Factsheet economische crisis 3 e kwartaal 21 O&S November 21
2
Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Vanwege de economische recessie is er behoefte aan inzicht in de gevolgen ervan in de gemeente s-hertogenbosch. De afdeling Onderzoek & Statistiek brengt daarom ieder kwartaal een factsheet economische crisis uit. Daarin komen drie thema s aan bod: economie, arbeidsmarkt en inkomen en woningmarkt en vastgoed. Per thema zijn de meest actuele feiten en ontwikkelingen weergegeven. Gevolgen crisis onverminderd zichtbaar in s-hertogenbosch In het vorige factsheets werd geconstateerd dat de gevolgen van de economische crisis inmiddels duidelijk zichtbaar zijn. Er is nog steeds weinig reden tot optimisme. De nieuwste cijfers laten zien dat: 1. De groei van het aantal bedrijven nog steeds betrekkelijk hoog is In het 3 e kwartaal 21 waren er opnieuw relatief veel startende bedrijven (344). Met 15 bedrijfsoprichtingen ligt dit aantal op het gemiddelde niveau van 29. Doordat het aantal opheffingen in het 3 e kwartaal wat lager lag dan in de voorgaande kwartalen, is de groei van het aantal bedrijven in s-hertogenbosch op hetzelfde vrij hoge peil gebleven. Negen bedrijven meldden zich in het 3 e kwartaal bij het mobiliteitscentrum, minder dan in voorgaande kwartalen. Tweederde hiervan betrof deeltijd WW. 2. De werkloosheid weliswaar daalt, maar toch steeds meer mensen het moeilijk krijgen Het aantal niet werkende werkzoekenden is sinds april dit jaar aan het dalen. Eind 3 e kwartaal 21 waren dit er 4.359. Dit is ongeveer gelijk aan het aantal niet werkende werkzoekenden van een jaar geleden. De daling was het grootst bij werkzoekende mannen en 27-45 en 45-65 jarigen. Het werkloosheidspercentage in s-hertogenbosch lag met 6,5% iets boven het landelijk gemiddelde (6,3%), maar lager dan in drie van de vier andere grote Brabantse steden. Toch nam het aantal WWB en WIJ uitkeringen ook in het 3 e kwartaal van 21 nog (licht) toe. De gedaalde werkloosheid heeft pas later effect. Dat steeds meer mensen het moeilijk krijgen blijkt ook uit de gestage toename van het aantal aanvragen bijzondere bijstand en schuldhulpverlening. 3. De situatie op de woningmarkt eerder verslechtert dan verbetert De woningmarkt reageert vertraagd op de crisis. Was de situatie in 29 en het eerste halfjaar 21 voor de bestaande woningvoorraad al weinig rooskleurig, de NVM-cijfers van het 3 e kwartaal laten zien dat het nog slechter kan. Er stonden weer meer woningen te koop: bijna 1.5. Ook zijn er minder woningen verkocht. Het aantal dit jaar afgegeven bouwvergunningen steekt tot dusver gunstig af bij de cijfers van vorig jaar. Toch is er nog weinig uitzicht op echte verbetering. Het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen blijft aanzienlijk achter bij dat van vorig jaar. Naar verwachting komt de jaarproductie uit op ruim de helft van die in 29. Er blijft overigens zeker vraag naar met name betaalbare koopwoningen: bij een gunstige prijs/kwaliteitsverhouding worden nog steeds nieuwbouwwoningen verkocht. Voor wat betreft de ontwikkeling van de huizenprijzen laten de cijfers van de NVM een lichte stijging zien. Het Prijsindexcijfer Bestaande Koopwoningen van het CBS laat voor s- Hertogenbosch eveneens een prijsstijging (1,5%) zien ten opzichte van een jaar geleden. 4. Het aanbod aan vastgoed blijft toenemen, evenals het aantal transacties Het aanbod aan bedrijfs- en kantoorruimte is sterk toegenomen. Begin 21 werd 163. m 2 vvo aan bedrijfsruimte aangeboden en bijna 124. m 2 vvo kantoorruimte. Het aantal vastgoedtransacties in 21 is tot nu toe aanzienlijk hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. In 9 maanden tijd werd 78. m 2 bedrijfs- en kantoorruimte verhuurd of verkocht. Ter vergelijking: in heel 29 ging het om ruim 64. m 2. 3
Index Consumentenvertrouwen [CBS] 4 3 2 1-1 -2 j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d j f ma m j j a s o n d j f m am j j a s o n d -3-4 Index Aantal bedrijven [Bron: LISA] Index Werkzame personen [Bron: LISA] 15 125 Nederland 14 's-hertogenbosch 12 's-hertogenbosch 13 Nederland 115 12 11 11 15 1 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 1 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Nieuwe bedrijven [Bron: KvK] Bedrijfsopheffingen [Bron: KvK] 4 Starters 4 3 3 2 2 1 Oprichtingen 1 15 Aantal bedrijven in 's-hertogenbosch dat te maken krijgt met: [Bron: Mobiliteitscentrum] 1 Faillissement Deeltijd WW 5 Collectief ontslag 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw 1e kw 2e kw 3e kw 4e kw 29 21 Hotelovernachtingen [Bron: afdeling Belastingen] 4. 3. 2. 1. 4
Economie Consument iets minder somber Na een opleving rond de jaarwisseling is het consumentenvertrouwen in het 1 e en 2 e kwartaal weer licht gaan dalen. In het 3 e kwartaal is echter weer een lichte opleving te zien: de consument is iets minder somber. Minder werkzame personen, meer bedrijven Uit het vestigingenregister blijkt dat tussen april 28 en april 29 het aantal werkzame personen in s-hertogenbosch is afgenomen met 47 personen (-,5%) tot 99.37. Deze afname betreft vooral mannen (full- en parttime) en parttime vrouwen. Wel zijn er meer vrouwen met een fulltime baan. Daarentegen was er een juist een groei van de werkgelegenheid zowel in de B5 gemiddeld (,5%) als in de provincie Noord-Brabant (,2%). In dezelfde periode is het aantal bedrijven in s-hertogenbosch toegenomen tot 1.56. Dit betekent een toename van 27 bedrijven (2,7%). s-hertogenbosch heeft hiermee overigens wel de laagste groei van de B5. Sterke bedrijfsdynamiek, groeisaldo blijft positief Het aantal startende bedrijven in het 1 e (364) en 2 e kwartaal (329) van dit jaar lag vrij hoog. Met 344 starters in het 3 e kwartaal zet deze ontwikkeling zich voort. Het aantal starters blijft in 21 op een hoog niveau. Hoger dan in 29. Sinds begin 28 blijft het aantal oprichtingen per kwartaal zo rond de 1 schommelen. Uitgezonderd de 1 e kwartalen van 28 en 21 met beide 18 oprichtingen. Er zijn in het 3 e kwartaal 182 bedrijven opgeheven. Dat zijn er minder dan in de voorgaande 2 kwartalen van 21, en ook minder dan in het 3 e kwartaal van 29. Alles bijeen is het groeisaldo 1 in het 3 e kwartaal iets gestegen ten opzichte van het vorige en ligt nu weer op het kwartaalgemiddelde van 28. En daarmee een stuk hoger dan in 29. Meer aanvragen deeltijd WW, minder faillissementen en collectief ontslag In het 3 e kwartaal van 21 hebben 9 bedrijven zich gemeld bij het mobiliteitscentrum. Bij 6 bedrijven ging het om deeltijd WW (totaal 78 werknemers) en bij 3 bedrijven om collectief ontslag (totaal 62 werknemers. Er hebben zich geen bedrijven gemeld voor een faillissement. Hiermee zet de trend uit het eerste halfjaar van 21 zich voort: meer aanvragen voor deeltijd WW en minder faillissementen en collectief ontslag. (Zakelijk) toerisme blijft iets afnemen In het 2 e kwartaal 21 zijn er 31.4 hotelovernachtingen geweest. Dit zijn er iets minder dan in hetzelfde kwartaal 29 (32.) en veel minder dan in 28 (37.6). Vooralsnog blijft het aantal hotelovernachtingen dus iets afnemen. Voor het 3 e kwartaal 21 zijn nog geen cijfers bekend. 1 Starters + oprichtingen opheffingen. 5
Niet werkende werkzoekenden in % van beroepsbevolking % Niet werkende werkzoekenden [Bron: UWV Werkbedrijf] [Bron: UWV Werkbedrijf] 8 5. 7 's-hertogenbosch 4.5 4.359 4. 6 Nederland 3.5 5 j f m a m j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m a m j j a s o n d 3. j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d Index 14 Ontwikkeling nww naar geslacht [Bron: UWV Werkbedrijf] Index 14 Ontwikkeling nww naar leeftijd [Bron: UWV Werkbedrijf] 15-27 jaar 12 12 1 mannen 1 27-45 jaar 8 vrouw en 8 45-65 jaar 6 j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d 6 j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d WW-uitkeringen [Bron: CBS] WWB-uitkeringen < 65 jaar + WIJ [Bron: AmSZ] 3.2 3.2 2.4 2.8 1.6 2.4 8 2. 1.6 j fmamj j asond j fmamj j asond j fmamj j asond j fmamj j asond Aanvragen Bijzondere Bijstand [Bron: AmSZ] 5. 4. 3. 2. 1. Aanvragen schuldhulpverlening [Bron: AmSZ] 7 6 5 4 3 2 1 Vacatures [Bron: UWV Werkbedrijf] Hulpvragen Bureau Sociaal Raadslieden [Bron: BSR] 1. 1. 8 Openstaand 8. 28 29 21 6 6. 4 2 Ingediend j f mam j j a s o n d j f mam j j a s o n d j f mam j j a s o n d j f mam j j a s o n d 4. 2. 6
Arbeidsmarkt en inkomen Aantal niet werkende werkzoekenden daalt Het aantal bij het UWV Werkbedrijf ingeschreven niet werkende werkzoekenden 2 blijft dalen nadat in maart een piek bereikt werd van 4.767 werkzoekenden. Eind september was dit aantal afgenomen tot 4.359. Dit is ongeveer gelijk aan het aantal niet werkende werkzoekenden van een jaar geleden (4.366). De daling komt vooral voor rekening van het aantal werkzoekende mannen. Driekwart van de daling betreft mannen, een kwart vrouwen. Verder daalt vooral het aantal werkzoekende 27-44 en 45-65 jarigen. De stijging in de zomer 21 van het aantal werkzoekende jongeren was ook in voorgaande jaren zichtbaar. Het werkloosheidspercentage 3 in s-hertogenbosch blijft navenant (licht) dalen, naar 6,5% aan het eind van het 3 e kwartaal. Dit is nog steeds hoger dan het gemiddelde in Nederland (6,3%), maar lager dan in drie van de vier andere grote Brabantse steden 4. Toch nog toename aantal WWB 5 uitkeringen Sinds medio 29 laat het aantal WWB- en WIJ-uitkeringen een ononderbroken stijgende lijn zien. Het afgelopen kwartaal groeide dat aantal heel licht (13). Hiermee is eind september met ruim 2.8 uitkeringen het hoogste aantal van de afgelopen 3 jaar bereikt. Het aantal WW-uitkeringen in s-hertogenbosch neemt vanaf het 2 e kwartaal 21 af. Dit is voor het eerst sinds de start van de economische crisis. Deze ontwikkeling zet zich voort in het 3 e kwartaal 21. Aantal aanvragen bijzondere bijstand groeit sterk Het aantal aanvragen bijzondere bijstand blijft fors toenemen. Ook in het 3 e kwartaal 21. Met bijna 3.8 aanvragen in de eerste negen maanden van 21 ligt dit aantal veel hoger dan in dezelfde periode voorgaande jaren. Overigens zijn er in het 3 e kwartaal van 21 wel iets minder aanvragen dan in het 1 e en 2 e kwartaal. Aantal aanvragen schuldhulpverlening neemt eveneens flink toe Ook de toename van het aantal aanvragen schuldhulpverlening gaat onverminderd door. Dit jaar is het aantal aanvragen elke maand groter dan in de overeenkomstige maand van de drie jaren daarvoor. In het 3 e kwartaal werden er 215 aanvragen gedaan, waarmee de stand voor de eerste drie kwartalen van 21 komt op 57 aanvragen. Aantal ingediende vacatures nam af, aantal openstaande vacatures stabiel Het aantal bij het UWV WERKbedrijf ingediende vacatures in het 3 e kwartaal bedroeg 8. Dit zijn er minder dan in het 3 e kwartaal van 29. Het aantal openstaande vacatures ligt in het 3 e kwartaal gemiddeld boven de 7. Dit zijn er meer dan in het 2 e kwartaal. Aantal hulpvragen Bureau Sociaal Raadslieden iets hoger Het Bureau Sociaal Raadslieden (BSR) helpt burgers door ze te ondersteunen bij het vinden van hun weg in wet- en regelgeving. In het 3 e kwartaal van 21 is sprake van een lichte toename, waardoor het aantal sociaal juridische hulpvragen in de eerste 3 kwartalen van 21 iets hoger ligt dan in 28, maar nog wel lager dan in 29. Het aantal klanten is, in de eerste 9 maanden van 21, hoger dan in voorgaande jaren. 2 De bij een vestiging van het WERKbedrijf actueel ingeschreven werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan 12 uur per week werkt met een inschrijf- en geen uitschrijfdatum. Zij moeten ingeschreven zijn in de regio waar zij wonen. 3 Uitgedrukt in percentage van de beroepsbevolking. 4 Breda 7,1%, Eindhoven 8,5%, Helmond 9,5%, Tilburg 5,9%. 5 Aantal uitkeringen in het kader van de Wet Werk en Bijstand. 7
1.6 Te koop staande woningen [Bron: NVM] 2 Looptijd woningen [Bron: NVM] 1.2 15 8 1 4 5 5 Verkochte woningen [Bron: NVM] 3. Transactieprijs woningen [Bron: NVM] 4 28. 3 26. 2 24. 1 22. 2. 114 Prijsindex bestaande koopwoningen [25=1; bron: CBS] 112 11 18 16 14 12 1 1.5 1.2 Opgeleverde nieuwbouwwoningen [Bron: afdeling Bouwen] 1.5 1.2 Bouwvergunningen nieuwbouwwoningen [Bron: afdeling Bouwen] 9 9 6 6 3 3 Vastgoed aanbod, m 2 vvo [Bron: Propertynl, Dynamis, RSP] 18. Bedrijven Kantoren 15. 12. 9. 6. 3. 35. 3. 25. 2. 15. 1. 5. Vastgoed transacties, m 2 vvo [Bron: Propertynl] Bedrijven Kantoren 8
Woningmarkt en vastgoed Aanbod bestaande koopwoningen blijft toenemen Nadat het aantal te koop staande bestaande woningen een jaar lang tamelijk stabiel bleef op circa 1.35, is dat aantal in het 2 e en 3 e kwartaal 21 gestegen naar bijna 1.5, zo blijkt uit cijfers van de NVM 6. Er staan nu ruim twee keer zoveel huizen te koop als drie jaar geleden. Deze toename komt vooral omdat er nu meer appartementen en hoekwoningen te koop staan dan in eerdere kwartalen. Het aanbod aan tussenwoningen bleef nagenoeg gelijk. Minder woningen verkocht In de vorige factsheet werd geconstateerd dat er in het 2 e kwartaal 21 relatief weinig woningen zijn verkocht. Dit blijkt ook in het 3 e kwartaal het geval te zijn. Met 17 woningen werd het dieptepunt uit het 1 e kwartaal van 29 ongeveer geëvenaard. De transactieprijs voor de gemiddelde woning schommelt nogal van kwartaal tot kwartaal omdat het om vrij beperkte aantallen gaat. Vorig jaar varieerde de kwartaalprijs tussen 225. en 25.. Dit jaar is dat tot dusver niet anders. De mediane transactieprijs lag in het 3 e kwartaal op 245.. Dit is een lichte stijging ten opzichte van voorgaande kwartalen. Volgens de Prijsindex Bestaande Koopwoningen van het CBS zou er in s-hertogenbosch een prijsstijging van 1,5% in het 3 e kwartaal zijn opgetreden ten opzichte van een jaar geleden. Omdat het aantal verkochte woningen in het 3 e kwartaal tamelijk laag is, kan dit het gevolg zijn van de verkoop van een beperkt aantal woningen in de duurdere sector. De looptijd van de in het 1 e kwartaal 21 verkochte woningen was met 166 dagen aanzienlijk langer dan gebruikelijk in de afgelopen jaren. In het 2 e (122 dagen) en 3 e kwartaal (119 dagen) liep de looptijd terug. Vooral tussenwoningen worden een stuk sneller verkocht. Laag aantal bouwvergunningen en nieuwbouwwoningen In het 3 e kwartaal 21 zijn er bouwvergunningen afgegeven voor 175 woningen. Dat is een veel meer dan het aantal uit dezelfde periode van 29 (46). Sowieso zijn er in de eerste negen maanden van 21 (423) al meer bouwvergunningen afgegeven dan in heel 29 (416). Het niveau van 28 wordt echter lang niet gehaald. Tot en met het 3 e kwartaal zijn er 368 nieuwe woningen opgeleverd. Dit aantal is lager dan in voorgaande jaren. Voor geheel 21 wordt een productie geraamd van ruim 7 woningen, ruim de helft van het aantal in 29. Aanbod vastgoed neemt toe, aantal transacties eveneens Het aanbod aan vastgoed is het afgelopen jaar behoorlijk toegenomen. Begin 21 werd er ruim 27. m 2 vvo 7 bedrijfsruimte meer aangeboden dan een jaar eerder. Ook het aanbod aan kantoorruimte is toegenomen, met 14. m 2 vvo. Dit betekent overigens niet dat al deze ruimte ook leeg stond. In het 3 e kwartaal werd voor 11. m 2 vloeroppervlak aan kantoorruimte verhuurd. Aan bedrijfruimte werd het afgelopen kwartaal voor 8.3 m 2 verhuurd. Zowel qua aantal als qua omvang van de vastgoedtransacties in de eerste drie kwartalen liggen de cijfers beduidend boven die van vorig jaar. 6 Het marktaandeel van de NVM is ongeveer 7 á 8% van alle te koop staande woningen. De NVM-cijfers over het laatste kwartaal zijn altijd voorlopige cijfers. 7 VerkoopVloerOppervlak. 9