Privatisering & deregulering Landelijke CAO Gemeenten Een Centrale Ondernemingsraad

JUNI 2004 16 BULLETIN VAN HET AFDELINGSGROEPSBESTUUR ABVAKABO LAGERE OVERHEDEN [ EEN ACTUEEL EN INFORMEREND BLAD VOOR DE AMSTERDAMSE ABVAKABO-LEDEN] NUMMER Privatisering & deregulering Landelijke CAO Gemeenten Een Centrale Ondernemingsraad

Privatisering & Deregulering Sinds de jaren 80 woedt er een privatiseringsgolf over Nederland, onder het adagium alles wat de markt kan, moet men aan de markt overlaten! De overheid wenst alles wat er maar aan te besteden is aan de private marktpartijen. Daarnaast is een ander belangrijk Haags stokpaardje de deregulering. Echter, inmiddels leven we in het begin van de 21e eeuw en kan men zich in alle redelijkheid afvragen of het vrije markt beleid wel de gewenste effecten heeft gehad. Inhoud Het akkoord van Wassenaar uit 81 de ambtenaren al beroofd had 1982 tussen de vakbeweging onder van een deel van hun salaris. leiding van de heer Kok, de werkgevers onder leiding van de heer En dus ging het kabinet Lubbers zich Van Veen en het kabinet onder richtten op het afstoten van uitvoerende taken van de overheid. De rol leiding van premier Lubbers, had tot doel loonmatiging in ruil voor van de overheid werd beperkt tot arbeidstijdverkorting. Eén van de opdrachtgever en regisseur. neven-effecten van het akkoord was Daarnaast was de privatisering ook een enorme herbezinning van de een gevolg van internationale ontwikkelingen op ideologisch gebied, overheid ten aanzien van de taken die men uitvoerden. o.a. de maatregelen van Thatcher en De eerste hersenspinsels over Reagan. privatisering hadden al de kop opgestoken onder de twee voorgaande kabinetten van Van Agt, de van de regeringen zich in de richting In Nederland verschoof de ideologie premier die door middel van Bestek van het Angel-saksische model in plaats van het Rijnlandse model dat in Nederland en Duitsland werd aangehangen. Het Rijnlandse model stond voor het zoeken naar het evenwicht in belangen tussen vak- Privatisering & deregulering Integer handelen Column Ome Jan De Nieuwe Ooster Begraafplaats II Landelijke CAO gemeenten Een Centrale Ondernemingsraad 2 4 6 7 8 11 beweging, werkgevers en overheid. In Nederland beter bekend als het Polder-model, omdat er in Nederland nog meer sprake was naar het zoeken van het evenwicht dan in Duitsland. Het Angelsaksische model is het model van het internationale kapitalisme, waarbij de arbeiders überhaupt aan het kortste eind trekken. De massawerkloosheid in het begin van de jaren 80 was een ideale aanleiding voor het kapitaal om de aanval op de taken van de overheid te richtten. Immers, er lagen kansen voor dat kapitaal om nieuwe gebieden in te lijven, zoals het openbaar vervoer, gezondheidszorg, energievoorziening, reïntegratie-activiteiten voor werkzoekenden e.d. Het kapitaal werd bij die privatisering nog maar door één ding belemmerd en dat waren de overheidsregels. Het kapitaal wilde af van alle regels en voorschriften, dus ontstond de zogenaamde deregulering. Al met al werd het geheel ook een aanval op de vakbeweging, omdat er een fragmentatie van collectieve belangen ontstond, banen die wel/niet zouden verdwijnen, sociaal beleid dat op de tocht kwam te staan, aanvallen op de arbeidsvoorwaarden et cetera. Daarbij was het ook een aanval op de macht van de vakbeweging, door werknemers te separeren in diverse bedrijven kon men machtsblokken breken. In Amsterdam was het voorbeeld het instellen van de Stadsdelen waardoor de machts-blokken van Openbare Werken en de Reiniging werden gebroken. Vanaf de jaren 80 tot heden zijn er vele taken die van oudsher door de overheid werden uitgevoerd, weggezet op de private markt. Voorbeelden daarvan zijn: verzelfstandiging van de NS, overgang van het GEB naar NUON, de verzelfstandiging/privatisering van de bedrijven in de Sociale Werkvoorziening, het verkopen van de gemeentelijke kabelnetten, de uitbesteding van reïntegratie-activiteiten voor men- sen in de Bijstand, WAO, WW e.d., het vrijgeven van het stroomnet. En op dit moment is actueel de door minister Peijs gewenste privatisering van het openbaar vervoer in de grote steden. Het is ontegenzeglijk dat de Nederlandse burger niet al te happy kan zijn met de effecten van dit vrije markt denken en deregulering. Met name in het openbaar vervoer, de NS en de taxiwet, zijn schrijnende voorbeelden van hoe het niet moet. Bij privatisering en verzelfstandiging zal altijd kostenbeheersing de boventoon voeren, en dat gaat dan altijd ten koste van het personeel en het materieel. Afname van personeel door overtolligheid of aanvallen op de arbeidsvoorwaarden, uitstellen van investeringen in materieel, rails e.d. En ten aanzien van de deregulering komen dan vaak de veiligheidsaspecten onder druk te staan. Maar de burger draait overal voor op, duurdere kaartjes en ritjes, lange wachttijden, geen zitplaatsen, vele overstapmomenten, toename van het autoverkeer waardoor weer meer files ontstaan et cetera. In Oss is de afgelopen tijd zelfs niet meer gereden door het openbaar vervoer. De busmaatschappij had er de brui aan gegeven omdat zij de nieuwe concessie is misgelopen. In de aanbestedingen voor sociale zekerheid concessies is het effect van deregulering een enorme toename van de bureaucratie. Er gaan vele productieve uren verloren aan het schrijven van de bestekken en procedures, moeten er door de aanbieders offertes worden gemaakt en in meervoud worden ingeleverd. Dan volgen er uren en dagen om matrixen in te vullen die een beeld moeten geven van de offertes, vervolgens nog mondelinge toelichtingen op de offertes en dan pas de besluitvorming. En dit spel vindt ieder jaar plaats! Geld dat beter besteed kan worden aan het helpen van mensen in de vorm van toeleiding naar werk of een leefbare uitkering. Het vrije markt denken en de deregulering hebben wel uitbreiding van controle voor de overheid tot gevolg gehad, de mededingingspolitie en de Arbeidsinspectie. De Mededingings Autoriteiten hebben als opdracht om erop toe te zien dat er geen monopolisten op de vrije markt zullen gaan opereren en dat aanbestedingen conform de regelgeving geschieden. De bouwfraude heeft laten zien dat de vrije markt toch wel verdeeld wordt onder de grote jongens; de kabelnetten zijn verdeeld onder een paar aanbieders, zoals UPC en Casema. Leve de vrij markt! En de Nederlandse Mededingings Autoriteiten komen ambtenaren tekort om hun werk naar behoren te kunnen doen. Bij de Arbeidsinspectie krijgt men het ook steeds drukker met controletaken omdat bedrijven een loopje dreigen te nemen met de regelgeving. Een voorbeeld van deregulering en verzelfstandiging kan de lezer niet onthouden worden. Het op afstand van de overheid zetten van de scholen en als gevolg daarvan de losgebarsten concurrentiestrijd tussen scholen. E.e.a. heeft geleid tot een enorme fusiedrift in het onderwijs, daardoor ontstond een enorme schaalvergroting. Maar, het neveneffect was een vervreemding bij de leerlingen, wat tot een stijgende voortijdige uitval van diezelfde leerlingen heeft geleid. Die jongeren lopen weer de kans om in aanraking te komen met Politie, Justitie, Jeugdhulpverlening et cetera. En zij zijn aangewezen op de overheid om toch een weg te vinden naar de arbeidsmarkt. De conclusie kan al met al niet anders zijn dan dat privatisering en deregulering kostenverplaatsingen teweeg hebben gebracht i.p.v. kostenbesparingen. En voor die kosten draait toch de burger op! De burger kan dan toch niet geloven dat dit ooit het beoogde effect was van het adagium alles wat de markt kan, moet men aan de markt overlaten! Een herbezinning is nu op zijn plaats, de gemeente Amsterdam kan daarbij een voorbeeld stellen door de uitvoering van het openbaar vervoer in Amsterdam, nl. het GVB, met hand en tand te verdedigen tegen de Angelsaksische vrije markt ideologen onder leiding van premier Balkenende. En misschien wil Balkenende nu wel eens luisteren naar zijn voorgangers Lubbers en Van Agt, die ieder afzonderlijk een kritische noot hebben afgegeven aan dit kabinet. Die erop neer komt dat het huidige beleid niet tot de gewenste resultaten zal leiden. En naar wie kan Balkenende beter luisteren dan naar deze twee voormalige CDA-premiers, want het moge duidelijk zijn dat de effecten van het beleid van de jaren 70 én 80 ook niet het gewenste resultaat hebben opgeleverd. 2 3

INTEGER HANDELEN Er was zo n 10 jaar geleden een minister van Binnenlandse Zaken, Ien Dales was haar naam. Zij was van de Partij van de Arbeid. Het was de tijd waarin de partijen nog ergens voor stonden en bestuurders nog echte bestuurders waren. Zij had het goed voor met de burgers en haar ambtenaren. Zij ergerde zich echter mateloos aan een aantal gevallen van corruptie welke zich binnen het overheidsapparaat manifesteerde. Zij nam uiteindelijk een aantal besluiten dat ook op gemeentelijk niveau zijn weerslag zou krijgen. Zo hebben we in Amsterdam inmiddels het Bureau Integriteit, is ambtseed weer ingevoerd en kennen we de Klokkenluiderregeling. Een scala aan instrumenten waaraan ieder gemeentelijk bedrijf en elke deelraad weer zijn eigen invulling moet geven en geeft. Het kan dan ook niet anders of de gemeentelijke organisatie bestaat over pakweg 5 jaar weer geheel uit rechtschapen en onkreukbare medewerkers. Over 5 jaar is er geen ambtenaar meer die buiten de boot, of toepasselijker gezegd, tegen de boom piest. Het is echter de vraag of dat wel zo is. Resulteren deze acties wel in het doel dat Ien Dales zich destijds stelde, namelijk het uitbannen van corruptie binnen het overheidsbedrijf. Schieten we niet door? Creëren we niet een organisatie waarin iedereen elkaar in de gaten houdt? Gaan we niet richting klikcultuur, waarin onderlinge rekeningen worden vereffend? Wordt een ambtenaar integer door in rotten van drie de ambtseed op te dreunen? Wordt het gemeentelijk apparaat er echt geloofwaardiger door? Zijn de burgers gediend met alle energie en middelen die in dit project worden gestoken? De vraag stellen is lastig, want lijkt niet loyaal, is dus een beetje niet integer. Hier toch maar de discussie geopend aan de hand van een voorbeeld; het Gemeentelijk Bureau Integriteit (BI). Dit bureau werd in januari 2002 door B&W ingesteld en onderzoekt in opdracht mogelijke integriteitschendingen. De opdracht voor zo n onderzoek wordt door de stadsdeelsecretaris, directeur, College van B&W of de Burgemeester gegeven. Deze zijn verplicht vermoedens van integriteitschendingen aan BI te melden. Het vermoeden van een integriteitschending kan ontstaan uit informatie die van binnen of buiten de organisatie is verkregen. Op grond van de Klokkenluiderregeling is elke ambtenaar verplicht om: bij een ernstig vermoeden van een mistand, dat intern aan de orde te stellen. Het Bureau Integriteit heeft eigen onderzoekers in dienst, maar kan na overleg met de opdrachtgever ook derden inschakelen. Het bureau kan bij haar onderzoek medewerkers interviewen, volgen, foto s nemen, camera s plaatsen en werkplekonderzoeken doen. Ook kan zij bij het vermoeden van oneigenlijk gebruik van de telecommunicatiemiddelen het telefoon-, @mail- en internetgebruik monitoren. (BI, leest geen mails en tapt geen telefoons af!). Dit alles binnen de wet en onder strikte voorwaarden, welke laatste zijn vastgelegd in een onderzoeksprotocol. Op zich niets schokkends te melden dus. Ook de ambtenaar die onderwerp van onderzoek wordt, heeft de gebruikelijke rechtsbescherming. Daarbij kan hij/zij een beroep doen op een onafhankelijk gemeentelijk vertrouwenspersoon. Hij/zij mag zich bij de interviews laten bijstaan door een eigen raadsman (die weliswaar niet aan het gesprek mag deelnemen). Hij/zij krijgt het verslag van het interview voor akkoord te zien en krijgt de mogelijkheid om niet juist geciteerde teksten te laten corrigeren. Er is een klachtregeling. Wederom niets om panisch van te worden. Het zijn dan ook niet de ieder afzonderlijk mogelijk te nemen acties, die je doen afvragen of we nog wel de goede weg bewandelen en niet zijn doorgeslagen. Het is de verbijzonderde en geïnstitutionaliseerde vorm die tot kritische kanttekeningen noopt. Het is niet ondenkbaar dat er weer een bureau is ingesteld dat zijn bestaansrecht moet en zal bewijzen. Mislukken kan vanwege de politieke druk bijna niet meer. Het is ook de krampachtigheid waarmee sommige organisaties in dit kader met het begrip integriteit omgaan dat je de wenkbrauwen doet fronsen. Vanaf de eerste melding treedt er een trein in beweging die nog moeilijk is te stoppen. Wat is een ernstig vermoeden van een mistand? In het protocol wordt dat wel geduid, maar kan elke leidinggevende die schifting maken? Ben je eenmaal onderwerp van onderzoek, dan zit je meestal met een schorsing thuis, in afwachting van de bevindingen en de bestuurlijke maatregelen die daarop afgekondigd kunnen worden. In situaties waarin je onterecht bent gesanctioneerd, ben je maanden, zoniet jaren verder voordat je via de bezwarenprocedure of rechter je gelijk gehaald hebt. En dan nog. Terugkomen is meestal onmogelijk wegens een verstoorde werkrelatie. Het is de bundeling van dat alles die bij sommigen van ons Kafkaiaanse vergezichten oproept. Het lijkt er op dat met het instellen van het bureau BI het onderzoek naar de handel en wandel van een ambtenaar via objectieve criteria zal plaatsvinden. Echter het besluit tot het houden van een onderzoek, de wijze waarop en wanneer de betrokkene over een lopend onderzoek wordt geïnformeerd en de mate waarin, al dan niet besloten wordt tot een sanctie, blijft per slot van rekening een besluit van de directeur en het DB. Deze kunnen de positie of de waarde van de betrokken ambtenaar in de organisatie laten meewegen, bij het besluit betrekken. Daardoor is het niet denkbeeldig dat in geval van strafmaat of rehabilitatie er met verschillende maten gemeten wordt. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het zwarte scenario zoals dat boven wordt geschetst ook voor de integriteits-hype mogelijk was en voorkwam. Het is echter de vraag of we met de middelen die er al waren, namelijk de wetboeken en het ARA, niet beter af waren. Is het niet ook hier weer de waan van de dag die regeert? Ondanks dat veel, vooral ingehuurde deskundigen zeggen dat de positie van de Ambtenaar bijna onaantastbaar is, is de realiteit een heel andere. Volgens de al bestaande regels van het ARA kon/kan iedere Ambtenaar na het constateren van een overtreding gesanctioneerd worden. Afhankelijk van de ernst van de zaak behoort strafontslag zeker tot de mogelijkheden. Dan moet je op organisatieniveau wel zorgvuldig te werk gaan en je zaakjes voor elkaar hebben, onderzoeken verantwoordingsgesprekken houden, hoor en wederhoor toepassen en moeten de dossiers in orde zijn. Dan is een goed gekwalificeerde afdeling P&O onontbeerlijk. Daar heb je geen zwaar opgetuigde organisatie voor nodig, hoef je de medewerkers geen cursus klokluiden voor te geven en hoef je geen protocollen te doorlopen die voornamelijk uiterlijk vertoon zijn. Daarbij dien je zelf als leidinggevende/ bestuurder het goede voorbeeld te geven. Met andere woorden, rechtschapen en onkreukbaar te zijn. 4 5

Ome Jan Column Normen en waarden Op de televisie is minister-president maal niets uit; geld is geld. Balkenende aan het woord en hij Zo zien we dus weer eens hoe figuren uit het bedrijfsleven met bonus- spreekt over de normen en waarden die verloren dreigen te gaan. sen en allerlei, speciaal voor hen Natuurlijk zegt de man zinnige ontworpen, voorzieningen, rustig woorden, maar er blijft bij mij toch doorgaan met graaien en pakken een vraag hangen. Over wiens normen en waarden gaat het? In de wet wat je pakken kan. staat beschreven dat je niet mag Laten we wat namen noemen. stelen, dat is dus een norm. In de Philips bestuursvoorzitter Kleisterlee ontvangt 18% meer basissalaris. bijbel staat ook Gij zult niet stelen. Een norm van fatsoen en als je daarnaar leeft, brengt het vanzelf zijn 956.000,= en omdat ze bang waren Mijnheer s loon groeide naar waarden op. Je zou zeggen, wat let dat hij daarmee niet zou rond ons, maar er zijn ook in de samenleving mensen die normen en bonus bovenop, zodat zijn bruto komen, deed men er nog een kleine waarden anders beleven. inkomen neerkomt op 1,2 miljoen. Laat ik die ook even naar voren En wat roept het bondsbestuur nu? halen. Schandalig! Dat is terecht, maar daar blijft het We leven in een economische crisistijd en van overheidszijde moeten boekenplank toch een lijst met dan bij. Aangezien ik thuis op de we allemaal een stapje terug doen, namen heb liggen, zal ik er nog maar om Nederland uit het slop te halen. één noemen. Onze vakbonden, waarbij de normen en waarden hoog in het vaandel tje steeg met een percentage waar ING, de heer Kist, zijn schamel loon- staan, toonden onmiddellijk hun je u tegen zegt. Zijn inkomen goede wil met het bevriezen van de bedraagt 1,16 miljoen. Wilt u lonen en salarissen. weten hoe die inkomstenstijging Dát is onze bijdrage om tot herstel wordt verdedigd? te komen. Mijnheer had een achterstand en die Wat is nu de bijdrage van hen waarvoor wij een stapje hebben terugge- daarmee is de kous af. is nu via een bonus ingelopen en zet? Zijn hun inkomsten nu ook bevroren? Is het hen écht duidelijk Nu weet ik, en u ook waarde lezer, gemaakt dat pakken en graaien niet dat óók wij een achterstand hebben, past daar waar men spreekt over denk maar (als voorbeeld) aan de 3% normen en waarden? Ja, dat is ze wel inhouding uit de tijd dat we belubber(s)erd werden. duidelijk gemaakt, alleen hun normen en waarden zijn anders. Hun Het geld dat van ons werd ingehouden, was ook al voor het goede doel, norm is geld en hun waarden is geld en niets anders. Of dat eerlijk verdiend geld is, of geld via de weg van En toen het allemaal weer beter nl. het land uit het slop halen. fraude, dubbele boekhouding of ging en de vraag werd gesteld of wij belastingontduiking, het maakt alle- ook wat kregen, was het argument dat als we dát wilden, we ons dan uit de markt zouden prijzen, met als gevolg grote werkeloosheid. Begrijpt u nu waarom ik me afvraag als de heer Balkenende praat over normen en waarden, tot wie richt hij dan het woord? Tot het volk en welk deel van de bevolking dan? Tot degenen die vanwege de bezuinigingen hun kinderen naar school moeten laten gaan met een lege maag, omdat er geen geld is om brood te kopen. Of tot degenen, die hun mond vol hebben over eerlijk delen, doen voorkomen als toonbeelden van naastenliefde. Maar, in de praktijk voorop gaan, om de armen armer te maken en zichzelf verrijken. Hoelang en tot hoe ver gaat dit door? Wie zal het tij keren? Het antwoord ligt bij de bonden en de oppositie. De Nieuwe Ooster intern verzelfstandigd [deel 2] Het personeel De Nieuwe Ooster, begraafplaats, crematorium, gedenkpark in het stadsdeel Oost/Watergraafsmeer werd met ingang van 1 januari 2004 intern verzelfstandigd. Het personeel van de DNO is een zeer betrokken groep, die houdt van hun werk. Medezeggenschap is daarom dan ook belangrijk voor het personeel. Om goede medezeggenschap te hebben is gekozen voor een onderdeelcommissie van de Ondernemingsraad. Er werden verkiezingen gehouden met een gigantische opkomst (87%) en de OC is nu een feit. Drie man/vrouw sterk. Maartje de Vries, Rick Shamier en Jeroen Mater vormen deze OC. In de vorige aflevering was het woord aan de directeur, Marie Louise Meuris, nu is het de beurt aan het personeel, wat is hun mening over deze toch ingrijpende verandering. Omdat Maartje thuis is (bevallen van een prachtige zoon) en Rick op vakantie is, praten we met het kersverse OC/OR-lid van de DNO, Jeroen Mater. De eerste vraag is natuurlijk: Konden jullie je vinden in het verhaal van Marie Louise? Ja, we konden ons goed vinden in haar verhaal. De gekozen opzet om op deze manier intern zelfstandig te worden is goed verlopen, omdat de processen zorgvuldig en naar onze bevindingen goed zijn verlopen. Jullie wilden deze interne verzelfstandiging ook graag, waarom eigenlijk? Als onderdeel van het stadsdeel waren er vaak problemen met andere afdelingen waar wij diensten van af namen, zoals personeelszaken en financiën. Daarnaast was dat in onze ogen veel te duur. Verdienden wel veel geld, maar verdween dat weer in de algemene middelen. Dat maakte dat er niet of nauwelijks geïnvesteerd kon worden, maar we wel elk jaar met een tekort werden opgezadeld en dat maakte een goede en gezonde bedrijfsvoering onmogelijk. Nu kunnen, nee moeten we ons zelf bewijzen en daar gaan we dan ook voor. Wat zijn volgens jullie de belangrijkste voordelen van deze interne verzelfstandiging en wat zijn dan de nadelen? Snel kunnen handelen in geval van veranderingen op de markt zien we als een voordeel en zodra het economisch tegen zit, moeten we er voor gezorgd hebben dat we een buffer hebben opgebouwd. Concrete nadelen zien we op dit moment niet, niemand kan in de toekomst kijken dus blijven we optimistisch. Hoe kijkt het personeel er nu tegenaan? Zijn ze tevreden met deze stap? De algemene indruk is positief! Het personeel op de werkvloer merkt eigenlijk geen verschil, de organisatie als zodanig zal echter sneller in kunnen spelen op veranderingen in de markt. Het is nog te vroeg om nu al iets te kunnen zeggen over de tevredenheid. Vinden jullie dat een en ander zorgvuldig is verlopen? En zijn jullie tevreden over de rol van de vakbond bijvoorbeeld? Over zorgvuldigheid hebben we niets te klagen, het gehele pro- Lees verder op pagina 8 6 7

Vervolg van pagina 7 ces heeft wel veel tijd in beslag genomen. De vakbond als zodanig is er minimaal aan te pas gekomen, wel kunnen we zeggen dat de OR er vanaf de eerste minuut bij betrokken is geweest en positief heeft ingestemd met het verloop van het gehele proces. Wat zijn de belangrijkste veranderingen binnen de organisatie? En zijn er consequenties voor het personeel geweest? Gedurende de interne verzelfstandigingsperiode heeft er ook nog een reorganisatie plaatsgevonden. Er is gekozen voor een wijziging volgens natuurlijk verloop en B ELONING Geen resultaatgerichte beloning, tenzij de werkgever op een groot aantal punten haar zin krijgt. L OOPTIJD Twee jaar. twee personeelsleden zijn een outplacementtraject gestart. Zijn jullie van mening dat de OC de belangen van het personeel op een goede manier zal kunnen behartigen? We hebben er alle vertrouwen in dat de belangen op een juiste wijze worden behartigd. Daarnaast worden we uiteraard ondersteund door de Ondernemingsraad en hebben we een externe adviseur. Jullie moeten nu de markt op om zelf je broek op te houden, voelen jullie die commerciële druk al? M IDDELLOONSTELSEL PENSIOENEN Nee, er is geen extra druk ontstaan. Op de kosten letten is een standaardgegeven voor elke onderneming. Tot slot, ook aan jullie de vraag: Waarom zou je als je dood gaat- nu voor De Nieuwe Ooster moeten kiezen voor begraven of cremeren? De Nieuwe Ooster is het paradijs op aarde. Verder nodigen we iedereen uit om eens langs te komen om met eigen ogen te zien wat we bedoelen. En om meteen maar een beetje sluikreclame te maken: Kijk ook eens op onze website www.denieuweooster.nl voor al uw mogelijkheden op het gebied van begraven, cremeren en gedenken. Landelijke CAO Gemeenten/overlegklimaat We schrijven 11 juni, ruim drie weken voor het uitkomen van Amsterdams Aaneen. Het is zwaar weer aan de landelijke onderhandelingstafels. Op 23 april jl. heeft de werkgever de inzet voor de CAO Gemeenten bepaald. Samengevat komt dat op het volgende neer*: In verband met de vorig jaar overeengekomen wijziging van de ABP-pensioenregeling in een middelloonstelsel, moet binnen de sector worden afgesproken welke toelagen pensioengevend worden. Als bijvoorbeeld het overwerk pensioengevend wordt, dan stelt het College van Arbeidszaken (CvA/ Vereniging Nederlandse Gemeenten) dat hierover premie betaald moet worden; de netto overwerktoeslag zal hierdoor dalen. V ERLOFREGELINGEN De verlofaanspraken moeten (deels) opgaan in de levensloopregeling. Wat dit concreet betekent is nog niet duidelijk, maar een verbetering van de verlofaanspraken heeft men in ieder geval niet op het oog! De terugbetalings-verplichting moet worden verruimd. Ouders die na een periode van ouderschapsverlof binnen een jaar in deeltijd gaan werken, moeten het betaalde verlof terugbetalen. De betaling van het ouderschapsverlof moet omlaag - 50% van het zogenaamde maximum-dagloon, met als ondergrens 80% van het minimumloon. G EMEENTELIJKE FPU (ZELF BE- TAALDE PRÉ- PENSIOENREGELING) De gemeentelijke aanvulling op de FPU moet worden aangepast. Het moet volgens het CvA goedkoper en meer gericht op langer doorwerken. Bovendien wil men de regeling weer loskoppelen van de reguliere FPU, zodat toekomstige wijzigingen in de FPU geen invloed hebben op de gemeentelijke seniorenregeling. Concrete voorstellen hebben werkgevers nog niet gedaan. FLO (Vervroegd Leeftijds Ontslag) Het CvA wil af van de FLO in z'n huidige vorm. Men vindt de regeling te duur en niet meer van deze tijd. De regeling die het CvA hiervoor in de plaats wil kent geen collectieve leeftijdsgrens, maar gaat uit van de mogelijkheden van het individu. Een mobiliteitsbeleid en herplaatsing in een andere functie moet voortijdig ontslag of arbeidsongeschiktheid voorkomen. Ook hier weten wij nog slechts in hoofdlijnen wat de werkgever wil. S OCIALE ZEKERHEID Het CvA wil een ingrijpende herziening van het sociale stelsel. Dit moet meer marktconform worden en moet langdurige "inactiviteit" voorkomen. De afschaffing van de WW (Werkloosheids Wet) -vervolguitkering moet volledig doorwerken in de gemeentelijke bovenwettelijke uitkeringen. Dit betekent een verkorting van de werkloosheidsuitkering met 2 tot 3,5 jaar. De loondoorbetaling in het tweede ziektejaar moet worden aangepast aan het najaarsakkoord en het advies van de SER, te weten 70% van het salaris. O NTSLAGVOLGORDE Het CvA wil een andere ontslagvolgorde, gebaseerd op het zogenaamde afspiegelingsbeginsel. De concrete uitwerking hiervan wil men ingeval van reorganisaties lokaal laten plaatsvinden, daarbij kan volgens de werkgever ook de kwaliteit van de werknemers bepalend zijn. A RBEIDSVOORWAARDENMODEL Werkgevers willen naar een ander model voor de arbeidsvoorwaardenvorming: meer centraal, minder lokaal ("centraal, tenzij"). Het GO (Georganiseerd Overleg) Lees verder op pagina 10 8 9

Vervolg van pagina 9 Een Centrale OR bij de gemeente amsterdam? krijgt dan een andere rol, vooral gericht op reorganisaties. De OR (Ondernemings Raad) moet een grotere rol krijgen bij het personeelsbeleid. Ook de komende CAO moet in z'n geheel gelden voor de 4 grootste steden. Met andere woorden: het meer dan tien jaar bestaande aanvullende CAO overleg van Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag, bedoeld als verfijning naar de grootstedelijke situatie, moet verdwijnen. Dat is dan de inzet van de werkgever in een tijd waarin het najaarsakkoord van 2003 nog recht overeind stond, o.a. 2 jaar de nullijn voor de salarissen. Inmiddels ligt ook het najaarsakkoord aan gruzelementen door de no nonsense kabinetsopstelling t.o.v. de pré-pensioenregelingen. Het kan niet anders of dit heeft ook zijn weerslag op de verdere onderhandelingen voor de CAO Gemeenten. Het overlegklimaat verslechtert al naar gelang het kabinet Balkenende langer zit. De gemeenten schurken zich aan. Het poldermodel (via de overlegtafel tot overeenstemming komen) is achterhaald, heet het. De nullijn is niet genoeg. De afbraak gaat verder. Wat mede door de inzet van de vakbeweging afgelopen decennia aan sociale voorzieningen is opgebouwd, moet tot de grond toe worden afgebroken, lijkt het. Deregulering, marktwerking, individualisering en eigen verantwoordelijkheid zijn de stopwoorden van dit CDA, VVD, D66 kabinet. Zij schroomt niet in haar ijver de collectieve voorzieningen af te breken en daarbij bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten. Bij de pensioenregelingen heet het dat de jongere werknemer niet meer mee wil betalen aan deze voorzieningen van zijn oudere collega s. Demagogie heette dat vroeger! De vakbeweging wordt op allerlei fronten rechts gepasseerd en geschoffeerd. Constant wordt zij in het offensief gedrukt. Afgelopen jaren is het constant verdedigen tegen verslechteringen in de rechtspositie en de primaire arbeidsvoorwaarden geweest. Kijk de landelijke en stedelijke akkoorden er maar op na! Hoe lang gaan wij zo nog door? Net zolang tot we de collectieve belangenbehartiging van de vakbeweging in kunnen ruilen voor een individuele rechtsbijstandverzekering? Net zolang tot de vakbeweging is gemarginaliseerd tot een (vak) bewegingsloos orgaan. Net zolang tot we "solidariteit" alleen nog maar in het "vreemde woordenboek" terug kunnen vinden? Aan het zittende kabinet zal het niet liggen. Lodewijk de Waal heeft namens de FNV in het voorjaarsoverleg, samen met de overige vakcentrales, een streep getrokken: de door het kabinet voorgestane slik of stikverslechteringen in de pré-pensioenregelingen zijn onaanvaardbaar!. Het voorstel zal met een negatief advies aan de leden worden voorgelegd. Volgens onze inschatting zal het overgrote deel van de leden ook afwijzend reageren. Kijken hoe lang Lodewijk zijn poot daarna nog stijf houdt. Wat ons betreft geldt hetzelfde voor de onderhandelingen over de CAO Gemeenten. Als het CvA niet drastisch bijstuurt zal het voorstel van de werkgevers met een negatief advies aan de leden moeten worden voorgelegd. Het is eigenlijk intriest, maar als de werkgevers hun ramkoers blijven varen, zullen zij wel merken wat afschaffen van het "polderen" betekent. Rondom het ter perse gaan van deze Amsterdams Aaneen worden de eerste protestdemonstraties tegen het pensioendictaat van dit kabinet georganiseerd. Om met de woorden van Jan Moelee in zijn column af te sluiten: "Hoelang en tot hoe ver gaat dit door? Wie zal het tij keren? Het antwoord ligt bij de bonden en de oppositie". De gemeentelijke organisatie telt zo n 52 OR-en van wisselende omvang, maximaal 15 en minimaal 5 leden. Dit betekent dat er een grote groep mensen is die zaken in een breder perspectief zien dan hun dagelijkse werkzaamheden bij een gemeentelijke organisaties. Zowel binnen de bond als daarbuiten zijn er bewegingen gaande om overleg van OR-en af te stemmen om gezamenlijk invloed uit te oefenen op het gemeentelijk beleid. Eind 2002 is er een initiatiefgroep COR (Centrale Ondernemingsraad) van ondernemingsraden bij de gemeente Amsterdam opgericht. De initiatiefgroep stelt zich tot doel te komen tot een overkoepelende ondernemingsraad bij de gemeente Amsterdam. Ook in het verleden zijn er met enige regelmaat initiatieven ontwikkeld. Al vanaf 1980, toen er bij diensten en bedrijven van de gemeente Amsterdam nog (C)MC s bestonden, zijn er door de MC s pogingen ondernomen om tot een OMC te komen, soms met tijdelijk succes. Toen de Wet op de Ondernemingsraden van toepassing werd verklaard op overheidsorganisaties, ontstonden er bewegingen bij OR-vertegenwoordigingen die een platform voorstonden en een COR in Amsterdam wensten. Binnen ABVAKABO was als gevolg daarvan enige jaren een vrij beperkte club mensen c.q. een platform actief, bestaande uit ABVAKABO-leden van OR-en uit de Stadsdelen. Al deze pogingen om tot een COR in Amsterdam te komen werden door de ABVAKABO-besturen en bestuurders met argusogen bekeken opdat er geen mogelijke concurrenten zouden opstaan. Hierdoor konden deze initiatieven, die buiten de bond ontstonden, nauwelijks op medewerking van de bond rekenen, nee eerder op tegenwerking. Deze houding was zeker niet exclusief voor ABVAKABO Amsterdam. De vakbeweging heeft altijd al een haat-liefde verhouding met het fenomeen ondernemingsraden gehad. In het verre verleden werden al heftige discussies gevoerd inzake de uitbreiding van de bevoegdheden van de OR-en. Onder meer de Industriebond FNV opgegaan in FNV Bondgenoten bepleitte beperkingen van de zeggenschap van OR-en. Gevreesd werd dat de bonden bij CAO-onderhandelingen buitenspel Een prikkelende visie van Kees de Jong c zouden worden gezet. Deze vrees was niet geheel onterecht. Werkgevers in de particuliere sector, zoals IKEA, hebben enkele jaren geleden een CAO met de OR proberen af te sluiten. In dit soort gevallen kom je aan het primaat en het bestaansrecht van de bonden. Het waren tot nu toe echter uitzonderingen op de regel. Nu de regering de algemeen verbindendverklaring van de CAO s ter discussie stelt, kan e.e.a. drastisch wijzigen in de toekomst. Ook binnen de gemeentelijke verhoudingen zijn veranderingen te bespeuren. Bij de laatste arbeidsvoorwaardenbesprekingen zette de gemeente in op het afschaffen van het Amsterdamse arbeidsvoorwaardenoverleg, waardoor Amsterdam in de pas zou moeten lopen met het landelijk arbeidsvoorwaardenoverleg. Voorts zijn centralisatietendensen waarneembaar, bijvoorbeeld ingeval van het functiewaarderingssysteem en regelingen op het gebied van integriteit. Zaken waar het Georganiseerd Overleg van de bonden buitenspel wordt gezet en ook de OR-en van de stadsdelen en diensten het nakijken hebben. Lees verder op pagina 12 10 11

Vervolg van pagina 11 Tot voor kort kwam in ABVAKABO- groepen een functie. Deze groepen houding van de bestuurders is verband een eigen, zij het beperkte vanuit de gemeentelijke bedrijven veranderd. Eén van de bestuurders koepel, vakbondsplatform van gaan er echter van uit dat via het heeft zich positief uitgesproken ten ABVAKABO OR-leden uit de stads- Georganiseerd Overleg met de opzichte van het initiatief, maar delen bijeen. Voorts bestonden er gemeente Amsterdam e.e.a. te staat hier kennelijk nog sceptisch enkele stedelijke verbanden als regelen valt. De oriëntatie op de tegenover omdat hij op weerstand Vakgroep Wegen en sinds enige werkgever wordt bepaald door het stuit bij enkele gemeentelijke groe- jaren een platform van vertegen- bedrijf/de directie. En de instru- pen en het AGB van ABVAKABO. woordigers van gemeentelijke menten daartoe zijn in een enkel Reinigingsdiensten. geval de BedrijfsLedenGroep, maar Een argument tegen het ontstaan meer de OR-en, om doelen te reali- van een COR in Amsterdam zou kun- De ABVAKABO-kaderleden bij de grotere diensten hebben tot nu toe geen behoefte gehad aan bredere verbanden. Het eigen bedrijf was al breed genoeg. Om de belangen van deze groepen te verdedigen, werden de kaderleden van deze diensten afgevaardigd in allerlei ABVAKABO-besturen. Zo heeft o.m. het Amsterdamse Groepsbestuur seren. Het gemeenschappelijke, de werkgever Gemeente Amsterdam blijft hiermee buiten schot. Het Amsterdamse Groepsbestuur van ABVAKABO heeft zijn kaarten gezet op het Georganiseerd Overleg, maar heeft nauwelijks oog voor de ontwikkelingen binnen de bond. nen zijn, dat naast de regelgeving m.b.t. het Georganiseerd Overleg, de bevoegdheden van de afzonderlijke OR-en zouden kunnen worden aangetast. Volgens de initiatiefnemers is het tegen een COR zijn een achterhoedegevecht. De COR komt er. Volgens de Wet op van ABVAKABO, naast een aantal Illustratief waren de laatstgehou- de Ondernemingsraden is er een landelijke verbanden, voor deze den OR-verkiezingen waar zowel verplichting om deze in te stellen. Colofon door het AGB als de bondsbestuurders nauwelijks enige support is Den Haag is één van de grote steden die wat dat betreft Amsterdam is gegeven aan de ABVAKABO-leden voorgegaan Amsterdams Aaneen is een bulletin van en voor de die zich hiervoor inzetten. Ook de Amsterdamse leden Lagere Overheden, uitgegeven onder nazorg, het contact houden en Duidelijk is dat het GO niet bij verantwoording van het Afdelingsgroepsbestuur LO. tezamen brengen van actieve leden, machte is om een aantal zaken op te Redactie: Simon Logman, Kees de Jong, Jelle Silberman, Ron Rumkorf, Nico Lammers, Jonny Middelkoop heeft niet plaatsgevonden. Afgelopen jaren hebben bestuur- pakken. De afzonderlijke OR-en zijn dat ook niet. Aan dit nummer werkten verder mee: Jeroen Mater, Kees de Jong, Jan Moelee, Ronald de Goede ders en het AGB allerlei ideeën aangedragen zoals: Met het afnemen van de invloed van Correctie: Judy Janssen Vormgeving: Vomgevingsbureau Stadsdrukkerij Amsterdam: Daniël Rey Piuma/Robert Viset Druk: Oplage: Stadsdrukkerij Amsterdam NV 10.000 het ontwikkelen van BedrijfsLeden- Groepen bij diensten en bedrijven, het opzetten van een OR-steunpunt voor ABVAKABO-leden en het uitbreiden van het vakbonds-platform van OR leden. Kennelijk zijn al die ABVAKABO als vakorganisatie, zou een heroriëntatie op het OR-gebeuren in Amsterdam op zijn plaats zijn. Ook al is volgens sommigen de invloed van de bond niet afgenomen, dan nog is een oriëntatie Schriftelijke reacties richten aan: Redactie Amsterdams Aaneen Gatwickstraat 33-39 1040 HB Amsterdam Telefoon 020-5818484 Fax 020-5818448 e-mail: aaneen.adam@quicknet.nl ideeën met de herstructurering van ABVAKABO naar Bedrijf en Vereniging, verdwenen. Het is daarom niet vreemd dat er zich buiten ABVAKABO serieuze noodzakelijk door bestuurders en besturen op die kaderleden die in OR-en actief zijn en behoeven zij ondersteuning en steun in de vorm van stedelijke verbanden. Ingezonden reacties kunnen (in overleg) worden ingekort. Anonieme reacties worden niet in behandeling genomen. zaken ontwikkelen die onze aandacht verdienen. Bij de initiatief- De instelling van een stedelijke COR met een sterke ABVAKABO-fractie groep COR bestaat de indruk dat de is daarvoor een goede stap. 12