v o o r d r a c h t 26 april 2016 Corr.nr , FC Nummer 35/2016 Zaaknr

Vergelijkbare documenten
Tekst Bestuurlijk Principeakkoord EZ <-> Noord Nederland inzake NOM. Versie 19 april 2016 (inclusief aanvullende afspraken m.b.t.

Uitkering superdividend aan EZ EZ opteert voor uitbetaling in twee tranches: in in 2016

v o o r d r a c h t 5 april 2016 Corr.nr , ECP Nummer 25/2016 Zaaknr

16 december 2014 Corr.nr , FC Nummer 72/2014 Zaaknr

Subsidiëring Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland ten behoeve van de Drentse Participatie Maatschappij

9 februari 2016 Corr.nr , LGW Nummer 13/2016 Zaaknr

Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen over het voornemen tot omzetting van de EDON-lening in aandelen.

23 juni 2015 Corr.nr , FC Nummer 46/2015 Zaaknr

19 mei 2015 Corr.nr , FC Nummer 36/2015 Zaaknr

Voordracht 50. Haarlem, 25 mei 2000 Onderwerp: aankoop aandelen FIRON BV Bijlagen: - ontwerpbesluit - concept-koopovereenkomst

17 februari 2015 Corr.nr , ECP Nummer 14/2015 Zaaknr

1. Huidige aandelenverhouding en verliesbijdrage

JAARREKENING 2012 ROM-D HOLDING NV

8 september 2015 Corr.nr , BJC Nummer 56/2015 Zaaknr

16 december 2014 Corr.nr , ECP Nummer 71/2014 Zaaknr

v o o r d r a c h t 21 mei 2019 Documentnummer: , afdeling Mobiliteit Projecten Dossiernummer : K1280

Raadsstuk. Onderwerp: Dividendbeleid voor deelnemingen Reg.nummer: 2013/109710

Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 4. Bijlage(n): Najaarsrapportage 2016

Oplegvel Raadsstuk. Onderwerp Dividendbeleid voor deelnemingen

21 september 2010 Corr.nr , FZ Nummer 28/2010 Zaaknr

HERZIEN. Spelregelkader EU-cofinanciering

v o o r d r a c h t 30 augustus 2016 Corr.nr , ECP Nummer 61/2016 Zaaknr

Raadsplein info/debat. Voorgesteld besluit raad

17 november 2015 Corr.nr , FC Nummer 82/2015 Zaaknr

Voor algemene gegevens over de opbouw en waarde van het aandelenbezit alsmede het aandeelhoudersrendement wordt verwezen naar bijlage 1.

Onderwerp: De 10e wijziging van de begroting 2006 van de provincie Flevoland en de beschikbaarstelling

Vergadering d.d.: 14 mei 2009 agendapunt: 9. Onderwerp: Vaststelling jaarverslag/jaarrekening 2008

Datum : 6 september 2005 Nummer : PS2005BEM41 Dienst/sector : CS Commissies : Alle. Inhoudsopgave Samenvatting pag. 1. Ontwerpbesluit I pag.

Financiële consequenties Project Maastricht (verkoop Essent PLB)

2 november 2004 Nr , ABJ Nummer 44/2004

Onderwerp: exitstrategie De Meerlanden. Datum: mei 2013 (concept)

Voordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Oprichten en deelnemen in de houdstermaatschappij Zuid-Holland B.V.

Aan de Statenleden van de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe. Groningen 30 juni 2015 Behandeld door bestuurszaken SNN Telefoonnummer

BESLUIT: Datum besluit:

JAARREKENING 2012 ROM-D CAPITAL BV

Bijlage 05 Stad en Regio Sleutelprojecten

Vragen van de heer J.H. Leever (Ouderenpartij NH) over schatkistbankieren en de BNG en NWB

Jaarverslag Houdstermaatschappij Zuid-Holland B.V. (HZH) 2017

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5

Besluitvorming. Plafond/streefbedrag Minimumbedrag 0

P r o v i n c i e F l e v o l a n d

Tweejarige campagne ter ondersteuning van de internationale acquisitie van Noord-Nederland

Registratienummer: GF Datum collegebesluit: 19 mei 2014 Agendapunt: 12

J^ J. provmcie ~^^^ groningen

Introductie provinciale deelnemingen

JAARSTUKKEN 2017 ROM-D HOLDING NV

p e r s b e r i c h t

VOORSTEL. college van burgemeester en wethouders

Specialisterren Foundation Kobaltweg CE Utrecht. KvK-nummer: RAPPORT INZAKE DE JAARSTUKKEN 2015

RAADSVOORSTEL. Inhoud Onderwerp : Toekomstvisie zwembad De Marke Indiener : d.d Reeds gestelde kaders : Raad d.d.

16 december 2014 Corr.nr , BJC Nummer 74/2014 Zaaknr

a. Europeeslnationaallprovinciaal wettelijk en beleidskader

AP II

commissie Bestuur Commissie Economie Commissie Ruimte Commissiegriffier Margreeth Trimpe

AAN DE AGENDACOMMISSIE

5. Decharge van de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht * 6. Benoeming van de accountant van de Vennootschap voor het boekjaar 2011 *

PS2011MME05-1. Ontwerp-besluit pag. 3

B&W besluit Publicatie

Collegevoorstel. Inleiding. Feitelijke informatie. Afweging. Zaaknummer: BECJDL06. Verkoop aandelen Intergas

v o o r d r a c h t 13 september 2016 Corr.nr , RS Nummer 64/2016 Zaaknr

Provinciaal blad van Noord-Brabant

PS2008BEM College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel. Programmabegroting 2009, posten voorjaarsnota. Aan Provinciale Staten,

Triodos Custody bv JAARVERSLAG TlCustody

Mijndomein.nl Services BV

VMLJ Sweelssen. Telefoonnummer:

In onderstaand overzicht worden de verleende bijdragen over een periode van vijf jaar vergeleken.

Datum: 17 september Deelsessie: uur in de Calamiteitenzaal Doel: Beeldvorming/Oordeelvorming.

Registratienr.: BP

DORDRECHT. Aan. de gemeenteraad

Collegebesluit. Onderwerp: herstructurering Paswerk BBV nr: 2014/426241

Themaraad financiën 3 april

Aan dtkv. 2016/ Uw brief van: 19 juni 2016 Ons nummer: Willemstad, 19 juli 2016

Dutch Residential Fund V BV. Jaarrekening 2010

Aan de leden van de Rekeningcommissie. Nr.: /23/A.24, W Groningen, 4 juni 2003

Raadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen

8 april 2014 Corr.nr , BO Nummer 14/2014 Zaaknr

JAARSTUKKEN 2014 ROM-D CAPITAL BEHEER BV

Welkom Algemene Vergadering van Aandeelhouders Attero Holding NV. 26 april 2012

Stichting Future Finance Larixlaan SZ HILVERSUM. KvK-nummer: JAARVERSLAG

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

2 1 OKT. 20U /43/A.7, EZP Otten J.A. (050) n.v.t.

v o o r d r a c h t 24 mei 2016 Corr.nr , ECP Nummer 41/2016 Zaaknr

gj, ^^ provincie groningen

Financieel verslag 2014

Gemeente Breda ~Q~ ~,,~ Registratienr: [ 40523] Raadsvoorstel

MPC PRIVATE EQUITYFONDS

Jaarbericht Weller Wonen Holding BV 2015

Jaarbericht Weller Wonen Holding BV 2014

Achtergrond Op 19 december 2012 hebben PS met statenstuk het algemene kader voor revolverend financieren vastgesteld.

PEILING MET ALTERNATIEVEN

Raadsvoorstel Zaak :

: 15 december : aankoop stadskantoor

Financieel verslag 2013

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad

Aan de gemeenteraad. categorie/agendanr. B. en W RA B 3 14/439. Raad. Onderwerp: Voorgenomen verkoop Attero Holding N.V.

Raadsvoorstel. Samenvatting (Verplicht, maximaal een half A4)

Provinciale Staten van Noord-Holland

Algemene Vergadering van Aandeelhouders Zeeland Seaports

Stichting Yourney te Amsterdam. Rapport inzake de jaarrekening 2012/2013

v o o r d r a c h t 22 mei 2019 Documentnummer : , SG Dossiernummer: K2834

Transcriptie:

v o o r d r a c h t 26 april 2016 Corr.nr. 2016-24.400, FC Nummer 35/2016 Zaaknr. 630406 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen over het voornemen om aandelen in de Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland over te nemen van het ministerie van Economische zaken. 1. Samenvatting In nauwe samenwerking tussen de provincies Fryslân, Drenthe en Groningen is een principe akkoord bereikt met het ministerie van Economische Zaken (MEZ) over het overnemen van aandelen van MEZ in de Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland (NOM) tot 50%. Met deze voordracht wordt u in staat gesteld wensen en bedenkingen te uiten over ons voornemen om voor een bedrag van circa 22,65 miljoen aandelen NOM van MEZ over te nemen onder de bepalingen zoals opgenomen in het Bestuurlijk akkoord MEZ/Provincies. 2. Doel en wettelijke grondslag Aanleiding voor deze voordracht is dat de 3 noordelijke provincies reeds een langere periode meer zeggenschap wensen in de NOM. Het ministerie van Economische Zaken heeft aangegeven open te staan voor verkoop van een deel van haar aandelen NOM aan de noordelijke provincies. De wettelijke grondslag voor het verwerven van de aandelen NOM is het Provinciaal Afwegingskader Publiek Vermogen, waarmee u heeft ingestemd op 12 maart 2014 (voordracht 2/2014) en de Provinciewet, artikel 158, lid 2 en artikel 167, lid 4. De voorgenomen aandelenverwerving is ingegeven vanuit de volgende doelstellingen: Vergroten van de regionale zeggenschap over de NOM en hiermee versterken van de regionale sturingsmogelijkheden op de NOM, anders dan via de subsidierelatie. Voorkomen dat het ministerie van Economische Zaken eenzijdig kan besluiten kapitaal te onttrekken uit de NOM (voor bijv. financiering van Rijksbeleid). Realiseren van een evenwichtiger aandeelhoudersbelang tussen Rijk en Regio om invulling te geven aan het partnerschap ten behoeve van de regionale economie, waarin de NOM een centrale positie inneemt als uitvoeringsorganisatie. Met deze voordracht wordt u in de gelegenheid gesteld wensen en bedenkingen te uiten over ons voornemen circa 19.000 aandelen NOM over te nemen van MEZ (ons aandeel gaat dan van 0,01% naar 16,67%). 3. Procesbeschrijving en planning Eind 2013 heeft MEZ aangegeven open te staan voor verkoop van een deel van haar aandelenbelang in de NOM aan de noordelijke provincies. In de tweede helft van 2015 hebben de drie noordelijke provincies een verkenning uitgevoerd naar de verwerving van de NOM-aandelen en daarover onderhandelingen gevoerd met MEZ. Dit heeft geresulteerd in een bestuurlijk principeakkoord dat eind 2015 tot stand is gekomen. Middels onze brief d.d. 26 januari 2016, welke behandeld is in de commissie BFV van maart 2016, bent u hierover geïnformeerd. De aankoopprijs van de aandelen wordt gebaseerd op de cijfers uit de jaarrekening 2015 van de NOM. Als gevolg van een vrij forse waardevermeerdering van de investeringsportefeuille van de NOM, welke zichtbaar is geworden in de jaarrekening 2015, hebben wij als provincies onder begeleiding van twee externe specialisten op het gebied van waardering van organisaties inzage gevraagd in de achtergrond van deze waardevermeerdering. In paragraaf 6.2 wordt hierop nader ingegaan. 35-1

4. Begroting De aankoopprijs van de aandelen wordt bepaald door de actuele waarde van de NOM zoals deze blijkt uit de Jaarrekening 2015 van de NOM. Op basis van de concept Jaarrekening 2015 dient de Provincie Groningen circa 22,65 miljoen te betalen voor de aandelen. Op de balans van de provincie vindt na betaling van de aankoopprijs een verschuiving plaats van liquiditeiten naar deelnemingen. Er is dus geen sprake van een vermindering van het kapitaal van de provincie. Op 27 mei 2016 stelt de Raad van Commissarissen van de NOM de Jaarrekening 2015 vast. Afgesproken is, dat als de actuele waarde van de NOM tussen deze datum en de datum van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) nog verandert, dit alleen verwerkt wordt in de aankoopprijs als dit ten gunste van de provincies uitvalt. Vlak voor de AVA van 30 juni 2016 wordt nogmaals door de accountant van de NOM een oordeel gegeven over de actuele waarde op balansdatum 31 december 2015. Mocht deze als gevolg van welke ontwikkeling dan ook, hoger uitvallen dan blijft de prijs voor de provincies hetzelfde. Als de actuele waarde op balansdatum 31 december 2015 dan lager wordt gewaardeerd, wordt de verkoopprijs neerwaarts bijgesteld. Wij gaan er niet van uit dat hier nog grote wijzigingen uit voortvloeien. Naar onze mening is nu een akkoord bereikt dat recht doet aan de uitgangspunten van alle aandeelhouders. Door het vergroten van het provinciale aandelenbelang vergroten de 3 noordelijke provincies de regionale sturingsmogelijkheden op de NOM. Dankzij het akkoord heeft de NOM perspectief op een meerjarig sluitende exploitatiebegroting van het Ontwikkelbedrijf en daarmee financiële zekerheid voor de komende jaren. Naast het verwerven van de helft van de aandelen zijn er nog andere afspraken overeengekomen met MEZ, namelijk een zogenaamde terugploegkorting, exploitatiedekking voor de NOM en funding van het Investering Fonds Noord Nederland (IFNN) met een gezamenlijke waarde van circa 44,8 miljoen. In onderstaand overzicht wordt dit per onderdeel nader toegelicht. Terugploegkorting Wij zijn met het Rijk overeen gekomen dat 40% van de overwaarde (de meerprijs boven de nominale waarde per aandeel) voor Noord-Nederland beschikbaar blijft. Deze zogenaamde terugploegkorting heeft een waarde van circa 20,8 miljoen. Praktisch gezien zal het Rijk dit bedrag op de overnamesom terugstorten op een bankrekening van de provincie Drenthe waarbij de drie provincies samen met MEZ kunnen bepalen hoe dit bedrag wordt geïnvesteerd in de economie van de drie provincies. Het bedrag van de terugploegkorting is afhankelijk van de prijs per aandeel en kan dus nog licht fluctueren als de prijs van de overdracht van de aandelen wijzigt. Exploitatiedekking Er zal een éénmalige dividenduitkering aan de aandeelhouders worden uitgekeerd als bijdrage in het exploitatietekort van het Ontwikkelbedrijf van de NOM ( 4 miljoen). Deze zal ook worden gestald bij de provincie Drenthe. De drie provincies verstrekken de subsidie aan de NOM op basis van het jaarplan van de NOM. In het principeakkoord is daarbij de periode 2016 t/m 2019 genoemd. Echter met het Rijk is afgesproken dat het jaarplan leidend is en dat het bedrag ook over meerdere jaren kan worden ingezet als subsidie voor het exploitatietekort van het Ontwikkelbedrijf van de NOM. De subsidie komt in de plaats van de bijdrage die de NOM altijd onttrok uit het resultaat van de NOM. Op deze nieuwe manier hebben wij als provincie meer sturing op hoe de middelen van de NOM worden ingezet voor de economische ontwikkelingen in Noord-Nederland. Innovatie Fonds Noord Nederland Het IFNN is een revolverend fonds met als doel het vergroten van de economische dynamiek door het verstrekken van financiering ten behoeve van innovatieprojecten door samenwerkende ondernemingen. Wij verwachten dat daarmee de slagkracht van het innovatievermogen van het MKB in de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân wordt versterkt. Het fondsvermogen wordt onttrokken aan het vermogen van de NOM middels een éénmalige dividenduitkering van 20 miljoen aan de vier aandeelhouders. De vier aandeelhouders zullen deze dividenduitkering omzetten in een lening aan de NOM voor de funding van het IFNN. Omdat de verwachting is dat het IFNN op termijn te maken zal krijgen met afschrijvingen wordt voorgesteld de lening die wij als provincie verstrekken direct voor 100% te voorzien vanuit de opbrengst van de 35-2

dividenduitkering. Op deze wijze zullen eventuele waardedalingen van het IFNN geen effect hebben op de exploitatie van de provincie. 5. Inspraak/participatie Niet van toepassing. 6. Nadere toelichting De NOM is een belangrijke uitvoeringsorganisatie voor het economisch beleid van de noordelijke provincies en MEZ. Tot nu toe is de overgrote meerderheid van de aandelen in het bezit van MEZ. Gevolg is dat op dit moment het Rijk en niet de regio een doorslaggevende stem heeft ten aanzien van de koers van de NOM, winstbestemming/dividendbeleid en het te hanteren risicoprofiel in het kader van het investeringsbeleid. Naast de verwerving van de aandelen is afgesproken dat de provincies een deel van de aankoopsom terugkrijgen, bestemd voor financiering van gezamenlijke economische doeleinden. Daarnaast is onderdeel van het principeakkoord dat het Ontwikkelbedrijf van de NOM (acquisitie en ontwikkelen business development) voor de komende jaren met een gezonde exploitatie kan werken aan de uitvoering van het regionaal economische beleid. Ten aanzien van de zeggenschap over het investeringsbeleid van de NOM is overeengekomen dat provincies in de daarvoor geldende financiële en juridische kaders een doorslaggevende stem krijgen. 6.1 Effect overname op provinciale sturing en zeggenschap De voorgenomen aandelenverwerving is ingegeven vanuit meerdere doelstellingen. Twee daarvan gaan over sturing en zeggenschap: Vergroten van de regionale zeggenschap over het vermogen van de NOM, zodat het financiële rendement van de NOM beschikbaar blijft voor de noordelijke economie. Versterken van de regionale sturingsmogelijkheden op NOM, anders dan via de bestaande subsidierelatie. Oude situatie: provincies als minderheidsaandeelhouder De drie provincies hebben nu samen 0,03% van de aandelen NOM, het ministerie van Economische Zaken 99,97%. Gevolg van deze regionale minderheidspositie is dat niet de regio, maar het Rijk een doorslaggevende stem heeft over de koers van onze regionale ontwikkelingsmaatschappij. Ook besluitvorming over het investeringsbeleid van de NOM (doelgroepen, sectoren, risicoprofiel) en besluitvorming over vermogen van de NOM en de jaarlijkse winstbestemming is binnen de huidige aandelenverhoudingen volledig afhankelijk van het Rijk. Nieuwe situatie: evenwichtige aandelenverhouding Rijk en gezamenlijke provincies (50/50) In de nieuwe situatie veranderen de eigendoms- en zeggenschapsverhoudingen. De beoogde nieuwe aandelenverhouding kenmerkt zich door evenwicht tussen het belang van het Rijk en het belang van de gezamenlijke provincies. Dit evenwicht brengt het partnerschap tussen Rijk en regio ten behoeve van de regionale economie goed tot uitdrukking. Het vergroten van het provinciale eigendom van de NOM betekent tegelijk een toename van de provinciale zeggenschap over de NOM. Wat betreft de zeggenschap over het investeringsbeleid van de NOM is overeengekomen dat de provincies een doorslaggevende stem hebben. Daardoor wordt het voor provincies mogelijk om het investeringsbeleid van de NOM nog beter te laten aansluiten op het provinciale beleid. De afspraak dat provincies een doorslaggevende stem hebben over het investeringsbeleid van de NOM, wordt verankerd in de statuten van de NOM. Deze (aangepaste) statuten worden in de AVA van 2016 vastgesteld. Concrete aanpassing / verruiming van het investeringsbeleid zelf (ook wel aandeelhoudersinstructie) is nog onderwerp van gesprek tussen aandeelhouders. Werkplan NOM en subsidie provincies en MEZ Naast aandeelhouder zijn de provincies ook subsidiënt van de NOM. Vanuit die hoedanigheid wordt jaarlijks een exploitatiebijdrage verstrekt voor de activiteiten van het Ontwikkelbedrijf van de NOM. Die bijdrage wordt verleend op basis van het jaarlijkse werkplan van de NOM, en bijbehorende begroting. In deze kabinetsperiode is de jaarlijkse exploitatiebijdrage van het MEZ aan de NOM vastgesteld op 1,0 miljoen. De verwachting is dat het Rijk haar jaarlijkse bijdrage aan de Regionale Ontwikkeling Maatschappijen (ROM) voortzet. De provincies hebben eind 2015 een besluit genomen over de toekomstige financiering van de Innovatieondersteuningsstructuur Noord-Nederland (2016-2020). Betreffend besluit betekent onder andere dat voor NOM en Clusterorganisaties samen 2,25 miljoen per jaar beschikbaar is, 35-3

waarvan ruim 1,0 miljoen voor de NOM en door de NOM uitgevoerde activiteiten in het kader van de Innovatie-ondersteuningsstructuur. Over het werkplan NOM is afgesproken dat provincies en MEZ kaders aan de NOM meegeven voor het opstellen van een meerjarenplan NOM in 2016. Provincies kunnen op deze manier aansturen op een meerjarige optimale aansluiting tussen het regionaal economisch beleid en de uitvoering daarvan met de NOM in een centrale positie als uitvoeringsorganisatie. Vervolgens kunnen jaarlijks - binnen het meerjarig kader - accenten worden overeengekomen tussen subsidiënten en NOM, afhankelijk van resultaten, veranderende behoeften op basis van kansen en ontwikkelingen. Anders dan voorheen wordt het werkplan NOM niet alleen besproken met subsidieverstrekker, maar wordt het document ook ter besluitvorming voorgelegd in de AVA van de NOM. Dat betekent dat in de AVA niet alleen op basis van de jaarrekening wordt teruggekeken op de resultaten in enig jaar, maar ook vanuit aandeelhoudersperspectief vooruit gekeken wordt naar ontwikkelingen en accenten van de NOM activiteiten in het komende jaar. 6.2 Toets lening verstrekking aan provinciaal afwegingskader provinciaal vermogen Uw Staten hebben op 12 maart 2014 (voordracht 2/2104) ingestemd met kaders voor het aanwenden van het provinciaal vermogen en zijn afwegingscriteria geformuleerd die als leidraad dienen voor een afgewogen oordeelsvorming (Afwegingskader Publiek Vermogen). In dit afwegingskader is tevens bepaald dat iedere concrete aanwending vanuit het provinciale vermogen aan u wordt voorgelegd voor het kunnen uiten van wensen en bedenkingen. Criteria afwegingskader en beoordeling verwerving aandelen NOM zijn als volgt: 1. Het te dienen belang moet een provinciaal publiek belang zijn. De Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland (NOM) is een belangrijke uitvoeringsorganisatie voor het economisch beleid van de noordelijke provincies en MEZ. Tot nu toe is de overgrote meerderheid van de aandelen in het bezit van MEZ. Gevolg is dat op dit moment het Rijk en niet de regio een doorslaggevende stem heeft ten aanzien van de koers van de NOM, winstbestemming en het te hanteren risicoprofiel in het kader van het investeringsbeleid van de NOM. 2. Het provinciaal publiek belang vereist een deelneming financiering Zonder uitbreiding van ons aandeel kunnen wij nimmer als regio een doorslaggevende stem hebben in de economische ontwikkeling in Noord-Nederland. 3. Er is een deugdelijke risicoanalyse gemaakt De aandelen NOM worden gekocht voor een bepaalde prijs. Een gedeelte van de prijs is bepaald door de waarde van de investeringsportefeuille van de NOM. Met ondersteuning van twee externe specialisten op het gebied van bedrijfswaardering zijn drie financiële medewerkers van de drie provincies bij de NOM geweest en is uitleg gegeven over de algemene wijze waarop NOM haar portefeuille waardeert. De toegelichte werkwijze en systematiek geeft ons in algemene zin comfort bij de totstandkoming van de waardebepaling van de NOM-portefeuille. Onze waarneming is dat één deelneming een bovengemiddelde invloed heeft op de actuele waarde van de totale portefeuille. Onze waarneming is ook dat sprake is van dynamiek rond deze deelneming. Deze dynamiek en de impact van deze deelneming op de totale portefeuille, heeft geleid tot een grotere behoefte bij provinciale aandeelhouders (en adviseurs) aan meer inzicht in de (onderbouwing van de) waardebepaling van deze onderneming of aan afspraken met MEZ over een eventuele verrekening mocht achteraf blijken dat deze deelneming een significant andere waarde blijkt te hebben. Inzicht op deelnemingenniveau is vanwege juridische beperkingen niet mogelijk. Omdat de waardering van één deelneming van de NOM verantwoordelijk is voor een groot deel van de actuele waarde van de NOM portefeuille is een aanvullende afspraak gemaakt met MEZ. Deze afspraak is als addendum toegevoegd aan het principe akkoord en voorziet in een oplossing in het geval deze ene deelneming achteraf significant te hoog of te laag gewaardeerd blijkt te zijn geweest op het moment van de aandelenoverdracht. Om ons risico met betrekking tot de waardering van bovenstaande deelneming in te perken is met MEZ afgesproken eventuele toekomstige winsten en verliezen verrekend worden overeenkomstig de geest van het eerder opgestelde bestuurlijk principe akkoord. Dit betekent dat naast de verrekening 35-4

van de waarde ook de terugploegkorting achteraf wordt verrekend bij een afwijkende waardering van de betreffende deelneming. Bij de behandeling van deze voordracht zullen wij u mondeling informeren over de laatste stand van zaken over de gemaakte afspraak met MEZ. In deze voordracht gaan wij uit van de cijfers van de thans beschikbare concept jaarrekening 2015. Medio mei 2016 is de door de accountant gecontroleerde jaarrekening beschikbaar (versie RvC d.d. 27 mei 2016). In die versie kan nog een aanpassing van de actuele waarde plaatsvinden. Daarna vindt vlak voor AVA (30 juni 2016) nog een review plaats op de waarde van de portefeuille, die ook nog weer tot aanpassing van de actuele waarde kan leiden, maar zonder nadelige consequenties voor de aankoopprijs van de aandelen door de provincies. 4. Financieel rendement De aankoopprijs van de aandelen wordt gebaseerd op cijfers uit de jaarrekening 2015 van de NOM. Afgesproken is dat de provincies een deel van de aankoopsom terugkrijgen bestemd voor financiering van gezamenlijke economische doelen. Daarnaast is onderdeel van het principeakkoord dat het Ontwikkelbedrijf van de NOM (acquisitie en ontwikkelen business development) voor de komende jaren met een gezonde exploitatie kan werken aan de uitvoering van het regionaal economische beleid. Ten aanzien van de zeggenschap over het investeringsbeleid van de NOM is overeengekomen dat provincies in de daarvoor geldende financiële en juridische kaders een doorslaggevende stem hebben. Naar onze mening is nu een akkoord bereikt dat recht doet aan de uitgangspunten van alle aandeelhouders. Door het vergroten van het provinciale aandelenbelang vergroten de provincies de regionale sturingsmogelijkheden op de NOM. Dankzij het akkoord heeft de NOM perspectief op een meerjarig sluitende exploitatiebegroting van het Ontwikkelbedrijf en daarmee financiële zekerheid voor de komende jaren. Bij de totstandkoming van de aankoopsom is een constructie overeengekomen waarbij een deel van het NOM-vermogen wordt vrijgespeeld die rechtstreeks ten gunste komt voor de inzet van het noordelijke bedrijfsleven. In het collegeakkoord "Vol Vertrouwen" zijn middelen opgenomen voor het opzetten van een nog niet geeffectueerde breed MKB fonds. Doordat wij als regio nu een doorslaggevende stem krijgen in het investeringsbeleid van de NOM en via deze weg meer middelen via de NOM kunnen uitzetten richting een bredere doelgroep wensen wij de middelen welke gereserveerd waren voor het brede MKB fonds in te zetten ter verwerving van de aandelen NOM. Uit een recent afgerond behoeftenonderzoek naar de financieringsbehoefte van het brede MKB blijkt dat er nauwelijks behoefte is aan (nieuwe) financieringsinstrumenten. Wel blijkt uit dit onderzoek dat er een veelheid aan instrumenten en instanties zijn, die niet of nauwelijks bekend zijn bij het brede MKB. Inzetten op het meer onder de aandacht brengen van deze mogelijkheden bij ondernemers zal meer effect hebben dan het introduceren van een breed MKB-fonds. Met de stakeholders in het veld (al dan niet in noordelijk verband) gaan wij onderzoeken hoe wij de MKB-ondernemers die op zoek zijn naar financiering zo goed mogelijk kunnen ondersteunen bij hun zoektocht. De Economic Board gaat voor ondernemers in de 9 aardbevingsgemeenten wel een revolverend fonds ontwikkelen om hiermee een extra stimulans aan de economie in deze gemeenten te geven. Wij zullen dit op de voet volgen en dit fonds gedurende een periode van 2 jaar monitoren om vervolgens te concluderen of een breed MKB-fonds voor de MKB-ondernemers in de overige gemeenten ook zinvol kan zijn. Doordat wij nu liquiditeiten inzetten voor de aankoop van de aandelen zullen met deze middelen niet langer rentebaten worden gegenereerd. Gelet op de lage rentestand op dit moment is het effect hiervan op de provinciale begroting op korte termijn (2016 en 2017) nihil. De gevolgen voor de jaren daarna zullen verwerkt worden in de eerst volgende herziening van de meerjarenbegroting (Voorjaarsnota 2017). Uitgaande van een gemiddelde rente op lang uitgezette middelen van 2,0% (raming voorjaar 2016) betekent dit een jaarlijkse rentederving van circa 0,45 miljoen. Mocht er echter op 35-5

termijn dividend worden uitgekeerd vanuit de NOM dan betekent dat een voordeel voor de algemene middelen (afgesproken is dat de aandeelhouders over een jaar of vier het dividendbeleid op de agenda plaatsen, tot op heden wordt er geen structureel dividend uitgekeerd door de NOM). Doordat de middelen gereserveerd voor het niet geëffectueerde MKB fonds ingezet worden voor de aankoop van de aandelen NOM kan de 5,0 miljoen reservering voor risico's met betrekking tot het brede MKB fonds vrijvallen ten gunste van de Algemene middelen. 5. Mate cofinanciering van derden Er is geen sprake van cofinanciering. Wel is de verwerving van de aandelen een gezamenlijk initiatief van de drie noordelijke provincies. 6. Duur aanwending In principe kopen wij de aandelen voor de eeuwigheid. Wij zijn niet voornemens ons aandeel in de NOM in de toekomst te wijzigen na deze deal. 7. Selectiviteit en precedentwerking Niet van toepassing omdat er maar één regionaal ontwikkelingsbedrijf is in Noord- Nederland. 6.3 Voornemen Wij zijn voornemens tot een percentage van 16,67% aandelen NOM over te nemen van MEZ. Hiervoor zullen wij een indicatieve prijs van 22,65 miljoen betalen. Samen met de even grote bedragen vanuit Drenthe en Fryslân komt dit in noordelijk verband neer op een totaalbedrag van 68,0 miljoen. Via de terugploegkorting komt circa 20,8 miljoen terug ter versterking van de noordelijke economie en wordt er 24,0 miljoen onttrokken uit de NOM in de vorm van een uitkering van dividend ter dekking van toekomstige exploitatietekorten van het Ontwikkelbedrijf van de NOM en het opzetten van het IFNN met een fondskapitaal van 20,0 miljoen. Op dit moment heeft de provincie Groningen circa 1,2 miljard aan tijdelijk overtollige liquiditeiten (inclusief middelen van derde partijen). Hiervan is circa 208,0 miljoen uitgezet in het kader van de provinciale publieke taak. Dit betreft: brugleningen Enexis ( 51,0 miljoen), oude lening Essent ( 26,6 miljoen), 2 leningen aan de sectorbanken NWB en BNG ( 100,0 miljoen), Economic Board 10,0 miljoen), Investeringsfonds Groningen ( 5,6 miljoen), flankerend beleid waterberging ( 3,9 miljoen) en overige uitzettingen ( 11,2 miljoen). Tevens heeft de provincie een aantal deelnemingen, zoals Enexis, Waterbedrijf Groningen, Groningen Seaports, Groningen Airport Eelde, NOM en Bank Nederlandse Gemeenten. Er zal in de komende periode een aantal leningen in het kader van de publieke taak verstrekt gaan worden. Deze leningen zijn reeds voor wensen en bedenkingen voorgelegd aan uw Staten. Het gaat hierbij om de tweede tranche leningen aan de NWB en BNG 100,0 miljoen en het OZG 10,0 miljoen. Naast bovenstaande leningen in het kader van de publieke taak zijn er nog een aantal dossiers in voorbereiding. Het gaat hierbij onder andere om het verstrekken van een lening van 50 miljoen aan de Economic Board voor een nog op te richten (revolverend) fonds. Op basis van het Collegeakkoord 2015-2019 zullen daarnaast additioneel revolverende fondsen worden ingesteld met een omvang van totaal 25,0 miljoen. Deze zaken zijn nog niet uitgevoerd en derhalve niet in bovenstaande uiteenzetting van 208,0 miljoen verwerkt. 7. Geheimhouding Niet van toepassing. 35-6

8. Voorstel Wij stellen u voor het in ontwerp bij deze voordracht gevoegde besluit vast te stellen. Groningen, 26 april 2016. Gedeputeerde Staten van Groningen:, voorzitter., secretaris. Behandeld door: M.E. Hölterhoff Telefoonnummer: 4926 e-mail: m.holterhoff@provinciegroningen.nl Bijlagen bij de voordracht Nr. Titel Soort bijlage 1 Bestuurlijk akkoord MEZ/Provincies Overeenkomst 35-7

Nr. 35/2016 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 26 april 2016, nr. 2016-24.400, FC; Gelet op: De Provinciewet, artikel 158, lid 2 en artikel 167, lid 4; Het afwegingskader publiek vermogen provincie Groningen; Het Bestuurlijk akkoord MEZ/Provincies. BESLUITEN: 1. Kennis te nemen van het voornemen van Gedeputeerde Staten om voor een bedrag van circa 22,65 miljoen aandelen NOM van MEZ over te nemen onder de bepalingen zoals opgenomen in het Bestuurlijk akkoord MEZ / Provincies; 2. Vast te stellen dat Provinciale Staten in staat zijn gesteld wensen en bedenkingen te uiten. Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier. Bijlagen bij het besluit: Geen 35-8