Onderzoek naar het gevoerde kabinetsbeleid September 2016
Samenvatting - Middenbedrijf geeft gevoerde kabinetsbeleid een ruime voldoende Nederlandse middelgrote en kleine bedrijven zijn in het algemeen tevreden over het beleid dat het kabinet het afgelopen jaar heeft gevoerd. De meeste ondernemingen geven het gevoerde beleid een voldoende of een ruime voldoende. De bedrijven hebben vooral waardering voor de wijze waarop het kabinet is omgegaan met het beheer van de overheidsfinanciën en het terugdringen van het begrotingstekort. Daarnaast zijn de bedrijven te spreken over de investeringen die het kabinet heeft gedaan in de infrastructuur en de inspanningen die gedaan zijn om de bereikbaarheid te verbeteren. Ook de aandacht die het kabinet geeft aan veiligheid en terrorisme krijgt van de bedrijven waardering. Dit blijkt uit onderzoek van KPMG naar de mate waarin Nederlandse middelgrote en kleine ondernemingen het kabinetsbeleid in het afgelopen jaar waarderen. Minder dan 40% van de onderzochte bedrijven geeft echter aan het huidige kabinet een volgende regeerperiode te gunnen. Nederlandse concurrentiepositie Minder te spreken zijn de ondernemingen over de hervorming van de arbeidsmarkt, de vermindering van de administratieve lasten en de regelgeving. Dat geldt ook voor de maatregelen die het kabinet heeft genomen om de financiële sector te hervormen. Ook als het gaat om de concurrentiepositie van Nederland ten opzichte van andere landen zijn de ondernemers duidelijk minder tevreden. Slechts 36% van de onderzochte bedrijven vindt dat het beleid van het kabinet heeft bijgedragen aan de verbetering van de Nederlandse concurrentiepositie. Niet meer dan 31% is bovendien van mening dat de maatregelen van het kabinet geleid hebben tot een verbetering van het innovatieve vermogen. De ondernemingen vinden dat Nederland zich met name onderscheid van andere landen door onze open markt, de kenniseconomie waarover wij beschikken en het typische Nederlandse ondernemerschap. 2
Samenvatting - Middenbedrijf geeft gevoerde kabinetsbeleid een ruime voldoende Groene groei meer stimuleren Om de houdbaarheid van de economische groei op de lange termijn op peil te houden wil het kabinet dat bedrijven groener gaan groeien, het milieu minder belasten en efficiënter omgaan met energie, water en grondstoffen. Uit het onderzoek van KPMG blijkt echter dat de Nederlandse middelgrote en kleine bedrijven sneller willen bewegen als het gaat om verduurzaming en vergroening van de economie dan de overheid op dit moment kan bijbenen. Zo vindt een meerderheid van de ondernemingen dat de overheid onvoldoende ondersteuning biedt bij uitrol van schonere technologieën en uitbreiding van onze duurzame energievoorziening, constateert Bernd Hendriksen, partner bij KPMG Sustainability. Hendriksen: Bovendien deelt de overheid onvoldoende fiscale prikkels uit om groen gedrag bij ondernemingen aan te moedigen. Een goot deel van de ondernemingen vindt ook dat het de overheid ontbreekt aan ambities en concrete doelstellingen om groene groei te stimuleren. Het kabinet laat zo kansen onbenut om door middel van groene groei de overheidsfinanciën verder te versterken en de economische verder te laten groeien. Om twee voorbeelden te noemen. Zodra we de werkelijke maatschappelijke kosten van CO2-uitstoot gaan beprijzen, dan levert het schrappen van subsidies aan vormen van zowel duurzame als niet-duurzame energie de Nederlandse overheid veel geld op. Het vergroenen van de economie vergt forse investeringen in de infrastructuur, slimme energienetwerken en groene gebouwen. Zodra de Nederlandse overheid investeringen in groene infrastructuur gaat stimuleren, zorgt zij niet alleen voor een betere infrastructuur en meer economische groei. Op deze manier worden ook nieuwe investeringsmogelijkheden gecreëerd voor bijvoorbeeld Nederlandse pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. 3
Kunt u door middel van een rapportcijfer van 1 t/m 10 uw algemene oordeel geven over het gevoerde kabinetsbeleid in het afgelopen jaar? Een 1 staat voor 'zeer slecht' en een 10 voor 'uitmuntend'. 10 9 0,0% 1,9% 8 16,3% 7 30,8% 6 22,1% 5 16,3% 4 3 2 1 3,8% 4,8% 1,9% 1,9% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 4
Kunt u aangeven wat u waardeert in het gevoerde kabinetsbeleid tot nu toe? U kunt maximaal 4 antwoorden selecteren De aandacht voor het hoger onderwijs De aandacht voor cybercrime en internetveiligheid De aandacht voor veiligheid en terrorisme De stimulering van de groei van jonge en innovatieve bedrijven De toegang tot financiering en kredietverlening De vermindering van de administratieve lasten en de regelgeving De investeringen in de infrastructuur en de bereikbaarheid De stimulering van de buitenlandse handel De fiscale omstandigheden in Nederland De hervorming van de arbeidsmarkt De ruimte om te kunnen ondernemen De hervorming van de financiële sector Het beheer van de overheidsfinanciën/terugdringen overheidstekort Anders, namelijk: 9,6% 15,4% 26,9% 22,1% 4,8% 15,4% 23,1% 19,2% 12,5% 19,2% 8,7% 7,7% 47,1% 51,0% Wel genoemd (in %) 5
Kunt u aangeven wat u minder waardeert in het gevoerde kabinetsbeleid tot nu toe? U kunt maximaal 4 antwoorden selecteren De aandacht voor het hoger onderwijs De aandacht voor cybercrime en internetveiligheid De aandacht voor veiligheid en terrorisme De stimulering van de groei van jonge en innovatieve bedrijven De toegang tot financiering en kredietverlening De vermindering van de administratieve lasten en de regelgeving De investeringen in de infrastructuur en de bereikbaarheid De stimulering van de buitenlandse handel De fiscale omstandigheden in Nederland De hervorming van de arbeidsmarkt De ruimte om te kunnen ondernemen De hervorming van de financiële sector Het beheer van de overheidsfinanciën/terugdringen overheidstekort Anders, namelijk: 5,0 7,7 17,0 13,2 19,8 16,4 17,6 25,5 28,6 32,1 37,4 42,1 53,4 64,8 Wel genoemd (in %) 6
Vindt u dat het beleid van het kabinet tot nu toe heeft bijgedragen aan de verbetering van de Nederlandse concurrentiepositie? Geen mening: 22% Ja:35% Nee: 43% 7
Vindt u dat het beleid van het kabinet tot nu toe heeft bijgedragen aan de verbetering van het Nederlandse innovatieve vermogen? Geen mening: 17% Ja: 30% Nee: 53% 8
In welk opzicht onderscheidt Nederland zich in uw ogen in Europees verband als het gaat om concurrentiekracht? Meerdere antwoorden mogelijk De aandacht voor onze topsectoren 13,5 Het ondernemerschap 46,2 De beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel 33,7 De open markt 50,0 De arbeidsproductiviteit 30,8 De kenniseconomie 44,2 De arbeidsmarkt 6,7 Anders, namelijk: 11,5 Wel genoemd (in %) 9
Het is de rol van het kabinet om sturing te geven aan groenere groei. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Antwoorden in % Onderwerpen Zeer oneens Meer oneens dan eens Meer eens dan oneens Zeer eens Geen mening Het kabinet laat zien dat het een concrete ambitie voor de korte en de lange termijn heeft als het gaat om de groene groei agenda 22,1 37,5 16,3 4,8 19,2 Het kabinet heeft duidelijke doelstellingen geformuleerd als het gaat om groene groei 16,3 32,7 25,0 3,8 22,1 Het kabinet voert een offensief innovatiebeleid gericht op groene groei 20,2 48,1 8,7 4,8 18,3 Het kabinet benut de netwerkfunctie van de overheid voldoende bij het stimuleren van groene groei 13,5 37,5 18,3 4,8 26,0 Het kabinet heeft haar ambitie en beleid omtrent groene groei effectief afgestemd op het topsectorenbeleid 13,5 33,7 19,2 2,9 30,8 Het kabinet geeft voldoende financiële steun aan de uitbreiding van de duurzame energievoorziening 20,2 40,4 12,5 9,6 17,3 Het kabinet laat bedrijven die het milieu relatief meer belasten hiervoor een prijs betalen en biedt ondernemingen op deze manier een stimulans voor goede groei 17,3 39,4 19,2 6,7 17,3 Het kabinet ondersteunt de uitrol van schone technologie door de financiering te faciliteren 16,3 33,7 20,2 4,8 25,0 Het kabinet stuurt via consequente aanscherping van regulering en normstelling op groene groei 16,3 37,5 19,2 4,8 22,1 Het kabinet maakt gebruik van handhaving om schone technologie als nieuwe normaliteit te realiseren 13,5 37,5 18,3 3,8 26,9 Het kabinet deelt voldoende (fiscale) prikkels uit om het groene gedrag van bedrijven te stimuleren 15,4 43,3 19,2 6,7 15,4 Het kabinet legt voldoende sancties op om het groene gedrag van bedrijven te stimuleren 15,4 35,6 15,4 8,7 25,0 10
In maart 2017 vinden nieuwe verkiezingen plaats. Gunt u dit kabinet een volgende regeerperiode? Geen mening: 13% Ja: 36% Nee: 51% 11
Contactpersonen Marc Schönhage Partner KPMG Regio Randstad Noord 06 121 82547 schönhage.marc@kpmg.nl Sikko Bruinsma Partner KPMG Regio Noord Oost 06 513 67392 bruinsma.sikko@kpmg.nl Bernd Hendriksen Partner KPMG Sustainability 06 512 41370 hendriksen.bernd@kpmg.nl René van der Kruk Partner KPMG Regio Randstad Zuid 06 534 10090 vanderkruk.rene@kpmg.nl Arnold de Bruin Partner KPMG Regio Zuid 06 533 30859 debruin.arnold@kpmg.nl 12