koste gaan van de rechtszekerheid van bewoners en eigenaren in het gebied. Het waterschap wil als uitvoerder van het plan graag ruimte in het plan ten aanzien van de profielen van de dijken, de gronddepots en grondlichamen. Het rijksinpassingsplan heeft het karakter van een gedetailleerd plan, waarbij de uitvoering van de maatregelen aan de dijken direct mogelijk wordt, zonder verdere procedures. 2.4. Exploitatieplan Bij bestemmings- of inpassingsplannen die bouwplannen mogelijk maken moet een exploitatieplan worden opgesteld. Artikel 6.2.1. van het Besluit ruimtelijke ordening geeft aan wat onder een bouwplan wordt verstaan. Het gaat dan onder meer om de bouw van één of meerdere woningen of andere hoofdgebouwen dan wel kassen of uitbreidingen van gebouwen met 1.000 m2. Dijken en dergelijke bouwwerken vallen niet onder het begrip 'bouwplan' uit het Bro. Overige bouwplannen zijn vooralsnog niet bekend. Een exploitatieplan hoeft niet te worden vastgesteld als (kort gezegd): a. het verhaal van kosten anderszins is verzekerd; b. het bepalen van een tijdvak of fasering niet noodzakelijk is en c. het stellen van eisen, regels voor het bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte niet noodzakelijk is. Er doen zich geen situaties voor zoals hier beschreven. Het vaststellen van een exploitatieplan is dan ook niet noodzakelijk. 2.5. Digitaal plan Het rijksinpassingsplan wordt opgesteld conform de wettelijke eisen die gelden voor digitale ruimtelijke plannen. Het plan voldoet aan de SVBP2008, de STRI2008 en IMRO2008. Het rijksinpassingsplan wordt ten behoeve van de terinzagelegging en tervisielegging gevalideerd uitgeleverd (*gml-bestand, met bijbehorende pdf's). Het Bro eist gebruikmaking van een duidelijke ondergrond (art. 1.2.4). Als ondergrond zal de meest recente ondergrond, zowel GBKN als kadastraal, worden gebruikt. In het vaststellingsbesluit van het rijksinpassingsplan moet worden vermeld welke ondergrond wordt gebruikt. In de naam van de ondergrond zal de datum worden opgenomen. 230183.008549.00 Adviesbureau RBOI
3. Context Rijksinpassingsplan 7 3.1. Geldende bestemmingsplannen Alle geldende bestemmingsplannen in het plangebied zijn geïnventariseerd. Het grootste deel van het plangebied heeft te maken met bestemmingsplannen Buitengebied. Voor het overige gaat het om bedrijventerreinen (Dintelmond, Theodorushaven), woongebieden (Tholen) en recreatie (Speelmansplaten, Oude Tonge). De leeftijd van de geldende plannen is zeer divers en daarmee zijn de regelingen dat ook. Voor de maatregelen is in beeld gebracht hoe deze zich verhouden met de geldende bestemming. De resultaten van deze toets ten aanzien van de stabiliteitsproblemen vormen een afzonderlijke bijlage bij deze nota van uitgangspunten. 3.2. Bestemmingsplannen in procedure Voor de afstemming met toekomstige bestemmingsplannen is het nodig dat gemeenten aangeven welke bestemmingsplannen zij in procedure hebben of in procedure zullen gaan brengen. De volgende plannen zijn op dit moment bekend: - Middelharnis, bestemmingsplan Buitengebied, voorontwerpbestemmingsplan januari 2011. 3.3. Milieueffectrapport In het kader van de voorbereiding van dit rijksinpassingsplan is een MER opgesteld. In het MER zijn verschillende alternatieven voor het aanleggen en gebruiken van de Waterberging Volkerak-Zoommeer onderzocht. De effecten van deze alternatieven zijn vergeleken met het referentiealternatief: de situatie in 2015 met alle vastgestelde ontwikkelingen voor het gebied, maar zonder de waterberging. Daarbij zijn twee scenario's gehanteerd: de bestaande situatie met een zoet Volkerak-Zoommeer en een situatie waarin zout water uit de Oosterschelde wordt ingelaten. Ten aanzien van de waterberging Volkerak-Zoommeer is sprake van een m.e.r.-plicht op basis van de volgende besluiten en activiteiten. Het MER wordt als bijlage opgenomen bij het rijksinpassingsplan. Adviesbureau RBOI 230183.008549.00
8 Context Rijksinpassingsplan 3.4. Vergunningen Specifiek voor de Waterwetvergunning kan de toelichting van het Rijksinpassingsplan ook de functie van projectplan vervullen. Als de aanleg of wijziging van een waterstaatswerk door of vanwege de waterbeheerder plaatsvindt, vereist de Waterwet geen vergunning, maar moet het werk overeenkomstig een door de beheerder vast te stellen projectplan plaatsvinden. In het geval van een Rijksinpassingsplan is afdeling 3.5 Wro van toepassing en vervalt de plicht om een projectplan op te stellen. (artikel 5.4 lid 4 Waterwet). Daarmee dient het Rijksinpassingsplan inzicht te verschaffen in de ruimtelijke vormgeving en situering van de werken en duidelijk te maken dat het beoogde veiligheidsresultaat wordt behaald, alsmede dat veilige instandhouding van het waterstaatswerk is gewaarborgd en dat andere waterstaatsdoelen, zoals de scheepvaart, niet in gevaar komen. Al deze aspecten zijn opgenomen in de Nota van Inpassingsmaatregelen (versie 16 november 2010). 3.5. Ruimtelijke kwaliteit Het Visiedocument Ruimtelijke Kwaliteit voor het project beschrijft de Ruimtelijke Kwaliteitsvisie voor het Project Waterberging Volkerak-Zoommeer. De verbetering van de ruimtelijke kwaliteit is belangrijk binnen het project en is geformuleerd als tweede hoofddoelstelling naast de eerste doelstelling: de vergroting van de waterveiligheid. In de visie zijn principes en richtlijnen opgenomen voor het ontwerp van de verbetermaatregelen aan dijktrajecten, dijkbekleding en -detaillering en lokale en thematische ontwerpopgaven. 3.6. Andere overheden Gemeenten, waterschappen en provincies zijn samen met het ministerie van EL&I vertegenwoordigd in de ambtelijke werkgroep bevoegd gezag. In deze werkgroep komen alle zaken omtrent de te nemen besluiten en de te verlenen vergunningen aan de orde. 230183.008549.00 Adviesbureau RBOI
4. Bestemmingsregeling 9 4.1. Systematiek De bestemmingen van het Rijksinpassingsplan zullen de volgende onderdelen van het project Volkerak-Zoommeer moeten regelen. Ten eerste de juridisch-planologische verankering van de maatregel Waterberging Volkerak-Zoommeer als geheel: het mogelijk maken en het voorkomen van ongewenste ontwikkelingen. Ten tweede de bestemmingsveranderingen die nodig zijn voor het inpassen van de fysieke maatregelen. De regeling van het Rijksinpassingsplan zal daarom een gelaagdheid kennen. Als bovenste laag is er een dubbelbestemming die de functie waterberging toevoegt aan de gemeentelijke plannen. Daaronder liggen de aanpassingen van de enkelbestemmingen die nodig zijn om bijvoorbeeld een taludverbreding of slootverlegging mogelijk te maken. 4.2. Waterberging en water aan- en afvoer Er is gebleken dat in de geldende bestemmingsplannen water en waterberging slechts ten dele zijn geregeld. Delen buitendijks gebied zijn bestemd als Natuur, Wonen of Recreatie. Daarbij is niet altijd in de functie waterberging voorzien. Een dubbelbestemming Waterberging die is toegesneden op de maatregel kan in deze duidelijkheid scheppen. Naast het toestaan van waterberging, gaat de dubbelbestemming ook ongewenste ontwikkelingen tegen. Zo is ook in de toekomst de verhouding tussen de waterberging en andere functies in het gebied geregeld. 4.3. Dijken, dammen en kunstwerken Bekleding Een groot deel van de te nemen fysieke maatregelen bestaat uit het aanpassen van de bekleding. Deze aanpassingen spelen zich af binnen de bestaande bestemmingsgrenzen. Enkele trajecten zijn echter in gemeentelijke bestemmingsplannen voorzien van een aanlegvergunningstelsel. De bescherming van dit stelsel kan ten behoeve van het waterstaatkundig belang zijn, maar ook ten behoeve van natuur, landschap, of cultuurhistorie. Aangezien in het MER toereikend onderzoek wordt verricht en daarin al een brede afweging van belangen plaatsvindt, is het duidelijk dat uitvoering van werkzaamheden past binnen het beginsel van een goede ruimtelijke ordening (waaronder noodzaak en aanvaardbaarheid). Die beoordeling en afweging vinden ook plaats in het kader van dit rijksinpassingsplan. Het Adviesbureau RBOI 230183.008549.00
10 Bestemmingsregeling is gewenst te voorkomen dat daadwerkelijke uitvoering afhankelijk is van verlening van een diversiteit aan aanlegvergunningen. De toelaatbaarheid van die aanpassingen wordt dan ook in dit rijksinpassingsplan direct geregeld (toegestaan). Hiervoor wordt een bestemming opgenomen die de aanlegvergunningplichten uit vigerende bestemmingsplannen als het ware 'afdekt'. Hiermee wordt impliciet de mogelijkheid benut die de Waterwet biedt voor een Projectplan (artikel 5.10 Waterwet) en de mogelijkheid die de coördinatieregeling biedt in artikel 3.35 lid 7 van de Wet ruimtelijke ordening. Stabiliteit Plaatselijk passen de stabiliteitsmaatregelen niet binnen de grenzen van de geldende bestemmingen. Er zijn aanpassingen in de grenzen van enkelbestemmingen nodig, bijvoorbeeld om het verbreden van een berm of het verleggen van een sloot mogelijk te maken. Nadrukkelijk wordt beoogd een zorgvuldige afstemming op de gemeentelijke bestemmingsplannen te bereiken. Bij de opzet van de bestemming moet dit inpassingplan voldoen aan de wettelijke standaard (SVBP2008) en wijkt deze (alleen) qua structuur af van de bestemming ('lay out') in de vigerende 'oudere' bestemming. Echter, wanneer de gemeente het rijksinpassingsplan op termijn overneemt in een eigen bestemmingsplan, is de structuur van SVBP2008 leidend en kan direct gebruik worden gemaakt van de waterkeringsbestemming uit dit rijksinpassingsplan. In figuur 4.1 verhouden. is weergegeven hoe de nieuw te leggen bestemmingen zich tot elkaar dubbelbestemming waterberging dubbelbestemming waterkering enkelbestemming waterkering Figuur 4.1 Ligging bestemmingen 230183.008549.00 Adviesbureau RBOI
1 Overzicht geldende bestemmingen Kilometer 5,8-6,5, gemeente Steenbergen Bestemmingsplan Buitengebied Dinteloord en Prinsenland Buitengebied Dinteloord en Prinsenland Geldende bestemming Nieuwe bestemming rijksinpassingsplan Agrarisch - Waterstaat - Waterkering landschappelijke en cultuurhistorische waarden Bedrijf - rioolwaterzuivering Nader uit te werken Kilometer 28,2-31,2 gemeente Steenbergen (tot km 29,5) en gemeente Bergen op Zoom (vanaf km 29,5) Bestemmingsplan Geldende bestemming Nieuwe bestemming rijksinpassingsplan Buitengebied Nieuw-Vossemeer Agrarisch Waterstaat - Waterkering Buitengebied Nieuw-Vossemeer Dijk Waterstaat - Waterkering Buitengebied Halsteren Agrarisch Waterstaat - Waterkering Buitengebied Halsteren Dijk Waterstaat - Waterkering Buitengebied Halsteren Natuur Waterstaat - Waterkering Buitengebied Halsteren Hoofdinfrastructuur Nader uit te werken Kilometer 33,0-33,9, Bestemmingsplan gemeente Bergen op Zoom Geldende bestemming Nieuwe bestemming rijksinpassingsplan Buitengebied Halsteren Agrarisch Waterstaat - Waterkering Kilometer 33,9-37,0 gemeente Bergen op Zoom Bestemmingsplan Geldende bestemming Nieuwe bestemming rijksinpassingsplan Buitengebied Halsteren Agrarisch Waterstaat - Waterkering Buitengebied Halsteren Natuur Waterstaat - Waterkering Theodorushaven/Noordland, inclusief 1e herziening Theodorushaven/Noordland, inclusief 1e herziening Bedrijf Waterstaatswerken Waterstaat - Waterkering Dubbelbestemming Waterstaat - Waterkering Adviesbureau RBOI 230183.008549.00
10 Bestemmingsregeling Kilometer 113,1-116,6, gemeente Oostflakkee Bestemmingsplan Landelijk gebied, inclusief 1e herziening Geldende bestemming Nieuwe bestemming rijksinpassingsplan Primair waterkeringsdoeleinden Dubbelbestemming Waterstaat - Waterkering 230183.008549.00 Adviesbureau RBOI